Charakterystyka procesów erozyjnych gleb na przykładzie zlewni wybranych rzek w Karpatach

Autorzy opisują jakie procesy erozyjne gleb występują w górskich terenach Karpat i czym są powodowane. Głównymi przyczynami występowania intensywniejszych procesów erozji na omawianym obszarze są przede wszystkim większe, częstsze i bardziej intensywne opady atmosferyczne oraz większe pochylenia powierzchni terenu.Najsilniej erodowane sa przede wszystkim gleby orne, ponieważ w pewnych okresach nie są pokryte roślinnością. Oprócz erozji wodnej występuje tu również erozja wietrzna. Wody opadowe powodują zarówno erozję powierzchniową, liniową, jak też osuwiskową. Każda z wymienionych form erozji została przez autorów omówiona w artykule. ...

Kształtowanie się klimatycznego bilansu wodnego na terenie polski w latach 1981–2000

Zmienność opadów atmosferycznych, parowanie i wynikający z tych wielkości klimatyczny bilans wodny ma szczególnie w okresie wegetacji wpływ na wielkość plonowania i jakość płodów rolnych. Szczegółowe wartości tych elementów dotyczące konkretnych lat, miesięcy, a nawet w ujęciu dekadowym są niezbędne do wyznaczania terminów i norm nawodnień, najlepszego wykorzystania zasobów wodnych gleby, opracowań z zakresu hydroenergetyki oraz zaopatrzenia w wodę. Na podstawie zgromadzonego materiału dotyczącego opadów atmosferycznych, niedosytu wilgotności powietrza i średniej prędkości wiatru obliczono wartości klimatycznego bilansu wodnego. Do określenia wielkości parowania wykorzystano wzór Schmucka. Wartość klimatycznego bilansu wodnego określono jako różnicę pomiędzy opadami atmosferycznymi i obliczoną wielkością parowania. Badania przeprowadzono w układzie miesięcznym dla ciepłej pory roku (IV–IX) i 20-letniego okresu (1981–2000), analizując dane pomiarowe z 16 stacji meteorologicznych rozmieszczonych równomiernie na terenie Polski. Uzyskane wyniki przedstawiono w formie graficznej, ilustrując na mapach klimatyczny bilans wodny i jego składowe, opady atmosferyczne i wielkość parowania. Analiza klimatycznego bilansu wodnego w omawianym wieloleciu wykazuje, że najwyższy niedobór wody występował kolejno w sierpniu, lipcu i maju, najniższe wartości niedoboru wystąpiły we wrześniu, gdzie we wschodniej części kraju notowano wartości dodatnie. Skala niedoboru deficytu wodnego w tych miesiącach była bardzo zróżnicowana w poszczególnych rejonach kraju. Uzyskane wyniki dla całego okresu wegetacji wskazują na ...

Wpływ opadów atmosferycznych na skład wód zbiornika wodnego Zarzeczany woj. Podlaskie

Podstawowym elementem małej retencji są małe zbiorniki wodne. Przykładem takiego obiektu jest zbiornik wykonany w 2000 roku, we wsi Zarzeczany w gminie Gródek woj. podlaskie. Jest on zlokalizowany w rozległej, podmokłej i płaskiej dolinie. Wodę do zbiornika doprowadza rów melioracyjny, który zasilany jest spływami wód z jego zlewni, zaś w okresie letnich niżówek przerzutem wody z rzeki Gleniówki. W zbiorniku zanotowano wyraźny wpływ spływu powierzchniowego na jakość wody. Stwierdzono, że po opadach deszczu wartości wielu badanych wskaźników wody wzrastały (barwa, mętność, fosforany, ChZTMn, azot amonowy, azotany). Wzrost stężenia wskaźników odpowiedzialnych za zanieczyszczenia wody związkami organicznymi przy jednocześnie stosunkowo dużej barwie wskazuje na humusowe pochodzenie tych zanieczyszczeń. ...

