Zeszyt: 2008, vol. 5 / 02
Koncepcja rozwoju zrównoważonego i trwałego (ang. „sustainable development”) jest stosunkowo młoda, ale literatura na ten temat już jest imponująca. Istota tej idei jest bardzo złożona i ma charakter wieloaspektowy. Być może właśnie dlatego jest różnie rozumiana i interpretowana. Wynika stąd m.in. konieczność jej redefinicji, z uwzględnieniem ciągle zmieniających się uwarunkowań zewnętrznych i wewnętrznych. Na przełomie XX i XXI wieku koncepcja ta została uznana powszechnie za podstawową (np. w krajach UE) – jest istotnie dobrze udokumentowana od strony teoretycznej, ale nie ma wystarczających uzasadnień od strony praktycznej. Brak też doświadczeń (patrz: część I). W Polsce zapis dot. tej idei znalazł się nawet w Konstytucji R.P. (art. 5). Niestety – praktyka wskazuje, że w kraju nie jest ona realizowana, a odwrotnie – wdrażane są rozwiązania będące odwrotnością tej koncepcji, ze wszystkimi tegoż konsekwencjami dla pokolenia obecnego i pokoleń następnych (patrz: część II). ...
Przedstawiono niektóre wyniki studiów własnych oraz badań terenowych i modelowych IBMER dotyczących przechodzenia gospodarstw rolnych od ekstensywnych i intensywnych konwencjonalnych systemów organizacyjnych działalności produkcyjnej do zrównoważonych systemów produkcji rolniczej integrowanych ze środowiskiem obszarów wiejskich. Taka ewolucyjna restrukturyzacja będzie obejmować prawie wszystkie towarowe gospodarstwa rolnicze objęte zobowiązaniami wynikającymi z dyrektyw Unii Europejskiej (UE) i wymagań realizacyjnych Wspólnej Polityki Rolnej (WPR). Głównym celem organizacyjnej, technologicznej i ekologicznej przemian w działalności rozwojowych gospodarstw rolniczych jest i będzie pozyskiwanie coraz bardziej bezpiecznych (zdrowych) surowców i przetworów żywnościowych w warunkach coraz lepszego poszanowania energii i środowiska na obszarach wiejskich. Krytycznie oceniono rozwój rolniczej produkcji ekologicznej metodami organicznymi, czyli bez użycia wszelkich agrochemikaliów. Wskazywano na potrzebę praktycznego wykorzystywania zdobyczy postępu chemizacyjnego i biologicznego, a w tym organizmów genetycznie modyfikowanych (GMO). Zalecano rozwijanie metodami informacyjnymi precyzyjnej produkcji zrównoważonej i ekologicznej przy wykorzystywaniu nowoczesnych środków technicznych nowych generacji. Dokonano oceny dotychczasowych standardów i sposobów kontroli wprowadzania na rynek bezpiecznej żywności. Stwierdzono, że nie wszystkie stosowane parametry certyfikacyjne produktów i przetworów rolniczych oraz parametry ochrony przed skażeniem gleby, wody, powietrza, roślin i zwierząt wynikają z aktualnie prowadzonych badań podstawowych i rozwojowych. Postulowano rozwijanie interdyscyplinarnych badań rozwojowych dotyczących żywienia i żywności oraz badań i wdrożeń nowych technik i technologii pozyskiwania ...
W pracy zarysowano wybrane zagadnienia infrastruktury technicznej, osadnictwa i ochrony środowiska zawarte w Narodowych Strategicznych Ramach Odniesienia (NSRO) na lata 2007–2013. Infrastruktura transportowa Polski jest zapóźniona i poważnie niedoinwestowana. Długość autostrad w 2006 r. wynosiła zaledwie 674 km, a dróg ekspresowych 257 km. Zasadniczym problemem w transporcie kolejowym jest zły stan infrastruktury i eksploatowanego taboru. Infrastruktura energetyczna bazuje prawie w całości na źródłach nieodnawialnych, głównie na paliwach stałych, co sprawia że należy do głównych źródeł zanieczyszczenia środowiska. Infrastruktura środowiska rozwija się w ostatnich kilkunastu latach w sposób prawidłowy. Obserwuje się wzrost powierzchni obszarów chronionych (aktualnie 32,5% powierzchni kraju), odnotowujemy znaczne postępy w sferze gospodarki wodno-ściekowej i gospodarki odpadami. Wzrasta jednak zagrożenie powodziowe kraju. W systemie osadniczym mamy korzystną policentryczną strukturę miast oraz niekorzystną, bo rozproszoną strukturę osadnictwa wiejskiego. Zarysowano niektóre uwarunkowania realizacji Strategii na podstawie analizy SWOT. W wyniku realizacji NSRO nastąpi m.in. rozbudowa i transformacja infrastruktury transportowej i energetycznej, nastąpi dalsza poprawa stanu środowiska przyrodniczego. ...
