Zeszyt: 2009, vol. 6 / 05
W pracy przedstawiono nową metodę oceny zasięgu migracji pionowej i poziomej pierwiastków śladowych w glebach leśnych w sąsiedztwie dróg. W badaniach monitoringowych mierzono podatność magnetyczną gleb w układzie poziomym i pionowym w różnych odległościach od drogi o dużym nasileniu ruchu samochodowego. Procedura pomiarów podatności magnetycznej oparta jest na zauważalnym związku pomiędzy wzrostem podatności magnetycznej a zawartością metali ciężkich w środowisku glebowym. Przeprowadzone badania wykazały podwyższoną powierzchniową podat-ność magnetyczną gleb w pasie przydrożnym o szerokości do 5,0 m (ok. 50×10-5 jednostek). Pas o szerokości od 5,0 do 40,0 m cechował się podatnością magne-tyczną na poziomie tła(κ ≤22×10-5 jednostek). Średnia podatność magnetyczna dla gleb leśnych w Polsce wynosi 22×10-5 jednostek. Analiza pionowych rozkładów podatności magnetycznej wykazała maksimum wartości κ na głębokości od 5,0 do 10,0 cm Intensywny ruch samochodowego w krajach Europy Wschodniej wymusza rozbudowę i modernizację istniejącej sieci autostrad i tras szybkiego ruchu. Trans-port samochodowy generuje różne zanieczyszczenia chemiczne, w tym pierwiastki śladowe (Zn, Cu, Pb, Cd, Co, Cr, Ni, Cu). Nadmierne ilości niektórych pierwiastków śladowych mogą destabilizować homeostazę środowiska glebowego oraz osłabiać kondycję drzewostanów. Szkodliwość pierwiastków śladowych zależy nie tylko od stężenia, ale także ich form występowania. Potencjalne zagrożenia dla środowiska glebowego pierwiastkami metalicznymi można ocenić stosując metodę ...
Ruch samochodowy generuje zanieczyszczenia chemiczne, które mogą mieć wpływ na stan zdrowotny drzewostanów. Jako czuły indykator stanu środo-wiska przyrodniczego uznaje się aparat asymilacyjny sosny zwyczajnej (Pinus sy-lvestris L.), którego jakość jest ściśle skorelowana ze stanem zdrowotnym drzewo-stanu. Kumulacja i biosorpcja metali ciężkich np. chromu może prowadzić do redukcji długości i powierzchni oraz deformacji igieł. Jako miarę reakcji na negatywne oddziaływanie drogi przyjęto podstawowe cechy fizyczne igieł sosnowych (długość i masę). Badaniami objęto młodnik sosnowy rosnący w sąsiedztwie drogi krajowej nr 5 na terenie Wielkopolskiego Parku Narodowego. Igły (jednoroczne i dwuletnie) pobierano z drzewek rosnących w transektach oddalonych od drogi o 20 m, 40 m i 60 m. Badania morfometryczne wykonano na zeskanowanych igłach przy użyciu programu „DigiShape”. Do anali-zy rezultatów badań zastosowano analizę wariancji dla modelu klasyfikacji dwu-czynnikowej, w której uwzględniono rocznik igieł (czynnik A) oraz odległość tran-sektu od drogi (czynnik B). Badania wykazały, że igły pobrane z drzew rosnących w obrębie transektu oddalonego o 60 m od drogi charakteryzowały się istotnie większymi wartościami mas i długości od igieł pobranych z drzew rosnących w ramach transektów odda-lonych o 40 m i o 20 m od drogi. Igły zebrane z drzewek rosnących na transektach oddalonych o 20 m ...
Opracowanie stanowi próbę przedstawienia stanu infrastruktury ekotury-stycznej w województwie małopolskim. W części teoretycznej artykułu zdefinio-wano pojęcie „ekoturystyki”, oraz wyszczególniono jej różne formy. Ponadto scha-rakteryzowano infrastrukturę ekoturystyczną. Przedstawiono agroturystykę i agroekoturystykę jako formy ekoturystyki. Ukazano także walory ekoturystyczne województwa małopolskiego jako re-gionu charakteryzującego się dużymi obszarami chronionymi. Ponadto omawiane województwo małopolskie jest dziedzictwem starego miasta i regionu królewskie-go i dlatego fakt ten może być wykorzystany dla rozwoju turystyki. Przedstawiono wyniki badań przeprowadzonych w 57 gminach wojewódz-twa małopolskiego, które dotyczyły polityki władz lokalnych w rozwoju ekotury-styki, głównie infrastruktury ekoturystycznej. ...
