Zeszyt: 2008, vol. 5 / 08

Dr inż. Marek Tarnawski

Dr inż. Bogusław Michalec

Prognoza bezpośredniego zagrożenia podtopieniem terenów miejscowości Gromiec i Szyjki w wyniku oddziaływania spiętrzenia rzeki Wisły stopniem wodnym Dwory

Zabudowa kaskadowa stopniami wodnymi odcinka Górnej Wisły przyczyniła się do zmiany stosunków wodnych w dolinie rzeki. Posiadany materiał obserwacyjny, dotyczący rozpoznania warunków hydrogeologicznych na obszarze oddziaływania Stopnia Wodnego Dwory, pozwolił na przeprowadzenie analizy położenia wód gruntowych. Wykorzystując pomiary wykonane w studniach gospodarczych w okresie przed spiętrzeniem wody w Wiśle opracowano związki zależnościowe pomiędzy położeniem zwierciadła wody gruntowej i wody w Wiśle. Umożliwiły one określenie poziomu zwierciadła wody na analizowanym obszarze w warunkach spiętrzenia wody w Wiśle do rzędnej 225,50 m n.p.m., opracowanie map hydroizohips oraz określenie zakresu oddziaływania spiętrzenia poprzez wyznaczenie stref bezpośredniego zagrożenia podtopieniem terenów zlokalizowanych w okolicach miejscowości Gromiec i Szyjki. Stwierdzono wystąpienie obszarów podtopionych, o głębokości zalegania zwierciadła wody gruntowej do 0,8 m, częściowo podtopionych, o głębokość zalegania zwierciadła wody gruntowej od 0,8 od 1,6 m oraz obszarów neutralnych. ...

Dr inż. Bogusław Michalec

Dr inż. Marek Tarnawski

Prognoza wpływu piętrzenia wody w zbiorniku Świnna Poręba na położenie zwierciadła wód gruntowych na terenie miejscowości Zembrzyce

Spiętrzenie wody w korycie rzecznym wywołane budowlą piętrząca oddziałuje na wody podziemne wówczas, gdy istnieje związek hydrauliczny wód powierzchniowych i wód podziemnych. Opracowanie prognozy wpływu spiętrzenia wód rzeki na obszary przyległe polega na określeniu położenia zwierciadła wody podziemnej. Dokonano próby oceny położenia zwierciadła wody gruntowej na terenie miejscowości Zembrzyce w przypadku spiętrzenia wody w zbiorniku do rzędnej 312,00 m n.p.m. Pomimo dość dobrego rozeznania warunków hydrogeologicznych analizowanego obszaru wydzielenie obszaru filtracji jest niezmiernie trudne. Miejscowość Zembrzyce znajduje się w widłach dwóch cieków: rzeki Skawy i jej dopływu potoku Paleczki. Lokalizacja Zembrzyc w widłach tych dwóch rzek stwarza skomplikowane warunki hydrogeologiczne wynikające z wzajemnego oddziaływania cieków powierzchniowych na obszar przyległy. Wyznaczono na badanym obszarze strefę oddziaływania zmian poziomu zwierciadła wody w rzece Skawie i potoku Paleczka na poziom wód gruntowych. Stosując metodę hydrologiczną, określono zmianę położenia zwierciadła wody gruntowej w wyniku oddziaływania spiętrzenia w budowanym zbiorniku wodnym Świnna Poręba. W tym celu opracowano zależności regresyjne położenia zwierciadła wody gruntowej i zwierciadła wody w rzece Skawie i potoku Paleczka. Umożliwiły one w sposób przybliżony określenie prognozowanej zmiany położenia zwierciadła wody gruntowej w wyniku spiętrzenia. Otrzymane wyniki należy traktować jako orientacyjne ze względu na krótki okres obserwacji stanów zwierciadła wody gruntowej i zwierciadła ...

