Zeszyt: 2008, vol. 5 / 05

Dr Joanna Szczykowska

Dr inż. Anna Siemieniuk

Ocena jakości wód w wybranych zbiornikach małej retencji województwa Podlaskiego

W pracy dokonano oceny stopnia zanieczyszczenia wód w zbiornikach małej retencji Jasionówka i Czapielówka, położonych na terenie woj. Podlaskiego. Zbiornik zaporowy Czapielówka charakteryzował się w badanym okresie wyższą średnią zasobnością w fosforany, w stosunku do zbiornika Jasionówka. Pierwszej klasie jakości odpowiadały stężenia wszystkich nieorganicznych form azotu oznaczane w warstwie przypowierzchniowej obu akwenów. Do II klasy można zakwalifikować oba zbiorniki ze względu na stężenia żelaza i manganu. Biorąc pod uwagę stężenia związków organicznych, wyrażane jako ChZT-Mn w obu akwenach odpowiadały wartościom charakterystycznym dla III klasy. Pod względem wartości ChZT-Cr zbiornik Jasionówka spełniał warunki odpowiadające IV klasie, a zbiornik Czapielówka V klasie jakości wód powierzchniowych. Wartości barwy w każdym z analizowanych obiektów odpowiadały IV/V klasie jakości wód powierzchniowych. Analiza rozkładu badanych wskaźników zanieczyszczenia wykazała, że zbiornik Jasionówka charakteryzował się niższym poziomem trofii w porównaniu do zbiornika Czapielówka. ...

Dr inż. Anna Siemieniuk

Dr Joanna Szczykowska

Ocena stanu zanieczyszczenia wody zbiorników małej retencji w regionie północno-wschodniej Polski

Artykuł podejmuje tematykę jakości powierzchniowych wód stojących w aspekcie identyfikacji głównych czynników wpływających na stan ich czystości na przykładzie dwóch wybranych zbiorników małej retencji województwa podlaskiego. Celem pracy była ocena stanu zanieczyszczenia retencyjnych zbiorników wodnych w Korycinie i w Wasilkowie, jak również określenie sezonowych zmian zawartości wybranych wskaźników fizykochemicznych w charakterystycznych punktach pomiarowo – kontrolnych za okres od kwietnia 2007 do marca 2008. Na jakość wód w badanych zbiornikach wodnych wpływa wiele czynników do których możemy zaliczyć między innymi naturalne procesy samooczyszczania, zachodzące przy udziale organizmów roślinnych i zwierzęcych. Przebieg procesów zachodzących w zbiornikach wodnych, a tym samym na jakość wód odpływających z nich jest uzależniona od stopnia zanieczyszczenia wody cieków, które je zasilają. Największe stężenia badanych wskaźników uzyskano w zbiorniku wodnym w Wasilkowie. Obiekt w Korycinie miał wody lepszej jakości. Większość badanych wskaźników fizykochemicznych wody, zarówno w zbiorniku Korycin, jak i Wasilków, odpowiadała I/III klasie jakości, wskaźnikami dyskwalifikującymi ich jakość była barwa, fosforany, TKN oraz ChZT – Cr. Zalew w Korycinie ma zdolności do samooczyszczania, natomiast w wodzie zalewu w Wasilkowie nie obserwuje się przebiegu takiego procesu. ...

Dr hab. Tadeusz Zawora

Dr inż. Agnieszka Ziernicka-Wojtaszek

Ekstremalne wartości niedoborów i nadmiarów opadów atmosferycznych w aspekcie współczesnych zmian klimatu na przykładzie województwa Podkarpackiego