W pracy przeprowadzono ocenę czynników ryzyka w ciekach, w których planowane jest wykonanie robót wodnych. Przedmiotem jej jest jeden z obszarów ryzyka ekologicznego – ryzyko zmian jakościowych i ilościowych w zbiorowi-skach naczyniowej roślinności wodnej. Analiza oparta jest na badaniach tereno-wych, przeprowadzonych w sezonach wegetacyjnych 2007 i 2008 roku, na sześciu nizinnych rzekach Dolnego Śląska. W korytach tych cieków wykonano budowle wodne oraz roboty regulacyjne i konserwacyjne. Badania terenowe obejmowały identyfikację gatunków występujących w zbiorowiskach roślinności wodnej oraz ocenę jej zagęszczenia w dnie cieku. Do oceny tej zastosowano pięciostopniową skalę Braun-Blanqueta. Badania terenowe wykazały, że w naturalnych odcinkach koryt cieków występowało od 4 do 7 gatunków, a zagęszczenie roślin w dnie kształtowało się od 5 do 100%. W korytach cieków objętych ingerencją techniczną występowało od 0 do 5 gatunków, zaś zagęszczenie dochodziło do 25%. Świadczy to o tym, że wykonane inwestycje spowodowały zmiany jakościowe i ilościowe w zbiorowiskach naczyniowej roślinności wodnej, które należy rozpatrywać jako niekorzystne. Przedstawiono to w formie map ryzyka. Mogą one być bardzo przy-datne w planach zarządzania ryzykiem ekologicznym w ciekach. Opracowanie ich, wymaga jednak pozyskiwania dalszych danych dotyczących oddziaływania robót wodnych na zbiorowiska roślinności. ...
W pracy przedstawiono wyniki badań dotyczące ilości ścieków dopływają-cych systemem kanalizacyjnym oraz ilości ścieków dowożonych taborem aseniza-cyjnym do zbiorczej oczyszczalni ścieków w Nowym Brzesku. Analizowana oczyszczalnia ścieków zlokalizowana jest na terenie miejscowości Nowe Brzesko w Nowobrzeskim Obszarze Gospodarczym na lewym brzegu rzeki Wisły. Do obiektu odprowadzane są ścieki bytowo-gospodarcze z 250 budynków mieszkal-nych. Analizę ilości ścieków prowadzono w okresie od stycznia 2005 roku do grudnia 2007 roku. W okresie tym określono ilość ścieków dopływających i dowo-żonych w poszczególnych miesiącach celem porównania ich z ilością projektowa-ną. Ponadto w pracy opisano częstość występowania określonych wielkości do-pływów ścieków, a także prawdopodobieństwo ich wystąpienia. Analiza wykazała, iż badany obiekt jest niedociążony hydraulicznie. W roku 2005 faktyczna ilość ścieków oczyszczanych stanowiła zaledwie 20,4% zakładanej przepustowości oczyszczalni, w roku 2006 wartość ta wyniosła 22%, a w roku 2007 stanowiła 26,7%. W okresie 3 lat odnotowano dużą nierównomierność ilości ścieków do-pływających oraz ścieków dowożonych w poszczególnych miesiącach. Wahania ilości ścieków dopływających w poszczególnych latach wyniosły w roku 2005 od 28,8 m3∙d-1 do 64,6 m3∙d-1, dla roku 2006 od 40,1 m3∙d-1 do 66,5 m3∙d-1 i dla roku 2007 od 49,8 m3∙d-1 do 84,9 m3∙d-1. Natomiast wartości ekstremalne ilości ścieków dowożonych kształtowały się w zakresie od 2,6 m3∙d-1 ...
W pracy przedstawiono wielkość oraz zmienność zużycia wody przez dwie grupy użytkowników podłączonych do wodociągu w miejscowości Olkusz. Zuży-cia wody określono na podstawie odczytów z wodomierzy prowadzonych w latach 2005-2007 w grupie budynków jednorodzinnych, a w latach 2004-2007 w grupie mieszkań budynków wielorodzinnych (bloków). Przeprowadzona analiza zużycia wody wykazała, że jednostkowe średnie dobowe zużycie wody w budynkach jednorodzinnych wynoszące 75,96 dm3•d-1•M-1 a w budynkach wielorodzinnych 87,78 dm3•d-1•M-1 kształtowało się na podobnym poziomie jak zużycie wody wy-stępujące w innych miejscowościach, takich jak Mszana Dolna i Górna, Jordanów oraz Kocmyrzów-Luborzyca województwa małopolskiego. W analizowanej grupie budynków jednorodzinnych w badanym wieloleciu odnotowano 5,2% spadek zu-życia wody, natomiast w budynkach wielorodzinnych wzrost o 6,6%. Jednostkowe zużycie wody w budynkach jedno i wielorodzinnych maleje wraz ze wzrostem liczby mieszkańców. Średnie rzeczywiste jednostkowe zużycie wody w budynkach jednorodzinnych było niższe o 24%, a w budynkach wielorodzinnych niższe o 45,1% od zużycia normowego. Zmienność zużycia wody określona została na podstawie wielkości statystycznego współczynnika zmienności. W budynkach jed-norodzinnych była ona najczęściej średnia (73,3% ogółu budynków), a w budyn-kach wielorodzinnych mała (63,3% ogółu mieszkań). ...
