Zeszyt: 2013, vol. 10 / 04 / 3 (Dec 2013)

Prof. dr hab. inż. Zdzisław Wójcicki

Potrzeby i możliwości inwestycyjne gospodarstw rodzinnych

W pracy przedstawiono wyniki analiz działalności gospodarczej i inwestycyjnej w 53 wybranych gospodarstwach rodzinnych w 2009 i 2010 r. Zebrane wyniki porównano z odpowiednimi danymi jakie przewiduje się w projektach modernizacji tych gospodarstw do 2015 r.Celem przeprowadzonych analiz było określenie potrzeb i możliwości inwestycyjnych badanych gospodarstw oraz poszukiwanie metody oceny działalności inwestycyjnej określonego gospodarstwa rodzinnego.W latach 2009-2012 badano gospodarstwa o powierzchni od 8 do 150 ha UR (użytków rolnych).Średnia powierzchnia badanych obiektów wynosiła w 2009 r. 44,23 ha UR, w 2010 r. 45,88 ha UR, a w 2015 r. będzie wynosić 49,49 haUR, czyli wzrośnie o 11,9%.Stwierdzono, że wraz ze wzrostem powierzchni gospodarstwa maleją odtworzeniowe (amortyzacja) potrzeby inwestycyjne, a wzrastają możliwości rozwojowej działalności inwestycyjnej. Szacowano także potencjalne możliwości inwestycyjne gospodarstw doliczając do poniesionych nakładów inwestycyjnych różnicę między rzeczywistymi dochodami rodziny a dochodami porównywalnymi z dochodami rodzin pozarolniczych.W 2009 r. średnie jednostkowe inwestycyjne potrzeby odtworzeniowe wynosiły 1140 zł·ha-1UR, poniesione nakłady (wydatki) inwestycyjne wynosiły 1930 zł·ha-1UR a potencjalne możliwości inwestycyjne oszacowano na 3391 zł·ha-1UR.Odpowiednio, w 2010 r. średnie jednostkowe potrzeby inwestycyjne wynosiły 1106 zł·ha-1UR, a poniesione nakłady inwestycyjne wyniosły 1687 zł·ha-1UR, a potencjalne możliwości inwestycyjne 3592 zł·ha-1UR. Średnio badane obiekty ponoszą więc większe nakłady inwestycyjne w stosunku do potrzeb odtworzeniowych (amortyzacja) ...

Prof. dr hab. inż. Antoni T. Miler

Dr hab. inż. prof. nadzw. Andrzej Czerniak

Dr inż. Sylwester Grajewski

Dr hab. inż. Bogusław Kamiński

Dr inż. Anna Krysztofiak-Kaniewska

Dr inż. Bernard Okoński

Zagrożenia stabilności stosunków wodnych w leśnych ombrogenicznych mokradłach

Zmiany klimatyczne naturalne i antropogeniczne są przyczyną niekorzystnych zmian stosunków wodnych. Leśne Kompleksy Promocyjne są obszarami funkcjonalnymi w szczególności o znaczeniu ekologicznym, edukacyjnym i społecznym. Obszary mokradłowe w LKP Lasy Rychtalskie charakteryzują się bardzo dużymi zdolnościami retencyjnymi. Odpływ roczny jest stosunkowo niewielki, ok. 4 % sumy opadów rocznych, i występuje tylko w półroczu zimowym i w maju. Prognozę zmian stosunków wodnych na badanych terenach wyrażającą się zmianami stanów wód gruntowych oparto na ujemnym rocznym trendzie opadów atmosferycznych. Założono, że istotne zmiany w ekosystemach mokradłowych będą zachodzić, gdy średni poziom wód gruntowych spadnie o co najmniej 50 % obecnego stanu. Można szacować, że nastąpi to po ok. 100 latach. Działając pragmatycznie należy ograniczyć odpływ wody z tych obszarów. Przeprowadzone wcześniej badania chemiczne nie wykazały nadmiernej akumulacji zanieczyszczeń w glebach, jak również wodach powierzchniowych i gruntowych. ...

Dr hab. inż. arch. Eleonora Gonda-Soroczyńska

Infrastruktura, układ urbanistyczny Osiedla Nikiszowiec, cudem architektury i pomnikiem historii

W opracowaniu zwrócono uwagę na unikatową architekturę, układ urbanistyczny, infrastrukturę, ład przestrzenny osiedla Nikiszowiec w Katowicach. To robotnicze osiedle wybudowano dla górników kopalni „Giesche" w latach 1908-1918. Na szczególną uwagę zasługuje logiczna i czytelna kompozycja urbanistyczna tego zespołu. Składa się ono z 9 zamkniętych, różnej wielkości bloków, w których oprócz mieszkań w parterach mieszczą się m.in. sklepy, inne lokale usługowe. Dzięki licznie stosowanym, prawidłowo i ciekawie zaprojektowanym detalom architektonicznym, brak jest w osiedlu monotonii, mimo iż całość wybudowano z czerwonej, surowej cegły, dzięki której zachowano ujednolicony charakter, styl, formę i kolorystykę. Współcześnie, osiedle określane jest mianem „cud architektury" i uznano je za pomnik historii. ...