Przeprowadzono symulację wzrostu wartości i częstości występowania niedoborów opadów atmosferycznych dla ważniejszych roślin uprawnych łącznie w okresie wegetacyjnym kwiecień–październik na obszarze województwa podkarpackiego przy scenariuszu podniesienia się temperatury powierza o 1, 2 i 3ºC. Założono poziom agrotechniki z końca XX wieku oraz sumę i strukturę opadów atmosferycznych z okresu 1901–2000. Rolniczą efektywność opadów ustalono metodą regresji krokowej wielokrotnej dla zależności uwilgotnienia wierzchniej warstwy gleby od wartości temperatury powietrza i opadów atmosferycznych. Wykazano, że częstość okresów wegetacyjnych z niedoborami opadów wzrośnie z 39% w okresie 1901–2000 do 59, 76 i 92% przy scenariuszu podniesienia się temperatury powietrza odpowiednio o 1, 2 i 3ºC. Z prawdopodobieństwem 5% można się spodziewać wzrostu wartości niedoborów opadów z 136 mm w okresie 1901–2000 do 180, 237 i 295 mm przy wzroście temperatury odpowiednio o 1, 2 i 3ºC. ...

Dr Janina Piekutin

Wpływ rozwoju gospodarczego na jakość wody powierzchniowej Narwi i jej dopływów w powiecie Białostockim

Wody powierzchniowe należą do podstawowych komponentów środowiska o ogromnym znaczeniu dla gospodarki i warunków bytowania człowieka i innych organizmów, a jednocześnie szczególnie mocno podatnych na szkodliwe działanie. Prowadzone badania dotyczą przede wszystkim stworzeniu warunków dla takiego stymulowania procesów rozwoju, aby w jak najmniejszym stopniu zagrażały one środowisku naturalnemu. Konieczne jest w związku z tym sukcesywne eliminowanie procesów i działań gospodarczych szkodliwych dla środowiska i zdrowia ludzi oraz przyspieszanie procesów rekultywacyjnych i przywracających środowisko do właściwego stanu, wszędzie tam, gdzie nastąpiła jego degradacja. Zasadniczym celem pracy jest określenie zmian jakości wód powierzchniowych związanych z rozwojem gospodarki w powiecie białostockim oraz tworzenie podstaw do podejmowania działań na rzecz poprawy stanu wód oraz ich ochrony przed zanieczyszczeniem, powodowanym wpływem sektora bytowokomunalnego i rolnictwa, ochrony przed zanieczyszczeniami przemysłowymi, zasoleniem i substancjami szczególnie szkodliwymi dla środowiska. Badania prowadzono przez trzy lata od 2005 do końca 2007 roku w 12 punktach badawczych. Badania wody prowadzono pod kątem wskaźników biogennych, tlenowych i fizycznych według obowiązujących norm i metodyk. Przeprowadzono również badania dotyczące stanu gospodarki wodno-ściekowej i tempa rozwoju gospodarczego w powiecie białostockim. Na podstawie otrzymanych danych zauważono, że wraz ze wzrostem gospodarczym stopniowo poprawia się jakość ścieków odprowadzonych do wód i jakość wody powierzchniowej, ale nadal istotnym ...

Dr inż. Krzysztof Chmielowski

Dr hab inż. Piotr Bugajski

Efektywność usuwania zanieczyszczeń w osadnikach gnilnych typu „Duofilter”

W artykule przedstawiono wyniki badań nad efektywnością usuwania zanieczyszczeń organicznych i zawiesin ogólnych w osadnikach gnilnych typu „DUOFILTER”. Badane obiekty stanowiły pierwszy stopień oczyszczania ścieków bytowych w przydomowych oczyszczalniach ścieków. Dalsze doczyszczanie ścieków zachodziło przy współudziale procesów biochemicznych na filtrze piaskowym o przepływie pionowym. Badane osadniki gnilne składały się z trzech komór: pierwszej osadowej oraz dwóch przepływowych wyposażonych w filtr ze struktur porowatych. Monitoring obejmował okres od października 2003 do maja 2005. Próbki ścieków pobierano z pierwszej komory osadnika (ścieki surowe) oraz z odpływu po osadniku (ścieki wstępnie oczyszczone). Analiza fizykochemiczna ścieków obejmowała następujące wskaźniki zanieczyszczeń: BZT5, ChZTCr, zawiesinę ogólną. Na podstawie przeprowadzonej analizy wyników stwierdzono średnią skuteczność zmniejszenia BZT5 od 25,3 do 40,2%; ChZTCr od 32,4 do 43,5 %; zawiesiny ogólnej od 35,9 do 56%. ...