Wpływ rzeźby i użytkowania terenu na strukturę opadów atmosferycznych w okolicach Krakowa (1971–2005)

W pracy zaprezentowano zróżnicowanie czasowe i przestrzenne sum miesięcznych i rocznych opadów atmosferycznych na trzech stacjach położonych w okolicach Krakowa w przekroju południkowym: Garlicy Murowanej, Krakowie Ogrodzie Botanicznym i Gaiku-Brzezowej w latach 1971-2005. Latem opady w Gaiku-Brzezowej były o około 20% wyższe, a zimą opady w Garlicy o ok. 25% niższe niż na pozostałych dwóch stacjach. Najwyższa średnia roczna suma opadów charakteryzowała stację w Gaiku: 747,5 mm (tab. 1). Największa zmienność charakteryzuje opady w Garlicy, szczególnie w miesiącach półrocza chłodnego (rys. 1). Najwyższe roczne sumy opadów zanotowano w 2001 r. w Garlicy (865,2 mm) i Krakowie (845,9 mm) i w 1974 r. w Gaiku (1178,7 mm), natomiast najniższe sumy wystąpiły wszędzie w 1993 r. (odpowiednio 446,1, 482 i 524,8 mm). Stwierdzono znaczne zróżnicowanie opadów z roku na rok i dużą nieregularność ich występowania oraz brak wyraźnej tendencji zmian (tab. 2, rys. 2). Średnia roczna liczba dni z opadem wyniosła 132 dni w Garlicy, 168 w Gaiku i 216,4 w Krakowie, ale w przypadku dni z sumą dobową ≥5 mm ich liczba dla Garlicy i Krakowa jest prawie taka sama, natomiast nieco wyższe wartości charakteryzują Gaik. Najwięcej dni z opadami mało wydajnymi jest w Krakowie, natomiast największa liczba dni z wysokimi ...

Plonowanie borówki wysokiej na Nizinie Szczecińskiej w zależności od opadów i nawadniania

Doświadczenie polowe prowadzono w SD Lipnik należącej do Akademii Rolniczej w Szczecinie. Borówkę wysoką odmiany ‘Patriot’ uprawiano w latach 2000–2008 na glebie brunatnej kwaśnej, kompleksu żytniego dobrego, zaliczanej do klasy bonitacyjnej IVb. Gleba charakteryzowała się małą zawartością przyswa-jalnych form fosforu i potasu oraz słabo kwaśnym odczynem gleby. Borówkę wy-soką uprawiano w zróżnicowanych warunkach wodnych: O – obiekty kontrolne (bez nawadniania), W – obiekty nawadniane. Krzewy nawadniano linią kroplują-cą o wydajności 2,4 l.h-1, utrzymując wilgotność gleby na poziomie 0,01 MPa, na podstawie wskazanej tensometrów. Oceniano możliwości plonotwórcze dwu- do dziesięcioletnich krzewów uprawianych w zróżnicowanych warunkach wodnych, a także wpływ opadów i dawek nawodnieniowych w okresie wegetacji na plon borówki wysokiej. Średni plon jagód zebranych w doświadczeniu wyniósł 7,61 t.ha-1 (tab. 3). Plon owoców z poletek kontrolnych (bez nawadniania) kształtował się na pozio-mie 4,92 t.ha-1, przyjmując dość szeroki zakres zbiorów od 1,67 do 13,0 t.ha-1 w poszczególnych latach. Okazało się, że nawadnianie plantacji borówki wyso-kiej było niezbędnym zabiegiem agrotechnicznym dla zapewnienia właściwych warunków wilgotnościowych gleby, a ilość dostarczonej wody w czerwcu i lipcu była skorelowana z przebiegiem opadów w tych miesiącach. Dzięki nawadnianiu zanotowano istotny wzrost plonu owoców wynoszący 5,38 t.ha-1 (109,2% w po-równaniu do ...