Wielkość oraz zmienność zużycia wody przez mieszkańców Mszany Dolnej określono na podstawie analizy odczytów z wodomierzy w 35 budynkach w wieloleciu 2001–2007. Przeprowadzona analiza danych wykazała, że jednostko-we średnie dobowe zużycia wody w Mszanie Dolnej wynoszące 78,79 dm3.d-1•M-1 w budynkach jednorodzinnych oraz 83,80 dm3.d-1..M-1 w budynkach wielorodzin-nych były zbliżone do zużyć wody występujących w innych miejscowościach Pol-ski południowej. W badanych obiektach odnotowano ciągły spadek zużycia wody, który w okresie badawczym sięgał 25% w budynkach jednorodzinnych oraz 15,5% w wielorodzinnych. Jednostkowe zużycie wody w budynkach jednorodzinnych maleje również wraz ze wzrostem liczby mieszkańców. Największe jednostkowe średnie dobowe zużycie wody w budynkach jed-norodzinnych występowało w miesiącach letnich, natomiast minimalne odnotowa-no jesienią. Różnice w wielkościach zużycia wody w poszczególnych porach roku w budynkach wielorodzinnych są nieznaczne. Średnie jednostkowe zużycie w go-spodarstwach domowych było o 21,2% niższe od zużycia normowego, natomiast w budynkach wielorodzinnych różnica ta wynosiła 47,6%. ...
W pracy przeprowadzono rozważania na temat możliwości wykorzystania benchmarkingu do doskonalenia wykonawstwa robót konserwacyjnych pod kątem ochrony flory i fauny koryt cieków. Metoda ta, stosowana w technice i w biznesie, w wielu przypadkach przyniosła korzystne efekty. W wykonawstwie robót wod-nych i wodno-melioracyjnych nie była dotychczas wykorzystywana. Istotnym za-daniem w robotach konserwacyjnych na ciekach jest skuteczna ochrona biocenozy koryta cieku. Źródłem trudności w tym zakresie jest niepowtarzalność warunków wykonawstwa robót oraz różnorodność zbiorowisk roślinnych i zwierzęcych w dnie, na skarpach i w strefie przybrzeżnej koryta cieku. Działania proekologicz-ne, polegające na prowadzeniu analiz ryzyka ekologicznego, odpowiednim dobo-rze terminów wykonania robót, stosowaniu przemiennych schematów technolo-gicznych, wykorzystaniu odpowiednich maszyn i osprzętów roboczych są właściwe dla jednych organizmów, a niewystarczające dla innych. W pracy wyka-zano to na przykładzie sześciu bezkręgowców wodnych – rurecznika pospolitego (Tubifex tubifex), błotniarki pospolitej (Galba palustris), kiełża zdrojowego (Gammarus pulex), ośliczki wodnej (Asellus aquaticus), bagiennika żółtorogiego (Limnophilus flavicornis) oraz jętki pospolitej (Ephemera vulgata). W przypadku trzech spośród nich – rurecznika pospolitego, błotniarki pospolitej oraz bagiennika żółtorogiego zastosowane rozwiązania proekologiczne były odpowiednie, nato-miast w przypadku kiełża zdrojowego, ośliczki wodnej i jętki pospolitej nie przy-niosły spodziewanych efektów. Aby ograniczyć liczbę takich niekorzystnych przy-padków, należy w dalszym ciągu poszukiwać rozwiązań technicznych, które mogłyby ...