W ostatnim czasie istnieje coraz bardziej ożywiona dyskusja na temat nowoczesnych budowli wodnych inżynierii rzecznej, które spełniałyby wymagania stawiane przez ekologów. Jedną z takich budowli jest bystrze o zwiększonej szorstkości. W niniejszej pracy przedstawiono jeden z tego typu obiektów. Znajduje się on na potoku Sanoczek, w Bieszczadach. Jednym z ważniejszych czynników powodujących naruszenie stabilności bystrza i koryta w strefie jego oddziaływania jest prędkość maksymalna występująca na bystrzu lub tuż poniżej. Celem niniejszej pracy jest określenie rozkładu prędkości na bystrzu na potoku Sanoczek i w strefie jego oddziaływania. Rozszerzenie badań o strefy oddziaływania bystrza jest bardzo istotne do ustalenia warunków stabilności nie tylko bystrza, ale także koryta powyżej i poniżej bystrza. Pomiary rozkładu prędkości w korycie powyżej i poniżej bystrza miały na celu zbadanie czy warunki hydrauliczne przepływu są porównywalne, co świadczyłoby o wystarczającej redukcji zwiększonej energii przepływającego strumienia. W pracy dokonano także analizy prędkości stycznych, prędkości średniej i dynamicznej, występujących na bystrzu i w strefie jego oddziaływania. W celu dokładnej analizy pracy bystrza, poza głównym celem pracy, postawiono także cel dodatkowy określenia charakteru przepływu na bystrzu i w strefie jego oddziaływania. ...
Artykuł zawiera analizę historyczną antropogennego wpływu na różne elementy biosfery w poszczególnych okresach rozwoju społeczeństwa oraz ukazuje jego ekologiczne następstwa. Uzasadniono konieczność utworzenia specjalnej dziedziny nauk – „Geosozologii” (od greckiego słowa „sodzo” – chronić), której celem jest ochrona elementów biosfery. Ustalono zasady, na których powinna bazować ta dziedzina naukowa: panbiocentryczną, pansocjocentryczną, panekocentryczną i panetykoncentryczną. Geosozologia uważana jest za naukę interdyscyplinarną. W zależności od obiektu ochrony i przedmiotu badań wyróżnia się następujące gałęzie nauki: sozologia socjalna, fitosozologia, zoosozologia, pedosozologia, hydrosozologia, sozologia atmosfery, sozologia krajobrazu, kosmosozologia, sozologia etyczna, sozologia filozoficzna. Główne kierunki badań sozologicznych mają swe podstawy w poszczególnych elementach biosfery. ...
Przedstawiono organizację gospodarki odpadami w gminie, kiedy Polska stawała się członkiem Unii Europejskiej. Dokonano analizy, jak administracja samorządowa przygotowana jest do realizacji zadań własnych w ochronie środowiska. Zwrócono uwagę na społeczność lokalną – ważny potencjał dla wzrostu gospodarczego podregionów i regionów. ...
Celem optymalizacji przydziału działek do gospodarstw jest minimalizacja odległości gruntów od zabudowań gospodarczych. Uzyskiwany w procesie optymalizacji przydział działek do gospodarstw nie jest określony jednoznacznie. Przydział ten ma w dużym stopniu charakter przypadkowy i wymaga zastosowania odpowiednich korekt. W artykule przedstawiono trzy korekty rozwiązania optymalnego, które dotyczą zbędnego przemieszczania działek w gospodarstwach, zmniejszania ich liczby oraz usuwają nadmierne przyrosty odległości uprawianych gruntów od zabudowań gospodarczych. Opracowane korekty przedstawiono na przykładzie wsi Wojków. Po dokonanej korekcie gospodarstwa zachowują w możliwie największym stopniu działki, które należały do nich przed optymalizacją, składają się z najmniejszej liczby działek i nie wykazują zbędnego przyrostu odległości z siedlisk gospodarstw do gruntów. Skorygowane przydziały działek do gospodarstw mogą być przydatne nie tylko do określania rozmieszczenia gruntów gospodarstw w wydzielonych kompleksach projektowych przy ich scalaniu, ale także do opracowywania wymian działek między gospodarstwami, umożliwiających zbliżenie gruntów do siedlisk. ...