Dr Bronisław Głowicki

Ekstremalne zjawiska termiczne w Sudetach w okresie współczesnych zmian klimatu

Praca zawiera charakterystykę ekstremalnych wartości temperatury powietrza, jakie wystąpiły w Sudetach w latach 1951–2007. Analiza danych z czterech stacji referencyjnych potwierdziła postępujące współcześnie ocieplenie w całym profilu wysokościowym Sudetów(203–1603 m n.p.m.). Wykazano istnienie zwyżkowych trendów temperatury niemal we wszystkich miesiącach, jednak nie w każdym przypadku były one istotne statystycznie. Najsilniejsze tempo przyrostu temperatury maksymalnej wystąpiło w maju (0,6°C/10 lat). Za istotny przejaw współczesnego ocieplenia uznać też należy spadkową tendencję liczby dni mroźnych (Tmax<0°C) i bardzo mroźnych (Tmax<-10°C) w całym profilu hipsometrycznym oraz wzrostową liczby dni gorących (Tmax≥25°C) i upalnych (Tmax≥30°C) w niższych położeniach. Na przełomie XX i XXI wieku wystąpiły u podnóża Sudetów, nienotowane wcześniej, tzw. dni szczególnie upalne, z temperaturą maksymalną ponad 35°C. Współczesne ocieplenie klimatu w strefie szczytowej Sudetów (na Śnieżce) kształtuje się w przebiegu wielu wskaźników termicznych odmiennie aniżeli w niższych położeniach. ...

Dr inż. Bogumiła Grzebyk

Wyposażenie górskich obszarów bieszczadzkich o wysokich walorach przyrodniczych w infrastrukturę tech-niczną

Przedmiotem badań jest rozpoznanie stanu wyposażenia w infrastrukturę ekologiczną górskich obszarów wiejskich o wysokich walorach przyrodniczych. Obszar objęty badaniami tworzy 8 gmin bieszczadzkich administracyjnie wchodzących w skład dwóch powiatów: bieszczadzkiego i leskiego. Wyniki badań wykazały, iż bieszczadzkie gminy górskie cechujące się wysokimi walorami przyrodniczymi posiadają słabo rozwiniętą infrastrukturę techniczną. W 2006 r, sieć wodociągowa gmin górskich Bieszczadów stanowiła blisko 2% całkowitej długości sieci wodociągowej w województwie podkarpackim, natomiast sieć kanalizacyjna 1,4%. Długość sieci wodociągowej przekroczyła długość kanalizacyjnej. Żadna z gmin nie osiągnęła wielkości wskaźników opisujących infrastrukturę techniczną na poziomie średnich przyjętych dla województwa podkarpackiego i kraju. Dodatkowo niepokoi fakt niewykorzystywania przez badane gminy funduszy strukturalnych na poprawę tej niekorzystnej sytuacji. Wśród badanych gmin najlepiej rozwiniętą sieć wodociągową i kanalizacyjną posiadała Solina, która w latach 2003–2006 skutecznie wykorzystywała środki unijne. Pozytywnie natomiast przedstawia się sytuacja pod względem ilości wytworzonych odpadów uciążliwych dla środowiska i sposobu ich zagospodarowania, gdyż odpady wytworzone w ciągu roku w całości poddawane są odzyskowi (w województwie 77%). Ponadto gminy górskie Bieszczadów pod względem zanieczyszczeń powietrza są jednymi z najczystszych gmin województwa podkarpackiego. ...

Dr inż. Teresa Dzikowska

Problematyka planowania przestrzennego podgórskich i górskich obszarów wiejskich na przykładzie gmin rejonu wałbrzyskiego

