Zeszyt: 2010, vol. 7 / 01
Przedstawiono niektóre wyniki badań i prognoz dotyczących kierunków za-chodzących przemian organizacyjno-technicznych w rolnictwie i jego infrastruktu-rze.Głównym celem przemian w przedsiębiorstwach rolniczych będzie pozy-skiwanie coraz bardziej bezpiecznych (zdrowych) surowców i przetworów żywno-ściowych w warunkach coraz lepszego poszanowania energii i środowiska na obszarach wiejskich. Poszanowanie energii oznacza zmniejszenie jednostkowych nakładów materiałowo-energetycznych i pracy żywej, a więc zmniejszanie kosztów własnych produktów dostarczanych na rynek po cenach satysfakcjonujących za-równo ich producentów i konsumentów.Konkurencyjna walka na rynkach żywnościowych zmniejsza i będzie nadal zmniejszać liczbę naszych towarowych gospodarstw rolniczych. W perspektywie 15-20 lat będzie ich około 300 tys. i one będą dostarczać do przetwórstwa lub bezpośrednio na rynek prawie całą towarową produkcję rolniczą.Wszystkie towarowe gospodarstwa rodzinne będą musiały modernizować i rozwijać swoją produkcję na podstawie opracowanego projektu urządzenia, zme-chanizowania i doinwestowania (biznes plan). Każde gospodarstwo będzie mogło ocenić potrzeby i możliwości finansowe w zakresie dostosowywania się do wyma-gań stawianych przyszłościowym rolniczym przedsiębiorstwom rodzinnym.W opracowaniu przedstawiono metodykę modernizowania gospodarstw metodą kart technologicznych i sposób oceny możliwości inwestycyjnych unowo-cześnionego gospodarstwa. Zaprezentowano także podjęte i realizowane zbiorowo badania rozwojowe w wybranych 50 gospodarstwach rodzinnych zlokalizowanych w różnych regionach kraju. ...
Na obszarze polskich i ukraińskich Karpat występują naturalne wycieki ro-py naftowej i emisja gazu ziemnego. Często są to obszary rolnicze. Wiedza o tych miejscach uzupełnia infrastrukturę informacji przestrzennej we Wspólnocie Euro-pejskiej (INSPIRE). Inwentaryzacja źródeł naturalnego wypływu pozwala ocenić ryzyko środowiskowe, stan techniczny studni, wymagany stopień zabezpieczenia. Inwestycje są potrzebne m.in. by chronić polskie dziedzictwo naturalnego środo-wiska. Miejsca te są świadectwem po powstałym i rozwijającym się polskim gór-nictwie naftowym (w XIX wieku). Ze wszystkich krajów austriackich tylko Galicja i Bukowina posiadały żywice ziemne. Od 1885 roku powstawały pierwsze krajowe i zagraniczne spółki naftowe na obecnej ziemi polskiej i ukraińskiej. Ich powstaniu sprzyjało prawo górnicze i naftowe tamtych lat (ustawy i rozporządzenia lat 1854, 1862, 1883-1884, 1906, 1908, 1915, 1919, 1926, 1928 i 1934-35). W wyniku wyczerpania złóż i działań wojennych wiele miejsc porzucono i zapo-mniano. Przemiany ustrojowe i gospodarcze ostatnich lat powodują deficyt ropy naftowej na wolnym rynku europejskim. Determinuje to powrót do Polskich zaso-bów ropy naftowej w obszarze Karpat fliszowych. ...
