Potok Białka jest lewobrzeżnym dopływem rzeki Białej o powierzchni dorzecza 31,4 km2. W górnym jej biegu, zlewnia położona jest na południowowschodnich stokach Beskidu Śląskiego. Celem przeprowadzonych badań było obliczenie powierzchni zlewni górnego biegu rzeki Białki ograniczonego planowaną zaporą. Obliczenia powierzchni dokonano automatycznie urządzeniem GPS (GPSmap 76S firmy GARMIN) z zapisanego śladu, który przebiegał po granicach zlewni. Granicę zlewni wyznacza linia wododziałowa przechodząca przez najwyższe szczyty w tym regionie: Szyndzielnię (1023,0 m n.p.m), Klimczok (1117,0 m n.p.m) i Magurę (1115,0 m n.p.m) oraz miejsce planowanej zapory zbiornika retencyjnego. Wykonano niwelację powierzchniową fragmentu zlewni. Technologię GPS wykorzystano do lokalizacji punktów w terenie, natomiast wysokości punktów określano altimetrem wbudowanym w urządzeniu GPSmap 76S. Punkty zapisywano automatycznie z interwałem czasowym co 10 sekund i odległościowym co 10 metrów. ...
Wybór lokalizacji dla składowisk odpadów komunalnych należy do złożonych wielokryterialnych problemów decyzyjnych. W pracy przedstawiono opracowaną metodykę wyboru lokalizacji składowisk odpadów komunalnych, którą oparto o technikę GIS (Geographic Information Systems) w połączeniu z wielokryterialną metodą podejmowania decyzji AHP (Analytic Hierarchy Process). Połączenie tych metod umożliwia włączenie różnorodnych czynników zarówno ilościowych, jak i jakościowych i rozwiązanie zadania w sposób holistyczny. Technika GIS pozwala na włączenie kryteriów wynikających z ustaleń prawnych (tzw. kryteriów wykluczających) i przeprowadzenie oceny przestrzennej pod kątem przydatności obszarów do składowania. W efekcie uzyskuje się tereny nadające się do składowania (predysponowane) oraz tereny objęte bezwzględnym zakazem lokalizowania składowisk. Do wyboru najdogodniejszego wariantu lokalizacyjnego ze zbioru obszarów predysponowanych do składowania wykorzystano metodę AHP. W tym celu strukturę zadania przedstawiono w postaci opracowanego modelu hierarchicznego ze skalą oddziaływania. Konstrukcja modelu wymagała odpowiedniego doboru kryteriów i subkryteriów oraz skali oddziaływania poszczególnych subkryteriów na rozważane lokalizacje. Opracowany wielokryterialny model ze skalą oddziaływania jest modelem uniwersalnym – z uwagi na sposób konstruowania – umożliwiającym jego zastosowanie do zagadnień innych niż lokalizacja składowisk. ...
Do opracowania mapy podatności wód podziemnych na zanieczyszczenie przez pestycydy organiczne może być wykorzystany system oparty na liczbowych indeksach AF, zaproponowany przez Rao i wsp. [1985]. Indeks AF uwzględnia zjawiska adwekcji, sorpcji oraz rozkładu pestycydu zachodzące w czasie jego migracji przez strefę aeracji. Zastosowanie indeksu AF na określonym obszarze wymaga zebrania danych dotyczących miąższości strefy aeracji, natężenia infiltracji efektywnej oraz danych glebowych, obejmujących gęstość objętościową i zawartość węgla organicznego, a ponadto danych dotyczących właściwości pestycydów (współczynnik sorpcji i czas połowicznego rozkładu). Najbardziej efektywną metodą analizy danych przestrzennych prowadzącą do opracowania przestrzennego rozkładu indeksu AF na analizowanym obszarze są systemy GIS. Nakreślona w niniejszej pracy koncepcja mapy podatności wód podziemnych na zanieczyszczenie przez pestycydy organiczne wymaga opracowania dwóch map numerycznych (rastrowych) przedstawiających dla określonego obszaru przestrzenną zmienność parametrów A i B, określonych parą równań (8), na podstawie których użytkownik systemu komputerowego, wykorzystując wzór (10) może w środowisku GIS samodzielnie utworzyć i wydrukować mapę podatności dla wybranego przez siebie konkretnego pestycydu. ...
Z każdym rokiem zwiększa się ilość odpadów komunalnych i nabierają na sile związane z tym negatywne skutki społeczne i środowiskowe. Polska przystę-pując do UE zobowiązała się uzyskać do 2007 r. 25% poziom recyklingu, a do 2014 r. do poziom co najmniej 55%. Aktualnie recyklingowi poddawanym jest 35,6% odpadów i wynika głównie z segregacji odpadów poprodukcyjnych, wyco-faniu z obiegu opakowań wielokrotnego użytku, a także opakowań pochodzących bezpośrednio z dużych obiektów handlowych. Poziom recyklingu dla odpadów komunalnych w Polsce wynosi aktualnie 5,1%. Około 1,5% wysegregowano z masy zebranych odpadów zmieszanych. Aby dostosować się do wymogów Unii, Polska będzie musiała zwiększyć te poziomy. Rozwiązania przyjęte w Krajowym Planie Gospodarki Odpadami nie speł-niają oczekiwań społeczeństwa oraz władz samorządów terytorialnych. Należy wiec poszukiwać nowych metod odzysku odpadów. Jedną z nich w krajach skan-dynawskich stanowi Gminny Punkt Selektywnego Gromadzenia Odpadów, nazy-wany potocznie „Centrum recyklingu”. W pracy przedstawiono stworzoną przez autorów metodykę wyboru lokalizacji „centrum recyklingu” opartą na wielokryte-rialnej analizie GIS. Wyboru miejsc dokonano na podstawie opracowanych kryte-riów lokalizacyjnych, wskazujących tereny wykluczone i obszary predysponowane do zlokalizowania centrum recyklingu. ...