W artykule przedstawiono podstawowe zasady przydziału działek do go-spodarstw uwzględniające przebieg stref różnic odległości z siedlisk do działek i rozgraniczających je linii równych różnic odległości. Zarówno granice rozpatry-wanych stref jak i zasięgi ich obszarów stanowią istotną przesłankę dla kształto-wania właściwego przydziału gruntów do gospodarstw. Warunkiem poprawności przydziału działek do dwu wybranych gospodarstw jest występowanie działek obu gospodarstw tylko w jednej strefie różnic odległości, która oddziela działki należą-ce do tych gospodarstw. Przez tę strefę oddzielającą przebiega również linia rów-nych różnic odległości rozdzielająca działki obu gospodarstw w przypadku ich najkorzystniejszego położenia względem siedlisk. Wykorzystane w tym opracowa-niu przykłady optymalizacji rozmieszczenia gruntów gospodarstw oraz przebiegu linii równych różnic odległości z siedlisk do działek i zasięgi stref odległości doty-czą dwu gospodarstw położonych we wsi Filipowice. ...
Góry Opawskie to najbardziej na wschód wysunięta część polskich Sude-tów. Region ten posiada doskonałe warunki klimatyczne (które w dużej mierze zawdzięcza lasom mieszanym, którymi pokryte są górskie stoki), krajobrazowe i uzdrowiskowe. Przypuszczać można więc, że mamy tu do czynienia z ogromnymi możliwościami dla rozwoju turystyki. Na przestrzeni ostatnich kilkunastu lat fak-tycznie obserwujemy wyraźne zmiany związane z rozwojem turystyki na tym ob-szarze. Pojawiają się jednak wątpliwości czy potencjał ten jest w pełni wykorzy-stywany? Obserwacja zastanych faktów skłania nas raczej do odpowiedzi zdecydowanie mało optymistycznej. Co zatem stoi na przeszkodzie efektywnej i racjonalnej eksploatacji tak pięknego terenu? Jakie bariery spowalniają rozwój tu-rystyki, a w tym agroturystyki będącej przecież istotnym czynnikiem rozwoju spo-łeczno- ekonomicznego każdego regionu? Przedmiotem rozważań w niniejszym artykule są zatem istotne problemy i uwarunkowania wewnętrzne związane z rozwojem turystyki na terenie gminy Głuchołazy. Na tym tle wskazujemy także konkretne obszary zawierające szczególnie duży potencjał rozwojowy w kontek-ście rozwoju społeczno-gospodarczego całej gminy, a nawet powiatu. Zakładamy, że rozwój turystyki, w tym szczególnie agroturystyki stać się powinien wiodącymi obszarami dla rozwoju koniunktury gospodarczej gminy Głuchołazy leżącej w południowej części Gór Opawskich, a więc na terenie, który historycznie i aktualnie posiada znaczący potencjał turystyczny ...
Zrównoważony rozwój to preferowany obecnie model gospodarki, w któ-rym najważniejszym założeniem jest postęp społeczno-gospodarczy prowadzący do awansu cywilizacyjnego i ekonomicznego przy maksymalnym ograniczeniu niekorzystnego wpływu na środowisko naturalne. Obszarami, na których szczegól-nie istotne jest wprowadzanie i zachowanie zasad ekorozwoju są tereny wiejskie. Wzrastające koszty produkcji i brak stabilności cenowej produktów rolnych spra-wiają, że wielu rolników rezygnuje z działalności rolnej poszukując dodatkowych źródeł dochodu poza rolnictwem. Alternatywą dla rolnictwa i dodatkowym źró-dłem dochodu może być turystyka. Rozwój turystyki wiejskiej pozwala na tworze-nie nowych miejsc pracy bez konieczności emigracji zarobkowej i całkowitej rezy-gnacji z dotychczasowej działalności rolnej. Powiązanie działalności rolnej i turystycznej może stać się podstawą stworzenia atrakcyjnego produktu turystycz-nego. Polska wieś to doskonały teren dla turystyki zrównoważonej opierającej się na zasadach ekorozwoju, w której założenia doskonale wpisuje się agro- i ekoturystyka. Komplementarność oferty agro i ekoturystycznej stwarza dodatko-we możliwości rozwoju terenów wiejskich stanowiąc podstawę do współpracy pomiędzy poszczególnymi gospodarstwami i tworzenia produktu turystycznego charakterystycznego dla danej miejscowości lub regionu. ...
