Zeszyt: 2009, vol. 6 / 04
W artykule zarysowano problematykę degradacji i ochrony terenów rolni-czych, przedstawiono system kreowania krajobrazu rolniczego, ze szczególnym uwzględnieniem instrumentów planistycznych i zabiegów realizacyjnych oraz określo-no możliwości przekształceń tego krajobrazu w pracach urządzenioworolnych. Degradacja krajobrazu rolniczego sprowadza się głównie do pogarszania jakości gleb, stosunków wodnych, zmniejszania powierzchni przydatnej dla okre-ślonych upraw itp. W ramach kreowania krajobrazu kulturowego autor wyróżnia dwa ściśle z sobą powiązane kierunki: ochronę (zachowanie, utrzymanie określonych cech) i kształtowanie obejmujące planowanie krajobrazu i gospodarowanie krajobra-zem. Ochrona i kształtowanie terenów rolniczych stanowią, obok terenów le-śnych i zabudowanych, podsystem kreowania krajobrazu terenów wiejskich. Podstawowymi narzędziami kreowania krajobrazu rolniczego są: pla-nowanie przestrzenne (zwłaszcza miejscowe) oraz urządzenia rolne. Natomiast głównymi zabiegami kreującymi krajobraz rolniczy są prace z zakresu sanacji gruntów, podnoszące ich wartość użytkową (melioracje rolne i przeciwerozyjne, rekultywacja, scalenia i wymiany gruntów). Kompleksowe prace urządzenioworolne (scaleniowe) obok poprawy wa-runków przestrzenno- organizacyjnych produkcji rolniczej, na ogół wpływają ko-rzystnie na rzeźbę terenu i gleby (redukcja erozji), walory estetyczno-krajobrazowe (zadrzewienia), czy warunki mikroklimatyczne. Ostatnia dekada przyniosła znaczny wzrost gospodarstw ekologicznych i agroturystycznych, które obok przemian w zabudowie gospodarczej i mieszkal-nej, infrastrukturze (nowe drogi, linie przemysłowe) – również wywierają swoje piętno w krajobrazie. ...
Obszary Natura 2000 obejmują ok. 21,5 tys. specjalnych obszarów ochrony siedlisk (12,8% terytorium UE) oraz ok. 4,8 tys. obszarów specjalnej ochrony ptaków (10% powierzchni). Program rolno-środowiskowy w ramach Programu Rozwoju Ob-szarów Wiejskich na lata 2007–2013, obejmujący 9 pakietów, służy poprawie środowi-ska przyrodniczego i ma istotne znaczenie dla realizacji celów sieci Natura 2000. Dla przykładu w Austrii w ramach ochrony krajobrazu kulturowego rzeki Lafnitz, realizowany jest program rolno- środowiskowy (ekstensywna gospodarka łąkowa) służący zachowaniu naturalnych walorów tego cieku i terenów nadrzecznych. We Francji na obszarze Parku Natury Brenne wprowadzono tzw. kontrakty zrównoważonego rolnictwa obejmujące ekstensywny wypas zwierząt, łowiectwo, hodowlę ryb itp. W Hiszpanii przykładem służących ochronie cennych ekosystemów jest projekt Zintegrowanego zarządzania w rolnictwie wokół mokradeł położonych w południowej części Andaluzji (redukcja zabiegów agrotechnicznych, zakaz wy-palania chwastów itp.). W Polsce, obecne programy rolno-środowiskowe, których realizacja obej-muje okres 2007–2013 opierają się na zasadzie dobrej praktyki rolniczej – przy-jaznej dla środowiska. Na małej wyspie Stora Karlsö koło Gotlandii (Szwecja) wdrażany jest pro-gram restytucji otwartego krajobrazu użytków zielonych, przy redukcji zakrze-wień jałowca i usuwaniu roślin egzotycznych – oparty na zrównoważonej gospo-darce kośno-wypasowej (owce). Dobrym przykładem programu rolno-środowiskowego jest Halkyn Mounta-in (Wlk. Brytania), w których racjonalnie połączono zalety użytkowania zasobów naturalnych (wapień) z dziedzictwem ...