Dostęp do informacji przekłada się bezpośrednio na jakość życia współcze-snego człowieka. Głównym źródłem danych staje się Internet. Możliwość korzy-stania z zasobów sieci przez mieszkańców terenów wiejskich w wielu przypadkach jest ograniczona. Ze względu na wysokie koszty budowy tradycyjnych sieci ka-blowych tereny wiejskie nie posiadają odpowiedniej infrastruktury. Szansą na po-prawę tego stanu rzeczy jest budowa sieci opartej na bezprzewodowej technologii WiFi.Autor niniejszej pracy zbadał możliwości wykorzystania urządzeń GPS oraz oprogramowania GIS jako narzędzi służących do zaprojektowania sieci bezprze-wodowego Internetu. Obszar badań obejmował jedną z gmin województwa świę-tokrzyskiego. Dane zebrano z wykorzystaniem technologii GPS. Wykorzystując oprogramowanie GIS Surfer 7, autor opracował cyfrowe mapy zasięgu nadajników sygnału internetowego. Opracowanie to może zostać wykorzystane do optymalnego rozmieszczenia urządzeń niezbędnych do prawi-dłowego funkcjonowania sieci Internetu bezprzewodowego. ...
Odpady komunalne to odpady powstające w gospodarstwach domowych, a także odpady niezawierające odpadów niebezpiecznych, pochodzących od in-nych wytwórców odpadów, które ze względu na swój charakter lub skład są po-dobne do odpadów powstających w gospodarstwach domowych. Zasady systemu gospodarowania odpadami komunalnymi na terenie Unii Europejskiej zostały określone w dyrektywie ramowej 74/442/EWG. W 2007 roku na terenie UE wy-produkowano 261 mln Mg odpadów komunalnych (522 kg*(os*rok)-1). W Polsce wskaźnik produkcji był niższy i kształtował się na poziomie 322 kg*(os*rok)-1 we-dług danych Eurostat-u. Według danych GUS wskaźnik ten wyniósł w 2007 roku 265 kg*(os*rok)-1.Celem artykułu jest wyróżnienie grup gmin ze względu na ilość produko-wanych odpadów oraz liczbę ludności i gęstość zaludnienia. Wyznaczono zależno-ści pomiędzy grupami wg przyjętych zmiennych. Badaniami objęto 179 gmin wo-jewództwa małopolskiego. W procesie grupowania wykorzystano metodykę Jenksa (metoda naturalne-go podziału) najlepiej opisującą rozkład przestrzenny zgromadzonych informacji. Za pomocą oprogramowania GIS wykonano analizę przestrzenną wielkości pro-dukcji odpadów, liczby mieszkańców i gęstości zaludnienia dla poszczególnych gmin Małopolski. Na podstawie uzyskanych wyników określono średnie ilości ge-nerowanych odpadów w wyróżnionych klasach gmin. Pomimo wysokiego wskaź-nika korelacji pomiędzy przyjętymi zmiennymi (ilość odpadów a liczba ludności oraz ilość odpadów a gęstość zaludnienia), nie uzyskano jednoznacznie silnej za-leżności w grupach obiektów. Na podstawie przyjętej metodyki można stwierdzić, ...
Ilość wytworzonych odpadów komunalnych zależna jest od wielu czynników,z których do najważniejszych należą: standard życia i liczba ludności orazwielkość i intensywność konsumpcji wyrobów. Rodzaj wytwarzanych odpadówjest uzależniony od rodzaju obszaru, na którym odpady są wytwarzane, gęstościzaludnienia, rodzaju zabudowy, obecności obiektów użyteczności publicznej,obecności i wielkości placówek handlowych, intensywności rozwoju przemysłu,usług i innych. W niniejszym artykule zbadano zależność wielkości produkcji odpadówkomunalnych od jednego z czynników społeczno-ekonomicznych jakimjest struktura działalności gospodarczej według Polskiej Klasyfikacji Działalności.Badaniami objęto gminy województwa Małopolskiego. W analizie określonośrednie ilości produkowanych odpadów w wyróżnionych typach gospodarczychgmin oraz istotność różnic pomiędzy średnimi. Wykazano, że największąprodukcją odpadów w przeliczeniu na jedną osobę cechują się gminy, w którychjedną z dominujących działalności gospodarczych jest działalność finansowa (lububezpieczeniowa), transportowa lub turystyczna. Najmniej odpadów generujągminy, w których dominują: budownictwo, energetyka i rolnictwo. ...