Obecnie poszukuje się nowych rozwiązań budowlanych z zakresu inżynierii rzecznej. Najodpowiedniejszymi budowlami wydają się być bystrza o zwiększonej szorstkości. Spełniają one walory przyrodnicze i estetyczne oraz nie powodują przegrodzenia rzeki wędrującym rybom i innym organizmom wodnym, przez co są zalecane przez Ramową Dyrektywę Wodną Unii Europejskiej.W publikacji określono wartości parametrów hydraulicznych w rejonie bystrzy o zwiększonej szorstkości, znajdujących się na potoku Porębianka w Gor-cach. Głównym celem pracy jest próba pokazania możliwości monitorowania wykonanych budowli hydrotechnicznych oraz pokazanie ewentualnych zmian w hydrodynamice cieku, które uniemożliwiłyby zamieszkiwanie odcinka rzeki przez organizmy wodne. Z przeprowadzonych badań można wnioskować o prawidłowej pracy by-strzy oraz o spełnieniu funkcji ekologiczno-krajobrazowej przez te budowle. Świadczy o tym bogate zróżnicowanie warunków hydrodynamicznych, co wpływa na zwiększenie ilości miejsc o różnorodnej faunie makrobezkręgowej. Parametry hydrodynamiczne zaobserwowane w rejonie bystrzy ściśle zależą od usytuowania punktu pomiarowego w stosunku do poszczególnych elementów budowli. Maksy-malne prędkości nie zawsze powodują powstawanie największych sił działających na dno cieku, gdyż jest to związane również z ich rozkładem w pionie pomiaro-wym. ...
Opracowana korekta zwiększająca udziały gospodarstw w kompleksach do-tyczy modelu optymalizacji położenia gruntów względem siedlisk, opartego na po-dziale kompleksów projektowania działek na niewielkie paski elementarne. Celem tej korekty jest wyeliminowanie zbyt małych udziałów gospodarstw uniemożliwia-jących wydzielanie działek mających wystarczająco dużą powierzchnię. Skutecz-ność korekty zwiększającej udziały gospodarstw w kompleksach projektowania działek została potwierdzona na przykładzie wsi Wojków. Zastosowaniu tej korek-ty pozwoliło na wyeliminowanie wszystkich możliwych do usunięcia udziałów go-spodarstw mniejszych od założonego obszaru równego 1 ha. Pozostałe nieliczne udziały gospodarstw, mniejsze od 1 ha, wynikają ze zbyt małej powierzchni go-spodarstw lub kompleksów. ...
W dobie transformacji polskiej turystyki panuje powszechna opinia, iż roz-wój turystyki może być szansą rozwoju gospodarczego regionów. Niezwykle istot-ną rolę w rozwoju turystyki przypisuje się walorom krajobrazowym i środowisku naturalnemu. Czynnikiem decydującym o rozwoju gospodarki turystycznej jest bo-gata oferta dotycząca walorów turystycznych, infrastruktury technicznej, urządzeń podstawowych i uzupełniających.Krytyczna reakcja na zwiększającą się ingerencję w zasoby naturalne oraz społeczno-kulturowe, w powiązaniu z dążeniem do nieustającego wzrostu gospo-darczego, stała się podstawą do powstania koncepcji zrównoważonego rozwoju w działalności turystycznej. W artykule zaprezentowano walory przyrodniczo-krajobrazowe województwa warmińsko-mazurskiego, wspomagające rozwój tury-styki zrównoważonej. Opracowanie stanowi próbę wskazania problemów związa-nych z realizacją założeń turystyki zrównoważonej w województwie warmińsko-mazurskim. ...
Celem pracy jest określenie rozmiarów rozdrobnienia gruntów we wsiach powiatu brzozowskiego w województwie podkarpackim. Badaniami objęto wszystkie 44 wsie położone w powiecie, w których określono w ustalonych prze-działach obszarowych liczbę działek i ich powierzchnie. Wydzielone 6 grup obsza-rowych działek ewidencyjnych w 44 wsiach jest bardzo zróżnicowane. Badania przeprowadzono na podstawie danych z ewidencji gruntów i budynków. Wady ukształtowania przestrzeni rolniczej można stopniowo eliminować poprzez kolejne kompleksowe scalenia i wymiany gruntów. ...
Przedstawiono analizę zużycia energii finalnej oraz obliczono wielkość emisji zanieczyszczeń powietrza atmosferycznego na obszarach wiejskich gminy Bochnia. Dla potrzeb pracy obiekty gminne podzielono na następujące sektory: mieszkaniowy, infrastruktury społecznej, infrastruktury ekonomicznej oraz uprawy pod osłonami. Pozwoliło to na obliczenie wielkości i struktury zużycia nośników energetycznych w poszczególnych grupach odbiorców i na tej podstawie określe-nie jaki mają wpływ na zanieczyszczenie powietrza na analizowanym terenie. Na podstawie badań i obliczeń modelowych stwierdzono, że największy wpływ na za-nieczyszczenie powietrza atmosferycznego w gminie ma sektor mieszkaniowy, któ-ry jest głównym konsumentem energii. Obiekty infrastruktury społecznej praktycz-nie nie wpływają na stan zanieczyszczenia powietrza, ponieważ przy produkcji ciepła w większości jako paliwo wykorzystują gaz ziemny. ...
