Zeszyt: 2009, vol. 6 / 06
Strategia zrównoważonego rozwoju określa zasady oraz warunki korzysta-nia z zasobów wodnych przez ludność i gospodarkę. W pracy pokazano założenia wskaźników zrównoważonego rozwoju w odniesieniu do systemu zaopatrzenia w wodę (SZW). Dokonano graficznego przedstawienia wskaźników zrównoważo-nego rozwoju opisujących zapotrzebowanie na wodę do spożycia. W pracy podjęto problematykę wpływu gospodarki wodno-ściekowej w danej gminie na komfort związany z bytowaniem wypoczynkowo-turystycznym. W tym celu zaproponowano trójparametryczną matrycę oceny atrakcyjności turystycznej z uwzględnieniem gospodarki wodno-ściekowej. Przedstawiono metodę szacowa-nia atrakcyjności turystycznej na podstawie ilości oczyszczonych ścieków (A), liczby zwodociągowanych gospodarstw (B) oraz klasy wyposażenia sanitarnego domostw (C). Każdemu z parametrów przypisano trójstopniową skalę punktową (L = 1 – niski, M = 2 – średni, H = 3 – wysoki). Na podstawie danych statystycz-nych istnieje możliwość kategoryzacji parametrów A, B i C, a na tej podstawie określe-nia wskaźnika WATGWS i oceny pod tym kątem walorów turystycznych gminy. ...
W artykule przedstawiono sposoby ujmowania jak również wyniki badań jakości wody surowej pobieranej na rozpatrywanych ujęciach z rzeki San dla zaopatrzenia wybranych aglomeracji miejskich. Zaprezentowano w nim także wyniki badań dotyczących ilości wody pobieranej dla potrzeb wodociągowych na ujęciach w trzech miejscowościach: Zasław, Trepcza (dla m. Sanoka i Zagórza) oraz Jarosław. Łączna ilość pobieranej w 2006 roku wody dla wyżej wymienionych miast wynosząca 4,47 m3.s-1 stanowi znaczny (55,9%) udział niskich przepływów rzeki San. Woda pobierana dla Sanoka, Zagórza i Jarosławia ze S.U.W. jest wodą powierzchniową, pod względem jakości należącej do kategorii A3, wymagającej wysokosprawnego uzdatniania fizycznego, chemicznego i bakteriologicznego (de-zynfekcji). Średnie stężenie zawiesiny ogólnej w 2006 w wodzie surowej wynio-sło 11,4 mg.dm-3 na ujęciu w miejscowości Zasław, natomiast na ujęciu w Trepczy stężenie to kształtowało się w wysokości 19,2 mg.dm-3. Średnia liczba bakterii grupy coli typu kałowego w miejscowości Zasław wyniosła 2222 sztuk w 100 ml wody surowej, podczas gdy w Trepczy ukształtowała się na poziomie 3275 sztuk w 100 ml wody surowej. Średnie stężenia zanieczyszczeń w wodzie pobieranej na ujęciu w Jarosławiu w okresie od 1999 do 2001 roku kształtowały się następują-co: mętność wody 22.50 mg.dm-3, stężenie jonów żelaza 0.30 mg.dm-3, stężenie jonów manganu średnio 0,09 mg.dm-3, pH 7.5, ...
Terenową penetrację źródeł prowadzono z różnym natężeniem w latach 1997−2008. Badania miały na celu określenie różnorodności fitocenotycznej i flo-rystycznej źródeł strefy krawędziowej Roztocza na tle charakterystyki geoche-micznej wypływów. Podjęto ocenę stopnia ich naturalności bądź antropogenizacji w zależności od położenia obiektu (źródła na terenach leśnych i nieleśnych, głów-nie wiejskich) oraz odpowiedź na pytanie czy ochrona pomnikowa źródeł gwaran-tuje zachowanie ich wartości przyrodniczych. Badanym źródłom towarzyszy spe-cyficzna grupa gatunków roślin naczyniowych i mszaków, które reprezentują różne kategorie krenofitów. W niewielkich niszach źródliskowych rozwijają się zbiorowiska rzeżuchy gorzkiej i śledziennicy skrętolistnej Cardamine amara-Chrysosplenium alternifolium lub rzeżuchy gorzkiej i potocznika wąskolistnego Cardamino-Beruletum erecti, zdominowane przez kilka gatunków krenofitów obligatoryjnych i/lub fakultatywnych. Wzdłuż odpływów wód źródlanych rozwijają się fitocenozy szuwaru manny fałdowanej Glycerietum plicatae. Obecność kreno-fitów świadczy o wysokim stopniu naturalności środowiska strefy krawędziowej Roztocza. W dużych niszach źródliskowych dominują synuzja okazałych bylin, jak wierzbówka kosmata Epilobium hirsutum, mięta długolistna Mentha longifolia, trędownik oskrzydlony Scrophularia umbrosa, pokrzywa zwyczajna Urtica dio-ica, sadziec konopiasty Eupatorium cannabinum, ostrożeń warzywny Cirsium oleraceum. Na terenach wiejskich, pod wpływem antropopresji (wydeptywanie, spasanie itp.) w ich miejsce rozwijają się nitrofilne zbiorowiska dywanowe, które budują m.in.: wiechlina roczna Poa annua, życica trwała Lolium perenne, babka średnia Plantago media, głowienka pospolita Prunella vulgaris, oraz ...