W pracy dokonano przeglądu i ogólnej charakterystyki dokumentów służą-cych realizacji polityki zrównoważonego rozwoju gmin w zakresie tematyki ochrony i kształtowania środowiska. Analizie poddano dokumenty obligatoryjne wykonywane przez gminy, jak: opracowania ekofizjograficzne, programy ochrony środowiska, plany gospodarki odpadami, plany zaopatrzenia w energię, programy edukacji ekologicznej, studia uwarunkowań i kierunków zagospodarowania prze-strzennego, plany miejscowe, jak też dokumenty, których sporządzenie jest nie-obligatoryjne: inwentaryzacje przyrodnicze, strategie rozwoju, plany rozwoju lo-kalnego, polityka ekologiczna. Z kolei, na podstawie literatury przedmiotu, zarysowano stan i jakość opra-cowań w gminach. Inwentaryzację przyrodniczą opracowało ok. 23% badanych gmin, opracowania ekofizjograficzne – 28%, a studium uwarunkowań blisko 77% gmin. Aktywność gmin w procesie planowania ekorozwoju, w poszczególnych województwach kraju jest dosyć zróżnicowana: najwyższa w województwach: lu-belskie, dolnośląskie i mazowieckie, najniższa w województwach: łódzkie, opol-skie i podlaskie. Najczęstszą wadą opracowań ekofizjograficznych stanowiących podstawo-we źródło informacji dla potrzeb ekorozwoju jest brak prawidłowej delimitacji geokompleksów, braki metodyczne przy ocenie odporności na antropopresję, po-mijanie prognozy zmian zachodzących w środowisku. W procesie doskonalenia działań w zakresie ochrony i kształtowania środowiska gmin autor postuluje m.in.: ujednolicenie metodyki opracowań podstawowych dokumentów służących ekorozwojowi oraz wprowadzenie jednolitego systemu ich weryfikacji, włączenie do współpracy przy tworzeniu opracowań ekofizjograficznych obok planistów– fi-zjografów i ekologów, wypracowanie określonego algorytmu doboru dokumentów dostosowanego do ...
Stabilność leśnych siedlisk wilgotnych i bagiennych zależy w głównej mierze od warunków atmosferycznych. Decydujący wpływ ma tutaj zmienność opadów atmosferycznych i temperatury powietrza. W niniejszej pracy analizie poddano szereg charakterystyk meteorologicznych związanych z opadami i temperaturami powietrza takimi jak: roczne i półroczne sumy opadów atmosferycznych; zmienność sum rocznych i półrocznych opadów atmosferycznych (z wykorzysta-niem podziału lat i półroczy hydrologicznych na skrajnie suche, bardzo suche, suche, przeciętne, mokre, bardzo mokre i skrajnie mokre); liczbę dni z opadami at-mosferycznymi (w przedziałach <0,9 mm, 1,0–9,9 mm, 10,0–19,9 mm oraz powyżej 19,9 mm); występowanie okresów bezdeszczowych; średnie roczne tem-peratury powietrza; liczbę dni sklasyfikowanych na podstawie średniej temperatu-ry powietrza (w kategoriach bardzo mroźne, dość mroźne, umiarkowanie mroźne, chłodne, umiarkowanie ciepłe, bardzo ciepłe, gorące); czas trwania i termin wy-stępowania meteorologicznego okresu wegetacyjnego. W wyniku przeprowadzonych analiz zauważono następujące zjawiska mo-gące zagrozić trwałości zwłaszcza siedlisk wilgotnych i bagiennych: tendencję zmniejszania się sum opadów atmosferycznych półrocza letniego oraz miesiąca kwietnia, czerwca i lipca; występowanie okresów bezdeszczowych, których liczba jak i czas trwania dodatkowo wykazują niewielką tendencję wzrostową; zmniej-szanie się liczby dni z opadami największymi; wzrost średniej rocznej temperatury powietrza spowodowany głównie cieplejszymi półroczami letnimi, ale również, chociaż w mniejszym zakresie, zimowymi; zmiany w strukturze dni ze skrajnymi ...