Prof. dr hab. Stanisław Węglarczyk

O poprawności wzorów Błaszczyka na obliczanie opadów miarodajnych

Stosowany powszechnie wzór Błaszczyka z 1954 r. na miarodajne natężenie opadu jest oparty na niepewnych danych, a przedstawione podejście rodzi poważne wątpliwości dotyczące poprawności metody. Należy, oczywiście, mieć na uwadze nie tylko skromność ówczesnej bazy danych, ale też trudności obliczeniowe, jakie w tych czasach miały miejsce. Jednakże, niezależnie od tych problemów, nieuzasadnione było przyjęcie liczby 67 lat jako okresu obserwacji w sytuacji, gdy faktyczna liczba lat obserwacji wynosiła 37. W konsekwencji, otrzymane wartości natężeń dla przyjętych prawdopodobieństw przewyższenia były niższe od wartości uzyskanych w przypadku, gdyby została przyjęta właściwa długość okresu obserwacji. Drugim istotnym ze względów merytorycznych punktem krytycznym omawianej pracy jest niezgodny z opisaną procedurą, a w dodatku błędny, sposób estymacji parametru modelu. ...

Prof. dr hab. inż. Jacek Żarski

Dr inż. Stanisław Dudek

Dr inż. Renata Kuśmierek-Tomaszewska

Mgr inż. Katarzyna Januszewska-Klapa

Potrzeby i efekty nawadniania kukurydzy uprawianej na ziarno w regionie kujawsko-pomorskim

Celem pracy było określenie częstotliwości występowania susz w okresie wzmożonych potrzeb wodnych kukurydzy uprawianej na ziarno w regionie kujawsko-pomorskim na podstawie wielkości wskaźnika standaryzowanego opadu SPI. Wykorzystując istotną zależność między zwyżkami plonów ziarna a wysokością opadów atmosferycznych dokonano także oceny potrzeb i przewidywanych efektów produkcyjnych nawadniania tej uprawy. W badaniach wykorzystano wyniki pomiarów opadów atmosferycznych w okresie od 1 lipca do 31 sierpnia w wieloleciu 1981-2010, pochodzące z placówek COBORU w Chrząstowie, Głębokim i Głodowie oraz ze Stacji Badawczej UTP w Mochełku. Na podstawie przeprowadzonych badań stwierdzono, że częstotliwość wystąpienia suszy atmosferycznej w okresie wzmożonego zapotrzebowania na wodę kukurydzy na ziarno wynosiła w regionie 26,7-40,0%, w zależności od miejscowości. Silne susze wystąpiły w latach 1983, 1989, 1992 i 1994, umiarkowana w 2005, a słabe w latach 1982, 1984 i 1999. Duże potrzeby deszczowania kukurydzy na ziarno, odpowiadające okresom suszy silnej i umiarkowanej (SPI ≤ -1,0) stwierdzono w 5 latach na 30 analizowanych. Prognozowana zwyżka plonu ziarna kukurydzy uprawianej na glebach lekkich pod wpływem nawadniania kształtuje się w tych latach na poziomie wyższym od 3,22 t.ha-1. W kolejnych 9 latach stwierdzono średnie potrzeby deszczowania, odpowiadające wielkościom SPI w okresie lipiec-sierpień od 0 do -1,0. ...

Dr inż. Mateusz Malinowski

Dr inż. Jakub Sikora

Termograficzna analiza wybranych przegród budowlanych w aspekcie ich termoizolacyjności

Temperatura jest skalarną wielkością fizyczną, jednym z podstawowych parametrów określających stan układu termodynamicznego. Wyraża ona średnią energię kinetyczną ruchu i drgań cząstek w tym układzie. Jedną z popularnych metod rejestracji temperatury jest pomiar parametrów promieniowania elektromagnetycznego (podczerwonego, cieplnego) emitowanego przez ciało o temperaturze powyżej 0 bezwzględnego (0 K lub -273,15 oC). Pomiar ten nazywany jest termografią i polega na zobrazowaniu rozkładu temperatur na powierzchni obiektu (obiektów) za pomocą detektora promieniowania podczerwonego. Największą zaletą tego typu pomiarów jest ich nieinwazyjność. Wykorzystanie kamery termograficznej umożliwia bez ingerencji w strukturę przegrody budowlanej wykryć większość wad konstrukcyjnych. Termografia pozwala na wykonanie pomiaru temperatury w miejscach trudnodostępnych lub w takich, gdzie wykorzystanie tradycyjnych metod jest niemożliwe. Termografia wykorzystywana jest w wielu różnorodnych kierunkach badawczych.W artykule przedstawiono rezultaty badań polegających na wykorzystaniu termogramów w ocenie termoizolacyjności wybranych zewnętrznych przegród budowlanych. Szczególną uwagę poświęcono elementom fasady budynków. Do badań przyjęto następujące trzy obiekty budowlane: budynek wolnostojący jednorodzinny (z wykonaną izolacją termiczną tylko drugiej kondygnacji w 2008r.), budynek dwurodzinny wolnostojący typu bliźniak (jeno skrzydło bliźniaka posiada zewnętrzną izolację termiczną wykonaną w 2008r.) oraz budynek jednorodzinny drewniany z początku XX wieku (wykonany z bali drewnianych). Badania wykonano zgodnie z normą PN-EN 13187:1998, z wykorzystaniem kamery termograficznej ThermaCAM e300 ...