Praca zawiera analizę opisową zagadnień związanych z planowaniem przestrzennym na terenach górskich. Są to obszary szczególnie cenne z racji posiadanych zasobów środowiska przyrodniczego. Biorąc pod uwagę warunki przyrodnicze dla rolnictwa, są to najczęściej obszary, które wymagają wsparcia. Możliwości rozwoju tych terenów są związane z zasobami środowiska, a więc sprzyjają turystyce i rekreacji. Realizacja tych funkcji wymaga nie tylko odpowiedniej infrastruktury wypoczynkowej (hotele, miejsca parkingowe, szlaki turystyczne itp.). Walorami są między innymi środowisko przyrodnicze i ukształtowanie terenu, które należy pielęgnować. I etap obejmuje analizę ilościową miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego. Przeprowadzono analizy porównawcze zapisanych w planach zmian w zagospodarowaniu gruntów rolnych pod zabudowę lub zalesienie. W II etapie przedstawiono wybrany plan urządzenioworolny gminy Międzylesie z uszczegółowieniem tematyki wynikającej ze zróżnicowanego ukształtowania terenu. Planowanie przestrzenne stanowi fazę przygotowawczą do realizacji zapisów planistycznych. Uzupełnieniem miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego gmin są plany urządzenioworolne, w których można zapisać zasady kształtowania i pielęgnacji środowiska naturalnego. ...

Dr hab. inż. arch. Eleonora Gonda-Soroczyńska

Udział społeczności lokalnej w rozwoju ziem górskich

W opracowaniu omówiono udział społeczności lokalnej w rozwiązywaniu współczesnych problemów ziem górskich. Partycypacja społeczna to ważny proces demokratyczny. Odgrywa ona istotną rolę w rozwiązywaniu współczesnych problemów rozwoju nie tylko ziem górskich, ale i podgórskich, nizinnych, nadmorskich. Problematyka ta została przedstawiona na podstawie przykładu Ziemi Lądeckiej, a zwłaszcza małego miasta Lądek Zdrój, siedziby gminy (6140 stałych mieszkańców). Miejscowość położona jest na Ziemi Kłodzkiej, na wysokości 440–480 m n.p.m., pomiędzy Górami Złotymi a Krowiarkami, w dolinie rzeki Białej Lądeckiej. Teren przynależy geograficznie do Sudetów Południowo- Wschodnich. W demokratycznym kraju, jakim jest Polska w szczególny sposób winno zwracać się uwagę na udział społeczeństwa w kształtowaniu i pielęgnowaniu przestrzeni, dbałość o ład przestrzenny. Tylko przy aktywnym udziale społeczności lokalnych właściwie mogą być rozwiązywane określone problemy przestrzenne związane z rozwojem miast i wsi, ich odnową, rewaloryzacją i rewitalizacją. Wdrażając zrównoważony rozwój do planowania i gospodarowania przestrzenią jakże istotne są formy aktywności społecznej. Przedmiotem analizy były również mechanizmy partycypacji społecznej jako narzędzia zarządzania, czynnik pewności tak ważny przy podejmowaniu każdego nowego przedsięwzięcia. Wskazano trzy pola tworzenia możliwości i rozwijania partycypacji społecznej (dostęp do informacji; udział w procesie podejmowania decyzji; dostęp do środków prawnych i administracyjnych). Przedstawiono aktywny udział społeczności lokalnych w konsultacjach społecznych stanowiących klucz pozytywnych ...

Dr Jerzy Oleszek

Analiza stopnia percypacji krajobrazu wsi górskich – próba oceny

Waloryzacja krajobrazu jest oceną zasobu oraz kompozycji. Efekt końcowy to obraz potencjału. Innym spojrzeniem jest zagadnienie poziomu oraz jakości postrzegania, czyli: czy jest, a jeśli, – to, jak postrzegana jest istniejąca forma krajobrazu. Jest to ważny i istotny aspekt, bowiem nawet bogata treść czy forma krajobrazu, gdy jest nieczytelna lub słabo percypowana, to wątpliwe jest zainteresowanie miejscem. Głównym kierunkiem badań jest stopień, poziom identyfikacji charakterystycznych cech krajobrazu otwartego wsi zlokalizowanej w paśmie górskim, które po stronie polskiej znane jest jako Góry Złote, a po stronie czeskiej – jako Rychlebske Hory. Uzyskane wyniki wskazują, że: – najlepiej identyfikowalna jest wieloplanowość krajobrazu, a najgorzej – linia granicy między rolniczym a leśnym użytkowaniem terenu. Wyraźnie postrzegany jest układ pól oraz istotność odbioru krajobrazu przez receptor słuchu, dotyku czy powonienia, – podczas pogody słonecznej – lepiej odczytywane są elementy punktowe krajobrazu i istnieje większa potrzeba odbioru krajobrazu przez dodatkowe receptory. Podczas zachmurzenia lepiej odczytywane są z kolei elementy liniowe i powierzchniowe, – istnieją podstawy aby przypuszczać, że istnieje zależność prosta między wiekiem obserwatora, a potrzebą postrzegania krajobrazu przez dodatkowe receptory. ...