Posiadanie pełnej informacji dotyczącej nieruchomości, oraz istniejących warunków przestrzennych, stanowi podstawę poprawnego gospodarowania. Z uwagi na przestrzenny charakter danych dotyczących nieruchomości należących do zasobu gminnego - podstawowym narzędziem wykorzystywanym do tego za-dania są systemy informacji geograficznej. Budowa dedykowanego systemu GIS jest bardzo kosztowna i długotrwała, natomiast na potrzeby małej jednostki jaką jest gmina jest ekonomicznie nieopłacalna. W pracy zastosowano połączenie programu komputerowego przetwarzającego dane o działkach należących do zasobu gminnego, z mapą cyfrową stworzoną z materiałów dostępnych w Urzędzie Gminy. Tak skonstruowany zespół danych prezentuje w pełny i kompleksowy sposób dane o przeznaczeniu i sposobie użytkowania gruntów.Dane opisowe zgromadzone w bazie danych zostały zlokalizowane na mapie cyfrowej i wyodrębnione na osobnej warstwie spośród wszystkich działek w miejscowości. Ponadto stworzona została warstwa przedstawiająca klasy glebowe zgodnie z mapą ewidencji gruntów. Warstwa wynikowa powstała z wygenerowania części wspólnych obiektów warstwy działek i klas gleb. To pozwoliło na umieszczenie oczekiwanych obiektów na jednej warstwie tematycznej i dokonanie analizy w zakresie użytkowania gruntów gminnych w sposób automatyczny. Wy-raźnym pozytywnym skutkiem opracowania takiej metody analizy jest możliwość wielokrotnego przetwarzania zgromadzonych danych w ujęciu przestrzennym, praktycznie bezkosztowe opracowanie systemu GIS z funkcjonujących elementów składowych i otwartość projektu na dalsze udoskonalenia i modyfikacje, co pozy-tywnie rokuje dla ...
Kontrola utrzymania czystości w gminach należy do zadań własnych samo-rządów gminnych. Działania urzędu nie ograniczają się do interwencji w przypad-kach nadużyć ze strony mieszkańców lub właścicieli nieruchomości. W urzędzie powinny zostać wypracowane mechanizmy stałej kontroli i monitoringu elementów związanych z zanieczyszczeniami w poszczególnych gospodarstwach. W pracy zawarto opis istniejącego systemu kontroli, uzupełnionego o walory przestrzenne. Realizacja tego polegała na wygenerowaniu mapy cyfrowej i połą-czeniu jej z odpowiadającymi danymi w bazie transakcyjnej. Wykonanie raportu tabelarycznego, przedstawiającego gospodarstwa wytypowane jako te, które ukry-wają prawdziwą ilość tworzonych nieczystości czy ścieków jest teraz wzbogacone o rysunek z wyróżnionymi miejscami ich położenia. Pozwala to znacznie skuteczniej ocenić zagrożenia z tego wynikające oraz zmienić kierunki planowania i zago-spodarowania terenu w planie miejscowym i studium uwarunkowań, poprzez wprowadzenie bardziej restrykcyjnych mechanizmów kontrolnych.W poniższym przykładzie przetestowano zachowanie się aplikacji, która została zaprojektowana z dwóch elementów: wykorzystywanej bazy danych i mapy cyfrowej. Koszty wdrożenia tego systemu informacyjnego były o wiele niższe niż budowa takiego rozwiązania od początku i na zamówienie.
...
Specyficzna podatność wód podziemnych na zanieczyszczenie przez pesty-cydy organiczne zależy od czynników naturalnych (glebowych, klimatycznych i hydrologicznych) oraz od właściwości pestycydów, takich jak współczynnik sorpcji oraz czas połowicznego rozkładu. Problematyka oceny podatności wód podziemnych na zanieczyszczenie sprowadza się najczęściej do opracowania mapy lub map podatności i ich późniejszej analizy. Mapy podatności wód podziemnych na zanieczyszczenie przez pestycydy opracowano w środowisku GIS, wykorzystując system oparty na liczbowym indeksie AF, zaproponowany przez Rao i wsp. w 1985 r. Dla obszaru zlewni rolniczej Ciesielska Woda opracowano mapy podatności wód podziemnych na zanieczyszczenie przy różnych kombinacjach współczynnika sorpcji i czasu połowicznego rozkładu (tab. 2, rys. 1, 2). Analiza opracowanych map podatności pozwoliła na identyfikację pestycydów, których stosowanie w danych warunkach naturalnych badanej zlewni może stanowić naj-większe ryzyko zanieczyszczenia wód podziemnych (rys. 3).
...
Wykorzystanie wód podziemnych oraz eksploatacja i ochrona ich ujęć to jedne z ważniejszych zagadnień, którymi zajmuje się współczesna hydrogeologia. Niniejszy referat przedstawia możliwości wykorzystania Systemów Infor-macji Geograficznej (GIS) z zastosowaniem aplikacji ArcGis i Surfer do analizy danych archiwalnych i wyników badań terenowych. Dzięki zastosowaniu technik GIS szerokie spektrum informacji geograficznych, geologicznych i hydrogeolo-gicznych zostało ujęte w formę bazy danych opisowych oraz połączonych z nią danych graficznych. Jako przykład pokazano użycie warstw informacyjnych stwo-rzonych w wymienionym oprogramowaniu w modelowaniu hydrogeologicznym oraz w wyznaczeniu strefy ochronnej dla ujęcia Serby.
...
Jednym z wyróżników rozwoju zrównoważonego jest ład przestrzenny, rozumiany jako takie ukształtowanie przestrzeni, które uwzględnia m.in. uwarun-kowania przyrodnicze, społeczno-gospodarcze, kulturowe oraz kompozycyjno-estetyczne. Zapewnienie ładu na obszarach wiejskich jest trudne do osiągnięcia ze względu na różnorodną formę występujących tam elementów. Przedstawiona w opracowaniu autorska metoda oceny ładu przestrzennego obszarów wiejskich pozwala jednak na ocenę stanu ładu przestrzennego i jednocześnie daje możliwość wskazania, który z elementów ocenianej przestrzeni negatywnie wpływa na stan zagospodarowania. W opracowaniu zaprezentowano także teoretyczną koncepcję bazy danych GIS wspomagającej ocenę stanu ładu przestrzennego obszarów wiejskich ze wska-zaniem jej komponentów źródłowych, do których zaliczono m.in. ewidencję grun-tów i budynków oraz mapę glebowo-rolniczą. Ponadto pokazano również przykłady analiz przestrzennych, których wyniki zostały wyprowadzone w postaci mapy oceny stanu ładu przestrzennego oraz uzupełniających ją raportów tabelaryczno-opisowych.