Prof.dr hab.inż. Stanisław Krzanowski

Prof. dr hab. inż. Antoni T. Miler

Dr inż. Andrzej Wałęga

Wpływ warunków wilgotnościowych na estymację wartości parametru CN w zlewni górskiej

Badania prowadzono w zlewni rzeki Kamienicy. Zlewnia ta zaliczana jest do trzech mezoregionów: Beskidu Sądeckiego - górna część zlewni, Beskidu Niskiego i Kotliny Sądeckiej - środkowa i dolna część zlewni. W celu weryfikacji przydatności metody NRCS do obliczania odpływu bezpośredniego wybrano siedem wezbrań jakie wystąpiły w latach 1997-2010 w górnej części zlewni Kamienicy. Wartość parametru CN wg metody NRCS ustalono wykorzystując zaobserwowane zjawiska opad-odpływ. W tym celu dokonano podziału całkowitego hydrogramu odpływu na odpływ gruntowy (bazowy) i odpływ bezpośredni. Uzyskane wyniki potwierdzają doniesienia innych autorów, że parametr CN określony na drodze empirycznej jest znacznie wyższy od wartości teoretycznej dla warunków normalnych. Przyjęto zatem założenie, że w okresie bezopadowym lub w przypadku opadów normalnych, źródłem zasilania cieków są wody podziemne pierwszego poziomu wodonośnego. Analizy wykazały, iż wykorzystanie przepływu bazowego jako miary uwilgotnienia podłoża w przypadku zlewni górskiej do obliczania parametru CN jest zasadne. Wydaje się, iż przepływ bazowy lepiej niż suma opadów poprzedzających wezbranie charakteryzuje stopień uwilgotnienia zlewni, bowiem w sposób pełniejszy opisuje związki hydrauliczne wód podziemnych i powierzchniowych oraz poniekąd zdolności retencyjne zlewni. ...

Dr inż. Iwona Michalina Batyk

doc . Ludmila W. Semenova

Uwarunkowania rozwoju obszarów wiejskich w Obwodzie Kaliningradzkim Federacji Rosyjskiej

Coraz częściej atrakcyjność obszarów wiejskich jest postrzegana przez pryzmat atrakcyjności wiejskiej przestrzeni turystycznej i rekreacyjnej oraz czynników mających bezpośredni i pośredni wpływ na rozwój ruchu turystycznego. Obwód Kaliningradzki Federacji Rosyjskiej z uwagi na swoje położenie oraz szereg uwarunkowań gospodarczo-społecznych posiada doskonałe warunki do rozwoju turystyki, która w znaczący sposób wpływałaby na zagospodarowanie obszarów wiejskich.Obszary wiejskie w Obwodzie Kaliningradzkim charakteryzują się zróżnicowaną i urokliwą rzeźbę terenu, obecnością naturalnych zbiorników wodnych oraz małym zagospodarowaniem infrastrukturalnym. Na odmienny poziom zagospodarowania wpływa zróżnicowanie sposobu użytkowania obszarów wiejskich w poszczególnych jego częściach. Odmienność ta bezpośrednio wpływa na jakość warunków życia mieszkańców oraz możliwości prowadzenia zarówno działalności rolniczej jak i pozarolniczej. Przyczyn zróżnicowanego poziomu zagospodarowania infrastrukturalnego jest wiele, jednakże głównymi z nich są położenie względem Morza Bałtyckiego, granicy z Polską i Litwą oraz promocja produktów turystycznych.Celem opracowania jest analiza uwarunkowań rozwoju obszarów wiejskich w Obwodzie Kaliningradzkim, dokonana na podstawie oceny zasobów turystycznych oraz kapitału ludzkiego będącego podmiotem działalności na tych terenach. Analizowane zagadnienia dotyczą potencjału przyrodniczego, infrastrukturalnego oraz przedsiębiorczości społeczności lokalnej. ...

Dr inż. Krzysztof Jóźwiakowski

Dr inż. Michał Marzec

Mgr inż. Aneta Pytka

Mgr inż, Magdalena Gizińska

Zastosowanie innowacyjnej instalacji do odwadniania i unieszkodliwiania osadów ściekowych z oczyszczalni przydomowych

Celem pracy jest przedstawienie możliwości zastosowania innowacyjnej instalacji do odwadniania i unieszkodliwiania osadów ściekowych z oczyszczalni przydomowych, opracowanej w zgłoszeniu patentowym nr P-387607. Badany obiekt wykonano w pełnej skali technicznej w 2012 roku przy gospodarstwie indywidualnym w miejscowości Jastków koło Lublina. Założono, że głównym efektem procesów zachodzących w badanej instalacji będzie zmniejszenie objętości i uwodnienia osadów oraz ich higienizacja. Proces odwadniania osadów w badanej instalacji polegał na napełnianiu 4 worków osadem surowym z osadnika gnilnego 1 raz w tygodniu w okresie od 24 września 2012 r. do 21 stycznia 2013 r. Osad dozowano przez 18 tygodni, a jednorazowa jego dawka do jednego worka wynosiła około 50 dm3. W sumie do każdego z worków w badanym okresie dopłynęło około 900 dm3 osadów o uwodnieniu 99,5%. W trakcie pracy instalacji do worków raz w tygodniu dozowano preparat ProBio Emy w dawkach: 0, 5, 10 i 50 ml. W sumie w całym okresie funkcjonowania instalacji do każdego z worków dodano odpowiednio 0, 90, 180 i 900 ml preparatu ProBio Emy. Tydzień po zakończeniu procesu odwadniania osadów ściekowych i aplikowania preparatu ProBio EMy w każdym z worków znajdowało się od 5,5-7 kg osadów o uwodnieniu 64,2-78,6%. Dzięki zastosowaniu preparatu Pro Bio Emy w dawce ...