Dr inz. Maria Hełdak

Przemiany funkcjonalne obszarów wiejskich Sudetów po integracji z Unią Europejską

Celem przeprowadzonych badań była analiza przemian funkcjonalnych gmin wiejskich i miejsko- wiejskich Sudetów. W pracy wskazano funkcje gmin w 1996 i 2005 r., przy zastosowaniu kryterium delimitacji uwzględniającego strukturę gospodarki, stopień uprzemysłowienia oraz stopień zagospodarowania turystycznego. Uwzględnienie walorów krajobrazowo-wypoczynkowych przy delimitacji typów gmin w zależności od struktury gospodarki i stopnia uprzemysłowienia pozwoliło wyróżnić osiem typów gmin, przy uwypukleniu funkcji, które pełnią. Przeprowadzone badania dowiodły, że w 2005 r. w Sudetach praktycznie nie występowały gminy rolnicze, co związane jest z niską jakością rolniczej przestrzeni produkcyjnej gleb obszarów górskich Sudetów. Można powiedzieć, że zmiany zachodzą w pozytywnym kierunku, a gminy o dominującej funkcji rolniczej w 1996 r. zmieniły się pod względem funkcjonalnym w gminy przemysłowe w 2005 r. Są to gminy: Jeżów Sudecki, Stara Kamienica i Kłodzko. Transformacja ustrojowa dokonana w Polsce na początku 1990 r., doprowadziła do załamania wielu gałęzi przemysłu, co szczególnie dotkliwie odczuły gminy Sudeckie. Te skutki przemian gospodarczych odnotowano w badaniach dotyczących typów gmin w 1996 r. W owym czasie 6 gmin pozostawało prawie bez przemysłu i bez rolnictwa, nie zagospodarowanych turystycznie, a w 2005 r. (poza gm. Stare Bogaczowice), gminy te tworzyły grupę gmin uprzemysłowionych. Porównanie typów gmin w wybranych latach pozwoliło stwierdzić, że zachodzące przemiany funkcjonalne ...

Dr Barbara Woś

Problemy zagospodarowania turystycznego Gór Opawskich

Góry Opawskie to najbardziej na wschód wysunięta część polskich Sudetów będąca przykładem regionu, w którym w ostatnich 15 latach dokonały się znaczące zmiany związane z rozwojem turystycznym. Początki turystyki w Górach Opawskich datuje się na koniec XVIII wieku. Dynamiczny rozwój turystyki na omawianym obszarze przypadał na przełom XIX i XX wieku a związany był głównie z powstaniem uzdrowiska w Głuchołazach (Bad Zigenhals) i popularyzacją miejscowości letniskowych Jarnołtówka i Pokrzywnej. W okresie tym okolice Biskupiej Kopy uznawane były za jeden z atrakcyjniejszych rejonów wypoczynkowych Śląska. II wojna światowa zahamowała rozwój turystyczny regionu. Dopiero w latach 70. XX w. nastąpił dynamiczny rozwój turystyki, wtedy to w rejonie Biskupiej Kopy wybudowanych zostało kilkanaście ośrodków wczasowych. Kolejne zmiany przyniosły lata 90. XX w. będące okresem prywatyzacji ośrodków wczasowych i rozwoju turystyki wiejskiej. Zmiany zagospodarowania turystycznego związane były z licznymi problemami pojawiającymi się na styku ekonomii, turystyki i ochrony środowiska. W przypadku rejonu Gór Opawskich część problemów została już rozwiązana, w dużej mierze dzięki zaangażowaniu społeczności lokalnej oraz aktywnej współpracy transgranicznej. ...