Zmiany składu chemicznego owoców wiśni uprawianych w różnych warunkach wodnych i nawozowych

Badania polowe przeprowadzono w latach 2002–2004 na glebie lekkiej, zaliczanej do kompleksu żytniego dobrego. Doświadczenie założono metodą lo-sowanych podbloków w układzie zależnym (ang. split-plot) w siedmiu powtórze-niach. Pomiędzy drzewami utrzymywano murawę, a w rzędach ugór herbicydowy. Oceniano odmiany ‘Kelleris’ i ‘Łutówka’ uprawianych w zróżnicowanych warun-kach wodnych: kontrola (O) i nawadniane (W) oraz nawozowych: 0NPK, 1NPK – 130kg N.ha-1 (40+ 30+60), 2NPK – 260 kg N.ha-1 (80+60+120). Nawadnianie stosowano według wskazań tensiometru, gdy potencjał wodny gleby obniżył się poniżej 0,01 MPa. Do nawadniania użyto zraszacze typu ‘Hadar’ o zasięgu r = 1m, na każde drzewo przypadał jeden zraszacz. W zależności od sumy opadów atmosferycznych, w poszczególnych latach badań zastosowano od 27,5 do 61,3 mm wody. W pracy badano wpływ dawek nawodnieniowych i opadów w okresie wegetacji na zawartość N, P, K, Ca, Mg, cukrów, witaminy C i zawartości suchej masy owoców wiśni. Oceniane odmiany charakteryzowały się podobnymi możli-wościami plonotwórczymi. Nawadnianie istotnie zwiększyło plony o 1,96 t.ha-1 (36,5%). Najwyższe plony wiśni (6,78 t.ha-1) zebrano z obiektów nawożonych najwyższą dawką 260 kg N.ha-1. Rezultaty badań wykazały, że w trzyletnim okresie prowadzenia doświadczenia wystąpiła w nawadnianych owocach obniżka zawartości N, P, Mg, cukru, witaminy C w porównaniu do jego zawartości w ...

Charakterystyka warunków termiczno-pluwialnych w Puszczy Zieloka w latach 1987–2007

Stabilność leśnych siedlisk wilgotnych i bagiennych zależy w głównej mierze od warunków atmosferycznych. Decydujący wpływ ma tutaj zmienność opadów atmosferycznych i temperatury powietrza. W niniejszej pracy analizie poddano szereg charakterystyk meteorologicznych związanych z opadami i temperaturami powietrza takimi jak: roczne i półroczne sumy opadów atmosferycznych; zmienność sum rocznych i półrocznych opadów atmosferycznych (z wykorzysta-niem podziału lat i półroczy hydrologicznych na skrajnie suche, bardzo suche, suche, przeciętne, mokre, bardzo mokre i skrajnie mokre); liczbę dni z opadami at-mosferycznymi (w przedziałach <0,9 mm, 1,0–9,9 mm, 10,0–19,9 mm oraz powyżej 19,9 mm); występowanie okresów bezdeszczowych; średnie roczne tem-peratury powietrza; liczbę dni sklasyfikowanych na podstawie średniej temperatu-ry powietrza (w kategoriach bardzo mroźne, dość mroźne, umiarkowanie mroźne, chłodne, umiarkowanie ciepłe, bardzo ciepłe, gorące); czas trwania i termin wy-stępowania meteorologicznego okresu wegetacyjnego. W wyniku przeprowadzonych analiz zauważono następujące zjawiska mo-gące zagrozić trwałości zwłaszcza siedlisk wilgotnych i bagiennych: tendencję zmniejszania się sum opadów atmosferycznych półrocza letniego oraz miesiąca kwietnia, czerwca i lipca; występowanie okresów bezdeszczowych, których liczba jak i czas trwania dodatkowo wykazują niewielką tendencję wzrostową; zmniej-szanie się liczby dni z opadami największymi; wzrost średniej rocznej temperatury powietrza spowodowany głównie cieplejszymi półroczami letnimi, ale również, chociaż w mniejszym zakresie, zimowymi; zmiany w strukturze dni ze skrajnymi ...