Tradycyjnie uważa się, że źródłem zanieczyszczenia wód na terenach miej-skich są jedynie ścieki bytowe i przemysłowe. Za dostateczną ochronę miejskiego środowiska wodnego uznaje się więc uporządkowanie gospodarki ściekowej, a zatem budowę czy rozbudowę systemów kanalizacyjnych. Tereny zurbanizowa-ne, a w szczególności aglomeracje miejsko-przemysłowe stanowią wielkie skupi-ska źródeł zanieczyszczenia powietrza, wód, gleby, a także powierzchni ulic, pla-ców, dachów i terenów niezabudowanych. Zanieczyszczenia spłukiwane z ulic, czy innych powierzchni uszczelnionych, w trakcie trwania opadów czy roztopów stanowią poważne zagrożenie dla środowiska glebowego i wodnego. W artykule dokonano przeglądu obowiązujących aktów prawnych w zakre-sie odprowadzania i zagospodarowania wód opadowych z terenów zurbanizowa-nych. Skupiono głównie uwagę na możliwości retencji i infiltracji wód opado-wych, a więc ich zagospodarowaniu w miejscu powstania opadu. Przedstawiono również przykłady wykonanych i eksploatowanych obiektów do retencji i infiltra-cji z podaniem efektów redukcji zanieczyszczeń w oczyszczanych wodach opado-wych. Podstawowymi aktami prawnymi mówiącymi o możliwościach zagospoda-rowania i standardach jakościowych wód opadowych jest Ustawa Prawo Wodne z dnia 18.07.2001 r. ze zm. i Rozporządzenie Ministra Środowiska w dnia 24.07.2006 r. w sprawie warunków jakie należy spełnić przy wprowadzaniu ście-ków do wód lub do ziemi, oraz w sprawie substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego. W przytoczonych aktach prawnych wody opadowe zakwali-fikowano jako ścieki w ...
W artykule przedstawiono wyniki badań dotyczących wpływu temperatury otoczenia na temperaturę ścieków w przydomowej oczyszczalni ścieków. Przedmiotowe oczyszczalnie (4 szt.) składały się z osadnika gnilnego i filtra piaskowego o przepływie pionowym każda. Badania przeprowadzono od marca 2003 roku do maja 2006 roku. Pomierzono temperaturę powietrza, ścieków surowych (dopływających do osadnika gnilnego), ścieków wstępnie oczyszczonych (po osadniku gnilnym) oraz ścieków oczyszczonych (na odpływie z filtra piaskowego). Zbadano statystycznie czy, temperatura otoczenia istotnie wpływa na temperaturę ścieków surowych, wstępnie oczyszczonych i oczyszczonych. Na podstawie przeprowadzonych badań stwierdzono, że temperatura powietrza ma istotny wpływ na temperaturę ścieków surowych wstępnie oczyszczonych i oczyszczonych. ...
Jednym z celów działalności poznawczej jest charakterystyka, grupowanie oraz klasyfikacja zjawisk, przedmiotów i zachowań. Podział jakiegoś zbioru przedmiotów, obiektów lub urządzeń na podzbiory oddaje szczególne usługi w pracach normalizacyjnych. W wyniku obiektywnej analizy struktury badanego zbioru jest możliwe m.in. ustalenie wzajemnych powiązań między elementami tworzącymi dany zbiór. Jest to szczególnie istotne w hydrologii, a zwłaszcza w modelowaniu procesów zachodzących w zlewni czy dorzeczu. Relacje pomię-dzy charakterystykami zlewni i parametrami modeli hydrologicznych są niezwykle ważne przy estymowaniu parametrów rozkładów statystycznych, oceny zmian w zlewniach i prognozowaniu zjawisk hydrologicznych w zlewniach niekontrolowanych. Znajomość przestrzennego rozkładu charakterystyk hydrologicznych jest coraz częściej wykorzystywana w gospodarce wodnej, a zwłaszcza podczas sporządzaniu planów gospodarowania wodami w obszarze zlewni czy dorzeczy. W celu oszacowania interesujących charakterystyk hydrologicznych w zlewniach niekontrolowanych często stosuje się metodę częstości regionalnych, dzięki której można wydzielić obszary o jednorodnym przebiegu analizowanego zjawiska. Do wydzielania jednorodnych obszarów powszechnie wykorzystuje się również me-tody regresji dwu lub wielu zmiennych, analizy skupień, krigingu czy sztucznych sieci neuronowych. Metody skupiania bazują na wewnętrznym kryterium podzia-łu, jakim jest matematycznie zdefiniowane podobieństwo między obiektami. Od-powiednie procedury skupiania tworzą grupy obiektów. W praktyce odległości między skupieniami określa się następującymi metodami: pojedynczego wiązania, pełnego wiązania, średnich połączeń, średnich połączeń ...
W pracy przedstawiono aktualne trendy rozwoju mikronawodnień. Syste-my nawadniające są układem skomplikowanym, wymagającym aktywnej eksplo-atacji, obejmującej obsługę i użytkowanie urządzeń. Nawodnienia są technologią zapewniającą rozwiązanie podstawowych problemów współczesnego świata jak gwałtowny przyrost ludności, ograniczenia zasobów naturalnych i degradacja śro-dowiska. W ciągu ostatnich trzech dekad nawodnienia odegrały najważniejszą ro-lę we wzroście produkcji żywności. Z powierzchni nawadnianej, a stanowiącej obecnie około 15 % powierzchni uprawnej świata, zbiera się plon o wartości 36% łącznej produkcji roślinnej. Wiąże się to jednak z wieloma problemami społecz-nymi, ekonomicznymi, środowiskowymi i technologicznymi. Warunkiem osią-gnięcia sukcesu przy stosowaniu nawodnień jest zintegrowane wykorzystanie za-sobów wody, gleby i atmosfery, doskonalenie techniki i technologii nawadniania oraz kontrolę i monitoring oddziaływania na środowisko. Produkcja rolnicza wymaga w coraz większym zakresie wprowadzania technik i technologii dostosowanych precyzyj-nie do wymagań roślin, które pozwalałyby jednocześnie na tworzenie zrównowa-żonych układów techniczno-ekonomiczno-ekologicznych. Przyszłe badania po-winny obejmować następujące zagadnienia: technologia nawadniania (dawki, terminy, częstotliwość, czas trwania pojedynczego polewu, natężenie wydatku emiterów), efektywne sterowania nawadnianiem, rozwój systemu korzeniowego, pobór wody i substancji pokarmowych przez korzenie roślin, dynamika frontu zwilżania, ilość emiterów na jedną roślinę, monitoring dynamiki zmian zasobno-ści nawadnianych gleb, minimalizacja zanieczyszczenia gleb i wód gruntowych. ...