...
Gospodarka odpadami komunalnymi zgodnie z dyrektywami UE oznacza gromadzenie, zbieranie, odzysk, unieszkodliwianie i monitoring ich powstawania. Elementem łączącym wymienione zadania jest transport odpadów, realizowany głównie przez specjalistyczne firmy zbierające odpady zmieszane i segregowane. W Polsce w całokształcie kosztów systemu gospodarowania odpadami, po-nad 70% stanowią zbiórka i transport odpadów do miejsc utylizacji [Tyc-Szmil 2003]. Koszty te ze względu na rosnące ceny paliwa, wzrost wynagrodzenia kie-rowców i ładowaczy, powodują że wzrasta potrzeba optymalizacji systemu logistyki transportu w eko-firmach. Do racjonalizacji sytemu transportowego wykorzy-stywane są ogólnie dostępne programy optymalizujące trasy przejazdów lub stan floty samochodowej, bez uwzględniania działającego systemu. W wielu firmach takie rozwiązania są niemożliwe do wdrożenia, ze względu na dynamiczny charakter systemu oraz najsłabszy jego element, którym jest człowiek długo przystosowujący się do zmian systemowych.W artykule sformułowano problem optymalizacyjny istniejącego i dyna-micznie zmieniającego się systemu transportu odpadów komunalnych w wybranym eko-przedsiębiorstwie. Problem został rozwiązany z wykorzystaniem opracowanego modelu decyzyjnego. Na podstawie zgromadzonych danych o systemie logi-stycznym transportu odpadów w przedsiębiorstwie wielobranżowym MIKI, doko-nano jego analizy przestrzennej oraz wyznaczenia optymalnych sektorów zbiórki. Podstawowym celem wykonania optymalizacji było zminimalizowanie wartości przebiegu śmieciarek [km] przy ustalonej stałej objętości zbieranych odpadów. Poprzez wdrożenie zaproponowanego rozwiązania uzyskano obniżenie kosztów zbiórki odpadów i czasu jej trwania. ...
In the 21st century, at constant economic and industrial development, the efficient and fast management of technical infrastructure is a key element. Its quality and technical condition considerably influence rural development, possibi-lities to acquire capital, create new jobs, etc. One of the key issues is the road in-frastructure, i.e., network of commune roads, and its condition, while the possibility of management and promptness of decision making determine and are of key importance for planning further development of the commune.In order to manage the road network efficiently and fast, the commune needs all available relevant information. Data describing road technical parameters are the spatial data. Accumulation of the data in geographical database gives a general spatial picture of the commune road network. All data describing roads are recorded in so called road books. The obligation is imposed on the communes by the Minister of Infrastructure Regulation in the method of numbering and registration of public roads [Journal of Laws, No. 67, Items 582 and 583 of 25 April, 2005].The main objective of the presented paper was the realization of a geogra-phical database of the parameters of road network for the Raciechowice Commune Authorities using GPS receiver and the MapSource and ArcView ...
Odwiedzając polskie lasy bez trudu można zauważyć między drzewami większe lub mniejsze stosy śmieci. Nie są od nich wolne również tereny Natura 2000. Istotnym jest określenie ile tych odpadów znajduje się w lasach i jakiego są rodzaju. W roku 2010 przeprowadzono na terenie lasów gminy Ostrów Mazowiecka badania, które miały na celu między innymi określenie położenia śmietnisk i ich wielkości. Dane zebrane przy użyciu techniki GPS zostały wprowadzone do sys-temu GIS (Geographical Information System). Dzięki temu możliwe było prze-prowadzenie analiz przestrzennych badanego zjawiska. ...
Prezentowane badania przedstawiają scenariusz rozprzestrzeniania się za-budowy mieszkaniowej w powiecie mińskim w oparciu o analizę lokalnych cech rynkowych nieruchomości gruntowych niezabudowanych. Opracowano model analiz przestrzennych pozwalający na ocenę liczby i wartości transakcji rynkowych w odniesieniu do wybranych czynników lokalizacyjnych o pozytywnym lub negatywnym (uciążliwości) wpływie na wartość nieruchomości. W oparciu o opracowaną graficzną metodę prezentacji otrzymanych wyników analizy dokonano oceny preferencji dla danego czynnika lokalizacyjnego. Na podstawie oceny preferencji nadano wagi poszczególnym czynnikom i wykonano wynikową mapę prezentującą spodziewany rozwój zabudowy na badanym obszarze. Obszar analizy obejmował wybrane gminy powiatu mińskiego, w których występuje silny wpływ lokalnego ośrodka miejskiego - Mińska Mazowieckiego oraz ośrodka centralnego - Warszawy, tj.: Cegłów, Dębe Wielkie, Jakubów, Mińsk Mazowiecki, Siennica oraz Stanisławów. Dla osiągnięcia zamierzonego celu pracy wykorzystano system informacji geograficznej ArcGIS ESRI, dane z rejestru cen i wartości nieruchomo-ści, bazę danych obiektów topograficznych, informacje katastralne zawarte w portalu iGeoMap oraz serwis WMS Geoportal. ...