Celem artykułu jest przedstawienie zmian jakie zaszły w gospodarce wod-nej i ściekowej w kraju w okresie przed i w trakcie wdrażania RDW. Podstawą analizy były dane z roczników statystycznych GUS – Ochrona Środowiska oraz raportów z wdrażania Krajowego Programu Oczyszczania Ścieków Komunalnych. Całkowita ilość oczyszczanych ścieków w Polsce wzrosła o około 37,9% w wieloleciu 1980–2007, natomiast aż o 83,4% zmniejszyła się ilość ścieków nie-oczyszczonych odprowadzanych do środowiska. Obserwuje się przy tym tendencje do wzrostu ilości ścieków oczyszczanych w wysokosprawnych technologiach. Bezpośrednim przejawem poprawy sytuacji w zakresie oczyszczania ścieków jest tendencja do zmniejszania się ładunków BZT5, zawiesiny ogólnej, azotu ogólnego i fosforu ogólnego w ściekach odprowadzanych do wód lub do ziemi. Tendencja ta jest zwłaszcza widoczna w przypadku dwóch pierwszych wskaźników. W związku z wprowadzaniem Krajowego Programu Oczyszczania Ścieków od 1990 roku wi-doczny jest wyraźny przyrost ludności miast korzystających z oczyszczalni ście-ków. Występują niestety dysproporcje w zakresie liczby mieszkańców miast i wsi korzystających z kanalizacji i oczyszczalni ścieków. Na koniec 2006 r. około 85% ludności miast korzystała z kanalizacji i oczyszczalni ścieków, natomiast na wsi wartość ta nie przekroczyła 25%. W obszarach wiejskich obserwuje się dużą dy-namikę rozwoju systemów sanitarnych, bowiem przeciętnie każdego roku przyra-sta około 1,3% ludności korzystającej ...
Celem opracowania było, na przykładzie jednego z kilku krakowskich kop-ców, przedstawienie takich obiektów terenowych w strukturze przestrzennej i w krajobrazie kulturowym Polski. Te wielkogabarytowe, ziemne budowle inżynierskie są sztucznie usypanymi bryłami geometrycznymi. Duże i wysokie lokowane były na wzniesieniach terenu, stanowią dominanty architektoniczne i są punktami widokowymi, mniejsze zaliczamy do małych form strukturalnych. Jako przykład wybrany został Kopiec Józefa Piłsudskiego znajdujący się na wzgórzu Sowiniec w Lesie Wolskim w Krakowie. O wyborze obiektu opracowania zadecydował fakt niedawno obchodzonej 90-tej rocznicy odzyskania niepodległości i wielkie zasługi Marszałka w walce o wolność, oraz jego silne związki z Krakowem. Kopiec noszący trzy nazwy Kopiec Wolności, Kopiec Piłsudskiego i Mogi-ła Mogił jest jednym z czterech największych krakowskich ziemnych monumen-tów. Jest też najmłodszym, bo wzniesionym w okresie międzywojennym ubiegłego wieku. Kopiec jest obiektem architektonicznym, dlatego przed przystąpieniem do prac budowlanych wykonano szczegółowy projekt. Jednym z założeniem była jego trwałość, dlatego zadbano by podczas jego sypania były zachowane wszelkie wy-mogi i prawidła sztuki inżynierskiej zapewniające budowli solidność i statyczność. Planem objęto formowanie bryły, system odwodnienia wewnętrznego i zewnętrz-nego, przygotowanie podstawy i dostaw budulca w skład, którego wchodził piasek ze żwirem z domieszką gliny pylastej. Zabezpieczono też szeroki front robót i za-plecze dla osób społecznie ...
Zaprezentowano wyniki studiów prognostycznych autora w zakresie nie-zbędnego rozwoju infrastruktury rolniczej, na tle przewidywanego kształtowania się przyszłościowego modelu rolnictwa i jego obsługi do 2030 r. Poziom infra-struktury rolniczej musi być zintegrowany z poziomem infrastruktury obszarów wiejskich powiązanej z całą infrastrukturą kraju. Infrastruktura ta powinna spełniać wymagania wynikające z aktualnego postępu naukowo-technicznego oraz z przyszłościowych potrzeb ludności rolniczej i wiejskiej. Rozwój infrastruktury rolniczej będzie przynosić wymierne efekty produkcyjne, energetyczne, ekono-miczne, ekologiczne, socjalne i społeczne. Uznano, że najtrudniejsze w realizacji, a równocześnie najpotrzebniejsze będą inwestycje infrastrukturalne w zakresie gospodarki wodnej w kraju, na obszarach wiejskich i w rolnictwie. Kolejno ważne są i będą inwestycje związane z kanalizacją i sanitacją wsi, inwestycje drogowe i energetyczne oraz inwestycje związane z obrotem towarowym, usługowym, doradztwem i informatyzacją. Coraz większego znaczenia nabiera modernizacja i rozwój infrastruktury we-wnętrznej towarowych gospodarstw rolnych. Niezbędne nakłady na infrastrukturę wewnętrzną oraz rozwój infrastruktury lokalnej będą pochodzić w znacznej części z dopłat, dotacji i kredytów ze środków pomocowych Unii Europejskiej (UE) oraz dotacji budżetu centralnego i budżetów samorządowych. Duże znaczenie mają środki UE przekazywane w ramach realiza-cji programów rozwoju obszarów wiejskich, rozwoju regionalnego, rozwoju wo-jewództw wschodnich i innych. Należy podejmować starania, aby programy pomocowe UE działały także po 2013 ...