Przedmiotem podjętych badań były warunki termiczne w połudnowej części Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej. Uznano za interesujące przeanalizowanie wpływu sytuacji synoptycznych na wartości odchyleń temperatury powietrza od średniej wieloletniej. Cyrkulacja atmosferyczna w porównaniu do czynników geograficznych jest procesem bardzo zmiennym w czasie. Stąd też, tak ważne znaczenie odgrywają badania zmierzające do ilościowego określenia zróznicowania elementów klimatu przy panujących sytuacjach synoptycznych. W badaniach wykorzystano typy sytuacji synoptycznych dla Dorzecza Gór-nej Wisły opracowane przez T. Niedźwiedzia oraz wyniki obserwacji temperatury powietrza z lat 1991–2005 ze stacji meteorologicznych reprezentujących odmienne formy terenu. Formy płaskie reprezentuje płaszczyzna w Krakowie-Balicach, wklęsłe dno doliny w Ojcowie, natomiast wypukłe wierzchowina położona w Gar-licy Murowanej. W wyniku przeprowadzonych badań stwierdzono, że na analizo-wanym obszarze częściej pogodę kształtowały sytuacje antycyklonalne (56%) niż cyklonalne (44%). Najczęściej występowały typy sytuacji: Ka (13,8%), Bc(11,8%), Wa(9,5%) i Wc(8,7%). Najrzadziej zaś notowano sytuacje Ec(1.3%) i Cc(0,7%) oraz X (1,7%) i NEc(1,8%). Jak wykazały badania, we wszystkich po-rach roku występowało duże zróżnicowanie odchyleń temperatury zarówno co do wartości bezwzględnej jak i znaku. ...
W artykule przedstawiono ocenę efektywności oczyszczania ścieków przez Tarnowską Grupową Oczyszczalnie Ścieków. Na podstawie wyników badań fizy-kochemicznych ścieków surowych i oczyszczonych określono skuteczność zmniej-szenia wybranych zanieczyszczeń ścieków. Badano następujące wskaźniki zanieczyszczeń: BZT5, ChZTCr, zawiesinę ogólną, azot ogólny, fosfor ogólny. Badania prowadzono od stycznia 2006 do listopada 2007 roku. W pracy przedsta-wiono ilość przekroczeń poszczególnych wskaźników w stosunku do wartości do-puszczalnych określonych w pozwoleniu wodno-prawnym. Na podstawie prze-prowadzonej analizy badań stwierdzono następującą skuteczność usuwania zanieczyszczeń: BZT5 98,9%, ChZTCr 92,9%, zawiesina ogólna 95,1%, azot ogól-ny 91,3%, fosfor ogólny 87,4%. Można stwierdzić, że badana oczyszczalnia ście-ków działa prawidłowo i oczyszcza ścieki do wartości normatywnej. ...
Problem niedociążenia hydraulicznego oczyszczalni ścieków na terenach wiejskich dotyczy aktualnie bardzo wielu obiektów. Wynika on z braku zbior-czych systemów odprowadzania ścieków, oraz przyjęcie na etapie projektu oczyszczalni zbyt dużej ilości dopływających ścieków. Wydaje się, iż kwestią czasu jest rozbudowa sieci kanalizacyjnych na terenach wiejskich, co pozwoli na doprowadzenie znacznie większej ilości ścieków do oczyszczalni. Natomiast bar-dziej złożonym problemem jest właściwe przyjęcie ilości dopływających ścieków. Aktualnie wartością, która jest najczęściej podawana jako norma przypadająca na mieszkańca to 150 dm3•M-1 zużywanej wody (odprowadzanych ścieków) w ciągu doby. W rzeczywistości ilości te często bywają przesadne, a rzeczywista ilość zu-żywanej wody jest o wiele niższa. W publikacji porównano rzeczywista ilości dopływających ścieków w stosunku do wartości zakładanych w projekcie. W badaniach uwzględniono cztery przydomowe oczyszczalnie ścieków zlokalizowane w gminach wiejskich na tere-nie województwa małopolskiego. W oczyszczalni Turbojet EP-2 dopływ ścieków wyniósł w okresie badawczym blisko 0,82 m3•d-1 i był niższy od zakładanego (1,5 m3•d-1) o 46%. W oczysz-czalni Turbojet EP-4 w okresie badawczym faktyczny dopływ wyniósł średnio 0,81 m3•d-1, co stanowiło zaledwie 19% dopływu zakładanego w projekcie. W oczyszczalni Biocompact BCT S-1 ilość dopływających ścieków wyniosła średnio 0,5 m3•d-1 i był to dopływ niższy od zakładanego (0,6 m3•d-1) o 17%. ...