W artykule przedstawiono kompleksową analizę rozwoju agroturystyki na obszarze powiatu pińczowskiego. Przeprowadzona ona została w odniesieniu do opracowanego przez Urząd Marszałkowski „Programu rozwoju turystyki w województwie świętokrzyskim”. Zagadnienie to rozpatrywano na tle współczesnych trendów w światowej turystyce. Autor wskazuje na potencjał przyrodniczy i kulturowo- historyczny powiatu pińczowskiego. Ze względu na udział obszarów chronionych, rangę obszarów wiejskich i obowiązujące trendy we współczesnej turystyce, preferowanym kierunkiem rozwoju turystyki na badanym obszarze jest agroturystyka. Rozbudowa infrastruktury agroturystycznej powinna przebiegać w ujęciu systemowym, a środki finansowe powinny być pozyskiwane między innymi z funduszy Unii Europejskiej. W okresie transformacji gospodarczej polskie rolnictwo traktowane było drugorzędnie. Małe powierzchniowo, podzielone, indywidualne gospodarstwa rolne w połączeniu z niską jakością warunków przyrodniczych wywołały niską efektywność rolnictwa. Głównym sposobem poprawy trudnej sytuacji rolnictwa w chwili obecnej jest przede wszystkim wzrost zatrudnienia w pozarolniczych sektorach gospodarki narodowej. Może to wpłynąć na rozwój regionalny obszarów wiejskich. Województwo świętokrzyskie, w tym również powiat pińczowski, są obszarami, na których obszary wiejskie odgrywają dużą rolę. Corocznie funkcja agroturystyczna odgrywa coraz większe znaczenie w gospodarce zarówno powiatu pińczowskiego, jak i województwa świętokrzyskiego. ...
Przedmiotem artykułu jest struktura wyposażenia infrastrukturalnego obszarów wiejskich województwa śląskiego. Wyposażenie infrastrukturalne składa się z wielu elementów, będących urządzeniami infrastruktury technicznej obszaru, jednak z uwagi na ograniczone ramy opracowania skupiono się wyłącznie na czterech wybranych elementach wyposażenia infrastrukturalnego, tj. na sieci wodociągowej, kanalizacyjnej, gazowej oraz drogowej. Celem artykułu jest typologia struktury wyposażenia infrastrukturalnego obszarów wiejskich województwa śląskiego. Analiza została przeprowadzona w skali gmin. Artykuł obejmuje wyłącznie gminy wiejskie, których w województwie śląskim jest dziewięćdziesiąt sześć (nie uwzględniono natomiast części wiejskich gmin miejsko-wiejskich z uwagi na niedostępność danych charakteryzujących wyłącznie część wiejską). Poziom zagospodarowania obszaru wybranymi czterema elementami infrastruktury opracowany został na podstawie danych statystycznych na koniec lat 2004 i 2005. Badania zrealizowano za pomocą taksonomicznych metod analizy struktury, tj. metody Warda oraz metody środków ciężkości. Są to metody pozwalające na przeprowadzenie grupowania badanych obiektów odrębnymi sposobami w celu konfrontacji poprawności realizowanej typologizacji. Na ich podstawie, ze względu na podobieństwo struktury wyposażenia infrastrukturalnego, wyodrębniono grupy gmin składające się na poszczególne typy zagospodarowania. W wyniku przeprowadzonej analizy zostały wyodrębniono typy struktur zagospodarowania infrastrukturalnego oraz wskazano gminy charakteryzujące się określonym typem struktury. Obie zastosowane metody pozwoliły na osiągnięcie bardzo zbliżonych wyników grupowania. W toku analizy wyodrębniono sześć typów gmin o podobnej strukturze wyposażenia ...