Dr Jerzy Oleszek

Dr hab. inż. arch. Eleonora Gonda-Soroczyńska

Współczesna architektura budynku w kontekście stylu rodzimego w uzdrowisku Lądek Zdrój

Lądek Zdrój, to jedno z najstarszych uzdrowisk dolnośląskich. Uwarunkowania historyczne, gospodarcze oraz ograniczenia i walory przyrodnicze, to zasadnicze czynniki kształtujące specyficzną formułę uzdrowiska. W roku 1945 została przerwana, dotychczas sukcesywnie kształtowana, tożsamość jednostki. Problemem jest pytanie: na ile wprowadzone nowe pojedyncze elementy zabudowy zmieniają dotychczas wykształcone formy architektoniczne i układy funkcjonalne. W okresie powojennym, głównie w latach 70-tych XX wieku, wzniesiono budynki mieszkalne oraz obiekty pełniące funkcję leczniczą. Analiza szczegółowa wskazuje, że bryła, forma, układ nowo-wzniesionych obiektów mieszkalnych nie jest skorelowana z historycznie wykształconą charakterystyką. Udowadnia się, że zakres niezgodności to postać albo tylko sprzeczności, albo już konfliktu i deformacji wnętrza krajobrazowego. Obiekty lecznicze są realizacją i to bez żadnych istotnych skojarzeń z stylem lokalnym, zunifikowanych rozwiązań typowych. Stwierdza się, że już z założenia zdecydowano, aby w tutejszy charakterystyczny krajobraz wprowadzić formy obce, reprezentujące przesadny monumentalizm. ...

Dr hab. inż. prof. nadzw. Andrzej Czerniak

Prof. dr hab. inż. Antoni T. Miler

Dr inż. Sylwester Grajewski

Dr inż. Bernard Okoński

Marcin Podkówka

Funkcjonalność bramowych przejść dla nietoperzy wybudowanych na trasie S-3

Przejścia dla zwierząt są kosztownymi obiektami minimalizującym wpływ inwestycji liniowej na środowisko przyrodnicze. Celowa jest więc kontrola funkcjonalności oddawanych do użytku ekoduktów. Monitoring ma na celu kontrolę, czy zastosowane rozwiązania techniczne i biologiczne zostały przez zwierzęta zaakceptowane.Celem niniejszej pracy była ocena funkcjonalności napowietrznych drogowych przejść dla nietoperzy wybudowanych w okolicach skrzyżowania drogi S3 z autostradą A6. Badania prowadzono na podstawie bezpośrednich obserwacji przelotów przez bramowe napowietrzne przejścia oraz na odcinkach referencyjnych. Badania wykazały, że powstała trasa S-3 zakłóciła przebieg pierwotnych szlaków migracyjnych nietoperzy. Przeloty nietoperzy na wysokościach kolizyjnych, tzn. poniżej 4 m nad niweletą drogi stanowią około 20% wszystkich przelotów odbywających się poza przejściami bramowymi. O skuteczności naprowadzania nietoperzy na bramownice decyduje wiele czynników np. parametry zasadzonych drzew, obniżenie niwelety w stosunku rzędnych terenu, lokalizacja zrębów w drzewostanach w sąsiedztwie drogi. Przejście bramowe o opisanej konstrukcji jest wykorzystywane przez nietoperze, niemniej należy podnosić funkcjonalność tych obiektów zarówno metodami technicznymi (zwiększenie szerokości bramownic, obniżanie niwelety nawierzchni jezdni w stosunku do terenu na odcinkach kolidujących z trasami migracyjnymi nietoperzy) jak i biologicznymi (właściwie wykonane nasadzenia i odpowiednio ukierunkowane strefy ekotonowe drzewostanów). ...

Dr hab. inż. , prof. UR Bogusław Michalec

Dr inż. Andrzej Wałęga

Dr inż. Agnieszka Cupak

Retencja zbiornikowa w ochronie przeciwpowodziowej terenów systemu odwadniającego stopnia wodnego Łączany na rzece Wiśle