Wieloletnie pomiary zamulania małego zbiornika wodnego, zamykającą zlewnię pokrytą glebami lessowymi, zezwoliły na określenie zmiany stopnia zamu-lenia w czasie eksploatacji. W pracy porównano archiwalne dane z pomiarów za-mulania zbiornika wodnego w Zesławicach, wykonanych w okresie przed jego odmuleniem, z wynikami pomiarów wykonanych po odmuleniu i wybudowaniu bocznego zbiornika remontowego. Zbiorniki wodne w Zesławicach charakteryzują się wysoką intensywnością zamulania. Średni roczny stopień zamulenia zbiorni-ków wynosi: 3,0% – zbiornik główny przed odmuleniem, 1,87% – zbiornik głów-ny po odmuleniu i 1,0% – boczny zbiornik remontowy. Dysponując objętością rumowiska zatrzymanego w zbiornikach, obliczono wskaźnik denudacji mechanicznej, określony przez Wiśniewskiego jako stosunek objętości rumowiska osadzonego w zbiorniku do powierzchni zlewni. Określona przybliżona wartość denudacji odpływowej, za pomocą tego wskaźnika, okazała się znacznie zróżnicowana w poszczególnych latach, w których wykonano pomiary zamulania. Wskaźnik denudacji mechanicznej obliczono dla okresów przed odmu-leniem i po odmuleniu zbiornika głównego. Wyniki obliczeń transportu rumowi-ska unoszonego, określonego na podstawie pomiarów batometrycznych, stanowiły podstawowy materiał badawczy, na podstawie którego określono jednostkową de-nudację odpływową. Stwierdzono, że wartość wskaźnika denudacji mechanicznej, nie uwzględniającej ilości rumowiska unoszonego odpływającego ze zbiornika, jest około trzykrotnie niższa od jednostkowej denudacji odpływowej, wynoszącej 91,7 t*km-2*rok-1. Jednostkowa denudacja odpływowa ze zlewni rzeki Dłubni okre-ślona na podstawie siedemnastoletniego ciągu danych hydrologicznych ...
Samorządy terytorialne, zwłaszcza na szczeblu gminnym, ze względu na brak wystarczającej ilości własnych środków finansowych, zmuszone są przy po-dejmowaniu działalności inwestycyjnej do poszukiwania ich na zewnątrz. Jednym z ważniejszych źródeł takiej pomocy są programy unijne przeznaczone dla Polski. Mają one na celu zmniejszenie dysproporcji w rozwoju starych i nowych członków UE. W niniejszym artykule przedstawiono charakterystykę projektów inwesty-cyjnych w zakresie infrastruktury technicznej zrealizowanych na obszarach wiej-skich w województwie łódzkim w latach 2004–2008 przy dofinansowaniu ze Zin-tegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego (ZPORR). Opis dotyczy nie tylko uzyskanych dzięki nim efektów rzeczowych ale również ekono-micznych, społecznych i ekologicznych. ...
Celem poniższego artykułu jest zidentyfikowanie, analiza i ocena wyposa-żenia obszarów wiejskich w Polsce w wybrane obiekty bazy hotelarskiej w ukła-dzie regionalnym. Obszary wiejskie ze względu na posiadane walory turystyczne to pożądane miejsce wypoczynku dla wielu turystów. Niektórzy jako bazę noclegową wybierają hotele, motele, pensjonaty, inni korzystają z gospodarstw agroturystycznych. Zgodnie z ustawą o usługach turystycznych obiekty hotelarskie to te, które spełnia-ją wymagania co do wielkości obiektu, jego wyposażenia, kwalifikacji personelu oraz zakresu świadczonych usług, ustalone dla rodzaju i kategorii, do których obiekt został zaszeregowany oraz spełniają wymogi sanitarne, przeciwpożarowe i inne określone odrębnymi przepisami. Rozmieszczenie bazy noclegowej na obszarach wiejskich w Polsce nie jest równomierne. Dla zapewnienia porównywalności uzyskanych wyników dane bez-względne dotyczące liczby obiektów noclegowych przedstawiono w postaci wskaźnika wyrażającego liczbę obiektów przypadających na 1 km2 powierzchni. Do najważniejszych obiektów hotelarskich zalicza się hotele. Ich najwięk-szą ilość posiada województwo małopolskie i śląskie, zaś najmniej hoteli odnoto-wano w województwie lubelskim i podlaskim. Podobnie jeśli chodzi o motele, najwięcej znajduje się w województwie małopolskim i wielkopolskim, a najmniej w województwie podlaskim. Województwo podkarpackie nie posiada ani jednego obiektu tego typu. Analizując liczbę pensjonatów i schronisk, najwięcej znajduje się ich w województwie małopolskim, a najmniej w województwie kujawsko- -pomorskim, łódzkim i ...