Celem niniejszych badań było określenie wpływu ściółkowania i nawoże-nia organicznego na wzrost jednorocznych siewek sosny oraz na występowanie roztoczy (Acari) glebowych w warunkach nawadniania. W pracy dokonano oceny udatności zaproponowanych zabiegów rewitalizacyjnych gleb szkółki za pomocą metody bioindykacyjnej. Organizmami wskaźnikowymi w tych badaniach były pospolite i bardzo liczne w glebach leśnych roztocze. Doświadczenie przeprowa-dzono w roku 2008 w szkółce leśnej Bielawy (Nadleśnictwo Dobrzejewice). Na badanej powierzchni dominował piasek słabo gliniasty (ps). Doświadczenie zostało założone metodą losowanych podbloków w układzie zależnym (split-plot), w czterech powtórzeniach. Czynnikiem pierwszego rzędu było nawożenie orga-niczne przeprowadzone przed wysiewem nasion (wiosną 2008 r.) w dwóch wa-riantach (kontrola – bez nawożenia organicznego; nawożenie organiczne kompos-tem wytworzonym z ektopróchnicy leśnej). Czynnikiem drugiego rzędu było ściółkowanie przeprowadzone po wschodach siewek (wrzesień 2008 r.) w dwóch wariantach (kontrola – bez ściółkowania; ściółkowanie). Nie stwierdzono istotne-go oddziaływania ze strony zastosowanych czynników doświadczenia (nawożenia organicznego i ściółkowania) na rozpatrywane parametry wzrostu badanych jed-nolatek sosny. Wystąpiła jednak dostrzegalna tendencja do nieco większej wyso-kości i średnicy oraz świeżej masy części nadziemnych – u siewek na poletkach, które wiosną nawożono kompostem, a pod koniec lata poddano zabiegowi ściół-kowania. Z przeprowadzonej analizy statystycznej wynika, iż czynnikiem, który wyraźnie kształtował liczebność roztoczy, w tym Actinedida, Gamasida ...
Celem badań było określenie wybranych właściwości fizyczno-chemicz-nych gleb oraz stanu roślinności i akarofauny (Acari) glebowej na zalesionym terenie popoligonowym Bydgoszcz-Jachcice. Do zalesień wykorzystano 2-letnie sadzonki sosny zwyczajnej wyprodukowanej m. in. z udziałem zabiegu zoomelioracji. Badania przeprowadzono w roku 2008. Doświadczenie założono jako dwuczynnikowe. Czynnikiem pierwszego rzędu był sposób przygotowania powierzchni przeznaczonej pod zalesienie – z udziałem (A) lub bez udziału łu-binowania (B). Czynnikiem drugiego rzędu był sposób produkcji sadzonek sosny, jaki zastosowano w szkółce leśnej: 1 – kompost z dodatkiem kory bez ściółkowa-nia, 2 – kompost z dodatkiem kory ze ściółkowaniem, 3 – kompost z dodatkiem trocin bez ściółkowania, 4 – kompost z dodatkiem trocin ze ściółkowaniem. Na badanym obszarze występowały gleby rdzawe wytworzone z piasku luźnego. Na wszystkich poletkach stwierdzono występowanie piasku słabogliniastego średnio-ziarnistego o zawartości frakcji ilastej (< 0,002 mm) w zakresie 4–6%. Zróżnico-wanie w zawartości węgla organicznego mieściło się w granicach od 10,5 do 14,4 g.kg-1. Stosunek C/N mieścił się w zakresie 17,0–23,6. Wszystkie poletka charakteryzowały się odczynem bardzo kwaśnym (kwasowość wymienna pH od 4,07 do 4,55). Na badanym terenie dominowały rośliny trawiaste, głównie Poa nemoralis, Deschampsia caespitosa i Anthoxantum aristatum związane ze śro-dowiskiem suchym i małożyznym. Nie stwierdzono istotnych ...
Krótkoterminowe prognozy wielkości zużycia wody, mają podstawowe znaczenie przy optymalizacji pracy sieci wodociągowych i kanalizacyjnych, a tak-że oczyszczalni ścieków. W pracy dokonano oceny możliwości prognozowania szeregów czasowych dobowego zużycia wody na cele bytowe w gospodarstwie wiejskim z wykorzystaniem metod Data Mining. Do opracowania 10-dniowej pro-gnozy zużycia wody wykorzystano wyrównanie wykładnicze i metodę ARIMA. Materiałem źródłowym do analizy były dobowe ilości wody zużywanej na cele by-towe w wytypowanym gospodarstwie wiejskim w okresie 22 miesięcy. Szczegól-nie przydatne do prognozowania zużycia wody okazało się wyrównanie wykładni-cze, które uwzględnia nie tylko wartości, ale także zróżnicowanie ważności przeszłych obserwacji. Znaczna nierównomierność dobowego zużycia wody po-woduje wzrost błędów prognoz. Metody prognozowania oparte na algorytmach wyrównania wykładniczego są łatwe do zastosowania i nie wymagają założenia o stacjonarności szeregu czasowego. W analizowanym przypadku stosunkowo do-brą prognozę dobowego zużycia wody na cele bytowe uzyskano stosując addytyw-ny model Wintersa. Z kolei modele klasy ARIMA pozwalają na dokładną progno-zę zużycia wody pod warunkiem właściwej identyfikacji parametrów modelu i spełnienia warunku stacjonarności szeregu. W przypadku braku stacjonarności, przed analizą szeregu, należy przekształcić go wykorzystując np. metodę różnico-wania. W celu prognozowania wielkości dobowego zużycia w gospodarstwie wiejskim zastosowano model ARIMA (0,1,2) przy dwóch parametrach średniej ruchomej. Zarówno wyrównanie wykładnicze jak i ...