Porównanie wyników pomiarów opadów atmosferycznych wykonywanych stan-dardowym deszczomierzem Hellmanna i kolebkowym stacji automatycznej

W pracy przedstawiono wyniki porównania sum opadów atmosferycznychi wyznaczonych w oparciu o nie wybranych wskaźników agrometeorologicznych,wyznaczonych na podstawie pomiarów deszczomierzem Hellmanna na stacji standardoweji kolebkowym automatycznej. Na tej podstawie dokonano oceny możliwościzamiennego stosowania danych z obu stacji.Materiał do badań stanowiły wyniki pomiarów prowadzonych stacją standardowąi automatyczną ośmiokanałową stacją meteorologiczną firmy Eijkelkamp,w Mochełku koło Bydgoszczy, w latach 2000-2004. Założono, że w badaniachagroklimatologicznych podstawową i wystarczającą wielkością danegowskaźnika jest jego wielkość dekadowa. Koncentrowano się zatem na porównaniuśrednich sum dekadowych w zbiorach o liczebności od 15 do 180 (dekady w miesiącu,danej porze roku, półroczu lub całym roku), uzyskanych na podstawie pomiarówstandardowych i automatycznych. Szczególną uwagę zwrócono na współzależnościwyników pomiarów prowadzonych przez oba rodzaje deszczomierzyw celu wyprowadzenia matematycznych zależności, pozwalających stosować jezamiennie. ...

Potencjalny wpływ zmian klimatycznych na gospodarkę leśną Centralnej Wielkopolski

W pracy analizie poddano wiele charakterystyk meteorologicznych związa-nych z opadami i temperaturami powietrza, zarejestrowanych na wielkopolskiej stacji w wieloleciu 1986-2008. Podjęto również próbę wskazania ich potencjalnego wpływu na gospodarkę leśną regionu centralnej Wielkopolski. W wyniku prze-prowadzonych analiz zauważono następujące zjawiska mogące wpłynąć na ko-nieczność wprowadzenia zmian w dotychczasowych zasadach gospodarowania obszarami leśnymi: tendencję zmniejszania się sum opadów atmosferycznych pół-rocza letniego oraz miesiąca czerwca, września i listopada; występowanie okresów bezdeszczowych, których liczba, jak i czas trwania wykazują niewielką tendencję wzrostową; zmniejszanie się liczby dni z opadami największymi; wzrost średniej rocznej temperatury powietrza spowodowany głównie cieplejszymi półroczami letnimi, ale również, chociaż w mniejszym zakresie, zimowymi; zmiany w strukturze dni ze skrajnymi temperaturami powietrza - zmniejszanie się liczby dni z tem-peraturami niskimi i umiarkowanymi na korzyść wzrostu liczby dni z temperaturami najwyższymi; wyższa temperatura miesięcy zimowych sprzyjająca przyspieszaniu terminu rozpoczęcia meteorologicznego okresu wegetacyjnego. Wymienione zmiany klimatyczne, zwłaszcza przy utrzymaniu się ich niekorzystnej kierunkowości, mogą wymusić na zarządcach obszarów leśnych konieczność modyfikacji kalendarza prowadzenia czynności gospodarczych o różnorakim charakterze, m.in. ochronnym, hodowlanym, czy z zakresu inżynieryjnego zagospodarowania lasu.     ...

Potrzeby deszczowania jęczmienia browarnego w zależności od rodzaju gleby

W pracy oszacowano potrzeby interwencyjnego deszczowania jęczmienia jarego browarnego i zobrazowano ich dużą zmienność czasową. Zastosowano oryginalną metodę badawczą, bazującą na wynikach wieloletnich ścisłych do-świadczeń polowych. Doświadczenia te prowadzono na obszarze szczególnie defi-cytowym w wodę (rejon Bydgoszczy) na dwóch rodzajach gleb: bardzo lekkiej na podłożu przepuszczalnym oraz lekkiej na podłożu zwięzłym. Łącznie przeprowa-dzono 17 eksperymentów jednorocznych, w trzech cyklach wieloletnich, obejmu-jących 13 sezonów wegetacyjnych.Wykazano istotną zależność wysokości plonów ziarna na stanowiskach nie deszczowanych oraz przyrostów plonów ziarna pod wpływem deszczowania od wysokości opadów atmosferycznych w okresie wzmożonych potrzeb wodnych jęczmienia, obejmującym miesiące maj i czerwiec. Na podstawie analizy tych zależności oraz sum opadów maja i czerwca w latach 1971-2010 stwierdzono, że duże potrzeby deszczowania jęczmienia, wymagające zastosowania co najmniej 5 dawek nawodnieniowych (sumarycznie co najmniej 100-120 mm wody), wystę-pują w rejonie Bydgoszczy na glebie bardzo lekkiej w 30%, a na lekkiej w 12,5% lat. Zastosowanie deszczowania prowadzi w tych latach do znaczącego wzrostu plonów ziarna jęczmienia, wynoszącego co najmniej 2,50 t.ha-1. W aktualnych uwarunkowaniach ekonomicznych, wartość nawet tak wysokich efektów produk-cyjnych deszczowania nie zapewnia opłacalności stosowania tego zabiegu. Argu-ment przemawiający za celowością wprowadzenia deszczowania do technologii uprawy jęczmienia browarnego mogą stanowić korzystne zmiany jakości ziarna. W doświadczeniach wykazano, ...