Systemy GIS są coraz bardziej popularnym narzędziem wspomagającym proces wyceny nieruchomości, przykładem takiego systemu jest istniejący w Niemczech BORISplus. System może być wzorcem dla podobnych projektów. Jest przejrzystym rozwiązaniem, zawierającym dane przeznaczone zarówno dla zwykłych użytkowników jak i rzeczoznawców majątkowych. Wycena nieruchomości w Polsce wymaga przede wszystkim dostępu do Re-jestru Cen i Wartości Nieruchomości. Z tego powodu projekt opiera się na RCiWN. Projekt systemu został utworzony w programie GeoMedia firmy Intergraph. Dane można wyświetlić w postaci mapy i tworzyć do nich zapytania przestrzenne i atrybutowe. Zastosowanie systemu GIS do prowadzenia Rejestru Cen i Wartości Nieruchomości może znacznie przyspieszyć proces wyceny i umożliwić wieloaspektową analizę danych. ...
Ochrona wód i gruntów, ekosystemów lądowych i terenów podmokłych za-leżnych od wody, które oceniano wszędzie jako dobro narodowe, nakazuje wpro-wadzenie obowiązku zrównoważonego gospodarowania ich zasobami, między in-nymi poprzez zapobieganie degradacji i ochronę przed pogarszaniem się ich stanu. Prowadzenie badań miało na celu ocenę możliwości wykorzystania nowoczesnych danych geoprzestrzennych w postaci NMT, zdjęć lotniczych i obrazów cyfrowych i ich wizualizacji za pomocą narzędzi GIS do pozyskiwania naturalnych zbiorników wód powierzchniowych i obszarów zagrożonych podtopieniem z uwzględnieniem ich zanieczyszczenia związanego z powierzchniowymi oraz gruntowymi spływami wód w tym z terenów rolnych. Badania prowadzono na obiekcie w granicach miasta Koszalina w terenie typowym dla zabudowy miejskiej i podmiejskiej. Wyniki badań pokazują, że opracowane metody są bardziej efektywne ekonomiczne i mniej pracochłonne w porównaniu z tradycyjnymi oraz charakteryzują się wysoką dokładnością wyznaczania granic obszarów. ...
W Polsce produkcja rolna prowadzona jest na prawie 60% powierzchni kra-ju. Znaczna część tej działalności ma miejsce na terenach objętych różnymi formami ochrony lub wykazującymi niekorzystne warunki dla produkcji rolniczej. Stwarza to szereg ograniczeń dla intensyfikacji rolnictwa. Ograniczenia te posiadają różny charakter i różny stopień „dolegliwości" dla rolnika. Ponadto bardzo często utrudnienia różnego typu nakładają się w danym obszarze. Celem pracy było przedstawienie przestrzennego rozkładu tych ograniczeń przy zastosowaniu narzędzi GIS. Analiza wykazała, że najtrudniejsze warunki gospodarowania (ponad 80% gruntów rolnych województwa leży w obszarach o utrudnionej produkcji rolnej) napotyka rolnictwo w województwie podkarpackim, lubelskim oraz w małopolskim. Najmniej niekorzystne warunki, około 53% powierzchni gruntów rolnych w obszarach o utrudnionej produkcji rolnej, są w województwie kujawsko-pomorskim. ...
W ramach projektu pt. Informatyczny System Osłony Kraju przed Zagroże-niami (ISOK) realizowane są działania zmierzające do określenia stref (map) za-grożenia i ryzyka powodziowego. Jednym z głównych elementów tych działań jest modelowanie hydrodynamiczne, tj. utworzenie modeli 1D dla rzek o dużym lub znacznym potencjale powodziowym. W szczególnych przypadkach, zwłaszcza dla aglomeracji miejskich, wskazane jest zastosowanie modeli dwuwymiarowych (2D). Artykuł przybliża obecne możliwości tworzenia i zastosowania numerycznych modeli hydrodynamicznych. Omówione zostaną dane wraz z ich przetwarzaniem oraz oprogramowanie służące obliczeniom i prezentacji danych. Szczególną rolę mają dane geoprzetrzenne w postaci numerycznych modeli terenu (NMT), po-zyskiwane nowoczesnymi metodami aerooptycznymi oraz dwuwymiarowe modele hydrodynamiczne, czemu poświęcone zostanie więcej miejsca. Artykuł przedstawia także model hydrodynamiczny 2D odwzorowujący przebieg wezbrania (wraz z awarią zbiornika Niedów) na Nysie Łużyckiej w 2010 r. ...
Jednym z istotnych problemów modelowania hydraulicznego jest właściwe odwzorowanie geometrii koryta i doliny cieku. W przypadku modeli dwuwymia-rowych, głównym źródłem informacji przestrzennych są dane pozyskane metodą skaningu laserowego (ALS). Pomimo swojej generalnie dużej dokładności w dolinie, nie odwzorowują one jednak koryta rzeki, co wynika z procesu pozy-skiwania materiału, podczas którego użyta wiązka laserowa nie jest w stanie spene-trować głębi wody i zostaje odbita od lustra, bądź zaabsorbowana przez wodę. Ko-nieczne jest więc uzupełnianie batymetrii koryta właściwego na podstawie danych ze standardowych pomiarów geodezyjnych, z wykorzystaniem metod interpolacyjnych w celu uzyskania ciągłości przestrzennej. W przypadku modeli jednowymiarowych czy quasi -dwuwymiarowych pomiary geodezyjne są głównym źródłem danych geometrycznych, jednak ze względu na pracochłonność oraz duże koszty, przekroje poprzeczne wykonywane są najczęściej w zbyt dużych odległościach od siebie. Prowadzi to do pojawiania się niestabilności w modelach, a w przypadku rzek meandrujących, dochodzi do dublowania bądź pomijania części natężenia przepływu podczas symulacji. W celu stworzenia poprawnego modelu zachodzi więc konieczność zagęszczania przekrojów pomierzonych w terenie. Podobnie jak w przypadku modelowania dwuwymiarowego, część dolinową pozyskać można z danych lidarowych, jednak uzupełnienie geometrii koryta właściwego opiera się na metodach interpolacyjnych. Celem prezentowanej pracy jest przedstawienie możliwości uzupełniania informacji o przekrojach korytowych na przykładzie dwóch metod: z ...