W pracy przedstawiono możliwość zwiększenia bezpieczeństwa powodziowego terenów odwadnianych miejscowości Zarzecze za pomocą zbiornika retencyjnego, gromadzącego nadmiar wód powodziowych. Przedstawiono również opracowaną koncepcję rozdziału wód z rowu R do kanału ulgi. W warunkach powodziowych, przy zwiększeniu się poziomu zwierciadła wody w Wiśle następuje zamknięcie klap śluz wałowych odprowadzających wody rowu R do Wisły. Na skutek stałego dopływu wody do rowu R i jego spiętrzenia w wyniku zamknięcia śluzy wałowej dochodzi do wystąpienia wody z rowu R i zatopienia terenów osiedla Łączany-Zarzecze. W celu zmniejszenia ryzyka zatopienia tych terenów zaproponowano utworzenie zbiornika retencyjnego z kanału ulgi, prowadzącego wodę do pompowni Zarzecze. Określono pojemność zbiornika retencyjnego i czas jego napełnienia, zakładając stały dopływ o natężeniu 2,13 m3∙s-1. Stwierdzono, że aktualny stan techniczny kanału ulgi z koroną brzegów o licznych lokalnych obniżeniach, umożliwia retencjonowanie maksymalnie 4080 m3 wody. Zwiększenie nawet ponad dwukrotne pojemności zbiornika retencyjnego jest możliwe poprzez zniwelowanie nierówności linii brzegowej kanału ulgi. ...

Dr Ewa Pałka

Patryk Brambert

Syntetyczna ocena predyspozycji obszarów wiejskich do rozwoju agroturystyki w świetle metody wzorca rozwoju Hellwiga na przykładzie regionu Gór Świętokrzyskich

W opracowaniu przedstawiono analizę predyspozycji obszarów wiejskich regionu Gór Świętokrzyskich do rozwoju agroturystyki. Rozważania dotyczą także oceny ogólnych możliwości rozwojowych badanych gmin. W analizie uwzględniono różnorodne predyspozycje rozwoju obszarów wiejskich regionu. Pokazano również podział gmin regionu Gór Świętokrzyskich uwzględniając zróżnicowany potencjał ich rozwoju. Dane statystyczne, wykorzystane do przeprowadzenia procedury obliczeniowej w części analitycznej, pochodzą z Wojewódzkiego Urzędu Statystycznego w Kielcach.Region Gór Świętokrzyskich został wybrany jako obszar badań, gdyż ma on specyficzne warunki rozwoju, które wyznaczają mu modelowy charakter. Ogólne wnioski wynikające z analizy literatury przedmiotu zweryfikowano wynikami badań przeprowadzonymi w oparciu o dostępne informacje empiryczne. Wykazano istnienie dużych dysproporcji w predyspozycjach rozwoju obszarów wiejskich rozpatrywanego obszaru. W końcowej części artykułu zawarto praktyczne wnioski. Problem przyszłości rolnictwa i obszarów wiejskich wielu regionów w Polsce nie został jak dotąd wyczerpany w literaturze. W oparciu o przeprowadzone wyniki można stwierdzić potrzebę ponowienia badań o podobnym charakterze w przyszłości, aby sprawdzić występujące kierunki i tendencje rozwojowe. ...

Dr hab inż. Piotr Bugajski

Dr inż. Grzegorz Kaczor

Dr inż. Tomasz Bergel

Skuteczność eliminacji azotu w przydomowych oczyszczalniach z osadem czynnym

Celem badań było określenie skuteczności usuwania związków azotu w dwóch przydomowych oczyszczalniach ścieków działających w oparciu o technologię osadu czynnego. Ponadto określono wpływ temperatury ścieków w reaktorach biologicznych na skuteczność eliminacji analizowanego wskaźnika. Analizowane obiekty to oczyszczalnia ścieków Turbojet EP-2 o przepustowości projektowanej od 1,2 do 1,8 m3•d-1, oraz oczyszczalnia Turbojet EP-4 o przepustowości projektowanej 3,5÷5,0 m3•d-1. W okresie badań oba obiekty były niedociążone hydraulicznie. Na podstawie badań prowadzonych w latach 2008-2010 stwierdzono, że średnie stężenia azotu ogólnego w ściekach surowych wynosiły 82,6 mgNog•dm-3 w oczyszczalni Turbojet EP-2 oraz 102,0 mgNog•dm-3 w oczyszczalni Turbojet EP-4, natomiast średnie stężenia azotu ogólnego w ściekach oczyszczonych wynosiły 30,2 mgNog•dm-3 w oczyszczalni Turbojet EP-2 i 65,5 mgNog•dm-3 w oczyszczalni Turbojet EP-4. W okresie badań stwierdzono duże wahania stężeń azotu ogólnego w ściekach oczyszczonych, które wynosiły od 12,2 do 77,1 mgNog•dm-3 w oczyszczalni Turbojet EP-2 i od 15,3 do 130,7 mgNog•dm-3 w oczyszczalni Turbojet EP-4. Świadczy to o niestabilnie zachodzących procesach nitryfikacji i denitryfikacji. Duży wpływ na skuteczność procesów unieszkodliwiających azot miała temperatura ścieków w reaktorach biologicznych. Wpływ ten potwierdzono zależnością korelacyjną, która w oczyszczalni Turbojet EP-2 była wysoka (rxy=0,67) a w oczyszczalni Turbojet EP-4 bardzo wysoka (rxy=0,72). Skuteczność usuwania azotu ogólnego w oczyszczalni Turbojet ...