W pracy dokonano analizy możliwości modernizacji ciągu technologiczne-go oczyszczalni ścieków w Łopusznej w aspekcie zwiększenia intensywności usu-wania zanieczyszczeń biogennych. Wysoka efektywność pracy badanej oczysz-czalni jest ważna w aspekcie ochrony wód kaskady zbiorników retencyjnych Czorsztyn-Niedzica-Sromowce Wyżne przed nadmiernym zanieczyszczeniem. Ocenę możliwości modernizacji oczyszczalni przeprowadzono na podstawie wielu symulacji komputerowych bazujących na modelu ASIM2d. Model ten uwzględnia 21 procesów jednostkowych, które zostały podzielone na: procesy hydrolizy, pro-cesy zachodzące z udziałem bakterii heterotroficznych XH, procesy zachodzące z udziałem bakterii akumulujących polifosforany XPAO, procesy zachodzące z udzia-łem bakterii nitryfikujących XAUT i procesy chemiczne.Analiza wykazała, że niska efektywność usuwania biogenów na przedmio-towej oczyszczalni wynika z braku recyrkulacji osadu czynnego do komory anae-robowej, w wyniku czego nie zachodzi w wystarczającym stopniu proces biolo-gicznej defosfatacji. Sytuacja ulegnie poprawie w przypadku korekty ciągu recyrkulacji wewnętrznej i zewnętrznej oraz włączeniu komory anaerobowej do ciągu technologicznego przedmiotowej oczyszczalni. ...
W Polsce od 1997 r. obowiązuje zakaz produkcji, sprzedaży i stosowaniawyrobów azbestowych. Wyroby azbestowe stosowane były jako dobry materiałizolacyjny, ze względu na złe przewodnictwo ciepła i prądu. Dzięki ogniotrwałościi izolacyjności termicznej stosowane były również do wyrobu i farb ogniotrwałych.Azbest używano w produkcji azbestocementu (sprasowany cementz azbestem). Stanowił on wzmocnienie w niepalnych materiałach budowlanych,jak np. pokryciach dachowych (płytach eternitowych płaskich i falistych), rurachitp. Najbardziej szkodliwy, rakotwórczy jest pył azbestowy, będący przyczynąpylicy azbestowej i międzybłoniaka opłucnej. Pierwsze wzmianki na temat szkodliwościazbestu pochodzą z lat 1900-1910. W roku 1910 francuskie badania potwierdziłyszkodliwy wpływ azbestu na organizm człowieka. Usuwanie wyrobówazbestowych z budynków wymaga stosownych zabezpieczeń pracowników, a odpadyutylizacji. Jednym ze sposobów utylizacji azbestu jest jego składowanie naskładowiskach odpadów niebezpiecznych. Ostatnio coraz częściej korzysta sięz nowoczesnej, bezodpadowej technologii unieszkodliwiania azbestu - MTT(Microwave Thermal Treatment). Omówiona w pracy problematyka dotyczyochrony i poprawy stanu środowiska, zdrowia społeczeństwa poprzez usuwaniewyrobów azbestowych, na przykładzie wybranych czterech podwrocławskichgmin: Miękinia, Kobierzyce, Żórawina, Kąty Wrocławskie. Azbest jest szkodliwydla zdrowia i ze względu na zagrożenie, jakie stwarza musi być usunięty zewszystkich obiektów w kraju do końca 2032 roku. ...