W ostatnich latach nastąpił dynamiczny rozwój technologii komputerowych dając nam nowe możliwości cyfrowego opisu rzeczywistości wokół nas. Kompute-rowa analiza atrybutów działek może być bardzo przydatna przy definiowaniu wskaźników będących podstawą planowania prac urządzeniowo-rolnych. Analizy te pomagają prawidłowo planować harmonijny rozwój krajobrazu oraz typować tereny pod różnego rodzaju inwestycje. Budowa nowoczesnych systemów wspoma-gających procesy decyzyjne, które gromadzą dane oraz monitorują zmiany otacza-jącej nas przestrzeni, przynosi wymierne korzyści ekonomiczne oraz korzystnie wpływa na prawidłowy rozwój przestrzeni wokół nas. ...
Artykuł przedstawia metodę analizy infrastruktury krytycznej bazującą na detekcji i identyfikacji rozpoznawanych obiektów, w oparciu o wysokorozdzielcze dane obrazowe. Autorzy scharakteryzowali zasób informacyjny zobrazowań lotni-czych i satelitarnych. Wskazali również, że czynnikiem limitującym przydatność obrazów satelitarnych do analiz nie są ich wysokie możliwości pomiarowe, ale ograniczone możliwości interpretacyjne. Zwrócili również szczególną uwagę na rozdzielczość radiometryczną i spektralną pozyskiwanych obrazów wskazując, że są to krytyczne czynniki w interpretacji zdjęć lotniczych i obrazów satelitarnych. W artykule przedstawiono procedury analityczne obrazów oraz zastosowanie au-torskich narzędzi do ich półautomatycznej interpretacji. Przedstawiona metoda obejmuje: analizę problemu i określenie celu interpretacyjnego analizy, dobór ma-teriałów źródłowych, półautomatyczną oraz manualną interpretację, przetwarzanie wyników interpretacji w środowisku GIS i ich udostępnianie. Zgodnie z zaprojektowaną metodą wyniki analiz przestrzennych publikowane są za pomocą serwerów WWW oraz w formie mapy obrazowej. Mapa ta powstaje poprzez kartograficzne opracowanie ortofotomapy oraz jej wzbogacenie o informacje po-chodzące z pozostałych źródeł danych przestrzennych. ...
Scalenia gruntów to złożony proces wymagający uwzględnienia bogatego zasobu danych o przebudowywanym terenie, preferencji uczestników scalenia dotyczących rozmieszczenia nowoprojektowanych działek, wykonania wielu analiz przestrzennych i podejmowania decyzji dotyczących wyboru optymalnych rozwiązań projektowych spośród wielu scenariuszy. Tak wieloaspektowy proces wymaga tworzenia narzędzi w środowisku, które technologicznie jest w stanie sprostać tym kryteriom. Takim środowiskiem są obecnie systemy informacji geograficznej (ang. Geographical Information System). Zalety technologiczne tych systemów w procesie przekształcania obszarów wiejskich doceniono w wielu krajach, czego przykładem są liczne publikacje o zasięgu międzynarodowym na ten temat. Jednak w Polsce systemy te nie są jeszcze w pełni swoich możliwości wykorzystywane przy realizacji poszczególnych etapów procesu scalenia gruntów. W artykule przedstawiono przykład zastosowania analiz przestrzennych w kształtowaniu przestrzeni na obszarach wiejskich. Dokonano oceny zagrożenia erozją wodną obszaru północnej części wsi Harta (woj. podkarpackie) w oparciu o podstawowe kryteria: stosunki wodne, sposób użytkowania gruntu i rzeźbę terenu, przy użyciu oprogramowania ArcGIS ESRI. Dane źródłowe (baza danych ewidencyjnych, ortofotomapa, mapa glebowo-rolnicza w skali 1:5000) zorganizowano w postaci geobazy plikowej. ...
Dynamicznie rozwijająca się cywilizacja wymaga dostatecznego dostępu do szeroko rozumianej infrastruktury. Termin ten oznacza zbiór urządzeń i instalacji użytku publicznego, niezbędnych do zapewnienia należytego funkcjonowania gospodarki narodowej i życia społeczeństwa [Krakowiak-Bal, 200]. Na przestrzeni wieków infrastruktura najlepiej rozwijała się w tych miejscach, gdzie zagęszczenie ludności było największe, a więc głównie na obszarach miejskich. Tendencja ta nadal jest widoczna, jednakże istniejące programy i fundusze Unii Europejskiej zapewniają wyrównywanie dysproporcji pomiędzy terenami wiejskimi a miastami. Główną rolę w tym procesie odgrywa Program Rozwoju Obszarów Wiejskich, który umożliwia uzyskanie dofinansowania do realizacji najbardziej potrzebnych w danym regionie inwestycji infrastrukturalnych.Według Siemińskiego [1996] infrastrukturę w zależności od zakresu, dzielimy na trzy grupy: infrastrukturę techniczną, infrastrukturę społeczną oraz infrastrukturę ekonomiczną. Niniejsza praca dotyczy zagadnień infrastruktury technicznej. Ten rodzaj infrastruktury charakteryzuje się niezmienną lokalizacją w terenie, ogólną dostępnością, funkcjonalnością oraz otwartością. Cechuje ją linearność, długotrwałość, kapitałochłonność (duże nakłady inwestycyjne i eksploatacyjne), niepodzielność oraz złożoność techniki i technologii wykonania. Wszystkie gałęzie infrastruktury technicznej (miedzy innymi: wodociągi, kanalizacje, drogi, koleje, itp.) są ściśle powiązane ze środowiskiem w którym występują. Celem pracy było wyznaczenie przestrzennych zależności (na podstawie statystyki I Morana) pomiędzy nasyceniem wybranymi elementami infrastruktury technicznej gmin województwa małopolskiego. Za przedmiot badań wybrano trzy gałęzie infrastruktury technicznej: sieć wodociągową, ...