Dr Anita Bokwa

Dr inż. Barbara Skowera

Wpływ rzeźby i użytkowania terenu na strukturę opadów atmosferycznych w okolicach Krakowa (1971–2005)

W pracy zaprezentowano zróżnicowanie czasowe i przestrzenne sum miesięcznych i rocznych opadów atmosferycznych na trzech stacjach położonych w okolicach Krakowa w przekroju południkowym: Garlicy Murowanej, Krakowie Ogrodzie Botanicznym i Gaiku-Brzezowej w latach 1971-2005. Latem opady w Gaiku-Brzezowej były o około 20% wyższe, a zimą opady w Garlicy o ok. 25% niższe niż na pozostałych dwóch stacjach. Najwyższa średnia roczna suma opadów charakteryzowała stację w Gaiku: 747,5 mm (tab. 1). Największa zmienność charakteryzuje opady w Garlicy, szczególnie w miesiącach półrocza chłodnego (rys. 1). Najwyższe roczne sumy opadów zanotowano w 2001 r. w Garlicy (865,2 mm) i Krakowie (845,9 mm) i w 1974 r. w Gaiku (1178,7 mm), natomiast najniższe sumy wystąpiły wszędzie w 1993 r. (odpowiednio 446,1, 482 i 524,8 mm). Stwierdzono znaczne zróżnicowanie opadów z roku na rok i dużą nieregularność ich występowania oraz brak wyraźnej tendencji zmian (tab. 2, rys. 2). Średnia roczna liczba dni z opadem wyniosła 132 dni w Garlicy, 168 w Gaiku i 216,4 w Krakowie, ale w przypadku dni z sumą dobową ≥5 mm ich liczba dla Garlicy i Krakowa jest prawie taka sama, natomiast nieco wyższe wartości charakteryzują Gaik. Najwięcej dni z opadami mało wydajnymi jest w Krakowie, natomiast największa liczba dni z wysokimi ...

Dr hab.inż. Krzysztof Lipka

Dr inż. Joanna Stabryła

Dr inż. Ewelina Zając

Zatorfienie i zasoby wodne złóż torfowych dorzecza górnej Warty

Celem pracy jest ocena zatorfienia i zasobów wodnych złóż torfowych w dorzeczu górnej Warty i ich krótka charakterystyka. Ogólne zasoby wody w 972 złożach torfu na badanym obszarze, przy współczynnikach pojemności wodnej od 0,75–0,95, wynoszą 267,6 mln m3, a wskaźnik zatorfienia β = 1,7%. Do obliczeń wykorzystano skorygowane materiały inwentaryzacyjne torfowisk w Polsce. Pod względem geologicznym wśród torfowisk typu niskiego dominują torf drzewny olchowy (Alneti) oraz turzycowiskowy (Cariceti) i turzycowo-trzcinowy (Cariceto-Phragmiteti). Przeważają złoża torfowe o alimentacji fluwiogenicznej i topogenicznej. Mając na uwadze wielofunkcyjność torfowisk, we wszelkich działaniach gospodarczych w pierwszej kolejności należy brać pod uwagę ich znaczenie hydrologiczne. ...

Dr inż. Dorota Pusłowska-Tyszewska

Dr inż. Ignacy Kardel

Dr inż. Sylwester Tyszewsk

Dr hab. inż. Tomasz Okruszko

Dr inż. Jarosław Chormański

Podstawy metodyczne programu małej retencji wodnej dla województwa mazowieckiego

W referacie przedstawiono podstawy teoretyczne opracowanego w 2007 roku „Programu małej retencji dla Województwa Mazowieckiego”. Szczególną uwagę zwrócono na zastosowaną procedurę waloryzacji obszaru województwa pod względem potrzeb zwiększania retencji oraz zasady etapowania przedsięwzięć inwestycyjnych i prac modernizacyjnych. Omówiono również najważniejsze zalecenia realizacyjne dotyczące zwiększania retencji w obszarze województwa. ...

