Zeszyt: 2023, vol. 18 / 1 / 1
Do opisu procesu produkcyjnego zastosowano model oparty na wektorowej przestrzeni waluty, unormowanej klasą norm Minkowskiego. W wyniku unormowa-nia tej przestrzeni równoważnymi normami otrzymano przestrzenie: ekonomiczną, ryzyka, wykonawcze i decyzyjną z metrykami zadanymi przez te normy należącymi do klasy metryk Minkowskiego. Każda z tych przestrzeni umożliwia analizę i ocenę zjawiska gospodarczego:- przestrzeń ekonomiczna, w oparciu o własne założenia i dane rynkowe, umożliwia określenie planowanych wartości i wyznaczenie efektu ekonomicznego (mierzone-go w pieniądzu),- przestrzeń ryzyka, w oparciu o dane z przestrzeni ekonomicznej i dane rynkowe, przy wykorzystaniu analogii do przestrzeni fizycznej uwzględnia ryzyko i umożli-wia wyznaczenie wielkości jakościowych w obiektach ryzyka,- przestrzenie wykonawcze, w oparciu o dane z przestrzeni ryzyka i dane rynkowe, umożliwiają wybór najkorzystniejszych wariantów,- przestrzeń decyzyjna, w oparciu o dane z przestrzeni wykonawczych, umożliwia podjęcie decyzji o wyborze najkorzystniejszego wariantu. ...
Saponaria officinalis L. is a medicinal plant from the family Caryophyllaceae. It occurs in most European countries, as well as in North Africa, America and Western Asia. The aim of the study was to find an optimal method of sterilization S. officinalis seeds in order to obtain sterile seedlings and to multiply axillary shoots from nodal explants isolated from them, on MS medium with the addition of growth regulators (RW). In this study, 4 variants of seed sterilization were compared using NaClO at the following concentrations: 1.5% (2), 2% (3) and 2.5% (4) for a period of 11 minutes. The control was a variant in which 70% C2H5OH was used for pre-sterilization for 1 minute (1). The highest percentage of sprouted, seeds and sterile seedlings and the lowest percentage of contamination were obtained in variant (4). As a result of micropropagation of soapwort in in vitro cultures, axillary shoots were formed from nodal explants from axillary buds. The highest percentage of explants with shoots (95%) and callus tissue (48%) and the highest number of shoots from one explant (5.95) were obtained in the second passage on MS medium with the addition of 4 mg.dm-3 BAP and 0.5 mg.dm-3 NAA. ...
W pracy przedstawiono efekty produkcyjne deszczowania buraka cukrowego, rzepaku ozimego, jęczmienia jarego, soi oraz bobiku, uzyskane w wieloletnich (2005-2020) eksperymentach polowych. Doświadczenia prowadzono na glebie lekkiej o zwięzłym podłożu w rejonie Bydgoszczy. Wykazano istotne, prostoliniowe zależności między zwyżkami plonów roślin pod wpływem deszczowania a sumami opadów w okresach wegetacji tych roślin, zwłaszcza w fazach wzmożonego zapotrzebowania na wodę. Średnie wieloletnie efekty produkcyjne deszczowania badanych upraw, które zaprezentowano w pracy oraz ich zmienność w okresie wieloletnim, mogą stanowić podstawę oceny celowości deszczowania roślin w porównywalnych warunkach glebowych i opadowych. ...
Przeprowadzono ocenę zmienności czterech klimatycznych wskaźników potrzeb nawadniania roślin w I strefie celowości stosowania tego zabiegu w Polsce (temperatura powietrza, opady atmosferyczne, częstość susz atmosferycznych, niedobory opadów). Analiza dotyczyła czterech miejscowości (Szczecin, Poznań, Kalisz, Toruń), wielolecia referencyjnego 1991-2020 oraz fragmentów i całego okresu aktywnego wzrostu roślin (V-VIII). Badania wykazały dość jednoznaczny wzrost potrzeb nawadniania pod względem kryterium klimatycznego. Wynika on przede wszystkim z istotnego wzrostu temperatury powietrza, skutkującego zwiększeniem się potrzeb wodnych roślin. Wykazano tendencję do pogłębiania się niedoborów opadowych w wieloleciu 1991-2020 na Nizinie Szczecińskiej i w Wielkopolsce oraz zidentyfikowano dużą liczbę susz atmosferycznych o zwiększonej intensywności w latach 2015-2020. ...