Artykuł zawiera wyniki badań nad zawartością związków azotu w wodzie stawów rybnych zasilanych biologicznie oczyszczonymi ściekami komunalnymi. Obiekt badań stanowiły stawy rybne kompleksu Komorowice, zlokalizowane w północnej części miasta Bielsko-Biała. Do badań wybrano dwa stawy: Zielony i Kamienny, które charakteryzują się indywidualnym doprowadzeniem i odpro-wadzeniem wody oraz różnymi parametrami technicznymi. Staw Zielony jest sta-wem płytkim o głębokości średniej około 1 m, powierzchni 4,2 ha i pojemności 42 000 m3. Natomiast staw Kamienny charakteryzuje się mniejszą powierzchnią – 3,3 ha, i jest blisko dwukrotnie głębszy od Zielonego, średnia głębokość wynosi około 1,7 m co daje pojemność 59 200 m3. Badania prowadzono w sezonie wegetacyj-nym 2007 roku. W pracy określono zmiany koncentracji azotu ogólnego, amonowego, azo-tanowego, azotynowego i Kjeldahla w wodzie stawowej. W trakcie całego sezonu badawczego notowano niższe w porównaniu ze ściekami biologicznie oczyszczo-nymi wartości analizowanych form azotu w wodzie odpływającej z badanych sta-wów. Równocześnie zaobserwowano, iż występowanie zmian w koncentracji związków azotu w wodzie stawowej związane było ze zmianami ich stężenia w ściekach zasilających stawy. Dodatkowo, obliczono podstawowe charakterysty-ki statystyczne analizowanych wskaźników tj.: wartość średnią, minimalną, mak-symalną, odchylenie standardowe, rozstęp i wariancję w biologicznie oczyszczo-nych ściekach komunalnych zasilających stawy. Za pomocą testu t-Studenta określono istotność różnic ...
Rozwój działalności pozarolniczej należy postrzegać jako siłę napędową rozwoju gospodarczego, stwarzającego szansę przechodzenia ludności rolniczej poza rolnictwo, spełnia jedną z podstawowych ról w aktywizacji obszarów wiej-skich. W opracowaniu przedstawiono analizę rozwoju pozarolniczej działalności gospodarczej w gospodarstwach rolnych w Polsce i w krajach Unii Europejskiej. Rozpatrywano aktywność gospodarczą pod względem wielkości i specyfiki gospo-darstw. Przedstawiono przestrzenne zróżnicowanie w zakresie przedsiębiorczości gospodarstw rolnych w krajach UE w latach 2003, 2005 2007. Wskazano dominu-jące formy działalności pozarolniczej. W świetle przeprowadzonej analizy można stwierdzić, że pozarolnicza działalności gospodarcza stanowi ważny element funkcjonowania małych obsza-rowo (do 5 ha) gospodarstw rolnych zarówno w Polsce jak i całej UE. Dowie-dziono, że rodzaje działalności podejmowanej przez gospodarstwa unijne i polskie znacząco różnią się. Najchętniej podejmowaną działalnością w UE jest przetwórstwo produktów rolnych, podczas gdy w Polsce najwięcej gospodarstw świadczy usługi przy użyciu własnego zaplecza technicznego ...