Przedmiotem artykułu jest kwestia udziału mieszkańców w finansowaniu zadań realizowanych przez gminy. W szczególności uwagę skupiono na możliwo-ści wykorzystania samoopodatkowania się mieszkańców gminy oraz na ustaleniu zasad dobrowolnego udziału mieszkańców w kosztach przedsięwzięcia. Analizie poddano zagadnienie samoopodatkowania od strony teoretycznej oraz dokonano przeglądu orzecznictwa sądów administracyjnych w kwestii zgodności z prawem podejmowanych przez gminy uchwał w sprawie dobrowolnego zaangażowania finansowego społeczności lokalnej. Celem artykułu jest poznanie wybranych zagadnień związanych z dobro-wolnym uczestnictwem mieszkańców w realizacji zadań gminy, a w szczególności zadań z zakresu ochrony środowiska. Pozyskanie środków w drodze dobrowolnego zobowiązania się mieszkańców do wpłat na rzecz gminy jest sprawą trudną, a trudność ta polega nie tylko na dopełnieniu wymogów formalno-prawnych. Ana-liza przypadków dotyczących współfinansowania przez mieszkańców kosztów go-spodarki odpadami oraz budowy urządzeń infrastruktury ochrony środowiska po-zwala stwierdzić, że władze gminne źle podchodzą do problemu, starając się w sposób niezgodny z przepisami prawa wprowadzać środki przymusu, zamiast tworzyć klimat sprzyjający przedsięwzięciu, poprzez kształtowanie świadomości społeczności lokalnej w zakresie wymiernych korzyści społecznych, ekologicznych i ekonomicznych. Nie jest dopuszczalne jakiekolwiek przymuszanie mieszkańców do uczest-niczenia w finansowaniu zadań gminy. Nadto w razie zgłoszenia udziału miesz-kańców nie ma możliwości stosowania przymusu w formie egzekucji administra-cyjnej. Nie można w tym celu stosować ...
W opracowaniu przedstawiono współczesne procesy, w tym funkcjonalno-przestrzenne i zjawiska społeczno-ekonomiczne występujące w strefie podmiej-skiej Wrocławia w ostatnich dziesięciu latach. Wskazano te obszary, jako nie zde-finiowane na tle miast i wsi. W miarę oddalania się od miasta, w kierunku peryfe-rii, strefy podmiejskiej intensywność i różnorodność zjawisk funkcjonalnych, przestrzennych, społeczno-gospodarczych zdecydowanie maleje. Tereny te, zwłaszcza w ostatnich latach (w okresie tzw. boomu budowlanego) wyróżniają się na tle najbliższego i dalszego otoczenia. Pojawia się na nich bardzo rozwinięte, nowoczesne budownictwo mieszkaniowe (przede wszystkim indywidualne) lub usługowe i produkcyjne (zwłaszcza wielkopowierzchniowe). Obserwuje się na-pływ ludności z miast (zwłaszcza młodego pokolenia). Szybko zmienia się struktu-ra użytkowania ziemi, a także pełnione funkcje społeczno-gospodarcze. W nie-zwykle szybkim tempie wzrasta natężenie ruchu na wszystkich wlotach do Wrocławia z poszczególnych stref podmiejskich (ze szczególnym nasileniem od południa, wschodu i północy) powodowane przez ich mieszkańców dojeżdżają-cych do pracy i szkół w mieście. Koncepcja kontinuum miejsko-wiejskiego wyka-zuje na tych obszarach szczególną zmienność. Granice strefy podmiejskiej są trud-no wyznaczalne. ...