Dr inż. Izabela Anna Tałałaj

Jakość wód podziemnych na terenach nieskanalizowanych w gminie Tykocin

W pracy przedstawiono jakość wód podziemnych na terenie wybranej gminy województwa podlaskiego. Punkty kontrolne zlokalizowano w dziesięciu wsiach na obszarach niewyposażonych w sieć kanalizacyjną. Badania wykonywano w sezonie letnim 2007 roku. Analizie poddano następujące wskaźniki jakości wody: barwa, mętność, odczyn, przewodność, amoniak, azotany(V), azotany(III), mangan, żelazo oraz liczbę bakterii typu coli. Otrzymane wyniki poddano analizie statystycznej, w której oceniono m.in. istotność różnic jakości wody na terenach nieskanalizowanych oraz z obszarów wyposażonych w sieć kanalizacyjną. W wyniku przeprowadzonych bada stwierdzono różnice w jakości badanej wody w zależności od poziomu wodonośnego, z którego była ujmowana. Wody przypowierzchniowego – pierwszego – poziomu wodonośnego charakteryzowały się wyższym stężeniem azotu amonowego, azotu azotanowego oraz manganu w porównaniu do wód z poziomu międzymorenowego (II poziom wodonośny). Analiza jakości wody wykazała również, iż na terenach bez infrastruktury kanalizacyjnej – niezależnie od poziomu wodonośnego, z którego ujmowana jest woda – stężenie azotu azotynowego jest niższe niż na obszarach skanalizowanych przy jednoczesnie wyższych wartościach azotu azotanowego. Wyższe stężenie w wodzie na terenach nieskanalizowanych azotu azotanowego może wskazywać na istnienie warunków sprzyjających szybszemu przechodzeniu związków azotu w formy utlenione (azot azotanowy). Dodatkowy źródłem zanieczyszczeń może być działalność rolnicza, stosowanie nawozów odzwierzęcych oraz hodowla trzody chlewnej i bydła. Nie bez znaczenia ...

Dr Janina Piekutin

Uzdatnianie wód infiltracyjnych

W zdecydowanej większości wypadków wody infiltracyjne są uzdatniane w układzie technologicznym obejmującym procesy napowietrzania, filtracji pospiesznej i dezynfekcji. Znaczny poziom zanieczyszczenia ujmowanych wód powoduje problemy podczas uzdatniana metodami klasycznymi wobec powyższego wysunięto tezę o możliwym zastosowaniu układu hybrydowego do jej oczyszczania. Jednym z proponowanych rozwiązań jest połączenie procesów: ozonowania wstępnego i odwróconej osmozy (RO) do uzdatniania wody infiltracyjnej. Ideą zastosowanego połączenia było osiągnięcie większej efektywności w porównaniu z procesami składowymi. Wodę infiltracyjną po ozonowaniu pobierano ze stacji uzdatniania, a następnie poddawano procesowi odwróconej osmozy. Ochrona systemu membranowego przed foulingiem zostało dokonana przez ozonowanie wstępne. Układ do odwróconej osmozy pracował w układzie ciągłym z częściową recyrkulacją koncentratu. Prowadzone badania pozwoliły stwierdzić, iż połączenie filtracji w gruncie, wstępnego ozonowania i odwróconej osmozy daje możliwość uzyskania wody o stałej jakości bez względu na poziom zanieczyszczeń. Pozwala uniknąć produktów rozpadu substancji humusowych i ochrony membrany przed foulingiem. Zasadniczym celem prezentowanej pracy było wykazanie skuteczności oczyszczania wody infiltracyjnej do celów komunalnych przy zastosowaniu układu hybrydowego, określenie wpływu ozonowania wstępnego na pracę membrany, wielkość objętościowego strumienia permeatu i skuteczność usuwania zanieczyszczeń. ...