Celem badań była ocena jakości mikrobiologicznej powietrza trzech klatek schodowych w blokach mieszkalnych wielorodzinnych. Badano wpływ pory roku i temperatury na liczebność oraz bioróżnorodność mikroorganizmów w bioareozolu klatek schodowych. Wszystkie badania zostały wykonane za pomocą aeroskopu MAS-100 (Merck), metodą uderzeniową. Stwierdzono przekraczające normy stężenia promieniowców oraz gronkowców w powietrzu atmosferycznym oraz powietrzu wybranych klatek schodowych. Pora roku oraz temperatura powietrza mają wpływ na stężenie mikroorganizmów w powietrzu. Wiek budynku, dostępność światła oraz system wentylacji mogą mieć również wpływ na stężenie wskaźników czystości mikrobiologicznej powietrza. ...
Cynk jest mikroelementem niezbędnym do prawidłowego wzrostu i rozwoju roślin uprawnych, a jego zawartość w glebie jest zróżnicowana. Ze względu na funkcje fizjologiczne, jakie pełni w organizmach żywych, cynk uznawany jest za pierwiastek niezbędny w żywieniu roślin i zwierząt. Formy całkowite pierwiastków śladowych nie odzwierciedlają w pełni możliwości ich wchłaniania. Podają jedynie przybliżone zakresy zasobności gleby w dany składnik. Rośliny mogą pozyskiwać mikroelementy jedynie z form biodostępnych.Zawartość przyswajalnych form pierwiastków w glebie jest jednym z ważnych czynników warunkujących plonowanie roślin. Niedobór cynku jest poważnym problemem w glebach rolniczych na całym świecie, ponieważ powoduje zmniejszenie plonów. Celem badań była ocena zawartości form całkowitych i przyswajalnych cynku w poziomach powierzchniowych uprawnych gleb płowych regionu Pałuk, który od dziesięcioleci jest intensywnie użytkowany rolniczo.Podstawowe właściwości fizyczne i chemiczne gleby określono metodami powszechnie stosowanymi w laboratoriach gleboznawczych. Zawartość form cynku całkowitego oznaczono metodą Crocka i Seversona, a formy biodostępne dla roślin metodą Lindsaya i Norvella. Zawartość obu form cynku oznaczono metodą atomowej spektroskopii adsorpcyjnej (AAS). W analizowanych próbach gruntów ornych stwierdzono niską zawartość form całkowitych i przyswajalnych cynku. Przeprowadzona analiza korelacji potwierdziła, że na zawartość tych form w glebie istotny wpływ ma odczyn. Ze względu na niską zawartość form cynku w badanych glebach rolniczych, konieczne ...
Mamar is an artificial oasis that provides a base for natural resource conservation in West Timor. The uniqueness of Mamar is its application in arid natural environments through a sustainable local leadership system, and it has a positive impact ecologically, economically, and socially. However, the Mamar system needs to receive more attention from the government in conserving natural resources. Such studies like Mamar's have been conducted elsewhere in Indonesia under different names, but they were applied in areas with wet and relatively fertile climates. Also, research on Mamar has been carried out by several parties related to the function of Mamar economically and the condition and structure of Mamar physically and biologically. However, research on Mamar related to the Construction of Environmental Leadership with local community behavior in Mamar based natural resource conservation has never been done. This research aims to analyze the construction of environmental leadership in natural resource conservation practices based on the Mamar system. This research was conducted through qualitative methods and critical interpretive approaches, with data collection techniques in the form of observation and interviews. The results indicate that Mamar based natural resource conservation in West Timor has positively and significantly impacted social, economic, and ecological ...