W pracy zostaną przedstawione kierunki i tendencje zmian w środowisku przyrodniczym obejmujące: grunty orne, pastwiska i lasy w 44 wsiach powiatu brzozowskiego. Badania przeprowadzone są w oparciu o dane zawarte w austriac-kim katastrze gruntowym i obecnej ewidencji gruntów i budynków. Rozmiary tych zmian determinowane są warunkami społeczno-gospodarczymi i demograficznymi, jakie w tym terenie istniały. Określenie wielkości i kierunków zaistniałych zmian w środowisku przyrodniczym ujawni występujące wadliwości w obecnej strukturze użytków gruntowych, które trzeba będzie zlikwidować w procesie kompleksowych prac scaleniowych. ...
Krajobraz jest wyrazem przemian historycznych, a zawężając zagadnienie do określonego miejsca - jest ikoną miejsca. Jeśli komponenty oraz ich formy nie są identyfikowalne, to efekty waloryzacji określają tylko potencjał. W efekcie ba-dań bezpośrednich sformułowano odpowiedź na pytanie: na ile czytelne są kom-ponenty. Jednakże zagadnienie dotyczy jeszcze formy, czyli na ile percypowane są układy komponentów. Analizy charakterystyk określających formę układów kom-ponentów, wskazują, że rozpatrywany krajobraz nie jest jednorodny w zakresie form przestrzennych zadrzewień i zakrzaczeń – to po pierwsze, a po drugie – spo-sób zmian użytkowania leśnego na rolnicze występuje w różnych formach. Analizy strukturalne dotyczące segmentów determinujących poziom po-strzegania form, wskazują, że przy różnych warunkach pogodowych, różny jest poziom identyfikacji. Percypacja przy pogodzie słonecznej jest bardziej jedno-znaczna niż podczas zachmurzenia. Identyfikacja faktu, iż istniejące obiekty budowlane nie deformują krajobra-zu, a z innymi komponentami tworzą określony ład przestrzenny, uznaje się jako bardzo ważną cechę. Przy współczesnej ekspansji na obszar wiejski, niedostoso-wanych do lokalnych form architektonicznych obiektów budowlanych, zidentyfi-kowane zjawisko jest jak najbardziej pozytywnym wyróżnikiem lokalnego krajo-brazu wiejskiego. ...
Zmiany zachodzące w rolniczej przestrzeni produkcyjnej, które są wyni-kiem działalności ludzkiej, wpływają na obecny stan struktury przestrzennej grun-tów gospodarstw rolnych. Niekorzystnie ukształtowane i nadmiernie rozdrobnione działki gospodarstw rolnych Polski Południowej sprawiają, że ich rolnicze wyko-rzystanie nie jest tak efektywne, jak w przypadku działek o poprawnym ukształto-waniu i optymalnej powierzchni. Taki stan struktury przestrzennej wymusza ko-nieczność przeprowadzenia prac urządzeniowo-rolnych, mających na celu przebudowę istniejącego układu gruntowego w taki sposób, by jego przyszłe rolni-cze wykorzystanie było efektywne i przynosiło wymierne korzyści finansowe. W artykule przedstawiono wyniki badań rozłogu działek przeznaczonych pod użytki zielone, wchodzących w skład gospodarstw, znajdujących się na terenie wsi Filipowice w województwie małopolskim. Analizowana wieś zajmuje obszar około 980 ha i charakteryzuje się dużym rozdrobnieniem gruntów. Podstawowym elementem powierzchniowym, przyjętym do badań, były ciągłe części działek ewi-dencyjnych objęte jedną formą użytkowania. Badaniami objęto wszystkie występu-jące w wybranej wsi działki z użytkami zielonymi wchodzące w skład istniejących gospodarstw rolnych. Do wykonania badań na tak dużej liczbie działek zastosowa-no specjalistyczne programy komputerowe: „MKTopo GUTR”, „Plikpol” i „Pole”, które wykorzystują dane z numerycznej mapy ewidencyjnej i części opisowej ope-ratu ewidencji gruntów i budynków prowadzonej w systemie cyfrowym. Zastoso-wana technologia pozwoliła na uzyskanie ponad 70 cech, charakteryzujących każ-dą poddaną analizie działkę. Szczegółowymi ...