Rośliny sadownicze charakteryzują się stosunkowo wysokimi wymagania-mi wodnym, co potwierdzają wyniki dotychczasowych badań. Ograniczona dostępność słodkiej wody wymusza nie tylko rozwój techniki i technologii na-wadniania, ale także poszukiwanie metod obniżenia ewaporacji, np. poprzez zastosowanie ściółek. W badaniach nad nawadnianiem, coraz większy nacisk kładzie się na poznanie reakcji na niekorzystne czynniki środowiska poszczególnych odmian roślin uprawnych. Dlatego też podejmuje się w ISK badania reakcji roślin sadowniczych na czynniki środowiska – głównie suszę. Badania nasze obejmują min. ocenę re-akcji roślin sadowniczych na poziomie odmian. Wyniki tych doświadczeń są ważne nie tylko dla producentów, ale także dla hodowców nowych odmian. W wielu programach hodowlanych największych firm światowych wprowadza się kryterium odporności roślin na suszę. Nawadnianie roślin powinno być ściśle związane z ich prawidłowym na-wożeniem. Wyposażenie sadu w instalacje nawodnieniową daje możliwość stosowania fertygacji – podawania nawozów wraz z wodą. Przy zastosowaniu odpowiedniej diagnostyki staje się ona odpowiednim narzędziem pomocnym do optymalizacji nawożenia roślin sadowniczych. Nowoczesne rozwiązania w nawadnianiu roślin sadowniczych, to połączenie możliwości stosowania nowych technologii, elementów diagnostyki nawadniania oraz hodowli nowych odmian roślin uwzględniającej ograniczenie potrzeb wodnych roślin i wzrost ich odporności na suszę. ...
Celem artykułu było gruntowne przedstawienie rozwiązań konstrukcyjnych stosowanych przy budowie filtrów piaskowych o przepływie pionowym, opisanie materiałów stosowanych do ich budowy oraz przedstawienie skuteczności ich działania. Filtry piaskowe stosowane są głównie jako drugi stopień oczyszczania ścieków po osadnikach gnilnych lub osadnikach Imhoffa, jak również jako trzeci stopień po biologicznych procesach oczyszczania, gdy wymagany jest odpływ ustabilizowany i o wysokiej jakości. Filtry piaskowe zalecane są do oczyszczania ścieków z pojedynczych domów oraz z ich zespołów, jak również mogą być sto-sowane w większych oczyszczalniach ścieków z obiektów użyteczności publicz-nej i usługowej. W artykule przedstawiono dodatkowo skuteczności oczyszczania ścieków w filtrach piaskowych o przepływie pionowym. Artykuł kończy się pod-sumowaniem i wnioskami gdzie stwierdza się, że filtry piaskowe o przepływie pionowy stanowią bardzo dobre rozwiązanie przy budowie przydomowych oczysz-czalni ścieków, na terenach gdzie nie można zastosować kanalizacji zbiorczej. Ponadto skuteczność oczyszczania ścieków w tych obiektach jest bardzo wysoka. ...
Artykuł zawiera wyniki badań nad zawartością tlenu rozpuszczonego w wodzie stawów rybnych zasilanych biologicznie oczyszczonymi ściekami ko-munalnymi. Dodatkowo, podczas poboru próbek wody ze stawów badano także jej odczyn pH i temperaturę. Badania prowadzono w sezonie wegetacyjnym 2006 roku. Obiektem badań były stawy rybne kompleksu Komorowice, zlokalizowane w północnej części miasta Bielsko-Biała. Wybrane stawy: Zielony i Kamienny charakteryzują się indywidualnym doprowadzeniem i odprowadzeniem wody. Wybrane stawy charakteryzowały się różnymi parametrami technicznymi. Staw Zielony jest stawem płytkim – średnia głębokość wynosi około 1 m, a po-wierzchnia jest równa 4,2 ha, co daje pojemność wodną stawu równą 42 000 m3. Staw Kamienny jest stawem o mniejszej powierzchni – 3,3 ha, ale jest prawie dwukrotnie głębszy od Zielonego; średnia głębokość wynosi około 1,7 m, co daje również większą pojemność stawu: 59 200 m3. W pracy określono zmiany zawartości tlenu rozpuszczonego, temperaturę oraz odczynu pH wody stawowej. Dodatkowo określono podstawowe charaktery-styki statystyczne analizowanych wskaźników, tj.: wartość średnią, minimalną, maksymalną, odchylenie standardowe i rozstęp. Przeprowadzone analizy wody w stawach Zielony i Kamienny wykazały, że w sezonie wegetacyjnym 2006 wartości tlenu rozpuszczonego w stawie Zielony zawierała się w przedziale 2,0–7,4 mgO2∙dm-3, natomiast w stawie Kamienny 2,2–11,47 mgO2∙dm-3. Zaobserwowano, że mniejsze stężenia tlenu rozpuszczonego ...