Dr Aleksandra Wagner

Dr Robert Mazur

Joanna Mazur

Możliwości turystycznego wykorzystania zbiornika Dobczyckiego i rzeki Raby w świetle pilotażowych badań ankietowych

Zbiornik Dobczycki na rzece Rabie, stanowi główne źródło wody pitnej dla miasta Krakowa. Funkcja rezerwuaru wody pitnej wymaga zachowania bardzo dobrej jakości wody, co w dużym stopniu wyklucza lub ogranicza inne funkcje (między innymi jako akwenu dla uprawiania sportów wodnych). Wokół Zbiornika Dobczyckiego utworzono strefy ochronne. Jednak dyskusja na temat ewentualnego dopuszczenia niektórych form rekreacji toczy się od dłuższego czasu. W pracy przedstawiono wyniki badań ankietowych wśród odwiedzających teren. Osoby pytane o sposób spędzania czasu zazwyczaj podawały „inne” (78%), spośród których najczęściej wymieniany był spacer (24%), 46% zwiedzających opala się, 32% kąpie się (mimo zakazu), 18% wędkuje, 12% korzysta ze sportów wodnych. Liczby nie sumują się, do 100%, ponieważ respondenci mogli podać więcej niż jedną odpowiedź. 68% respondentów ocena stan wody jako bardzo dobry, dobry lub raczej dobry. Gorzej oceniane jest zagospodarowanie wokół zbiornika – 66% ocenia je jako raczej niezadowalające lub niezadowalające. ...

Dr inż. Elżbieta Grygorczuk-Petersons

Wpływ opadów atmosferycznych na skład wód zbiornika wodnego Zarzeczany woj. Podlaskie

Podstawowym elementem małej retencji są małe zbiorniki wodne. Przykładem takiego obiektu jest zbiornik wykonany w 2000 roku, we wsi Zarzeczany w gminie Gródek woj. podlaskie. Jest on zlokalizowany w rozległej, podmokłej i płaskiej dolinie. Wodę do zbiornika doprowadza rów melioracyjny, który zasilany jest spływami wód z jego zlewni, zaś w okresie letnich niżówek przerzutem wody z rzeki Gleniówki. W zbiorniku zanotowano wyraźny wpływ spływu powierzchniowego na jakość wody. Stwierdzono, że po opadach deszczu wartości wielu badanych wskaźników wody wzrastały (barwa, mętność, fosforany, ChZTMn, azot amonowy, azotany). Wzrost stężenia wskaźników odpowiedzialnych za zanieczyszczenia wody związkami organicznymi przy jednocześnie stosunkowo dużej barwie wskazuje na humusowe pochodzenie tych zanieczyszczeń. ...

Mgr inż. Rafał Kokoszka

Dr hab.inż. Eugeniusz Zawisza

Założenia gospodarki wodnej zbiornika Swinna Poręba w aspekcie jego głównych funkcji

Zbiornik wodny Świnna Poręba zlokalizowany został w 26,6 km rzeki Skawy. W trakcie realizacji przedsięwzięcia inwestycyjnego, trwającej z przerwami od 1986 r., zmiany zachodzące w gospodarce spowodowały weryfikację priorytetowych celów zbiornika. W artykule dokonano analizy zmian zasad planowanej gospodarki wodnej, powodowanych zmianą głównych celów stawianych wobec wielozadaniowego obiektu, jakim jest zbiornik wodny Świnna Poręba. Podjęto próbę wstępnej oceny planowanych założeń powadzenia gospodarki wodnej na realizowanym zbiorniku w aspekcie zadań wynikających z ustawodawstwa krajowego oraz unijnego. ...