Ryzyko pogodowe w wykonawstwie robót konserwacyjnych w ciekach

Ujemna temperatura powietrza, opady atmosferyczne oraz wiatr pogarszają techniczne warunki wykonania robót konserwacyjnych, a także mają wpływ na bezpieczeństwo pracy. Skutkiem rozpatrywanych zdarzeń pogodowych są opóź-nienia w wykonywaniu robót oraz zwiększenie ich kosztów wskutek robót dodat-kowych. Potencjalna strata finansowa, jaka może dotknąć przedsiębiorstwo wskutek niekorzystnych warunków pogodowych określana jest jako ryzyko pogodowe. W pracy dokonano oceny poziomu tego ryzyka w robotach konserwacyjnych na ciekach.W tym celu przeprowadzono analizę kształtowania się pogody w okolicach Wrocławia w latach 2000-2011. Rozpatrywano trzy czynniki pogodowe - tempera-turę powietrza poniżej 0°C, opady deszczu i śniegu oraz prędkość wiatru. Analizę przeprowadzono na podstawie danych meteorologicznych uzyskanych ze stacji Wrocław Port Lotniczy. Oceny dokonano dla okresu zalecanego do prowadzenia robót konserwacyjnych na ciekach tj. od 1września do 31 grudnia. Na podstawie uzyskanych danych określono częstość występowania dni, w których warunki pogodowe stanowiły przeszkodę w wykonawstwie robót kon-serwacyjnych. Analiza wykazała, że niekorzystne warunki pogodowe dla realizacji robót w rozpatrywanym okresie występowały często. Na podstawie uzyskanych danych stwierdzono, że w wykonawstwie robót konserwacyjnych ryzyko pogodo-we kształtuje się na poziomie średnim we wrześniu i październiku oraz jest duże w listopadzie. W grudniu zaś nie należy wykonywać robót konserwacyjnych. ...

Rola opadów atmosferycznych w procesie eutrofizacji jezior

W artykule dokonano próby oceny wpływu opadów atmosferycznych na przebieg procesu eutrofizacji wód wybranych czterech połączonych ze sobą jezior Pojezierza Suwalsko-Augustowskiego: Necka, Rospudy Augustowskiej, Studzie-nicznego i Białego Augustowskiego. W analizie wykorzystano numeryczny model eutrofizacji zdefiniowany w programie WASP (Water Analysis Simulation Pro-gram), rozwijanym i wykorzystywanym w Amerykańskiej Agencji Ochrony Śro-dowiska. Parametry modelu wprowadzono na podstawie wyników badań własnych prowadzonych w latach 1998-2008 oraz wyników badań wód deszczowych do-stępnych w opracowaniach WIOŚ i rocznikach statystycznych. Korzystając ze ska-librowanego modelu, symulowano sytuację, w której zwiększano lub zmniejszano oszacowane ładunki azotu i fosforu dostarczanego do wód jezior z opadami atmos-ferycznymi i obserwowano zmiany liczonego w modelu stężenia azotu całkowitego, amonowego i azotanów (V), fosforu całkowitego i fosforanów (V), a także chlorofilu a. Na podstawie tych zmian dokonano oceny roli, jaką pełnią opady atmosferyczne w procesie eutrofizacji zbiorników wód stojących.     ...