Wyżyna Małopolska obok Wyżyny Lubelskiej jest obszarem naszego kraju, gdzie występuje najwięcej siedlisk kserotermicznych. W okresie wegetacji 2007 roku na południowym zboczu wzniesienia Lisiniec znajdującego się w okolicach Miechowa przeprowadzono badania fenologiczne dotyczące spektrów występowa-nia faz rozwojowych wybranych roślin kserotermicznych ze szczególnym uwzględnieniem fazy kwitnienia. Obserwacjami objęto następujące gatunki: Ado-nis vernalis, Agrimonia eupatoria, Anemone silvestris, Anthemis tinctoria, Aster amellus, Brachypodium pinnatum, Campanula sibirica, Centaurea scabiosa, Centaurea stoebe, Cirsium pannonicum, Coronilla varia, Cypripedium calceolus, Galium verum, Inula ensifolia, Linum flavum, Linum hirsutum, Medicago falca-ta, Orchis pallens, Peucedanum oeroselinum, Salvia pratensis, Sanguisorba minor, Stachys recta opisując ich stanu faz rozwojowych który porównywano z danymi zamieszczonymi w kluczu „Rośliny Polskie” [Szafer i in. 1967]. Na podstawie przeprowadzonych badań stwierdzono, że kwitnienie prawie wszystkich badanych gatunków roślin zaczynało się później oraz wcześniej ulegało zakończeniu niż to podają Szafer i in. [1967]. Opóźnienie kwitnienia oraz przy-spieszenie przekwitania spowodowane zostało zapewne silną suszą wiosenną oraz niezbyt obfitującym w opady atmosferyczne sezonem wegetacyjnym. Dla dokładniejszego poznania fenologicznych faz kwitnienia roślin kserotermicznych i ich uzależnień od zjawisk meteorologicznych, a szczególnie występowania opadów i uwilgotnienia siedlisk, niezbędne są dalsze tego rodzaju badania. ...
W doświadczeniu polowym, przeprowadzonym w latach 2006–2008 na glebie bardzo lekkiej w Kruszynie Krajeńskim koło Bydgoszczy, badano wpływ nawadniania kroplowego i dwóch poziomów nawożenia azotowego na wysokość, strukturę i jakość plonu ziarna dwóch odmian kukurydzy na ziarno ‘Cedro’ i ‘Smok’. Wykazano, że nawadnianie kroplowe spełniało rolę podstawowego czynnika plonotwórczego, bez którego uprawa kukurydzy na glebie bardzo lekkiej była całkowicie zawodna i uzależniona od wysokości opadów atmosferycznych w czerwcu i w lipcu. Z powodu niskiego plonowania roślin nie nawadnianych, efektywność produkcyjna tego zabiegu okazała się bardzo wysoka. Pod wpływem nawadniania kroplowego, średnie przyrosty plonu ziarna badanych mieszańców wynosiły 4,77 t.ha-1 (221%), a efektywność zastosowania 1 mm wody nawodnie-niowej 34,9 kg.ha-1. Podwojenie nawożenia azotowego w warunkach nawadniania prowadziło do korzystnych zmian ilościowych (wzrost plonu ziarna o 11%) i jakościowych (większa masa tysiąca ziaren, większa zawartość białka w ziarnie, mniejsza wilgotność ziarna podczas zbioru). Na podstawie wyników aktualnych i wcześniejszych prac stwierdzono, ze zastosowanie nawadniania kroplowego kukurydzy w miejsce deszczowania, przyczynia się do zwiększenia jednostkowych efektów produkcyjnych, a więc lepszego wykorzystania wody nawodnieniowej. ...
W opracowaniu przedstawiono zróżnicowanie stężeń wybranych własności chemicznych oraz składu chemicznego wód podziemnych ujmowanych studniami wierconymi na terenie karpackiej części województwa małopolskiego. Omawiane wody podziemne występowały w skałach okruchowych oraz fliszowych wieku czwartorzędowego, paleogeńskiego i kredowego. Własności chemiczne obejmo-wały wielkości suchej pozostałości mineralnej, twardość ogólna oraz odczyn pH wody, natomiast skład chemiczny oznaczenie takich jonów jak HCO3-, SO42-, Cl-, NO2-, NO3-, PO43-, Ca2+, Mg2+, Na+, K+, Fe2+, Mn2+. Pod względem mineralizacji badane wody są najczęściej normalnie słodkie, słabo zasadowe i średnio twarde. Zawierają one najczęściej podwyższone stężenia jonów Fe i Mn, niekiedy też jo-nów SO42-, Cl- oraz Na. Wielkość statystycznego współczynnika zmienności ba-danych parametrów chemicznych wskazuje na to, że odczyn pH wód pod tym względem kwalifikowany jest jako mało zmienny, sucha pozostałość, twardość ogólna, HCO3-, Ca2+ i Mg2+ (za wyjątkiem wód czwartorzędowych), K+ (za wyjąt-kiem wód czwartorzędowych i kredy) jako średnio zmienne, Cl-, NO2-, NO3-, PO43- i Mn2+ (tylko w wodach czwartorzędowych), Na- i K- (tylko w wodach kre-dy), Fe2+ oraz Mn2+ jako o bardzo dużej zmienności (wsp. zmieności> 100). Pod względem hydrochemicznym badane wody czwartorzędowe są Ca-HCO3-SO4, wody paleogeńskie HCO3-Ca-Mg, a wody kredowe HCO3-Ca. ...
Praca zawiera charakterystykę fitosocjologiczną łąk – położonej w central-nej części Borów Tucholskich – gminy Śliwice. Fitocenozy tamtejszych użytków zielonych stanowią swego rodzaju enklawy między użytkowanymi gospodarczo la-sami a ekstensywnymi uprawami rolnymi na słabych, piaszczystych glebach. Pod względem fitosocjologicznym należą do klasy Molinio-Arrhenatheretea, a także: Phragmitetea, Koelerio Glaucae-Corynephoretea Canescentis I Scheuze-rio-Caricetea. Są to głównie układy charakterystyczne dla łąk wilgotnych, choć dokładna klasyfikacja zbiorowisk jest utrudniona z uwagi na znaczne przekształ-cenia flory. Zaobserwowano wkraczanie ekspansywnych, mało wartościowych ga-tunków, jak Holcus lanatus, Antoxanthum odoratum i Deshamsia caespitosa. Warunki objęcia ochroną w ramach Pakietu 4 Programu Rolnośrodowi-skowego – „Ochrona zagrożonych gatunków ptaków i siedlisk przyrodniczych” spełniają przede wszystkim szuwary wielkoturzycowe i fitocenozy ze związków Filipendulion ulmariae i Calthion palustris. ...