Dr inż. Krzysztof Chmielowski

Eliminacja zanieczyszczeń ze ścieków komunalnych w oczyszczalni w Dąbrowie Tarnowskiej

W artykule przedstawiono efektywność oczyszczania ścieków w oczyszczalni w Dąbrowie Tarnowskiej. Badania przeprowadzono w okresie od stycznia 2005 do września 2007 roku. Analizie fizykochemicznej poddano dwa wskaźniki z grupy podstawowej: BZT5, zawiesinę ogólną oraz z grupy eutroficznej: azot ogólny i fosfor ogólny. Skuteczność oczyszczania była na niskim poziomie, dotyczy to podstawowych wskaźników zanieczyszczenia ścieków BZT5 i zawiesiny ogólnej oraz związków biogennych (azotu ogólnego i fosforu ogólnego). Przyczyną tego może być zły stan techniczny oczyszczalni, która była budowana w latach sześćdziesiątych XX wieku. Problem można rozwiązać poprzez budowę nowoczesnej oczyszczali ścieków pozwalającej na oczyszczenie ścieków do poziomu dopuszczalnego przez obowiązujące Rozporządzenie. ...

Dr inż. Krzysztof Jóźwiakowski

Ocena możliwości stosowania preparatu Em–Farming™ do optymalizacji pracy osadników wstępnych

Praca zawiera wyniki badań dotyczące możliwości stosowania preparatu EM-Farming™ do optymalizacji pracy osadników wstępnych. Badane osadniki są pierwszym elementem ciągu technologicznego oczyszczalni gruntowo-roślinnych stosowanych do oczyszczania ścieków bytowych. Wstępne wyniki badań oraz obserwacje terenowe wskazują, że stosowanie preparatu EM-FarmingTM uaktywnia i wspomaga procesy usuwania zanieczyszczeń w osadnikach wstępnych. Efektem stosowania tego preparatu jest udrażnianie kanalizacji, zmniejszanie objętości osadu oraz prawie całkowity rozkład kożucha i tłuszczy w osadnikach wstępnych, jak również likwidacja odorów i zmniejszenie uciążliwości zapachowej osadników. Testowany preparat znacznie zwiększa skuteczność usuwania substancji organicznej mierzonej zmniejszeniem wartości BZT5 i ChZT oraz stężenia zawiesin ogólnych. ...

Dr hab. inż. Zbigniew Heidrich

Dr inż. Grzegorz Stańko

Kierunki rozwiązań oczyszczalni ścieków dla wiejskich jednostek osadniczych

Charakter zabudowy wiejskich jednostek osadniczych zmusza za każdym razem do poszukiwania najwłaściwszych rozwiązań systemów kanalizacyjnych, a w tym i oczyszczalni ścieków. Pod uwagę mogą być brane zarówno przydomowe (lokalne) oczyszczalnie ścieków, jak też oczyszczalnie ścieków obsługujące kilka gospodarstw położonych blisko siebie w zabudowie zwartej, bliźniaczej lub wolno stojącej. Nie można przy tym pominąć budowy zbiorczych oczyszczalni ścieków, które stanową jeden z elementów zbiorczego systemu kanalizacyjnego. W artykule przedstawiono aspekty technologiczne, techniczne i ekonomiczne oczyszczania ścieków, które pozwolą na wybór optymalnych rozwiązań systemu kanalizacji do określonej wielkości i zagospodarowania wiejskich jednostek osadniczych. Treść artykułu oprócz charakteru naukowego ma również charakter utylitarny, pozwalający na podejmowanie decyzji co do wyboru najwłaściwszych rozwiązań systemów kanalizacyjnych na wsi. ...