Celem badań była ocena zawartości ogólnej, organicznej oraz przyswajalnej frakcji siarki oraz aktywności enzymatycznej (dehydrogenaz, FDA, β-glukozydazy, nitroreduktazy oraz arylo-sulfatazy) w glebie płowej pobranej z Minikowa (Polska) oraz Niżyna (Ukraina) spod uprawy jęczmienia zwyczajnego. Prze-prowadzona analiza wariancji potwierdziła istotny wpływ loka-lizacji oraz terminu pobierania próbek na zawartość siarki i jej frakcji oraz na aktywność enzymatyczną gleb. Ogólna zawartość siarki przyswajalnej dla roślin (10,1 mg.kg-1w Minikowie, 10,9 mg.kg-1 w Niżynie) klasyfikuje te gleby do średniej zawartości tego pierwiastka. W celu zapewnienia roślinom zbożowym wła-ściwego zaopatrzenia w siarkę, według pokarmowych potrzeb roślin wobec tego pierwiastka, badane gleby wymagają uzupeł-nienia jej zawartości poprzez nawożenie tym składnikiem w ilo-ści 10 kg S.ha-1. Stwierdzona istotna korelacja pomiędzy zwarto-ścią siarki ogółem oraz zawartością siarki siarczanowej, a aktywnością badanych enzymów wskazuje na przydatność ba-dań aktywności enzymatycznej jako wskaźnika przemian siarki w glebach. ...
Celem pracy była próba oszacowania zapotrzebowania na wodę do nawodnień podsiąkowych terenów zieleni miejskiej w parkach czterech wybranych miast województwa kujawsko-pomorskiego (Bydgoszcz, Grudziądz, Toruń, Włocławek) w zależności od przewidywanych zmian klimatycznych. W opracowaniu uwzględniono dwa scenariusze: scenariusz RCP 4.5 zakładający wzrost stężenia CO2 do poziomu 540 ppm w roku 2100 i osiągnięcie wymuszenia radiacyjnego na poziomie 4,5 W·m-2 oraz scenariusz RCP 8.5 zakładający wzrost stężenia CO2 do poziomu 940 ppm w roku 2100 i osiągnięcie wymuszenia radiacyjnego na poziomie 8,5 W/m2. Uwzględniono 3 wybrane dekady (dziesięciolecia) XXI wieku: 2021-2030, 2051-2060 i 2091-2100. Na podstawie przyjętych założeń oraz przeprowadzonych obliczeń stwierdzono, że największe ilości wody do nawadniania będą potrzebne w ostatnim dziesięcioleciu XXI wieku. Największe zapotrzebowanie na wodę wystąpi w lipcu, a następnie - w sierpniu. Wyższe potrzeby wodne terenów zieleni miejskiej - w porównaniu do scenariusza RCP 4.5 - (za wyjątkiem Grudziądza) stwierdzono wscenariuszu RCP 8.5. Spośród czterech badanych miast województwa kujawsko-pomorskiego, najniższe zapotrzebowanie na wodę wystąpiło w Grudziądzu, wyższe w Bydgoszczy, jeszcze wyższe w Toruniu, a najwyższe - we Włocławku. W dziesięcioleciu 2091-2100, wyrażone jako dopływ jednostkowy, zapotrzebowanie na wodę do nawadniania terenów zieleni miejskiej systemem podsiąkowym o zmiennym piętrzeniu w lipcu - odpowiednio dla scenariusza RCP ...
Celem pracy było określenie różnic potrzeb deszczowania trawnika wynikających z niejednorodności topograficznej miasta Bydgoszczy i zróżnicowanych pod względem zagospodarowania terenów zamiejskich. Pomiary meteorologiczne prowadzono w okresie od maja do września na terenach zróżnicowanych pod względem stopnia urbanizacji i formy pokrycia terenu: centrum dużego miasta, peryferia miejskie i obszar użytkowany rolniczo. Na podstawie wielkości obliczonych potrzeb wodnych trawnika określono zakres deficytów opadów w okresie wegetacji roślin. Stwierdzono, że sumy opadów sezonowych w porównywanych lo-kalizacjach kształtowały się na podobnym poziomie, jednakże za-obserwowano dużą zmienność czasową tego wskaźnika w po-szczególnych sezonach. Pod względem warunków ewaporome-trycznych zaobserwowano wyraźne różnice pomiędzy analizowa-nymi lokalizacjami. Średnio, największe sumy ewapotranspiracji wskaźnikowej wyznaczono dla centrum miasta, co jest efektem powstającego na tym obszarze zjawiska "miejskiej wyspy ciepła". Natomiast najmniejsze straty wody na skutek ewapotranspiracji wystąpiły na terenach wiejskich. Wyniki przeprowadzonej analizy pozwoliły stwierdzić, że potrzeby deszczowania trawnika cecho-wała zarówno zmienność czasowa jak i przestrzenna. Zdecydowa-nie największe potrzeby deszczowania wystąpiły w warunkach miejskich, mniejsze na terenach wiejskich użytkowanych rolniczo, a najmniejsze na obrzeżach Bydgoszczy. ...