W artykule przedstawiono ocenę działania oczyszczalni ścieków w Wadowicach na podstawie redukcji zanieczyszczeń w okresie od stycznia 2003 roku do grudnia 2005 roku. Dodatkowym celem była analiza ilości dopływających ścieków w badanym okresie. Ocenę sprawności działania oczyszczalni oparto na wielkości redukcji 5 wybranych wskaźników zanieczyszczeń: BZT5, ChZT, zawiesina ogólna, azot ogólny i fosfor ogólny. Wartości ww. wskaźników zanieczyszczeń w ściekach oczyszczonych porównano do wartości z pozwolenia wodno-prawnego wydanego przez Starostę Wadowickiego dla Wadowickiego Przedsiębiorstwa Wodociągów i Kanalizacji Sp. z o. o. z dnia 28.03.2006 r. Wyniki badań składu ścieków oczyszczonych wskazują, że średnie wielkości BZT5, ChZT, zawiesiny ogólnej, azotu ogólnego oraz fosforu ogólnego są niższe od wielkości dopuszczalnych z pozwolenia wodno-prawnego. W przypadku BZT5 wielkość średnia na odpływie (14,0 mgO2·dm-3) jest o blisko 7% niższa od wartości dopuszczalnej (15 mgO2·dm-3), ChZT (wartość średnia 89,15 mgO2·dm-3) – o 28,7% niższa od wartości dopuszczalnej (125 mgO2·dm-3), zawiesiny ogólnej (wartość średnia 27,27 mg·dm-3) – o 22,1% niższa od wartości dopuszczalnej (35 mg·dm-3), azotu ogólnego (wartość średnia 22,17 mgNog·dm-3) – o 26,1% niższa od wartości dopuszczalnej (30 mgNog·dm-3) oraz fosforu ogólnego (wartość średnia 1,26 mgPog·dm-3) – o 37% niższa od wartości dopuszczalnej. Średnia redukcja BZT5 w procesie oczyszczania wyniosła 97,13%, ChZT – 90,56%, zawiesiny ...
W miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego dla gminy Wiśniowa, obejmującym obszar miejscowości Węglówka, utworzono strefy predysponowane do powstawania osuwisk i złazisk. Celem artykułu jest analiza dwóch, spośród dziewięciu wydzielonych stref osuwiskowych pod kątem zasadności ich utworzenia oraz ewentualnych zagrożeń wynikających z zasiedlenia tych obszarów. Wśród procesów geomorfologicznych osuwiska stanowią proces najbardziej negatywny z punktu widzenia gospodarczej działalności ludzi zamieszkujących ten obszar. Skala problemu jest na tyle duża, że nie wystarczają już klasyczne metody obserwacji terenowych. Dlatego w pracy obok metod tradycyjnych, którymi są terenowe badania geologiczne, zastosowano także metody znacznie nowocześniejsze, takie jak: – tachimetryczny pomiar rzeźby terenu, przeprowadzony przy użyciu tachimetru Leica TCRA 1203, zastosowany do ściągnięcia pikiet terenowych; – interpolacja, wykonana przy użyciu programów CorelDraw, Micromap i Surfer, zastosowana do stworzenia modeli warstwicowych dla stref osuwiskowych; – technika GPS wykorzystana w terenowych badaniach geologicznych; – analiza wektorowa, zastosowana do obliczenia wektorów wypadkowych spadków; – analiza statystyczna przy użyciu testu Rayleigha, zastosowana do sprawdzenia istotności wektorów wypadkowych spadków. Przeprowadzone badania, pomiary i obserwacje wykazały, że część stref osuwiskowych należałoby powtórnie zweryfikować pod kątem stanowionego przez nie zagrożenia dla obecnych i przyszłych mieszkańców. Pozostaje także przypuszczenie o możliwości istnienia innych stref osuwiskowych na obszarze sołectwa Węglówka, które nie zostały uwzględnione w ...
Opracowanie stanowi próbę odpowiedzi na pytanie jaki stan wiedzy z zakresu koncepcji zrównoważonego rozwoju obszarów wiejskich prezentują studenci trzech roczników specjalności Agroturystyka Wydziału Rolniczo- Ekonomicznego AR w Krakowie. Celem przeprowadzonych badań ankietowych było również określenie roli jaką odgrywa agroturystyka w tej koncepcji zdaniem studentów. Respondenci wydają się być świadomymi ważnej roli jaką odgrywa koncepcja zrównoważonego rozwoju dla obszarów wiejskich, wskazując głównie na te elementy, które związane są z ochroną przyrody, np. poprzez współpracę sąsiedzką, z samorządem lokalnym, instytucjami i organizacjami ekologicznymi oraz oszczędne gospodarowanie zasobami przyrody – w sumie ok. 60% odpowiedzi. Natomiast na podstawie odpowiedzi na pytania zawarte w kwestionariuszu, a dotyczące zagadnień związanych z agroturystyką można stwierdzić, że badani studenci zdają się dostrzegać rolę jaką odgrywa ona w koncepcji zrównoważonego rozwoju obszarów wiejskich. Wskazywali głównie na utrzymanie integralności krajobrazu, wartości kulturowych oraz na rozwój infrastruktury wspierającej ekologiczne wzory turystyki. W części teoretycznej pracy zawarto natomiast aspekty związane z rozwojem zrównoważonym obszarów wiejskich. Scharakteryzowano rozwój zrównoważony i wyszczególniono jego najważniejsze cechy. W obrębie tak pojmowanego rozwoju znajduje się miejsce dla turystyki. Turystyka zrównoważona to taka, która wywiera mały wpływ na środowisko naturalne i lokalną kulturę, generuje dochody i zatrudnienie mieszkańców. Turystyka ta jest wrażliwa zarówno ekologicznie, jak i kulturowo. ...