Prof. dr hab.inż. Jan Pawełek

Mgr inż. Małgorzata Spytek

Stężenie związków biogennych w wodzie potoków dopływających do zbiornika Dobczyckiego

Na podstawie przeprowadzonych badań określono wartości stężeń związków azotu i fosforu w dopływach z bezpośredniej zlewni Zbiornika Dobczyckiego. Prace badawcze realizowano w okresie od lipca do grudnia 2003 i w roku hydrologicznym 2005. Zbiornik Dobczycki będący źródłem wody dla Krakowa posiada maksymalną pojemność 125 mln m3. Głównym dopływem Zbiornika Dobczyckiego jest rzeka Raba. Zbiornik jest także zasilany ze zlewni własnej o powierzchni 78,2 km2, na której znajduje się kilka małych potoków mających łącznie powierzchnię zlewni 64,4 km2. Oprócz rzeki Raby dostawcą biogenów do zbiornika są także potoki zlewni bezpośredniej. Pracę oparto na analizach stężeń NH4, NO3, NO2 i PO4 w próbkach wody pobieranych z następujących potoków przy ich dopływie do czaszy zbiornika: Brzezówka, Ratanica, Trzemeśnianka, Dębnik i Wolnica, z częstością raz w miesiącu. Uzyskane wyniki wskazują, że stężenia związków biogennych w wodzie bezpośrednich dopływów nie stanowiły poważnego zagrożenia dla jakości wód Zbiornika Dobczyckiego w drugiej połowie 2003 roku. Podobny stan stwierdzono w roku hydrologicznym 2005. Wody badanych potoków w analizowanym okresie były umiarkowanie zasobne w związki azotu, znacznie bogatsze natomiast w związki fosforu. Przy porównaniu średnich wartości stężeń badanych wskaźników pomiędzy okresami badań można stwierdzić, że w przypadku potoku Dębnik nastąpiła poprawa jakości wody z wyjątkiem NO3. Natomiast w potoku ...

Dr hab. inż. Zbigniew Heidrich

Dr inż. Krzysztof Tiunajtis

Ilości osadów pochodzących z wiejskich oczyszczalni ścieków i kierunki ich unieszkodliwiania

Ilość osadów powstających w wiejskich oczyszczalniach ścieków jest pochodną stosowanych metod oczyszczania ścieków. Inne ilości osadu powstają w przydomowych oczyszczalniach ścieków a inne w zbiorczych oczyszczalniach ścieków. W tym drugim przypadku istotny jest też układ technologiczny powiązany z usuwaniem tylko związków węgla organicznego lub też dodatkowo związków azotu i fosforu. Zidentyfikowanie ilości powstających osadów jest bardzo istotne z punktu widzenia ich zagospodarowania. Zgodnie z obowiązującymi przepisami prawnymi osady mogą być wykorzystane w rolnictwie lub do rekultywacji terenów przeznaczonych na cele rolne lub nie rolne. Niezależnie od tego jak będą zagospodarowane konieczne jest ich odwadnianie a w wielu przypadkach również higienizowanie. I tu pojawia się pytanie jak rozwiązać problem odwadniania osadu. Po pierwsze czy w ramach wiejskiej oczyszczalni ścieków, czy też w oczyszczalni komunalnej położonej w najbliższym sąsiedztwie. W przypadku rozwiązania problemu w ramach wiejskiej oczyszczalni ścieków można brać pod uwagę albo workownice albo też urządzenia w pełni mechaniczne. ...

Dr inż. Jan Kołodziej

Kształtowanie się klimatycznego bilansu wodnego na terenie polski w latach 1981–2000