Problemem jest stopień i rodzaj rozbieżności między postacią pierwotną, zastaną przez ludność osiedlającą się w latach 1945-47 a współczesną postacią wsi Sudetów Wschodnich. Analizy wskazują, że zanikła całą strefa niematerialna ów-czesnego środowiska kulturowego - to po pierwsze i po drugie - tożsamość dawna dla ludności o różnorodnym pochodzeniu etnicznym była czymś nowym, dotych-czas nieznanym. Stopień spoistości społeczeństwa z miejscem, jeśli był - to w stopniu minimalnym. Istniały, aczkolwiek zubożone, podstawy dla tworzenia no-wej rzeczywistości. Gdy uwzględni się brak koordynacji w relacji: zasób - wyzwa-nia i to łącznie z presją czynników egzogennych, efektem końcowym jest osłabie-nie czy zanik potencjału pierwotnego. Efektem rzeczywistym jest fizyczna likwidacja niektórych wsi. Gdy przekroczony zostanie próg zrównoważenia struk-tur, a w konkretnym przypadku - dominacja obiektów obcych, o bryle niedopaso-wanej do miejscowego stylu budowlanego powstaje układ o nieznanej formule, o trudno definiowalnej postaci tożsamości nowej. ...
W artykule zawarto wyniki badań rozłogu działek ornych, wchodzących w skład gospodarstw znajdujących się na terenie wsi Marcówka w województwie małopolskim. Objęta badaniami wieś zajmuje obszar około 431 ha i charakteryzuje się dużym rozdrobnieniem gruntów. Podstawowym elementem powierzchniowym, przyjętym do badań, były ciągłe części działek ewidencyjnych objęte jedną formą użytkowania. Badaniami objęto wszystkie występujące w wybranej wsi działki or-ne wchodzące w skład istniejących gospodarstw rolnych. Do wykonania badań na tak dużej liczbie działek zastosowano specjalistyczne programy komputerowe: „MKTopo GUTR", „Plikpol" i „Pole", które wykorzystują dane z numerycznej mapy ewidencyjnej i części opisowej operatu ewidencji gruntów i budynków prowadzonej w systemie cyfrowym. Zastosowana technologia pozwo-liła na uzyskanie ponad 70 cech, charakteryzujących każdą działkę poddaną anali-zie. Szczegółowymi badaniami objętych zostało 19 podstawowych cech rozłogu działek, z których osiem pierwszych określa przestrzenne parametry działki, trzy cechy dotyczą szacowanych kosztów uprawowych zależnych od jej rozłogu, trzy kolejne opisują położenie działki we wsi i w gospodarstwie, a pięć ostatnich cha-rakteryzuje gospodarstwo, do którego należy dana działka. Badanie zmienności ukształtowania rozłogu działek ornych polegało na wykonaniu oceny ich rozłogu poprzez porównanie poszczególnych cech rozłogu działek z wielkościami uznawanymi za poprawne bądź optymalne. Wykonana zo-stała również analiza rozmieszczenia działek we wsi, polegająca na badaniu ich położenia ...
Pozarolnicza działalność gospodarcza prowadzona na obszarach wiejskich jest uważana za niezbędną do rozwoju gospodarczego tych terenów. Ma ona istot-ne znaczenie dla gospodarstw rolnych działających szczególnie na terenach o mniej korzystnych warunkach dla produkcji rolnej. W opracowaniu przedstawiono analizę rozwoju pozarolniczej działalności gospodarczej w indywidualnych gospodarstwach rolnych. Rozważania dotyczą identyfikacji głównych czynników sprzyjających rozwojowi tej działalności gospodarczej. Badania wykazują wpływ pozarolniczej aktywności gospodarstw rolnych na ich sytuację dochodową i kondycję finansową gmin. Ogólne wnioski wynikające z analizy literatury przedmiotu i dostępnej bazy danych statystycznych zweryfikowano wynikami badań terenowych wykonanych w wybranych jednost-kach administracyjnych. W pracy wskazano główne, możliwe kierunki rozwoju pozarolniczej działalności gospodarczej w gospodarstwach rolnych. ...