Wyznaczanie terenów pod zabudowę jest procesem szczególnie istotnym, niestety warunki naturalne często nie są uwzględniane w planowaniu przestrzennym. Celem badań była analiza warunków glebowych i rzeźby terenu dla potrzeb wyłączenia gruntów spod zabudowy. Założono, że grunty, które mogą być nadmiernie uwilgotnione lub podmokłe są często położone w obniżeniach terenu. Należy je wyłączyć z zabudowy lub wprowadzić zabiegi niwelujące negatywny wpływ tych czynników. Dodatkowo sprawdzono, czy takie grunty uwzględniane są studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy. Badania wykonano przy użyciu oprogramowania SAGA-GIS i ArcMap przy użyciu danych przygotowanych w środowisku obliczeniowym OCTAVE. Przeprowadzone badania wykazały, że zarówno istniejące jak i planowane tereny zabudowy zlokalizowane są na obszarach o niskiej nośności, nadmiernej wilgotności oraz na obszarach bezodpływowych. Należy podkreślić, że otrzymane wyniki jednoznacznie wskazują na to iż analizy przydatności terenu pod zabudowę nie są brane pod uwagę podczas opracowywania dokumentów planistycznych. Na badanym obszarze około 25% powierzchni obszaru powinno być wyłączone spod zabudowy. W przypadku obszarów wiejskich często takie wyłączenie jest możliwe ponieważ jest tam większa dostępność przestrzeni. ...
W pracy przedstawiono zastosowanie statystyki I Morana do wyznaczenia stopnia zależności przestrzennej. Dodatkowo pokazano możliwość zobrazowania rozkładu przestrzennego zainwestowanych środków finansowych w obiektach przestrzennych. Celem pracy było wyznaczenie zależności przestrzennych zmiennych diagnostycznych opisujących pozabudżetowe środki przeznaczone na inwestycje w województwie małopolskim na poziomie gmin. W tym celu wykorzystano dane z kwerend Urzędu Statystycznego. Rozkłady przestrzenne zmiennych zobrazowano w programie ArcView, a analizę przestrzenno-statystyczną wykonano w programie R-CRAN. Analizę przeprowadzono na 182 gminach województwa małopolskiego. Na podstawie analizy wybranych zmiennych diagnostycznych można stwierdzić, że mogą one być bardzo przydatne w geografii ekonomicznej. ...
Opracowanie zawiera analizę wykorzystania dróg na terenie Roztoczańskiego Parku Narodowego i jego otuliny do celów turystycznych. Przeprowadzono ją przy użyciu programu QGIS (wersje: 2.0.1. ‘Dufour' oraz 2.8.1. ‘Wien'). Materiały mapowe i dane charakteryzujące teren otrzymano z Dyrekcji Parku oraz Nadleśnictw, których lasy tworzą otulinę Parku. Badaniami objęto teren o powierzchni 46 579 ha. Dane o treści turystycznej zweryfikowano na podstawie własnej wizji lokalnej i dostępnych przewodników turystycznych. Dane do analizy objęły: ponad 531 km dróg leśnych, ponad 227 km dróg publicznych, ponad 1621 km dróg wewnętrznych, ponad 320 km szlaków turystycznych (pieszych, rowerowych, konnych i ścieżek edukacyjnych) oraz 48 obiektów punktowych. Pierwsza część analizy polegała na określeniu części wspólnej szlaków turystycznych wszystkich typów z rodzajami dróg wyróżnionymi w dokumentacji. Druga część analizy polegała na stworzeniu wokół wybranych obiektów punktowych (po 6 obiektów dla Parku i otuliny) stref kolistych o promieniu 500 m, a następnie wyliczeniu stopnia wykorzystania dróg znajdujących się w tych strefach do celów turystycznych. Załączono również tabelę zawierającą podstawowe charakterystyki statystyczne dla tak opracowanych wszystkich obiektów punktowych. Wyniki, jakie uzyskano, zdominowane są stanem sieci drogowej na terenie Parku i otuliny, ponieważ szlaki turystyczne przede wszystkim łączą konkretne, atrakcyjne turystycznie punkty terenowe, korzystając z dróg, jakie są w sensownym ...
The increasing world population renders the developed energy sources of the industry insufficient, and existing energy sources become expensive. It is anticipated that the energy deficit will further increase in the future. Scientists are in search of new energy sources in the face of this fact. It is considered that the cattle breeding potential of the Southeastern Anatolia Region may increase both as a result of state supports and arable lands. Determining the potential biogas energy production areas of the Southeastern Anatolia Region in terms of cattle breeding is possible with the use of today's knowledge and technology. With this study, it was aimed to determine the obtainable biogas energy fields and the current situation for the provinces in the Tigris Basin (Diyarbakir, Mardin, Siirt, Batman, Sirnak). The number of cattle in the basin for 2015 was benefited from in this framework. The boundaries of the research provinces were drawn using ARCMAP 10.0 software by making geographical corrections. In order for the inquiries of each province to be made independently from other provinces, all boundaries were divided on the basis of provinces, districts and villages as separate layers. These data constitute the main material of the study. The number of ...