Transformacja energetyczna kraju wymaga zwiększenia udziału odnawialnych źródeł energii (OZE) w strukturze wytwarzania energii. W szczególności dotyczy to zwiększenia udziału energetyki wiatrowej, która już teraz pełni funkcję lidera w produkcji energii elektrycznej z OZE. Rozwój tego obszaru OZE jest nieunikniony, pomimo barier natury społecznej i prawnej. Istniejące opracowania kartograficzne wskazują obszary predysponowane jak i nieprzydatne do lokalizacji farm wiatrowych w ujęciu krajowym. Istotnym jest jednak wskazywanie potencjalnych obszarów na szczeblu lokalnym z uwzględnieniem kryteriów nie tylko przestrzennych, ale także tych, które dotyczą funkcjonalnego charakteru analizowanych obszarów. W pracy przedstawiono autorską metodę wskazywania potencjalnych lokalizacji farm wiatrowych na obszarach wiejskich, przetestowaną na przykładzie gminy Borowa (woj. podkarpackie). Analizy przeprowadzono dla 3 wariantów wysokości siłowni wiatrowych (do 30 m, do 50 m, do 70 m). W wariancie 1 (wiatraki o wysokości do 30 m) wyznaczono 17 lokalizacji, które łącznie stanowią 19% powierzchni gminy, w wariancie 2 wskazano 7 obszarów (9% powierzchni gminy), a wariancie 3 wyznaczono 3 lokalizacje (5% powierzchni gminy). Największa moc zainstalowaną z siłowni wiatrowych można uzyskać dla wariantu 3 (wiatraki do 70 m), pomimo najmniejszej dostępnej powierzchni.
...
The aim of this study was to analyze the effect of the use of an agent inhibiting ethylene release - 1-Methylcyclopropene in the storage of selected apple varieties 'Szampion', 'Gloster', 'Elstar', 'Ligol', 'Idared', 'Jonagold', and 'Honeygold' originating from orchards of the Fruit Plant in Wtelno and stored in chambers with a controlled atmosphere. Laboratory analyzes were performed immediately after harvest and after 6 months of storage in chambers under ULO conditions (<2% O2, <2% CO2) at a tem-perature of 1.5-2.0°C and relative air humidity of 95-96%. Fruits treated with 1-MCP were characterized by significantly lower losses of bioactive compounds, especially vitamin C, compared to untreated apples. The contents of total polyphenols and chlorogenic acid remained at a similar level as after harvest in untreated apple samples. After the storage peri-od, the 'Szampion' variety contained significantly the most polyphenolic compounds, and the least - the 'Honeygold' variety, where the highest de-crease was also recorded during storage (26.7%) in fruits not treated with 1-MCP. After storage, the 'Ligol' and 'Elstar' cultivars had the significant-ly highest content of chlorogenic acid. The highest losses of chlorogenic acid during apple storage (32.4%) were observed in the 'Honeygold' vari-ety. The lowest loss of ascorbic acid during ...