Celem pracy było zbadanie możliwości biodegradacji odpadu z przemysłu tłuszczowego charakteryzującego się bardzo dużą zawartością substancji tłusz-czowych (57%) oraz wynikającą stąd mazistą konsystencją. Proces kompostowa-nia prowadzono w warunkach tlenowych metodą pryzmową w trzech niezależnie, jednocześnie przygotowanych stosach kompostowych. Warunkiem skuteczności prowadzonego procesu było polepszenie właściwości fizycznych wyżej wspo-mnianego odpadu poprzez dobranie odpowiedniego materiału strukturotwórczego stwarzającego warunki tlenowe dla prawidłowego funkcjonowania mikroorgani-zmów odpowiedzialnych za rozkład substancji tłuszczowych. Istotne znaczenie w przeprowadzonych badaniach odegrało ustalenie odpowiedniej wilgotności pryzm kompostowych na początku procesu (w zakresie 60–75%) w celu zapew-nienia odpowiedniej aktywności wodnej dla rozwoju mikroorganizmów i zaini-cjowania wytwarzania metabolitów przez bakterie mezofilne, które ulegając utle-nieniu zainicjowały wytworzenie dużej ilości ciepła, a tym samym gwałtowny wzrost temperatury w pryzmach już w trzeciej dobie do 40oC, a następnie osią-gnięcie temperatury maksymalnej (60oC) w dwunastej dobie i utrzymywanie się zakresu temperaturowego 50–57oC przez kolejne 15 dni. Ustalone optymalne wil-gotności i proporcje materiałów do skomponowania stosów kompostowych przy-czyniły się do ustalenia również właściwego pH wewnątrz stosów kompostowych w zakresie pH 6,5 do 7,5, co przy niekorzystnej wartości pH = 3 odpadu podlega-jącego biodegradacji czyli zaolejonej ziemi bielącej, stanowiło niebagatelny pro-blem na początku procesu. Konsekwencją intensywnie przebiegającego procesu mineralizacji wyrażonego wzrostem temperatury były ilościowe zmiany węgla ...
Warunki uwilgotnienia danego obszaru uzależnione są głównie od tego w jakim stopniu opady atmosferyczne, stanowiące naturalny przychód wody, po-krywają jej rozchód. W Polsce obserwuje się występowanie serii niedoborów opa-dowych wywołujących często dotkliwe w skutkach susze. Mogą one stanowić ba-rierę w intensyfikacji produkcji roślinnej. W pracy przedstawiono charakterystykę niedoborów wodnych w RSD Zawady. Wykorzystano dane z lat 2002–2008 z au-tomatycznej stacji meteorologicznej. Sklasyfikowano poszczególne miesiące, okresy wegetacyjne i lata według kategorii opadowej, stosując podział Kaczorow-skiej. W celu określenia niedoborów i nadmiarów wilgoci wyliczono klimatyczny bilans wodny (P-E). Korzystając z tabeli optymalnych opadów Klatta określono nadmiary i niedobory opadów dla wybranych roślin uprawnych. Uzyskane wyniki wskazują, że wrzesień był miesiącem bardzo suchym. Jedynie w dwóch ostatnich latach badań określono go jako wilgotny. Najwyższe niedobory wodne dla wybra-nych zbóż notowano w czerwcu. Analiza deficytów dla poszczególnych miesięcy wykazała, że najmniejsza różnica między opadami a parowaniem terenowym wy-stępowała w październiku, a najwyższa w kwietniu i czerwcu. ...
Na terenie województwa podlaskiego działa 734 gospodarstw agrotury-stycznych, między którymi występuje silna rywalizacja. Każdy z tych podmiotów dąży do zainteresowania potencjalnych turystów własną ofertą. Bardziej konku-rencyjną ofertę gwarantuje odpowiedni dobór czynników, zarówno wewnętrznych jak i zewnętrznych. Jedną z możliwości jest tworzenie klastrów agroturystycz-nych, które może być sposobem na rozwiązanie istniejącego problemu w działal-ności agroturystycznej. Działanie zmierzające do tworzenia klastra okopskiego ogranicza niski po-ziom świadomości, ostrożność i nieufność niektórych właścicieli gospodarstw rol-nych. Obserwują oni i czekają, aż liderzy odniosą sukces. Te kwestie dotyczą kapitału społecznego, na który składa się zaufanie do innych ludzi, organizacji i instytucji, umiejętności prowadzenia dialogu, współpracy z innymi, rozwiązy-wania wspólnych problemów i określenia przyszłości ich egzystencji na wsi. Inicjatywy klastrowe na poziomie agroturystyki, jako jeden z czynników podnoszenia konkurencyjności wypoczynku na wsi mogą zaoferować bardziej bo-gatą, a zarazem konkurencyjną ofertę agroturystyczną, aniżeli to może uczynić po-jedyncze gospodarstwo rolne. W tej sytuacji potrzebne są ponadto większe nakła-dy inwestycyjne na modernizację i rozszerzenie bazy noclegowej, transportowej, gastronomicznej, informacyjnej oraz sportowo-rekreacyjnej na wsi. Część tych środków można pozyskać z Unii Europejskiej. ...