Celem artykułu jest ocena wpływu procesu sedymentacji na redukcję zanieczyszczeń ze ścieków opadowych. Próbki ścieków do badań pobierano z rowów przydrożnych przy ul. Półłanki w Krakowie-Bieżanowie w kwietniu 2003 i lutym 2004 r. w czasie zaobserwowania spływu powierzchniowego. W pobranych próbkach ścieków surowych i po 120 minutach sedymentacji oznaczano zawartość następujących wskaźników zanieczyszczeń: BZT5, ChZTCr i zawiesinę ogólną oraz sporadycznie fosforany, natomiast po 15, 30, i 60 minutach sedymentacji tylko zawiesinę ogólną i ChZTCr. Przeprowadzone badania wykazały przydatność procesu sedymentacji do redukcji zanieczyszczeń ze ścieków opadowych. W czasie dwugodzinnego procesu sedymentacji nastąpiła redukcja zawiesiny ogólnej w granicach 58,7–76,2% i ChZT – 45,7–90,4%, przy czym największą jej intensywność obserwowano w pierwszych 15 minutach procesu. Zaobserwowano, że z zawiesinami skorelowane są substancje organiczne wyrażane przez ChZT, przy czym zawarte są one głównie w drobnej frakcji, najmniej podatnej na sedymentację. Z tego względu zalecane jest dodatkowe oczyszczenie ścieków opadowych celem usunięcia zanieczyszczeń zaadsorbowanych na najdrobniejszej frakcji zawiesin. ...
W ostatnich latach coraz częściej naukowcy zwracają uwagę na zachodzące w przyrodzie zmiany klimatyczne (wzrost temperatury powietrza, spadek sum opadów atmosferycznych). Implikują one zmiany składowych bilansów wodnych, a w praktyce zmiany stosunków wodnych, zarówno w skali globalnej, jak i lokalnej. Obecnie za największe zagrożenie uważa się przesuszenie siedlisk [Pierzgalski 2007]. Celem pracy było zaprezentowanie stosunków wodnych panujących na terenach leśnych obszarów mokradłowych jednego z Leśnictw (Leśnictwa Marianka) Leśnego Zakładu Doświadczalnego Siemianice w latach hydrologicznych 2005 i 2006. Badania wykazały, iż analizowane zlewnie, pomimo lokalizacji na terenach mokradłowych, cechują okresy z brakiem wody w rowach. Na analizowanych ciekach odpływ występował od połowy listopada 2004 roku do początku czerwca 2005 roku, a w następnym roku hydrologicznym – ponownie od połowy listopada, ale nieco dłużej, bo do połowy czerwca 2006. W odniesieniu do wód gruntowych obszaru zlewni zauważono przewidywalny związek zalegania zwierciadła wody z miejscem lokalizacji studzienek. Studzienki położone w partiach szczytowych zlewni mają lustro wody najgłębiej pod powierzchnią terenu, studzienki z terenów dolinowych najpłycej. Zaobserwować także można, że studzienki położone na obszarach wyższych (wododziałowych) charakteryzuje nieznacznie większe zróżnicowanie położenia lustra wody gruntowej w ciągu roku niż położonych niżej (w partiach dolinowych). Oba analizowane lata hydrologiczne (2005 i 2006) cechuje podobny przebieg zalegania ...