According to the amendment to the Act on maintaining cleanliness and order in communes, a stationary a municipal solid waste collection point (MSWCP) must be established in each Polish commune or commune union and situated close to the commune center. This point (MSWCP) should exist in the commune (or commune union), which are covered in 100% by protected zone. These objects are a new element in managing of the stream of municipal solid waste in Poland, known in the European countries as "household waste recycling centers" (HWRC).The aim of the work was developing the procedure with the use of tools enabling setting potential locations for MSWCPs in protected areas. The developed method was applied (for verification of the assumptions) in the process of seeking optimal locations for MSWCPs in the communes located in the Świętokrzyski National Park (ŚNP) protection zone. The paper presents the methodology for setting locations for municipal solid waste collection points. A method was developed using the Analytic Hierarchy Process (AHP) and Geographical Information System (GIS). It was possible to designate between 98 and 191 potential locations of MSWCPs in the communes situated in the ŚNP protection zone. The assumed criterion of maximum distance ...
The land consolidation process is a measure transforming the spatial structure of rural areas in the countries of the European Union and Poland. It is a complex, extremely labour-consuming investment process preceded by a detailed inventory of the existing state, and analysis of objectives and tools as well as effects expected after its completion. It should constitute a component of sustainable and multifunctional development of rural areas, stimulating the development of functions fulfilled by such areas in the economic, social, and environmental aspect. Through changes in the ownership structure and land use, it permits designation of functional-spatial areas, therefore reducing potential spatial conflicts. It has a positive effect on the development of agriculture, and particularly ecological production, and other non-agricultural functions.The article presents a concept of the multicriteria model of spatial analyses aimed at supporting sustainable and multifunctional development of rural areas, with particular consideration of the land consolidation process. The concept of the model was prepared in accordance with the assumptions of the AHP (Analytic Hierarchy Process) method. This permitted ordering the rich resource of diverse input data in a logical structure for the purpose of development of multi-variant solutions to a given decision problem , and selection of ...
Erosion is a natural phenomenon which constantly changes the shape of the Earth's surface, yet it is regarded as a very serious harmful factor by people in view of their economic and investments activities. Ski slopes are a special example of areas with a serious erosion hazard due to a permanent deforestation, considerable longitudinal slopes, engineering works, levelling ski slopes, but also because of abundant surface runoff. The aim of the research was to compare the extent of potential soil erosion in deforested areas intended for ski slopes, with various anti-erosion measures implemented, as well as to discuss the possibility of RUSLE erosion model application under these conditions.The researched objects were ski runs on the eastern slopes of Mount Jaworzyna Krynicka (The Beskid Sądecki Mts.). Potential erosion was computed in the areas of seven ski slope segments in four variants of the area cover and applied anti-erosion measures. Some computational data (the ski slope area, average slope gradients, soil granulometric composition) were obtained from the Forest Digital Map and Digital Terrain Model, whereas numerical indicators used for the model were established on the basis of the subject literature.Under presented conditions, potential erosion losses were greatly diversified. The biggest losses, expressed ...
Efforts on the management of water resources, especially irrigation and drainage, in arid-semiarid areas are extremely important for the sustainability of irrigated agriculture. Groundwater level should be constantly monitored and kept at the desired level in the project which is achieve the expected benefits from investments made for this goal. The research was done in right bank irrigation area which is located in Southeast Turkey, Suruc Plain in 2017. The spatial and temporal fluctuations of the groundwater table depth and groundwater salinity were measured in the course of five-month-periods; from July to October. The results of depth (m) and salinity (µmhos cm-1) of the groundwater observation wells were mapped using geographical information system (GIS). The results showed that groundwater was not found in many observation wells, while groundwater depth reached to a critical threshold level (<1 m) in wells with water from the mid-irrigation period (July) to the end (September and October). The groundwater depths were determined 0.0%, 0.34% for <1 m (risk for field crops cultivation) in July and August during maximum applied water for irrigation and was fluctuated between 68.35% and 96.81% for >2 m (risk free for drainage) from July to October in the study area. The ...
Transformacja energetyczna kraju wymaga zwiększenia udziału odnawialnych źródeł energii (OZE) w strukturze wytwarzania energii. W szczególności dotyczy to zwiększenia udziału energetyki wiatrowej, która już teraz pełni funkcję lidera w produkcji energii elektrycznej z OZE. Rozwój tego obszaru OZE jest nieunikniony, pomimo barier natury społecznej i prawnej. Istniejące opracowania kartograficzne wskazują obszary predysponowane jak i nieprzydatne do lokalizacji farm wiatrowych w ujęciu krajowym. Istotnym jest jednak wskazywanie potencjalnych obszarów na szczeblu lokalnym z uwzględnieniem kryteriów nie tylko przestrzennych, ale także tych, które dotyczą funkcjonalnego charakteru analizowanych obszarów. W pracy przedstawiono autorską metodę wskazywania potencjalnych lokalizacji farm wiatrowych na obszarach wiejskich, przetestowaną na przykładzie gminy Borowa (woj. podkarpackie). Analizy przeprowadzono dla 3 wariantów wysokości siłowni wiatrowych (do 30 m, do 50 m, do 70 m). W wariancie 1 (wiatraki o wysokości do 30 m) wyznaczono 17 lokalizacji, które łącznie stanowią 19% powierzchni gminy, w wariancie 2 wskazano 7 obszarów (9% powierzchni gminy), a wariancie 3 wyznaczono 3 lokalizacje (5% powierzchni gminy). Największa moc zainstalowaną z siłowni wiatrowych można uzyskać dla wariantu 3 (wiatraki do 70 m), pomimo najmniejszej dostępnej powierzchni.
...