Artykuł podejmuje tematykę dostępności gmin wiejskich w obszarach me-tropolitalnych. Badania obejmują analizę dostępności w Łódzkim Obszarze Me-tropolitalnym. W odniesieniu do gmin wiejskich dostępność tych jednostek samo-rządowych pozwala na budowanie ich konkurencyjności. W artykule opisano również poziom rozwoju społeczno-gospodarczego gmin wiejskich Łódzkiego Ob-szaru Metropolitalnego. Wskaźnik rozwoju opracowany został przy użyciu takso-nomicznej miary rozwoju Hellwiga. Podejście to pozwala na uszeregowanie jed-nostek terytorialnych w zależności od prezentowanego poziomu rozwoju, co daje możliwość stworzenia rankingów, które mogą podlegać wszechstronnej analizie. Zgodnie z założeniami programów unijnych obszary wiejskie powinny rozwijać się wieloaspektowo. Na wielofunkcyjny rozwój obszarów wiejskich, szczególnie w obszarach metropolitalnych ma wpływ atrakcyjność pod względem infrastrukturalnym. Odnosi się to zarówno do dostępności gminy, jak również do zapewnienia jej mieszkańcom odpowiedniej jakości usług, co wiąże się z szeroko pojętą infrastrukturą techniczną i instytucjonalną. Próbę wszechstronnego ujęcia rozwoju stanowi prezentowana w artykule metoda, pozwalająca wskazać gminy wiejskie o wyższym poziomie rozwoju społeczno-gospodarczego z uwzględnie-niem aspektu dostępności gmin. W artykule podjęto również próbę porównania rankingów dostępności i rozwoju społeczno-gospodarczego. ...
Jednym z preparatów mających wpływ na gospodarkę wodną pieczarek są hydrożele. Są to substancje chemiczne powodujące podniesienie pojemności wodnej okrywy przy jednoczesnym zmniejszeniu strat wody na skutek parowania. Stosowanie sorbentów przyczynia się więc do zredukowania częstotliwości podlewania, a tym samym do zmniejszenia nakładów finansowych. Celem pracy było określenie wpływu hydrożeli na gospodarkę wodną i plon pieczarki dwuzarodni-kowej. Badania prowadzono w latach 2007–2008 w dwóch cyklach uprawowych. Do produkcji użyto podłoże pasteryzowane w masie z wysianą grzybnią pieczarki dwuzarodnikowej rasy Sylwan 737. Hydrożele zastosowano w dawkach od 0 do 200 g٠m-2. W doświadczeniu użyto hydrożel Super Absorbent Plus i Agro-Hydro-Gel. W badaniach określano wielkość i najważniejsze parametry plonu handlowe-go: zawartość suchej masy, masę jednego owocnika. W wyniku przeprowadzonych badań wykazano różnice w wysokości i jakości plonu w zależności od zastosowa-nej dawki i rodzaju hydrożelu. W obu cyklach uprawowych najwyższe plony uzyskano przy użyciu hydrożelu w dawce 200 g٠m-2, najniższe zaś na poletkach bez hydrożelu. W wyniku zastosowania hydrożelu poprawiła się struktura okrywy oraz ograniczono częstość podlewania uprawy, co wpłynęło na lepszą jakość owocników. ...
Badano występowanie owadów fitofagicznych i pożytecznych zasiedlają-cych dynię olbrzymią ‘Amazonka’, uprawianą w warunkach zróżnicowanej ferty-gacji kroplowej azotem oraz okrywy foliowej. Doświadczenia entomologiczne przeprowadzono w latach 2006–2007. Pluskwiaki równoskrzydłe, pluskwiaki róż-noskrzydłe i przylżeńce stanowiły najliczniejszą grupę, która zasiedlała dynię ol-brzymią ‘Amazonka’. Najwięcej owadów o kłująco-ssącym aparacie gębowym wy-stępowało, gdy fertygację stosowano raz w tygodniu. Najmniej natomiast w kombinacjach w których stosowano nawożenie posypowe z nawadnianiem kro-plowym. Uszkadzające rośliny dyni owady zaliczane do Homoptera reprezentowa-ne były przez kilka rodzin, jak: skoczkowate, szydlakowate i mszycowate. Najlicz-niejszym przedstawicielem Cicadellidae był skoczek ziemniaczak – Empoasca pteridis Dahlbom. Skoczek sześciorek – Macrosteles laevis Ribaut oraz skoczek czarnoplamek – Eupteryx atropunctata Goeze wystąpiły w mniejszym nasileniu. Owady pożyteczne stanowiły kilka procent całości oznaczonej entomofauny i były to dziubałkowate – Anthocoridae, dziewięciorkowate – Aelothripidae i zażartko-wate –- Nabidae. Stosowanie w uprawie polowej dyni olbrzymiej ‘Amazonka’ zróżnicowanej fertygacji kroplowej azotem i okrywy foliowej wpływało na liczeb-ność fitofagicznych pluskwiaków różnoskrzydłych z rodziny tasznikowatych: zmienika lucernowca – Lygus rugulipennis Popp. i wysmułka paskorogiego – Trigonotylus coelestialium Kirk. Wymienione dwa gatunki tasznikowatych chęt-niej żerowały na roślinach bez czarnej okrywy foliowej. Stosowanie w uprawie dyni okrywy foliowej powodowało zatrzymywanie wody w glebie, nie dopuszczało do rozwoju chwastów oraz prowadziło do zmniejszenia ...