W artykule przedstawiono skuteczność zmniejszenia zanieczyszczeń ścieków w Zakładzie Oczyszczania Ścieków „KUJAWY”. Oczyszczalnia „KUJAWY” przeznaczona jest do oczyszczania ścieków bytowych z dzielnicy Nowa Huta dla miasta Krakowa. Przepustowość oczyszczalni wynosi 80 000 m3*d-1. Badania przeprowadzono w okresie od 01.04.2006 do 31.03.2007 roku. Analizy wyników dokonano na podstawie stężenia ścieków surowych i oczyszczonych. Analizie poddano trzy wskaźniki zanieczyszczeń z grupy podstawowej: BZT5, ChZTCr i zawiesinę ogólną oraz dwa z grupy eutroficznej: azot ogólny i fosfor ogólny. Na podstawie przeprowadzonej analizy wyników określono średnią skuteczność zmniejszenia wskaźnika BZT5 na poziomie 98,5%. ChZTCr – 96,0%, zawiesiny ogólnej – 98,2%, azotu ogólnego – 73,7% oraz fosforu ogólnego – 91,4%. ...
Artykuł prezentuje zagadnienie uwarunkowań rozwoju obszarów wiejskich w wybranych regionach Polski międzywojennej. Przeanalizowano tylko te województwa (w liczbie dziesięciu), które w przybliżeniu mają swoje odpowiedniki we współczesnej Polsce. Według przedwojennego grupowania województw są nimi województwa: centralne (warszawskie, łódzkie, kieleckie, lubelskie, białostockie), zachodnie (poznańskie, pomorskie i śląskie) oraz południowe (krakowskie i lwowskie). Pominięto zatem wszystkie tzw. województwa wschodnie (wileńskie, nowogródzkie, poleskie i wołyńskie) oraz połowę województw południowych (stanisławowskie i tarnopolskie). Ukazano zróżnicowanie poziomu rozwoju obszarów wiejskich w poszczególnych regionach w zakresie: infrastruktury technicznej i społecznej, poziomu ruralizacji i struktury agrarnej oraz źródeł utrzymania. Wskazano ponadto na uwarunkowania etniczne rozwoju wpływające m.in. na dywersyfikację czy wręcz nawet dysparytety poziomu infrastruktury technicznej i społecznej w Polsce międzywojennej. Z badań wynika m.in., iż województwa zachodnie (ziemie byłego zaboru pruskiego) charakteryzują się wyższym poziomem rozwoju społeczno-gospodarczego, w szczególności w zakresie infrastruktury technicznej i społecznej. ...
Niekorzystne oddziaływanie dróg na środowisko zachodzi zarówno w czasie ich budowy, jak i eksploatacji. Coraz większy obszar terenów rolniczych i leśnych ulega niekorzystnym dla zwierząt przekształceniom. Jest to związane z utratą naturalnych siedlisk, zmianą stosunków wodnych i fragmentacją kompleksów leśnych. Możliwość swobodnego przemieszczania się osobników danego gatunku jest podstawą trwałego funkcjonowania populacji. W celu zapewnienia łączności ekologicznej obszaru przedzielonego trasą drogową lub kolejową coraz częściej buduje się nad lub pod szlakiem komunikacyjnym przejścia dla zwierząt. Celem prowadzonych badań było określenie stopnia akceptacji przez migrującą zwierzynę leśną dwóch przejść górnych wybudowanych nad szlakami komunikacyjnymi: drogowym i kolejowym. Badania prowadzono na przejściu dla zwierząt nad drogą krajową nr 5 w Wielkopolskim Parku Narodowymi oraz na dwóch nowo powstałych przejściach, nad modernizowaną linią kolejową E 20 na odcinku Rzepin-Kunowice. Skuteczność przejść nad linią kolejową oceniano metodą tropienia. Przejście nad drogą monitorowano specjalnie zaprojektowanym zestawem filmującym. Przeprowadzone badania oddanych do użytku przejść dla zwierząt nad linią kolejową E 20 i drogą krajową nr 5 wykazały, że migrująca zwierzyna zaakceptowała analizowane obiekty. Sprzyjało temu: bardzo poprawny wybór lokalizacji przejść, zastosowane parametry konstrukcyjne, sąsiedztwo mateczników. Monitorowanymi przejściami migrowały między innymi: sarny, dziki i jelenie. Migrująca zwierzyna gruba korzystała z przejść górnych zarówno kolejowych, jak i drogowych ...