Dr inz. Tomasz Szuk

Mechanizacja gospodarstw rolnych w warunkach górskich na Dolnym Śląsku

Celem opracowania była analiza procesów mechanizacji w wybranych gospodarstwach rolnych funkcjonujących w warunkach górskich Dolnego Śląska. Dokonano oceny wyposażenia gospodarstw w podstawowy i specjalistyczny sprzęt mechanizacyjny, jak również ocenę stopnia wykorzystania tego sprzętu. Analizie poddano również stosowane formy mechanizacji, zamierzenia inwestycyjne związane z mechanizacją oraz opinie właścicieli dotyczące procesu mechanizacji produkcji. Badania przeprowadzono w roku 2007 na terenie 8 gmin górskich byłego województwa jeleniogórskiego oraz 3 gmin górskich byłego województwa wałbrzyskiego. Dane źródłowe pochodziły z 15 dobranych celowo gospodarstw indywidualnych współpracujących z Dolnośląskim Ośrodkiem Doradztwa Rolniczego we Wrocławiu. Pozyskany materiał źródłowy dotyczył roku 2006. Uzyskane wyniki wykazały stosunkowo wysokie zużycie moralne i techniczne bazy maszynowej, jak również w wielu przypadkach niedostosowanie jej do specyfiki warunków górskich. Rolnicy zamierzają unowocześnić swoje parki maszynowe przy wykorzystaniu środków pomocowych z UE. Widzą również możliwości obniżenia kosztów mechanizacji poprzez wspólne użytkowanie maszyn bądź mieszane formy mechanizacji. ...

Dr Malgorzata Polna

Zróżnicowanie procesu zalesień gruntów rolnych na obszarach górskich Polski

Artykuł zawiera analizę zróżnicowania przestrzennego zalesień gruntów rolnych na obszarach górskich i podgórskich Polski. Oprócz wskazania na zmiany ilościowe i strukturalne w powierzchni nowych upraw leśnych szczególna uwaga zwrócona została na społeczno-ekonomiczne uwarunkowania procesu zalesień gruntów rolnych. Opracowanie dotyczy tych zmian, które są formalnie rejestrowane, co oznacza że nie uwzględniono obszarów objętych sukcesją naturalną. W pracy wykorzystano dane statystyczne zawarte w Banku Danych Regionalnych. Zasadniczo analizą objęto lata 2000–2006, jednak w odniesieniu do gruntów prywatnych wykorzystano dane z okresu 1996–2006. Przedmiotem badań są gminy górskie i podgórskie Karpat i Sudetów. Badania wykazały, że w analizowanych latach nastąpił spadek powierzchni zalesień gruntów rolnych, co związane było ze zmniejszaniem się areału nowych upraw leśnych zarówno na gruntach własności państwowej, jak i prywatnej. Zjawisko to wystąpiło zarówno na obszarze karpackim i sudeckim. Proces ten miał niewątpliwie związek z poziomem wsparcia finansowego, co widać szczególnie w przypadku zalesień gruntów prywatnych. Stwierdzono, że możliwości finansowania zalesień w znacznym stopniu wyznaczają tempo ich realizacji. W każdym z badanych regionów procesy przemian miały zbliżony przebieg ale różniły się dynamiką. Różnice regionalne w strukturze wewnętrznej zalesień to wynik odmiennej struktury agrarnej charakteryzującej badane obszary, zaś zróżnicowanie przestrzenne natężenia zalesień to także efekt działania czynników społecznogospodarczych. ...