W ciągu ostatnich kilku lat znacząco zwiększył się rozmiar prac scalenio-wych wykonywanych w związku z realizacją inwestycji liniowych, głównie auto-strad i dróg ekspresowych. W przyszłości prace takie mogą mieć również związek z tworzeniem nowych tras kolejowych. Precyzyjne określenia granic obszaru, który powinien zostać objęty postępowaniem scaleniowym jest zadaniem trudnym i czasochłonnym, z uwagi na konieczność wykonania bardzo dużej ilości obliczeń. Jednocześnie uzyskany wynik ma zasadnicze znaczenie zarówno dla możliwości uzyskania odpowiednich efektów prac scaleniowych, jak i na ich koszty, zależne głównie od powierzchni wyznaczonego obszaru. Dynamiczny postęp w metodach przechowywania i udostępniania danych ewidencji gruntów i budynków oraz szybki wzrost wydajności komputerów pozwala obecnie na zaproponowanie metod umożliwiających szybkie i jednocześnie bardzo precyzyjne wyznaczenie obszarów, dla których negatywny wpływ danej inwestycji uzasadnia wykonanie na danym obszarze scalenia gruntów. Prezentowany artykuł przedstawia propozycję takiej metody, wykorzystującej jako materiały wejściowe dane z ewidencji gruntów i bu-dynków rozpatrywanego obszaru w formacie SWDE oraz przebieg planowanej in-westycji liniowej. Zaprezentowane zostaną kolejne etapy procesu obliczeniowego, którego efektem jest wygenerowanie zasięgów obszarów kwalifikujących się do przeprowadzenia scaleń gruntów związanych z daną inwestycją. ...
Wiele gmin traktuje obecnie turystykę jako niezwykle istotny czynnik ak-tywizacji gospodarczej oraz swoisty stymulator rozwoju gospodarczego. Jest to szczególnie widoczne na obszarach charakteryzujących się wysoką atrakcyjnością turystyczną, którą determinują w sposób komplemen¬tarny: walory turystyczne, do-stępność komunikacyjna oraz stan zagospodarowania turystycznego. Celem po-znawczym pracy jest ocena wybranych elementów atrakcyjności turystycznej po-wiatów województwa opolskiego. Realizowane badania mają również cel praktyczny, gdyż ich wyniki zostaną wykorzystane przez ekspertów rozpatrujących wnioski o dofinansowanie projektów w ramach RPO WO 2007-2013. Materiał badawczy w niniejszej pracy ma charakter wtórny i został pozyskany w wy¬niku studiowania materiałów statystycznych oraz literatury i opracowań bibliograficz-nych. Zastoso¬wano metodę opisową, należącą do grupy metod badawczych o cha-rakterze indukcyjnym. Zakres przestrzenny badań obejmował 12 powiatów woje-wództwa opolskiego, a czasowy - rok 2008. Przedmiotem analizy są wybrane elementy atrakcyjności turystycznej badanego obszaru. W badaniu uwzględniono: powierzchnię obszarów chronionych, liczbę obiektów muzealnych, długość dróg publicznych, liczbę wypadków drogowych, liczbę obiektów noclegowych oraz liczbę miejsc noclego¬wych. Do oceny atrakcyjności turystycznej badanych powiatów posłużono się wielowymiarową analizą porównawczą - metodą wzorca rozwoju. Biorąc pod uwagę analizowane w pracy cechy diagnostyczne, zagregowane do miary rozwoju, najbardziej atrakcyjne turystycznie na terenie Opolszczyzny są po¬wiaty: nyski, opolski i strzelecki, zaś najmniej: krapkowicki i kędzierzyńsko-kozielski. Do powiatów o wysokiej atrakcyjności ...
W pracy opisano proces utrzymywania w stanie zdatności koryt cieków oraz przedstawiono analizę problemów związanych z zarządzaniem jakością tego procesu w aspekcie sprawności cieku. O sprawności cieku decydują jego użytko-wanie oraz prace konserwacyjne. Działania te charakteryzują się dobrą jakością, gdy zapewniony jest właściwy stan techniczny koryta cieku, odpowiednia jego przepustowość, a także dobry stan ekologiczny. Na przepustowość koryta cieku i jego stan ekologiczny w dużym stopniu wpływa ilość występujących w nim roślin wodnych. Dlatego ważnym elementem zarządzania jakością sprawności cieku jest kontrolowanie i ocena zagęszczenia naczyniowych roślin wodnych w jego korycie. W celu rozpoznania problemu zarastania koryt, w latach 2007-2009, badano cieki nizinne Dolnego Śląska. Z badań wynika, że zarastanie koryta rozpoczyna się za-raz po wykonaniu robót konserwacyjnych. Rozwój roślinności wodnej w korycie cieku jest na ogół bardzo intensywny. Z tego powodu prawidłowe utrzymywanie koryta cieku wymaga cyklicznego prowadzenia robót konserwacyjnych. Roboty te składają się z wielu powiązanych z sobą działań technicznych. W pracy wykazano, że każde z tych działań ma wpływ na sprawność cieku. Przeprowadzone badania i analizy świadczą, że zarządzanie jakością utrzymywania cieków wymaga ustalenia kryteriów oceny jakości tego procesu. Kryteria te powinny uwzględniać aspekty techniczne i ekologiczne. ...