Celem badań było określenie wpływu nawożenia organicznego i ściółkowa-nia na wzrost jednorocznych siewek sosny zwyczajnej (Pinus sylvestris L.) i biologiczne właściwości gleb w szkółce leśnej w warunkach mikrozraszania. Ba-dania przeprowadzono w latach 2005–2006 w szkółce leśnej Białe Błota (Nadle-śnictwo Bydgoszcz) na glebie rdzawej właściwej. Przeprowadzono dwa doświad-czenia: pierwsze - w roku 2005, a drugie –- w 2006. Oba doświadczenia założono w dwuczynnikowym układzie zależnym split-plot, w czterech powtórzeniach. Pierwszym czynnikiem było nawożenie zastosowane w dwóch wariantach: N1 - hi-gienizowane osady ściekowe (⅔) + kora (⅓), N2 – higienizowane osady ściekowe (⅔) + trociny (⅓). Drugim czynnikiem było ściółkowanie stosowane również w dwóch wariantach: S - ściółkowanie próchnicą nadkładową z boru świeżego, C – bez ściółkowania (kontrola). Powierzchnia pojedynczego poletka wynosiła 2 m2. Łączna liczba poletek w każdym doświadczeniu wynosiła 16 (2 badane czynniki x 2 warianty w każdym z czynników x 4 replikacje). Nawóz organiczny wyprodukowano na bazie higienizowanych osadów ściekowych (⅔) i kory sosno-wej (⅓) bądź trocin (⅓). Zastosowano go w dawce 100 t . ha-1 wiosną i wymiesza-no z wierzchnią warstwą gleby do głębokości 10 cm przed wysiewem nasion sosny. Ściółkowanie przy użyciu próchnicy nadkładowej pozyskanej z siedliska w typie boru świeżego ...
Celem pracy było określenie wpływu nawadniania uzupełniającego i nawo-żenia azotem (0, 40, 80 i 120 N∙ ha-1) i przechowywania na wybrane parametry składu chemicznego bulw wczesnych odmian ziemniaków. Badania przeprowa-dzono w Kruszynie Krajeńskim pod Bydgoszczą w latach 2005-2007 na czarnej ziemi wytworzonej z piasku aluwialnego, zaliczanej do podtypu czarna ziemia zbrunatniała. Doświadczenie założono jako trójczynnikowe w układzie zależnym split-plot, w trzech powtórzeniach. Czynnikiem pierwszego rzędu były odmiany ‘Dorota’ i ‘Gracja’, czynnikiem drugiego rzędu było deszczowanie zastosowane w dwóch wariantach: W0- bez nawadniania (kontrola), W1 - deszczowanie na pod-stawie wskazań tensjometrów (nie dopuszczono do spadku potencjału wody w glebie poniżej -0,03 MPa). Czynnikiem trzeciego rzędu było zróżnicowane nawożenie azotowe: N0 = 0 kg N∙ ha-1, N1 = 40 kg N∙ ha-1, N2 = 80 kg N∙ ha-1, N3 = 120 kg N ∙ha-1. Stwierdzono, że zawartość suchej masy i skrobi była istotnie zróżnicowana dla badanych odmian, nawadniania, jak i dawek azotu po zbiorze i po przechowy-waniu. Nawadnianie obniżyło istotnie zawartość suchej masy i skrobi oraz przy-czyniło się do niewielkiego wzrostu poziomu witaminy C, cukrów redukujących i ogółem. Wzrastające dawki nawożenia azotem do 80 kg N ∙ha-1 spowodowały istotny wzrost suchej masy i skrobi, oraz (do 120 ...
Celem badań było poznanie wpływu nawadniania i nawożenia azotem na straty ilościowe bulw ziemniaka po okresie 6 miesięcznego przechowywania. Ba-dania przeprowadzono w latach 2005–2007 w Kruszynie Krajeńskim koło Byd-goszczy na glebie zaliczanej do kompleksu żytniego słabego. Doświadczenie zało-żono jako trzyczynnikowe, w trzech powtórzeniach. Czynnikiem pierwszego rzędu były wczesne odmiany ziemniaków: ‘Dorota’, ‘Gracja’. Czynnikiem drugiego rzę-du było deszczowanie zastosowane w dwóch wariantach: Wo – bez nawadniania (kontrola), W1 – deszczowanie na podstawie wskazań tensjometrów (nie dopusz-czano do spadku potencjału wody w glebie poniżej -0,03 MPa). Czynnikiem trze-ciego rzędu było zróżnicowane nawożenie azotowe: N0 = 0 kg N. ha -1, N1 = 40 kg N. ha -1, N2 = 80 kg N. ha -1, N3 = 120 kg N. ha -1. Badane odmiany wykazywały zróżnicowaną podatność na straty ogółem podczas przechowywania. Większymi stratami podczas długotrwałego przechowywania odznaczała się odmiana ‘Dorota’. Stosowane nawadnianie w okresie wegetacji ziemniaka zwiększało w bulwach ba-danych odmian wielkość ubytków naturalnych i odpadowych oraz strat wywoła-nych kiełkowaniem. Nawożenie azotem w wysokich dawkach oraz w kombinacjach kontrolnych u badanych odmian powodowało wzrost ubytków naturalnych i odpadowych. Warunki pogodowe w okresie wegetacji ziemniaka miały znaczący wpływ na wielkość strat przechowalniczych. Większe straty zanotowano w latach wyróżniających się wyższymi opadami. ...