Dr inż. Marek Kalenik

Mgr inż. Dariusz Morawski

Eksperymentalne badania mętności i skuteczności napowietrzania wody w aeratorze rurowym wypełnionym pierścieniami Białeckiego

W artykule przedstawiono analizę wyników badań mętności i zawartości tlenu w wodzie po aeratorze rurowym. Pomiary mętności i zawartości tlenu w wodzie, przeprowadzono w warunkach technicznej eksploatacji stacji uzdatniania wody. Badania obejmowały aerator rurowy z pierścieniami Białeckiego ze stali nierdzewnej o średnicy 12 mm. Stwierdzono, że wraz ze wzrostem przepływu powietrza przy danym przepływie wody, zawartość tlenu w wodzie i jej mętność wzrasta proporcjonalne. Natomiast wraz ze wzrostem przepływu wody przy danym przepływie powietrza, zawartość tlenu w wodzie i jej mętność maleje. ...

Dr hab. inż. Elżbieta Bondar-Nowakowska

Dr inż. Justyna Hachoł

Adam Lubczyński

Wpływ przekształceń koryta na makrolity wodne na przykładzie rzeki Smortawy

W pracy dokonano oceny wpływu przekształceń technicznych koryta rzeki Smortawy na zbiorowiska makrofitów wodnych. Jako miarę tego wpływu przyjęto zmienność czterech wskaźników biologicznych, takich jak: liczba gatunków, stopień pokrycia dna, indeks Shannona-Wienera i Makrofitowy Indeks Rzeczny. Badania terenowe wykonano w sezonie wegetacyjnym 2012 roku na trzech odcinkach rzeki, reprezentujących różny stopień przekształcenia antropogenicznego: naturalnym, przekształconym w umiarkowanym zakresie w wyniku ekoregulacji oraz znacznie przekształconym w następstwie regulacji technicznej. W celu oceny wpływu przekształceń na skład jakościowy i ilościowy zbiorowisk makrofitów wodnych wykonano analizę korelacji rang Spearmana. Przeprowadzone analizy wykazały, że zróżnicowanie wskaźników biologicznych na badanych odcinkach w słabym stopniu powiązane jest z zakresem robót przeprowadzonych w korycie rzeki. Silniejszy związek z tymi wskaźnikami wykazały elementy systemu koryta cieku, ukształtowane w wyniku działań technicznych, takie jak: napełnienie rzeki, kształt koryta rzecznego, szerokość dna, sposób umocnienia skarp oraz zacienienie koryta rzeki. ...

Dr hab. inż. arch. Eleonora Gonda-Soroczyńska

Dr Jerzy Oleszek

Kubaturowa infrastruktura uzdrowiskowa potencjałem turystycznym Świeradowa-Zdroju

W badaniach przedstawiono jedno z wielu dolnośląskich uzdrowisk Świeradów-Zdrój. To małe miasto liczące 4498 stałych mieszkańców (dane z 31.03.2011 r.), zajmujące powierzchnię 20,72 km², położone jest w południowo-zachodniej części województwa dolnośląskiego, w południowej części powiatu lubańskiego, w Sudetach, na wysokości 450-710 m n.p.m. w Górach Izerskich, w dolinie rzeki Kwisy, w tzw. Obniżeniu Świeradowskim), nieopodal Jeleniej Góry. Zwrócono przede wszystkim uwagę na uzdrowiskowe kubaturowe obiekty, ich formy, budulec, kolorystykę, wiek. Stanowią one niezaprzeczalny potencjał uzdrowiskowy, będąc jednocześnie elementem potencjału turystycznego tej miejscowości, rozwijającej zwłaszcza sporty narciarskie. ...

Dr inż. Grzegorz Kaczor

Dr hab inż. Piotr Bugajski

Dr inż. Tomasz Bergel

Zastosowanie metody trójkąta do obliczania objętości wód infiltracyjnych i przypadkowych w kanalizacji sanitarnej

Celem badań było wykorzystanie metody trójkąta do obliczenia objętości wód infiltracyjnych i przypadkowych dopływających do kanalizacji sanitarnej, funkcjonującej w powiecie krakowskim (województwo małopolskie). Analizowana kanalizacja, o długości 10 km, wykonana jest z rur kamionkowych o średnicach 200, 250 i 300 mm. Wody infiltracyjne i przypadkowe, nazywane także wodami obcymi wpływają niekorzystnie na funkcjonowanie kanalizacji oraz oczyszczalni ścieków, co w konsekwencji może przekładać się na zanieczyszczenie wód odbiornika. Ich ilość w dopływach do kanalizacji powinna być szacowana za pomocą dostępnych metod obliczeniowych, a przyczyny występowania na bieżąco eliminowane. Przeprowadzone badania wykazały alarmujące objętości wód obcych dopływających do analizowanej kanalizacji, w roku 2010 stanowiły one 41,1%, w roku 2011 - 28,7%, a w roku 2012 - 23,4% łącznej rocznej objętości wód zanieczyszczonych. Objętość wód infiltracyjnych i przypadkowych dopływająca do badanej kanalizacji uzależniona była przede wszystkim od częstości występowania opadów, natomiast w mniejszym stopniu od ich sumy rocznej. Główną przyczyną dopływu wód przypadkowych do analizowanego systemu kanalizacyjnego, ustaloną na podstawie wizji terenowych oraz przeprowadzonych przez przedsiębiorstwo wodociągowe testów dymnych, są nielegalne podłączenia do przykanalików ściekowych wylotów rynien dachowych lub wpustów podwórzowych. ...