W pracy przedstawiono wyniki badań dotyczących oddziaływania na krajobraz obiektów i urządzeń infrastruktury wodociągowo-kanalizacyjnej. Podstawą do przeprowadzonej analizy były z jednej strony uwarunkowania formalnoprawne i techniczne dotyczące lokalizacji obiektów infrastruktury wodociągowo kanalizacyjnej, a z drugiej ocena ich wpływu na krajobraz. W celu udowodnienia tezy, iż taki wpływ istnieje dokonano przeglądu systemów wiejskiej infrastruktury wodociągowo-kanalizacyjnej, głównie na terenie Polski południowej, wykorzystując zgromadzoną w Katedrze dokumentację fotograficzną, a także dokonując dodatkowych wizji terenowych dla jej uzupełnienia. W pracy przedstawiono przykłady lokalizacji obiektów z pozytywnym lub negatywnym wpływem na krajobraz. Korzystne oddziaływanie na krajobraz stwierdzono w przypadku ujęć wód powierzchniowych i zlokalizowanych w ich sąsiedztwie otwartych zbiorników wody surowej. W przypadku zbiorników zapasowo-wyrównawczych presja na krajobraz uzależniona jest od ich rozmiarów i przyjętego rozwiązania (zbiorniki wieżowe czy terenowe). Najbardziej niekorzystny wpływ na krajobraz wywierają oczyszczalnie ścieków usytuowane w miejscach eksponowanych. Przeprowadzone badania wykazały, że przy wyborze lokalizacji obiektów infrastruktury wodociągowo- kanalizacyjnej na terenach o wysokich walorach turystycznych i krajobrazowych, a także w sąsiedztwie istniejących zabudowań o charakterze historycznym wskazana jest konsultacja z architektami krajobrazu. W sytuacji obiektów już istniejących w terenie, w znacznym stopniu można poprawić ich estetykę poprzez nasadzenie odpowiednio dobranej roślinności nisko lub wysokopiennej pełniącej funkcję zarówno ozdobną, jak i maskującą. ...
W pracy naświetlono problematykę opomiarowania zużycia wody w aspekcie możliwości ograniczenia strat wody wodociągowej. Dowiedziono, iż źle dobrany lub przestarzałej konstrukcji wodomierz, może wpływać na wielkość rzeczywistych i pozornych strat wody. Wprowadzenie opomiarowania wielkości zużycia wody ma dwa bardzo ważne aspekty. Po pierwsze: ograniczając marnotrawstwo wody, powoduje racjonalizację jej zużycia, a po wtóre: ułatwia rozliczanie ilości wody zużytej przez mieszkańców poprzez odejście od nieefektywnego i niekiedy niesprawiedliwego ryczałtowego pobierania opłat. Ponadto w pracy przedstawiono krótką charakterystykę występujących na rynku wodomierzy, z uwzględnieniem ich podziału, podstawowych parametrów oraz klas metrologicznych. Omówiono najważniejsze problemy stosowania wodomierzy w budownictwie mieszkaniowym. Stwierdzono, że przyczynami strat wody, poza fizycznym ubytkiem wody z powodu wycieków, są błędy pomiaru i kradzieże wody, które bezpośrednio lub pośrednio są wynikiem zastosowanej aparatury pomiarowej. Przytoczono przykłady ingerencji w instalację i wodomierz oraz wskazano możliwości ich ograniczenia. Podano praktyczne rady, które pomogą uniknąć problemów z poprawnym pomiarem wielkości zużycia wody. Na koniec wskazano nowe trendy w opomiarowaniu zużycia wody, które zmierzają do wykorzystania nowoczesnych, niezawodnych i bardzo dokładnych wodomierzy, zautomatyzowania odczytów i zdalnego przekazywania danych od miernika do głównego komputera bez konieczności udziału człowieka. Zaznaczono, że nowoczesna konstrukcja wodomierza to nie cały klucz do sukcesu. Bardzo ważny jest prawidłowy jego dobór ...