W artykule przedstawiono metody badawcze i analizę uzyskanych wyników badań rozkładu wilgotności gruntu pod drenażem rozsączającym ścieki z modelu fizycznego i modelu numerycznego. Do badań rozkładu wilgotności gruntu, w laboratorium skonstruowano mo-del fizyczny ciągu drenażu rozsączającego, który był obiektem badań terenowych [Kalenik 2002]. Model ten składał się z dwóch niezależnych układów ramowych: statywu zbiornika gruntowego oraz łoża, po którym przesuwał się wózek z zainsta-lowanymi urządzeniami do pomiarów wilgotności gruntu. Wymiary bryły gruntu znajdującej się w zbiorniku gruntowym były następujące: długość – 113 cm, wyso-kość – 56 cm, szerokość – 5 cm. Do pomiaru wilgotności zastosowano mikrofalo-wy miernik, działający w oparciu o zasadę równoczesnego pomiaru zmiany ampli-tudy i fazy fali elektromagnetycznej, która przechodzi przez badane punkty profilu gruntowego. Zastosowana do badań metoda, jest szybka, dokładna oraz wielokrot-na, ponieważ nie wymaga niszczenia struktury badanego gruntu. Do budowy modelu numerycznego zastosowano oprogramowanie opraco-wane przez Z. Srokę i B. Wosiewicza obejmujące trzy moduły: preprocesor (GENMESH), moduł obliczeniowy (FINENA) oraz postprocesor (IZOGRAF) [Wosiewicz, Sroka 1992]. Umożliwia on analizę dwuwymiarowego (w przekroju pionowym) ustalonego w czasie przepływu wody w gruncie. Uwzględnia on filtra-cję w strefie aeracji i saturacji. Badania rozkładu wilgotności gruntu wykonano dla hydraulicznego obcią-żenia jednostkowego drenażu rozsączającego ścieki q = 0,028 md-1. Po ...
W końcu lat 80. rozpoczęły się w Polsce procesy przemian ekonomicznych. Wprowadzone zostały prawa gospodarki rynkowej, które wywołały szczególne trudności w działalności rolniczej. W tym czasie polskie rolnictwo było jednym z sektorów gospodarki narodowej, w którym najbardziej ujawniły się różnorodne problemy. Artykuł ocenia możliwości rozwoju alternatywnych funkcji na obszarach wiejskich województwa świętokrzyskiego. Okres ostatniego dziesięciolecia wywołał przekształcenia w zakresie funkcji rolniczej szczególnie w centralnej i wschodniej Polsce, podczas gdy w części zachodniej i południowej wzrosła rola funkcji pozarolniczych. Największy rozwój pozarolniczej działalności gospodar-czej miał miejsce w strefach podmiejskich i dotyczył przede wszystkim sektora usług i handlu. Analiza przeprowadzona w niniejszym artykule pozwoliła zidentyfikować główne społeczne i ekonomiczne czynniki warunkujące pozarolniczą aktywność gospodarczą w województwie świętokrzyskim. Przeprowadzona analiza wykazała, że koncentracja pozarolniczej działalności odznacza się terytorialnym zróżnicowa-niem. Badania empiryczne wykazały, że pozarolnicza aktywność w indywidual-nych gospodarstwach rolnych wpływa na ich dochodowość oraz sytuację ekono-miczną gmin. Pozarolnicza działalność gospodarcza prowadzona na obszarach wiejskich odgrywa dużą rolę w ich rozwoju ekonomicznym. Jest ona szczególnie istotna dla tych gospodarstw rolnych, które są zlokalizowane na terenach o nieko-rzystnych warunkach rozwoju. ...
W pracy przeanalizowano aktualne zasoby wód w mokradłach, w ciekach, zbiornikach i stawach rybnych na terenie 11 nadleśnictw położonych w centralnej części województwa wielkopolskiego. Wybrane nadleśnictwa to: Babki, Czernie-jewo, Gniezno, Grodzisk, Jarocin, Konstantynowo, Kościan, Łopuchówko, Oborniki, Piaski, Pniewy. Nadleśnictwa te położone są na terenie 12 powiatów: gnieźnieńskiego, gostyńskiego, grodziskiego, jarocińskiego, kościańskiego, nowotomyskiego, obornickiego, poznańskiego, szamotulskiego, śremskiego, średzkiego i wrzesińskiego. Badany obszar obejmuje około 10 tys. km2, w tym powierzchnia lasów około 5 tys. km2. Analizami objęto tzw. małą retencję wodną. Pod tym pojęciem należy rozumieć wszelkie zabiegi mające na celu wydłużenie drogi i czasu obiegu wody w zlewni. Zazwyczaj rozumie się to jako zatrzymywanie i podpiętrzanie wody w ciekach oraz gromadzenie jej w zbiornikach wodnych. Do małej retencji należą zbiorniki wodne o pojemności całkowitej < 5 mln m3. Dzia-łania w zakresie małej retencji służą poprawie bilansu wodnego zlewni poprzez zwiększanie zasobów dyspozycyjnych wody. Stanowią też ważny element ochrony jakości wód. Wartość wskaźnikowa małej retencji wodnej wynosi 6246 m3/km2, w tym w mokradłach zmagazynowana woda to 2184 m3/km2. W planach do 2015 ro-ku przewiduje się na terenie badanych nadleśnictw budowę około 100 budowli piętrzących na ciekach w lasach. Spodziewany wzrost wskaźnikowej małej retencji wodnej wyniesie 1024 m3/km2. ...