Dr inż. Jakub Sikora

Dr inż. Mateusz Malinowski

Mgr inż Marek Szeląg

Analiza zależności przestrzennych pomiędzy wybranymi elementami infrastruktury technicznej

Dynamicznie rozwijająca się cywilizacja wymaga dostatecznego dostępu do szeroko rozumianej infrastruktury. Termin ten oznacza zbiór urządzeń i instalacji użytku publicznego, niezbędnych do zapewnienia należytego funkcjonowania gospodarki narodowej i życia społeczeństwa [Krakowiak-Bal, 200]. Na przestrzeni wieków infrastruktura najlepiej rozwijała się w tych miejscach, gdzie zagęszczenie ludności było największe, a więc głównie na obszarach miejskich. Tendencja ta nadal jest widoczna, jednakże istniejące programy i fundusze Unii Europejskiej zapewniają wyrównywanie dysproporcji pomiędzy terenami wiejskimi a miastami. Główną rolę w tym procesie odgrywa Program Rozwoju Obszarów Wiejskich, który umożliwia uzyskanie dofinansowania do realizacji najbardziej potrzebnych w danym regionie inwestycji infrastrukturalnych.Według Siemińskiego [1996] infrastrukturę w zależności od zakresu, dzielimy na trzy grupy: infrastrukturę techniczną, infrastrukturę społeczną oraz infrastrukturę ekonomiczną. Niniejsza praca dotyczy zagadnień infrastruktury technicznej. Ten rodzaj infrastruktury charakteryzuje się niezmienną lokalizacją w terenie, ogólną dostępnością, funkcjonalnością oraz otwartością. Cechuje ją linearność, długotrwałość, kapitałochłonność (duże nakłady inwestycyjne i eksploatacyjne), niepodzielność oraz złożoność techniki i technologii wykonania. Wszystkie gałęzie infrastruktury technicznej (miedzy innymi: wodociągi, kanalizacje, drogi, koleje, itp.) są ściśle powiązane ze środowiskiem w którym występują. Celem pracy było wyznaczenie przestrzennych zależności (na podstawie statystyki I Morana) pomiędzy nasyceniem wybranymi elementami infrastruktury technicznej gmin województwa małopolskiego. Za przedmiot badań wybrano trzy gałęzie infrastruktury technicznej: sieć wodociągową, ...

Dr inż. Tomasz Bergel

Dr inż. Grzegorz Kaczor

Dr hab inż. Piotr Bugajski

Stan techniczny sieci wodociągowych w małych wodociągach województwa małopolskiego i podkarpackiego

W pracy dokonano oceny stanu technicznego 70 sieci wodociągowych zlokalizowanych na terenach gmin wiejskich i miejsko-wiejskich w województwie małopolskim i podkarpackim. Z uwagi na duże zróżnicowanie wodociągów pod względem wielkości, podzielono je na pięć grup w zależności od liczby mieszkańców obsługiwanych przez wodociąg. Na podstawie danych na koniec 2009 r., pochodzących z dokumentacji eksploatacyjnych poszczególnych wodociągów, dokonano charakterystyki wieku i struktury materiałowej sieci wodociągowych, a następnie oceny ich stanu technicznego. W analizie poszczególnych wskaźników sieci wodociągowych, uwzględniono ich podział strukturalny tzn. analizowano przewody tranzytowe i magistralne, przewody rozdzielcze oraz przyłącza wodociągowe. Dodatkowym elementem analizy było zbadanie struktury uszkodzeń przewodów. Na podstawie przeprowadzonej analizy stwierdzono, iż w strukturze wiekowej sieci wodociągowych dominowały przewody w wieku do 25 lat, co po uwzględnieniu materiału z którego zostały wykonane pozwala stwierdzić, że w większości przypadków znajdowały się one na półmetku okresu trwałości technicznej. Analizowane sieci wodociągowe w zdecydowanej większości wybudowano z tworzyw termoplastycznych oraz w znacznie mniejszym procencie ze stali. W strukturze materiałowej przewodów, z kilkuprocentowym udziałem występowało również żeliwo i azbestocement. Intensywność uszkodzeń przewodów wodociągowych w woj. podkarpackim, w większości przypadków była nieco niższa niż w woj. małopolskim, co świadczy o lepszym ich stanie technicznym. Średnia intensywność uszkodzeń poszczególnych rodzajów przewodów wodociągowych w ...

Prof. dr hab. Stanisław Węglarczyk

O poprawności wzorów Chomicza na obliczanie opadów miarodajnych

Stosowany głównie jako model porównawczy, wzór Chomicza z 1953 r. na miarodajną wysokość opadu w zależności od czasu trwania oparty został na nie całkiem adekwatnych danych, a przedstawione podejście nie zostało wystarczająco uzasadnione, co rodzi wątpliwości dotyczące wiarygodności metody. Niezależnie bowiem od skromności i adekwatności baz danych opadowych z połowy zeszłego stulecia, należy podnieść istotne zastrzeżenia dotyczące poprawności modelu opadu miarodajnego opracowanego dla prawdopodobieństw przewyższenia 10%, 20%, 50% i 100%. Najważniejsze zastrzeżenie dotyczy poprawności przyjętej przez Chomicza metody przedłużania opadu poza zmierzony czas trwania. Metoda ta jest trudna do zaakceptowania, gdyż zakłada, że najwyższe przedziałowe natężenie opadu przypada na koniec zdarzenia opadowego, czego obserwacje nie uzasadniają. Ponadto liczba przedłużonych w ten sposób opadów, czyli liczba półempirycznych danych opadowych, zastosowanych do budowy modelu opadu miarodajnego silnie rośnie z czasem trwania tego opadu przewyższając w skrajnym przypadku, dla najdłuższego czasu trwania 180 minut, aż dwukrotnie liczbę danych oryginalnych. Brak jest również uzasadnienia przyjętego kryterium granicy przedłużania opadu. ...