Oddziaływanie zbiornika wodnego Domaniów na poziom wody w studniach znajdujących się w jego otoczeniu

W roku 2001 od napełnienia zbiornika Domaniów, do roku 2008 prowadzono systematyczne pomiary poziomu wód gruntowych w 16 studniach kopanych, występujących w sąsiedztwie zbiornika. Oprócz pomiarów dekadowych, wykonane też były pomiary po wystąpieniu większych opadów, które też przyczyniały się do podnoszenia poziomu wody w badanych studniach. Stwierdzono, że stan poziomu wody w studniach skorelowany był najbardziej z wysokością spiętrzenia wody w zbiorniku. Im wyższe było spiętrzenie wody w zbiorniku, tym wyższe były poziomy wód w studniach. Następowało to jednak z niewielkim przesunięciem w czasie. To samo miało miejsce przy obniżeniu spiętrzenia wody w zbiorniku z tym jednak, że w studniach poziomy wód gruntowych obniżały się jeszcze wolniej.Zawsze też w studniach poziomy wód utrzymywały się wyżej niż w zbiorniku, co w najwyższym stopniu wynika z ukształtowania się krzywej depresji.     ...

Agroklimatologiczna ocena opadów atmosferycznych okresu wegetacyjnego w rejonie Bydgoszczy

Celem badań była agroklimatologiczna ocena wysokości opadów w skali lokalnej, zmierzająca głównie do określenia trendów ich zmian oraz ewentualnego narastania zmienności wraz z upływem czasu. W badaniach chodziło także o wykazanie wpływu wysokości opadów atmosferycznych na plonowanie wybranych roślin uprawnych w rejonie Bydgoszczy. Materiał stanowiły wyniki pomiarów opadów atmosferycznych, wykonywanych w sposób standardowy w Stacji Badawczej Uniwersytetu Technologiczno-Przyrodniczego w Bydgoszczy, zlokalizowanej w miejscowości Mochle, położonej około 20 km od centrum miasta (φ =53013' N, λ=17051'E, h=98,5 m n.p.m.) na obszarze słabo zurbanizowanym i uprzemysłowionym, w latach 1981-2010. Wykorzystano także wyniki plonowania wybranych roślin uprawnych (ziemniak, jęczmień, kukurydza na ziarno, strączkowe), pochodzące z produkcji na terenie województwa kujawsko-pomorskiego i własnych doświadczeń polowych. Wykazano, że średnie wieloletnie opady atmosferyczne w okresie wegetacyjnym pozwalają zaliczyć rejon Bydgoszczy do obszarów o najniższych opadach w Polsce. Opady te cechowała bardzo duża zmienność czasowa, powodująca klimatyczne ryzyko uprawy roślin. Największa zmienność czasowa dotyczyła miesiąca sierpnia. Nie stwierdzono natomiast poszerzenia zmienności czasowej sum opadów w latach 1996-2010, w porównaniu do okresu 1981-1995. Istotny trend wzrostu sum opadów w okresie od 1981 do 2010 stwierdzono tylko w miesiącu maju. Zarysowała się tendencja do spadku udziału opadów letnich (VI-VIII) w sumie rocznej, zgodna z projekcjami IPCC. Sumy opadów atmosferycznych ...