Katarzyna Małucha

Dr inż. Jakub Sikora

Dr hab. inż. Andrzej Woźniak

Dr inż. Janusz Zemanek

Problem gospodarki odpadami niebezpiecznymi w kontekście zużytych baterii

Baterie galwaniczne i akumulatory elektryczne występujące w postaci wielko i małogabarytowej należą do produktów, które po zużyciu stają się odpadami o charakterze niebezpiecznym dla środowiska i zdrowia ludzi. Zbudowane z materiałów wysoko przetworzonych zawierają substancje szkodliwe takie jak ołów, kadm i rtęć. Gospodarka zużytymi bateriami jest szczególnie trudna ze względu na fakt, występowania ich jako różnorodnych źródeł prądu w bardzo szerokim asortymencie urządzeń, używanych w wielu dziedzinach życia. Pociąga to za sobą szczególnie wysoki poziom rozproszenia miejsc powstawania tych odpadów i ich przetwarzania. Praktyką powszechnie stosowaną jest przenikanie odpadów, jakimi są baterie i akumulatory szczególnie małogabarytowe, do strumienia odpadów komunalnych i w rezultacie deponowanie ich na składowiskach komunalnych. Efektem takiego postępowania jest ekstrakcja wielu substancji niebezpiecznych przez wody opadowe, filtrujące masę gleby do wód podziemnych powodując ich niebezpieczne skażenie. Z drugiej strony odpady te posiadają wartość surowcową. Poddane procesom odzysku stanowią zasoby chroniące naturalne złoża surowcowe. Aktualnie na rynku polskim funkcjonują trzy zasadnicze grupy chemicznych źródeł prądu, znajdujące zastosowanie prawie we wszystkich dziedzinach życia: a) baterie pierwotne i pozostałe baterie wtórne, b) akumulatory niklowo–kadmowe wielko i małogabarytowe, c) akumulatory ołowiowe. Częste dołączanie baterii do zakupywanych urządzeń elektronicznych oraz niski koszt ich nabycia powodują masowe wytwarzanie tych odpadów. Ponadto brak jakichkolwiek ...

Dr Aldona Katarzyna Wota

Dr hab. inż. Andrzej Woźniak

Metodyka wyboru lokalizacji składowisk odpadów komunalnych

Wybór lokalizacji dla składowisk odpadów komunalnych należy do złożonych wielokryterialnych problemów decyzyjnych. W pracy przedstawiono opracowaną metodykę wyboru lokalizacji składowisk odpadów komunalnych, którą oparto o technikę GIS (Geographic Information Systems) w połączeniu z wielokryterialną metodą podejmowania decyzji AHP (Analytic Hierarchy Process). Połączenie tych metod umożliwia włączenie różnorodnych czynników zarówno ilościowych, jak i jakościowych i rozwiązanie zadania w sposób holistyczny. Technika GIS pozwala na włączenie kryteriów wynikających z ustaleń prawnych (tzw. kryteriów wykluczających) i przeprowadzenie oceny przestrzennej pod kątem przydatności obszarów do składowania. W efekcie uzyskuje się tereny nadające się do składowania (predysponowane) oraz tereny objęte bezwzględnym zakazem lokalizowania składowisk. Do wyboru najdogodniejszego wariantu lokalizacyjnego ze zbioru obszarów predysponowanych do składowania wykorzystano metodę AHP. W tym celu strukturę zadania przedstawiono w postaci opracowanego modelu hierarchicznego ze skalą oddziaływania. Konstrukcja modelu wymagała odpowiedniego doboru kryteriów i subkryteriów oraz skali oddziaływania poszczególnych subkryteriów na rozważane lokalizacje. Opracowany wielokryterialny model ze skalą oddziaływania jest modelem uniwersalnym – z uwagi na sposób konstruowania – umożliwiającym jego zastosowanie do zagadnień innych niż lokalizacja składowisk. ...