Ziarno pszenżyta charakteryzuje się wysoką wartością paszową, ale stwarza również możliwości wykorzystania go w celach konsumpcyjnych, gdzie może być wykorzystywane jako surowiec do produkcji chleba. Wartość wypiekowa związana jest z parametrami technologicznymi, które powinny cechować się optymalnymi wartościami. Są one determinowane, m. in., nawożeniem mineralnym, jak i naturalnym. W związku z powyższym przeprowadzono 2. czynnikowe badania, założone metodą losowanych podbloków. Materiał doświadczalny stanowiło ziarno pszenżyta ozimego. Czynnikami badawczymi były: nawożenie naturalne (obornik) i aplikacja mikroelementami (Cu, Zn, Mn, Cu+Zn+Mn). Celem było sprawdzenie wpływu wyżej wymienionych czynników oraz ich interakcji na wartość technologiczną ziarna. Najwyższą wartość liczby opadania, w stosunku do obiektu kontrolnego, stwierdzono po zastosowaniu 30 t∙ha-1 obornika oraz na obiekcie, gdzie aplikowano dolistnie łącznie miedź, cynk i mangan. Stwierdzono również, że nawożenie obornikiem i dolistne nawożenie Cu, Zn, Mn oraz łączne ich zastosowanie powodowało średnio istotny wzrost wartości cech kompleksu białkowego ziarna pszenżyta (białko, gluten, sedymentacja) i objętości pieczywa, w stosunku do kontroli. Wskaźniki kompleksu enzymatycznego i białkowego były istotnie determinowane współdziałaniem nawożenia naturalnego i aplikacją mikroelementami. Najkorzystniejsze wartości tych cech stwierdzono po zastosowaniu obornika oraz dolistnie cynku.
...
Metoda oceny cyklu życia (Life Cycle Assesment, LCA) umożliwia zbadanie całościowego wpływu danego produktu lub procesu na środowisko. W niniejszej pracy poddano środowiskowej ocenie cyklu życia karmy dla zwierząt wybrane spośród gotowych produktów dostępnych na rynku. Zbadano trzy karmy przeznaczone dla psów: dwie suche (A i B) o zawartości wołowiny 14% i 75%, oraz jedną mokrą karmę (C) o 100% zawartości wyrobów wołowych. Ocenę wykonano w programie SimaPro 8.1 z wykorzystaniem modelu ReCiPe oraz bazy Ecoinvent 3.0. Granice analizowanego systemu uwzględniają procesy technologiczne niezbędne do wyprodukowania karm, zużycie energii elektrycznej podczas produkcji oraz skład materiałowy karm. Analiza wykazała, iż największy negatywny wpływ na środowisko we wszystkich kategoriach (zdrowie człowieka, ekosystem, zasoby naturalne) wynikał z zawartości wołowiny. Wraz ze wzrostem jej ilości, znacząco zwiększało się negatywne oddziaływanie produktu na środowisko. Pozostałe składniki, jak również zużycie energii w trakcie procesów produkcyjnych czy rodzaj opakowania, odpowiadały zaledwie za kilka procent wpływu na środowisko badanych produktów. Najwyższy wskaźnik spośród badanych karm (ok. 1500 Pt) osiągnął produkt C (karma mokra). Również wyliczona emisja ekwiwalentu CO2 w tym przypadku była najwyższa - blisko 12 Mg CO2eq na 1 Mg produktu. ...
Pomimo wprowadzenia wspólnego i jednolitego systemu opłat za zbieranie i gospodarowanie odpadami komunalnymi na terenie całej Polski, na terenach do tego nie przeznaczonych nadal powstają nowe dzikie wysypiska. Głównym celem pracy była analiza składu materiałowego odpadów zdeponowanych na dzikich wysypiskach na terenie gminy Trzebinia oraz przeprowadzenie inwentaryzacji przestrzennej tego negatywnego zjawiska. Cel ten został osiągnięty poprzez wykorzystanie specjalnego kwestionariusza. W sumie zidentyfikowano 21 nielegalnych wysypisk, pomimo istnienia na terenie gminy Punktu Selektywnej Zbiórki Odpadów Komunalnych (PSZOK). Najwięcej nielegalnych wysypisk zlokalizowano na terenach zadrzewionych (30,8%) i zakrzewionych (42,3%). Masa odpadów zdeponowanych na nielegalnych wysypiskach nie przekracza 1 Mg. Średnia masa odpadów na nielegalnych wysypiskach wynosi 98,5 kg w przeliczeniu na jeden obiekt. Największą część odpadów zidentyfikowanych na nielegalnych wysypiskach stanowią odpady rozbiórkowe i budowlane, takie jak gruz (34,3%) oraz odpady z tworzyw sztucznych (32,9%). Udział gruzu i odpadów budowlanych wzrasta wraz ze wzrostem odległości od budynków. W ciągu szesnastu miesięcy badań usunięto odpady tylko z czterech (z dwudziestu jeden) nielegalnych składowisk. ...