Dr hab. inż. prof. UTP Stanisław Rolbiecki

Dr inż. Roman Rolbiecki

Mgr inż. Sławomir Sositko

Dr inż. Piotr Piszczek

Dr inż. Tomasz Knapowski

Dr inż. Wiesław Ptach

Porównanie plonowania trzech odmian sałaty rzymskiej w uprawie wiosennej i jesiennej na glebie bardzo lekkiej w warunkach fertygacji kroplowej azotem

W ścisłych doświadczeniach polowych, przeprowadzonych w roku 2011 na glebie bardzo lekkiej w Kruszynie Krajeńskim koło Bydgoszczy, porównywano reakcję trzech odmian sałaty rzymskiej w uprawie wiosennej i jesiennej na fertygację kroplową azotem. Doświadczenia założono jako dwuczynnikowe w czterech powtórzeniach. Badanymi czynnikami były: dawka azotu podawana w formie płynnej (25 kg N•ha-1, 50 kg N•ha-1), odmiana uprawna (‘Barracuda', ‘Chiquina', ‘Romora'). Fertygację przeprowadzono przy użyciu proporcjonalnego dozownika do nawozów. Wyższy plon handlowy badanych odmian sałaty rzymskiej stwierdzono w uprawie wiosennej. Zwiększenie dawki nawożenia azotowego z 25 kg N•ha-1 do 50 kg N•ha-1 istotnie zwiększyło plon handlowy sałaty. Spośród badanych odmian ‘Romora' wydała wyższy plon w uprawie wiosennej, natomiast w uprawie jesiennej najwyżej plonowała odmiana ‘Barracuda'. Najniżej plonowała odmiana ‘Chiquina'. W uprawie wiosennej uzyskano większą masę główki sałaty. Wyższa dawka azotu wpłynęła na istotne zwiększenie masy główki. Największą masę pojedynczej główki sałaty zanotowano u odmiany ‘Barracuda'. Wyższa dawka azotu spowodowała - przeciętnie dla trzech badanych odmian - zmniejszenie zawartości suchej masy w liściach sałaty w uprawie wiosennej, zaś w jesiennej - zwiększenie. Liście sałaty w uprawie wiosennej cechowały się wyższym poziomem azotanów od uprawianej jesienią. Wyższa dawka azotu wpływała na wzrost poziomu azotanów w liściach sałaty. Odmiana ‘Romora' wykazała najmniejszą skłonność do kumulacji ...

Dr hab. inż. Jacek Salamon

Dr inż. Anna Krakowiak-Bal

Ocena infrastruktury obszarów wiejskich Województwa Świętokrzyskiego

Infrastruktura techniczna pełni istotną rolę w procesach restrukturyzacji obszarów wiejskich. Przebieg procesów produkcyjnych oraz wydajność pracy uzależnione są od rozmieszczenia infrastruktury, jej stanu oraz racjonalnego działania wszystkich jej elementów. Jedną z przyczyn marginalizacji obszarów wiejskich jest niedorozwój infrastruktury technicznej. W pracy wyodrębniono jednolite pod względem jakości infrastruktury grupy obszarów wiejskich województwa świętokrzyskiego oraz dokonano próby waloryzacji tych obszarów ze względu na jakość otoczenia infrastrukturalnego. ...

Dr inż. Urszula Ziemiańczyk

Dr inż. Anna Krakowiak-Bal

dr hab. , Prof. UEK Bogusz Mikuła

Dr hab. inż. Andrzej Woźniak

Zarządzanie wiedzą w procesie rozwoju obszarów wiejskich

W XXI wieku rozwój społeczno-gospodarczy nabrał nowego charakteru i tempa, ponieważ nowe właściwości otoczenia zewnętrznego zdeterminowały niespotykany dotąd wzrost wartości wiedzy. Wiedza staje się głównym instrumentem dokonywania zmian. Dlatego też warto zadbać o właściwe nią zarządzanie, nie tylko w warunkach przedsiębiorstwa realizującego swe cele biznesowe, ale również w procesie długotrwałego, żmudnego budowania potencjału danego regionu czy obszaru. Niniejszy artykuł to przedstawienie kluczowych idei towarzyszących budowie projektu pt.: „Zarządzanie wiedzą w procesie budowania konkurencyjności i innowacyjności obszarów wiejskich na zasadach zrównoważonego rozwoju - empiryczna weryfikacja na przykładzie województwa małopolskiego". Podjęty problem badawczy brzmi: Czy wypracowane rozwiązania w koncepcji zarządzania wiedzą mogą być stymulatorem procesu rozwoju zachodzącego na obszarach wiejskich? ...