Celem badań przeprowadzonych w latach 2005–2006 w Kruszynie Krajeń-skim koło Bydgoszczy było określenie wpływu nawodnienia deszczownianego i zróżnicowanego nawożenia azotem na cechy morfologiczne korzeni i pędu oraz strukturę plonu prosa dwóch odmian ‘Gierczyckie’ i ‘Jagna’, uprawianych na glebie bardzo lekkiej. Badania wykazały, że na zróżnicowanie wartości wyżej wymie-nionych cech morfologicznych testowanych odmian prosa istotnie wpływało na-wadnianie, przy czym lepiej na ten czynnik doświadczenia reagowała odmiana ‘Jagna’. W obu odmianach nawodnienie intensywniej zwiększało masę pędu i ziarna w stosunku do masy korzeni, co odzwierciedlają wyższe wartości współczynników P1 (stosunek masy ziarna do masy korzeni) oraz P2 (stosunek masy czę-ści nadziemnej do masy korzeni). Obie odmiany reagowały również pozytywnie na nawożenie azotem, przy czym w warunkach bez deszczowania odmiana ‘Gierczyc-kie’ lepiej wykorzystuje wyższe dawki azotu (80–120 kg•ha-¹) a odmiana ’Jagna’ dawki azotu w zakresie 40–80 kg•ha-¹. Deszczowanie natomiast zwiększyło efektywność nawożenia azotem u odmiany ‘Gierczyckie’ już po zastosowaniu azotu w ilości od 40 do 80 kg•ha-¹ a u odmiany ‘Jagna’ 40 kg•ha-¹. ...
Doświadczenie polowe przeprowadzono w latach 2005–2006 na glebie bardzo lekkiej w Kruszynie Krajeńskim koło Bydgoszczy. Badano wpływ desz-czowania i czterech poziomów nawożenia azotowego na zdrowotność prosa odmiany ‘Gierczyckie’. Doświadczenie założono jako dwuczynnikowe w układzie split-plot. Czynnikiem pierwszego rzędu było deszczowanie zastosowane w dwóch wariantach: bez nawadniania (kontrola) i deszczowanie na podstawie wskazań tensjometrów (-0,03 MPa). Czynnikiem drugiego rzędu była dawka na-wożenia azotowego: 0, 40, 80 i 120 kg N•ha-1. Badania obejmowały ocenę stopnia porażenia korzeni przez kompleks patogenów, podstawy źdźbła przez Fusarium spp., Oculimacula spp. i Rhizoctonia spp. Na liściach obserwowano nasilenie mączniaka prawdziwego, czerwonej plamistości i innych plamistości. Deszczowanie spowodowało istotny wzrost nasilenia fuzaryjnej zgorzeli podstawy źdźbła oraz spadek ostrej plamistości oczkowej. Zdrowotność niedesz-czowanego prosa zależała w dużym stopniu od opadów atmosferycznych. Niższe nasilenie fuzaryjnej zgorzeli podstawy źdźbła zanotowano w roku z mniejszą ilo-ścią opadów w okresie wegetacji prosa, a ostrej plamistości oczkowej w roku z większą ilością opadów. Wraz ze zwiększaniem dawki nawożenia azotowego na-stępował istotny wzrost porażenia korzeni prosa, a w warunkach deszczowania także podstawy źdźbła przez Fusarium spp. Plamistości na liściach występowały w największym nasileniu przy braku nawożenia azotowego, a najmniejszym przy dawce 40 kg N•ha-1. Choroby obserwowane na prosie nie wywarły wyraźnego ...
Celem badań było określenie wpływu nawadniania kroplowego i mikrozra-szania na zawartość skrobi, cukrów ogółem, w tym redukujących, w bulwach ziemniaków wybranych odmian po zbiorach i po 6-miesięcznym przechowywaniu. Doświadczenia przeprowadzono w latach 2001–2003 w Kruszynie Krajeń-skim koło Bydgoszczy, na glebie zaliczanej do VI klasy bonitacyjnej i 7 komplek-su przydatności rolniczej (żytniego, bardzo słabego). Miała ona bardzo małą za-wartość części spławialnych w warstwie ornej (7%) i podornej (3–5%). Odczyn pH oznaczony w 1n KCl był lekko kwaśny, a zasobność w podstawowe makroelemen-ty kształtowała się na poziomie średnim. Eksperyment uwzględniał trzy czynniki: A – nawadnianie (bez nawadniania – poletka kontrolne, nawadnianie kroplowe, mikrozraszanie), B – odmiana uprawna (‘Barycz’, ‘Mors’, ‘Triada’), C – przechowywanie (po zbiorach – kontrola, po przechowywaniu przez 6 miesię-cy). Zastosowano trzy powtórzenia. Do nawadniania kroplowego użyto linii kro-plującej ‘T-Tape’ z emiterami kropel rozmieszczonymi co 20 cm. Jeden przewód kroplujący ułożony pośrodku, nawadniał dwa sąsiednie rzędy ziemniaków. Wydatek pojedynczego kroplownika wynosił przeciętnie 0,6 l h-1. Do mikrozrasza-nia zastosowano mikrozraszacze ‘Hadar’ o średnicy dyszy 1,3 mm i wydajności 30 l.h-1. Terminy wykonywania nawodnień ustalano na podstawie potencjału wodnego gleby określanego przy użyciu tensjometrów. Nawadnianie rozpoczynano w mo-mencie, gdy potencjał wodny gleby wynosił -0,03 MPa. Zawartość skrobi w bulwach ...
W pracy przedstawiono problem nakładów na nawadnianie plantacji. Poda-no podział kosztów nawadniania plantacji, uwzględniając koszty inwestycyjne, eksploatacyjne i technologiczne. Podano korzyści wynikające z zastosowania na-wodnień. Omówiono zapotrzebowanie na wodę do nawodnień. Przedstawiono sys-temy nawadniające stosowane aktualnie na plantacjach towarowych – na przykła-dzie plantacji ziemniaka. Scharakteryzowano problemy praktyczne związane z ujęciem wody, doborem pomp oraz linią przesyłania wody. Scharakteryzowano również urządzenia deszczujące najczęściej wybierane do nawadniania plantacji ziemniaka – deszczownie szpulowe. Przedstawiono nakłady inwestycyjne na desz-czownię szpulową. Omówiono przykład nawadniania plantacji o powierzchni 20 ha, podając dla niej koszty eksploatacji deszczowni. ...