ZMIENNOŚĆ CZASOWA I PRZESTRZENNA SUSZ W REGIONIE POMORZA I KUJAW W OKRESIE WZMOŻONYCH POTRZEB WODNYCH KUKURYDZY

Podstawowym celem pracy, wykonanej w ramach strategii badawczej dotyczącej aktualnie zachodzących zmian klimatu regionalnego Pomorza i Kujaw było zaprzeczenie hipotezie o zwiększającej się częstości i intensywności występowania susz w okresie wzmożonych potrzeb wodnych kukurydzy, obejmującym miesiące czerwiec i lipiec, w latach 1981-2010. Praca miała także na celu potwierdzenie istotnej zależności między wskaźnikami charakteryzującymi suszę meteorologiczną i rolniczą. Materiał do badań stanowiły dane z pięciu meteorologicznych punktów pomiarowych zlokalizowanych w regionie. Zastosowano metody statystyczne stosowane w opracowaniach klimatologicznych, między innymi metodę trendów z zastosowaniem równań regresji liniowej. Średnie wieloletnie 1981-2010 wysokości opadów w okresie wzmożonych potrzeb wodnych kukurydzy (VI-VII) w miejscowościach regionu Pomorza i Kujaw cechowała zmienność przestrzenna wynosząca 22,6%. Częstość występowania susz meteorologicznych w okresie czerwca i lipca wyniosła 26,7-33,3%. Nie stwierdzono istotnych zmian częstości i intensywności występowania tych susz wraz upływem lat od 1981 do 2010. Produkcja kukurydzy w regionie Pomorza i Kujaw jest prowadzona w warunkach częstego występowania niedoborów opadów atmosferycznych w okresie wzmożonych potrzeb wodnych, które maksymalnie wynoszą od -91 do -124 mm, w zależności od miejscowości. Niedobory te nie wykazały istotnych, ukierunkowanych zmian w latach 1981-2010. ...

TENDENCJE ZMIAN KLIMATYCZNYCH WSKAŹNIKÓW POTRZEB NAWADNIANIA ROŚLIN W POLSCE W LATACH 1991–2020

Przeprowadzono ocenę zmienności czterech klimatycznych wskaźników potrzeb nawadniania roślin w I strefie celowości stosowania tego zabiegu w Polsce (temperatura powietrza, opady atmosferyczne, częstość susz atmosferycznych, niedobory opadów). Analiza dotyczyła czterech miejscowości (Szczecin, Poznań, Kalisz, Toruń), wielolecia referencyjnego 1991-2020 oraz fragmentów i całego okresu aktywnego wzrostu roślin (V-VIII). Badania wykazały dość jednoznaczny wzrost potrzeb nawadniania pod względem kryterium klimatycznego. Wynika on przede wszystkim z istotnego wzrostu temperatury powietrza, skutkującego zwiększeniem się potrzeb wodnych roślin. Wykazano tendencję do pogłębiania się niedoborów opadowych w wieloleciu 1991-2020 na Nizinie Szczecińskiej i w Wielkopolsce oraz zidentyfikowano dużą liczbę susz atmosferycznych o zwiększonej intensywności w latach 2015-2020. ...

SZACOWANIE POTRZEB DESZCZOWANIA TERENÓW ZIELENI W ZRÓŻNICOWANEJ PRZESTRZENI URBANISTYCZNEJ

Celem pracy było określenie różnic potrzeb deszczowania trawnika wynikających z niejednorodności topograficznej miasta Bydgoszczy i zróżnicowanych pod względem zagospodarowania terenów zamiejskich. Pomiary meteorologiczne prowadzono w okresie od maja do września na terenach zróżnicowanych pod względem stopnia urbanizacji i formy pokrycia terenu: centrum dużego miasta, peryferia miejskie i obszar użytkowany rolniczo. Na podstawie wielkości obliczonych potrzeb wodnych trawnika określono zakres deficytów opadów w okresie wegetacji roślin. Stwierdzono, że sumy opadów sezonowych w porównywanych lo-kalizacjach kształtowały się na podobnym poziomie, jednakże za-obserwowano dużą zmienność czasową tego wskaźnika w po-szczególnych sezonach. Pod względem warunków ewaporome-trycznych zaobserwowano wyraźne różnice pomiędzy analizowa-nymi lokalizacjami. Średnio, największe sumy ewapotranspiracji wskaźnikowej wyznaczono dla centrum miasta, co jest efektem powstającego na tym obszarze zjawiska "miejskiej wyspy ciepła". Natomiast najmniejsze straty wody na skutek ewapotranspiracji wystąpiły na terenach wiejskich. Wyniki przeprowadzonej analizy pozwoliły stwierdzić, że potrzeby deszczowania trawnika cecho-wała zarówno zmienność czasowa jak i przestrzenna. Zdecydowa-nie największe potrzeby deszczowania wystąpiły w warunkach miejskich, mniejsze na terenach wiejskich użytkowanych rolniczo, a najmniejsze na obrzeżach Bydgoszczy. ...