Dr Aldona Katarzyna Wota

Dr hab. inż. Andrzej Woźniak

Ocena aktywności składowisk odpadów komunalnych na podstawie scenariuszy zagospodarowania strumienia odpadów

W pracy oszacowano łączną aktywności eksploatowanych składowisk odpadów komunalnych w województwie małopolskim w sposób wariantowy. Dla realizacji celu, opracowano dwie prognozy wytwarzania odpadów komunalnych w perspektywie czasowej 2008–2048, które pozwoliły na oszacowanie ilości wytwarzanego strumienia odpadów. Następnie opracowano różne scenariusze związane z zagospodarowaniem strumienia odpadów w przyjętym horyzoncie czasowym. Zaproponowane scenariusze: status quo (SQ), realistyczny (REAL) i optymistyczny (OPT) określiły możliwości prowadzenia różnych strategii (polityk) odzysku i unieszkodliwianiu odpadów, opartych przede wszystkim o metody recyklingu, kompostowania, spalania i składowania. Na ich podstawie oszacowano ilości odpadów komunalnych kierowanych na składowiska. Ilości odpadów kierowanych do składowania obliczono uwzględniając resztki odpadowe z poszczególnych technologii W opracowaniu scenariuszy kierowano się sposobami zagospodarowania strumienia odpadów komunalnych w krajach UE-15 oraz założeniami wynikającymi z dokumentów strategicznych dotyczących gospodarki odpadami. Analiza aktywności składowisk wskazała na niepokojącą sytuację związaną z szybkim zapełnianiem istniejących składowisk województwa małopolskiego. Sytuacja taka dotyczy wszystkich scenariuszy, zarówno dla prognozy I jak i prognozy II. Redukcja odpadów kierowanych na składowisko zwiększa nieznacznie czas aktywności składowisk, jednak nie rozwiązuje problemu składowania. W związku z powyższym, aby zapewnić ciągłość zarządzania strumieniem odpadów, działania związane z wyborem lokalizacji i rezerwowaniem terenów dla składowisk należałoby zacząć podejmować już dzisiaj. ...

Dr inż. Jakub Sikora

Wojciech Stawowski

Dr hab. inż. Andrzej Woźniak

Dr inż. Janusz Zemanek

Określenie ilości biogazu z różnych odpadów organicznych pochodzenia komunalnego

Biogaz „gaz wysypiskowy” – powstaje w wyniku fermentacji beztlenowej związków pochodzenia organicznego. Zawiera od 30 do 70% metanu, od 30 do 60 % CO2 oraz niewielką ilość innych składników takich jak azot, wodór, para wodna. Jego wartość opałowa waha się w granicach 17–27 MJ/m3. Biogaz ma szerokie zastosowanie: wykorzystuje się go głównie jako paliwo dla generatorów prądu elektrycznego, jako źródło energii do ogrzewania wody, a po oczyszczeniu i sprężeniu jako paliwo do napędu silników spalinowych. W Polsce wytwarzany jest głównie w niewielkich biogazowniach rolniczych. Pozyskuje się go również poprzez odgazowywanie obiektów poskładowiskowych. Przeprowadzone przez autorów badania mają na celu określenie ilości biogazu możliwych do uzyskania z typowych frakcji, jakie występują w odpadach komunalnych tj.: obierki z ziemniaków, liście kapusty, obierki warzyw, skórki z owoców cytrusowych i bananów oraz odpady pochodzenia zwierzęcego. Do badań przyjęto sześć rodzajów bioodpadów pochodzenia roślinnego oraz jedną próbę kontrolną zmieszaną losowo ze wszystkich pięciu rodzajów odpadów. Frakcje te zostały rozdrobnione i uwodnione do zawartości suchej masy ok. 10%. Biogaz pozyskiwano w procesie fermentacji beztlenowej w regulowanym środowisku temperaturowym. W tym celu wykorzystano komorę z regulowaną temperaturą (utrzymując w niej ok. 330C – optymalna dla bakterii metanowych mezofilnych), w której umieszczono hermetyczne pojemniki z próbkami. Pomiar ilościowy ...