Z każdym rokiem zwiększa się ilość odpadów komunalnych i nabierają na sile związane z tym negatywne skutki społeczne i środowiskowe. Polska przystę-pując do UE zobowiązała się uzyskać do 2007 r. 25% poziom recyklingu, a do 2014 r. do poziom co najmniej 55%. Aktualnie recyklingowi poddawanym jest 35,6% odpadów i wynika głównie z segregacji odpadów poprodukcyjnych, wyco-faniu z obiegu opakowań wielokrotnego użytku, a także opakowań pochodzących bezpośrednio z dużych obiektów handlowych. Poziom recyklingu dla odpadów komunalnych w Polsce wynosi aktualnie 5,1%. Około 1,5% wysegregowano z masy zebranych odpadów zmieszanych. Aby dostosować się do wymogów Unii, Polska będzie musiała zwiększyć te poziomy. Rozwiązania przyjęte w Krajowym Planie Gospodarki Odpadami nie speł-niają oczekiwań społeczeństwa oraz władz samorządów terytorialnych. Należy wiec poszukiwać nowych metod odzysku odpadów. Jedną z nich w krajach skan-dynawskich stanowi Gminny Punkt Selektywnego Gromadzenia Odpadów, nazy-wany potocznie „Centrum recyklingu”. W pracy przedstawiono stworzoną przez autorów metodykę wyboru lokalizacji „centrum recyklingu” opartą na wielokryte-rialnej analizie GIS. Wyboru miejsc dokonano na podstawie opracowanych kryte-riów lokalizacyjnych, wskazujących tereny wykluczone i obszary predysponowane do zlokalizowania centrum recyklingu. ...
Przedstawiono wyniki badań dotyczące związku pomiędzy wartością wskaźnika przedsiębiorczości a odległością jednostek przestrzennych od ośrod-ków gospodarczych. Wskaźnik przedsiębiorczości określono przez podanie liczby podmiotów gospodarczych zarejestrowanych w systemie REGON w przeliczeniu na 10 tys. ludności w wieku produkcyjnym. Odległości jednostek przestrzennych od ośrodków gospodarczych zostały wyrażone jako najkrótsze odległości drogowe. Stwierdzono, że występuje istotna statystycznie zależność pomiędzy wartością wskaźnika przedsiębiorczości a odległością od ośrodka gospodarczego. Wzrost odległości o 1km powoduje zmniejszenie się liczby podmiotów gospodarczych o 47 na 10 tys. ludności. ...
W artykule przedstawiono stan infrastruktury społecznej ze szczególnym uwzględnieniem szkolnictwa. Badaniami objęto wybrane sołectwa w gminach znajdujących się w województwach: małopolskim, łódzkim oraz podkarpackim. Poziom wyposażenia infrastrukturalnego w tych rejonach określono na podstawie danych zebranych w ankietach, skierowanych do uczniów szkół podstawowych klas 4–6. Badania przeprowadzono wśród uczniów szkół w miejscowościach Przyłęk i Jaźwiny – teren wiejski, Więcławice Stare obszar podmiejski i miasto Kraków. Ankieta zawierała pytania zamkniętych i otwarte. Kwestionariusz dotyczył dwóch zagadnień, pierwsza jego część dotyczyła infrastruktury komunikacyjnej druga, zaś zaplecza technicznego do prowadzenia zajęć poza lekcyjnych. W pyta-niach otwartych uczniowie mieli możliwość zaproponowania własnych rozwiązań problemu i sugestii. Przeprowadzona analiza infrastruktury może przyczynić się do wszczęcia procedur przez gminy, ubiegania się o dofinansowania inwestycji w dziale eduka-cji jak również korzystania z funduszy pomocowych UE. Obraz jakości potencjału infrastrukturalnego daje podstawę do podejmowania strategicznych decyzji przez jednostki zarządzające. Rola i znaczenie programowania rozwoju regionalnego oraz wszelkich związanych z nim procedur planistycznych systematycznie wzrasta. Wprowadzony od stycznia 1999 roku nowy podział administracyjny kraju wymaga nowej inwen-taryzacji lokalnych zasobów, w tym infrastruktury. Powstaje również konieczność dostosowania polskiego modelu sterowania rozwojem regionalnym do warunków wymaganych w Unii Europejskiej [Gruszczyński 1999a], [Gruszczynski, Kwapisz 2000a]. ...
Autor poddaje szczegółowej analizie i ocenie „Ekspercki projekt koncepcji zagospodarowania kraju do roku 2033”, szczególnie z uwagi na zawarte w nim koncepcje dotyczące rozwoju infrastruktury technicznej. Autor uważa projekt za niezmiernie potrzebny, aczkolwiek nie szczędzi mu konstruktywnej krytyki. W konkluzji dochodzi do wniosku, iż Rządowi niezbędna jest wizja długofalowe-go rozwoju kraju, w oparciu o wysiłek niezależnych specjalistów (być może rów-nież zagranicznych). ...