Artykuł przedstawia próbę oceny efektów przeprowadzonych prac scale-niowych we wsi Brzezie w gminie Kłaj. Wydzielona w wyniku szeregu prac stu-dialnych część wsi została poddana procedurze przebudowy struktury przestrzen-nej w związku z budową autostrady A4 na odcinku Kraków–Tarnów. Prace związane z opracowaniem projektu scalenia gruntów rozpoczęły się w 2006 roku i trwały 2 lata. W chwili obecnej wszystkie prace geodezyjne związane z projektem zostały zakończone i oczekiwane jest wydanie decyzji starosty zatwierdzającej opracowany projekt scalenia. Ocenie poddano zbiory danych o działkach i gospodarstwach dla stanu przed i po wykonaniu prac scaleniowych. W jednym z wariantów uwzględniono zwarte obszary, które nie zmieniły się w trakcie scalenia, wyłączając należące do nich działki z procesu obliczeniowego. Dokonano również próby oceny poprawno-ści wyznaczenia obszaru, na którym prowadzone były prace. Otrzymane wyniki wskazują na poprawę struktury przestrzennej w zakresie zmniejszenia liczby dłu-gich tras przejazdów pomiędzy siedliskiem a gospodarstwami oraz eliminacji dzia-łek bez dojazdów do dróg publicznych. Nie stwierdzono istotnych zmian średniej powierzchni działek ewidencyjnych. Jednocześnie wykazano możliwości korekty granic obszaru objętego postępowaniem scaleniowym, co wskazuje na potrzebę opracowania dokładniejszych metod określających granice terenów, na których konieczne jest wykonanie prac scaleniowych podejmowanych w związku z budo-wą inwestycji liniowych. ...
W pracy scharakteryzowane zostały warunki termiczne wegetacji winorośli na obszarze południowo-wschodniej Polski. Na podstawie danych meteorologicz-nych z 5 stacji pomiarowych z lat 1971-2000 i 1991-2000 dokonano oceny ten-dencji przebiegu wybranych meteorologicznych wskaźników kompleksowych. Ja-ko wskaźnik oceny warunków wegetacji przyjęto daty początku i końca oraz czasu trwania okresów termicznych ważnych dla wegetacji winorośli. Przeanalizowano również wartości sum temperatur aktywnych powyżej 8 i 10ºC oraz wskaźnik LTI (latitude – temperature index) w ostatnim trzydziestoleciu XX wieku. Charakterystyczną cechą klimatu Polski, którą można zaobserwować zwłaszcza w dwóch ostatnich dekadach XX wieku jest wyraźny wzrost średniej rocznej temperatury powietrza (około 0,3°C na dekadę). Konsekwencją współcze-snych zmian klimatu jest postępujące skracanie się charakterystycznych dla Polski okresów przejściowych. Wydłużeniu ulegają ciepłe pory roku, które zaczynają się wcześniej. Skracania się okres termicznej zimy, która rozpoczyna się wcześniej i charakteryzuje łagodniejszym przebiegiem. Jednocześnie obserwowane jest duże zróżnicowanie dat początku okresu gospodarczego i wegetacyjnego. Dotychcza-sowe ocieplenie klimatu zaznacza się również we wzrostowym trendzie sum tem-peratur aktywnych o wartości 8 i 10ºC oraz wskaźnika LTI (latitude – temperature index). Zachodzące zmiany umożliwiają ponowne wprowadzenie uprawy winorośli na obszarze Polski. Do tej tradycji powraca się na Dolnym Śląsku i Wielkopolsce – regionach najcieplejszych w kraju oraz na Wyżynie Krakowsko-Częstochow-skiej. Na ...