Zmienność opadów atmosferycznych, parowanie i wynikający z tych wielkości klimatyczny bilans wodny ma szczególnie w okresie wegetacji wpływ na wielkość plonowania i jakość płodów rolnych. Szczegółowe wartości tych elementów dotyczące konkretnych lat, miesięcy, a nawet w ujęciu dekadowym są niezbędne do wyznaczania terminów i norm nawodnień, najlepszego wykorzystania zasobów wodnych gleby, opracowań z zakresu hydroenergetyki oraz zaopatrzenia w wodę. Na podstawie zgromadzonego materiału dotyczącego opadów atmosferycznych, niedosytu wilgotności powietrza i średniej prędkości wiatru obliczono wartości klimatycznego bilansu wodnego. Do określenia wielkości parowania wykorzystano wzór Schmucka. Wartość klimatycznego bilansu wodnego określono jako różnicę pomiędzy opadami atmosferycznymi i obliczoną wielkością parowania. Badania przeprowadzono w układzie miesięcznym dla ciepłej pory roku (IV–IX) i 20-letniego okresu (1981–2000), analizując dane pomiarowe z 16 stacji meteorologicznych rozmieszczonych równomiernie na terenie Polski. Uzyskane wyniki przedstawiono w formie graficznej, ilustrując na mapach klimatyczny bilans wodny i jego składowe, opady atmosferyczne i wielkość parowania. Analiza klimatycznego bilansu wodnego w omawianym wieloleciu wykazuje, że najwyższy niedobór wody występował kolejno w sierpniu, lipcu i maju, najniższe wartości niedoboru wystąpiły we wrześniu, gdzie we wschodniej części kraju notowano wartości dodatnie. Skala niedoboru deficytu wodnego w tych miesiącach była bardzo zróżnicowana w poszczególnych rejonach kraju. Uzyskane wyniki dla całego okresu wegetacji wskazują na ...

Prof. dr hab. inż. Andrzej Byczkowski

Prof. dr hab. inż. Kazimierz Banasik

Dr inż. Leszek Hejduk

Obliczanie przepływów powodziowych o określonym prawdopodobieństwie przekroczenia

W artykule przedstawione zostały wyniki oszacowania prawdopodobieństwa przepływów maksymalnych rocznych przy wykorzystaniu dwóch różnych serii danych z małej zlewni rolniczej. Tradycyjna seria statystyczna została utworzona z maksymalnych rocznych przepływów, jakie zdarzyły się w poszczególnych latach hydrologicznych (AM). Druga seria została utworzona z wybranych kulminacyjnych przepływów, które przekroczyły przyjętą wartość graniczną (POT). Do analizy serii AM i POT wykorzystane zostały odpowiednio program komputerowy opracowany przez IMGW oraz arkusz kalkulacyjny. Wyniki obliczeń przy zastosowaniu obydwóch metod wykazują nieznaczne różnice wartości prawdopodobieństwa przepływów maksymalnych. ...

Mgr inż. Agnieszka Hobot

Istotne problemy gospodarki wodnej w pierwszym cyklu planistycznym w świetle wymagań ramowej dyrektywy wodnej

Od kilku lat w Polsce prowadzone są prace związane z implementacją tzw. Ramowej Dyrektywy Wodnej (RDW) czyli Dyrektywy 2000/60/WE, które zmierzają do opracowania planów gospodarowania wodami dla obszarów dorzeczy, w tym obszarów dorzeczy międzynarodowych. Horyzontem czasowym jest 2015 rok, gdyż do tego czasu jednolite części wód (w myśl art. 2 pkt.10 RDW) powinny osiągnąć dobry stan. Zgodnie z zapisami RDW oraz Prawa wodnego wśród elementów, a właściwie etapów zmierzających do opracowania planów gospodarowania wodami jest wskazanie istotnych problemów gospodarki wodnej (IP). Obecnie w Polsce trwa półroczny proces konsultacji jednego z elementów do opracowania takiego planu pod tytułem Przegląd istotnych problemów gospodarki wodnej dla obszarów dorzeczy. Na pytania czym są istotne problemy gospodarki wodnej w rozumieniu RDW oraz jaki kształt przybiorą w pierwszym cyklu planistycznym w Polsce, starano się odpowiedzieć w niniejszym referacie. Podstawą do analizy były prace prowadzone w latach 2004–2006 dla zlewni pilotowej „Górna Wisła” (zlewnia Wisły od źródeł do ujścia Raby) oraz obecnie prowadzone prace nad dokumentem Przegląd IP. ...