Wzrastający ruch samochodowy na drogach może zdestabilizować funkcjo-nowanie populacji zwierząt wymagających dużych przestrzeni. Aby umożliwić bezkolizyjną migrację zwierzyny konieczna jest budowa przejść nad lub pod tra-sami komunikacyjnymi. Dotychczas nie opracowano odpowiednich wytycznych optymalizujących parametry techniczne przejść górnych oraz właściwych sposo-bów zagospodarowania ekoduktów.Szczegółowy zakres monitoringu przejścia kamerą obejmował:- analizę struktury gatunkowej i wiekowej dzików korzystających z przej-ścia,- analizę sezonowości rocznej i dobowej migracji,- ocenę wpływu czynników fizycznych (hałasu i światła) generowanych przez ruch samochodowy na behawior zwierzyny na przejściu,Analizy zarejestrowanych sekwencji filmowych dowiodły, że prawidłowo zaprojektowane, zagospodarowane i zarządzane przejście górne jest akceptowane przez zwierzynę i zapewnia ciągłość korytarza migracyjnego przeciętego szlakiem komunikacyjnym z dużym natężeniu ruchu. Z przejścia korzystała zarówno zwie-rzyna gruba, jak i małe drapieżniki. W ciągu analizowanego roku odnotowano mi-grację z udziałem ponad 6 tys. dzików. O funkcjonalności modelowego przejścia zadecydowały parametry techniczne obiektu i sposób jego zagospodarowania.
...
Opracowanie stanowi próbę ukazania różnych czynników determinujących rozwój infrastruktury agroturystycznej w powiecie nowosądeckim.W części teoretycznej artykułu przedstawiono istotę infrastruktury agrotu-rystycznej. Scharakteryzowano elementy wchodzące w jej skład. Ukazano podsta-wową infrastrukturę w agroturystyce - bazę noclegową i żywieniową, przedsta-wiono również bazę towarzyszącą, czyli rekreacyjną. Ponadto przedstawiono różne czynniki determinujące rozwój szeroko rozumianej infrastruktury w agroturystyce.Przedstawiono także wyniki badań przeprowadzonych w 42 gospodar-stwach agroturystycznych oraz w trzech urzędach gmin w gminach powiatu nowo-sądeckiego: Jerzmanowice- Przeginia, Rytro i Stary Sącz. Oba badania dotyczyły stanu i rodzajów infrastruktury agroturystycznej oraz uwarunkowań jej rozwoju. ...
W pracy przedstawiono skuteczność metody badawczej LUCAS, na przy-kładzie dziewięciu wybranych powiatów województwa małopolskiego. Badania przeprowadzono w okresie od marca do lipca 2006 roku. Analizie poddano 516 punktów znajdujących się w powiatach: krakowskim, m. Krakowa, wielickim, limanowskim, wadowickim, myślenickim, suskim, nowotarskim i tatrzańskim. Ma-teriał do badań stanowiły punkty wyznaczone przez Eurostat w sposób losowy. Przeprowadzone badanie wykazało liczebne rozmieszczenie punktów w poszcze-gólnych kategoriach pokrycia i użytkowania terenu. Wyniki przeprowadzonej w punktach analizy pozwoliły na określenie sposobu gospodarowania na poszcze-gólnych obszarach badanych powiatów. Na podstawie zależności pomiędzy pokryciem i użytkowaniem terenu określono procentowy udział punktów w po-szczególnych kategoriach. W efekcie wykonanych prac sporządzono mapę pokry-cia i użytkowania terenu. ...