Dr inż. Anna Krakowiak-Bal

Finansowanie inwestycji infrastrukturalnych w gminach wiejskich na przykładzie gminy Spytkowice

Inwestycje gminne prowadzone na terenach wiejskich obejmują w głównej mierze modernizację i budowę infrastruktury komunalnej. Stanowią one podstawową determinantę rozwoju gospodarczego gmin. Zazwyczaj rozbudowa i modernizacja tej infrastruktury wiążą się z poniesieniem przez gminę kosztów realizacji inwestycji. Niestety środki budżetowe w wielu przypadkach nie są w stanie pokryć zaplanowanych wydatków inwestycyjnych związanych z rozbudową infrastruktury [Nargiełło 2006]. Dlatego stale rosnące potrzeby inwestycyjne zmuszają władze gmin do sięgania po alternatywne sposoby finansowania tych przedsięwzięć. Celem niniejszej pracy jest analiza źródeł finansowania inwestycji infrastrukturalnych w wybranej gminie wiejskiej. Ocenie poddano udział alternatywnych, pozabudżetowych źródeł finansowania inwestycji infrastrukturalnych. Świadczy on o efektywności i skuteczności gmin realizacji procesu inwestycyjnego, a także o dostępności istniejących środków kierowanych na poprawę infrastruktury komunalnej. ...

Dr inż. Anna Krakowiak-Bal

Nakłady inwestycyjne na gospodarkę wodno-ściekową a wyposażenie infrastrukturalne gmin powiatu nowotar-skiego

W strukturze wydatków inwestycyjnych gmin przeważają wydatki na infrastrukturę związaną z gospodarką wodno-ściekową, drogami i szkolnictwem [Pięcek 2008]. Celem opracowania jest określenie tempa rozwoju infrastruktury wodno- ściekowej oraz towarzyszących mu nakładów na środki trwałe służące ochronie środowiska. Przeprowadzone analizy dotyczą zmian wielkości nakładów inwestycyjnych związanych z gospodarką wodno-kanalizacyjną w okresie przed i po wstąpieniu Polski do UE (w latach 2002–2003 i 2004–2006). Uzyskane wyniki zestawiono z realnymi zmianami infrastruktury wodno-ściekowej. Zweryfikowano czy zmianom wielkości nakładów na inwestycje infrastrukturalne w gminach towarzyszą podobne zmiany w wyposażeniu infrastrukturalnym. Do badań wybrano gminy powiatu nowotarskiego. Jest to powiat, który należy do najlepiej zagospodarowanych pod względem inwestycji z zakresu gospodarki wodno – ściekowej i jednocześnie, w którym dynamika tych inwestycji jest najmniejsza. ...

Dr hab. inż. Jacek Salamon

Klasyfikacja obszarów wiejskich województwa świętokrzyskiego ze względu na poziom rozwoju infrastruktury technicznej

Przedstawiono wyniki badań poziomu rozwoju infrastruktury technicznej funkcjonującej na obszarach wiejskich województwa świętokrzyskiego. Uwzględniono nasycenie oraz dostępność sieci wodociągowej, kanalizacyjnej i drogowej. W celu wyodrębnienia jednorodnych grup obiektów (gmin) posłużono się metodą Warda, której wyniki zweryfikowano przy użyciu analizy funkcji dyskryminacyjnej. ...

Dr hab. inż. Jacek Salamon

Badania autokorelacji przestrzennej rozwoju infrastruktury technicznej obszarów wiejskich województwa świę-tokrzyskiego z wykorzystaniem statystyki I Morana

Określono siłę i charakter autokorelacji przestrzennej wartości wskaźnika syntetycznego poziomu rozwoju wybranych elementów infrastruktury technicznej funkcjonującej na obszarach wiejskich województwa świętokrzyskiego. Wartość wskaźnika syntetycznego określono na podstawie syntetycznej miary rozwoju Hellwiga. Przeprowadzone badania nie potwierdziły występowania autokorelacji przestrzennej w zakresie poziomu rozwoju infrastruktury. ...