Ścieki organiczne przemysłu krochmalniczego oczyszcza się w filtrach gruntowych, w postaci pól filtracyjnych założonych na glebach przepuszczalnych. W latach siedemdziesiątych XX wieku podejmowano próby zaadaptowania koncepcji rolniczego wykorzystania ścieków organicznych do warunków leśnych. W 1984 r. została uruchomiona Leśna Oczyszczalnia Ścieków (LOŚ) Zakładów Przemysłu Ziemniaczanego w Iławie. Do rozprowadzania ścieków założono deszczownię stałą ze zraszaczami obrotowymi, która zasięgiem objęła 216 ha drzewostanów sosnowych nadleśnictwa Iława (od 2001 roku oczyszczalnię ograniczono do 175 ha). W 1984 r. założono sieć 30 piezometrów, z czego 16 zlokalizowano na terenie oczyszczalni, a 14 poza jej granicami. Piezometry te służyły głównie do obserwacji poziomu wód gruntowych. Kilka razy do roku z niektórych piezometrów pobierano próbki wody do badań jakościowych. Celem pracy jest ocena zmian jakości wód gruntowych w okolicy Leśnej Oczyszczalni Ścieków w Iławie, zachodzących pod wpływem deszczowania ściekami z przemysłu ziemniaczanego w latach 2006–2007. Ocenie poddano skład fizykochemiczny próbek wody z 7 piezometrów. Analizy próbek wody wykonano w dwóch akredytowanych laboratoriach i obejmowały one m.in.: pH, przewodność elektrolityczną oraz stężenia Ca, Mg, Na, K, NO3-, NH4+. Wybrane wskaźniki jakości, spośród wszystkich badanych, najlepiej obrazują charakter zmian jakości wód gruntowych, zachodzących pod wpływem „deszczowania” lasu ściekami. Najmniejsze wartości przewodności elektrolitycznej oraz stężeń NO3-, Ca, Mg, ...
W ciągu ostatnich kilkudziesięciu lat koryto Czarnego Dunajca uległo w wielu odcinkach znacznemu przekształceniu w wyniku jego regulacji i wcięcia się rzeki. W rezultacie współczesna rzeka cechuje się, zwłaszcza w swym środkowym biegu, dużym zróżnicowaniem morfologii oraz charakteru utrzymania koryta. Dla 12 przekrojów jedno- do czteronurtowych dokonano hydromorfologicznej oceny rzeki i ocenę tę skonfrontowano z liczbą gatunków i okazów ryb stwierdzonych w tych przekrojach metodą elektropołowu. Na podstawie pomiarów wykonanych co 1 m w korycie(tach) małej wody, dla każdego przekroju określono także zróżnicowanie głębokości i prędkości wody oraz średniej średnicy powierzchniowego materiału dennego. Ocena hydromorfologicznej jakości rzeki w badanych przekrojach wynosiła 1,08–3,96, przy czym przekroje o wielonurtowym układzie koryta z dużym udziałem kęp określono jako naturalne, a przekroje uregulowane przyporządkowano do klasy 4. Zwiększaniu się liczby koryt małej wody towarzyszył wzrost zróżnicowania głębokości i prędkości wody oraz średniej średnicy materiału dennego. W przekrojach jednonurtowych stwierdzono tylko 2 gatunki i średnio 13 okazów ryb, natomiast w przekrojach czteronurtowych 3–4 gatunki i średnio 82 okazy ryb. Analiza wyników pokazała, że liczba gatunków i okazów ryb wzrasta liniowo wraz ze zwiększaniem się liczby koryt małej wody oraz zróżnicowania głębokości w przekroju i wykładniczo w miarę wzrostu hydromorfologicznej jakości rzeki. Przedstawione badania pokazały, że ...
W artykule zaprezentowano problematykę turystyki zrównoważonej, która odpowiada koncepcji rozwoju zrównoważonego. Praca koncentruje się na teoretycznej analizie turystyki zrównoważonej traktowanej często jako narzędzie realizacji zrównoważonego rozwoju lub również jako narzędzie rozwoju samej turystyki. Artykuł jest próbą określenia podstawowych zasad turystyki zrównoważonej na tzw. wiejskich obszarach uzdrowiskowych. Praca pokazuje jakie rodzaje turystyki można uprawiać na analizowanych obszarach wiejskich, będąc równocześnie w zgodzie z koncepcją turystyki zrównoważonej. W artykule dokonano analizy piśmiennictwa krajowego i zagranicznego z zakresu koncepcji turystyki zrównoważonej, w tym na obszarach wiejskich oraz obserwację wybranych wskaźników rozwoju zrównoważonego wsi uzdrowiskowych. Koncepcja zrównoważonego rozwoju jest wyrazem krytycznej reakcji na zwiększającą się ingerencję w zasoby naturalne oraz społeczno-kulturowe, nie przecząc równocześnie możliwościom wzrostu gospodarczego. Koncepcje wykorzystania zasad zrównoważonego rozwoju w działalności turystycznej w literaturze światowej zaczęły być widoczne na przełomie lat osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych XX w. Istotnym dla rozwoju koncepcji turystyki zrównoważonej okazał się dokument Agenda 21 dla Podroży i Gospodarki Turystycznej. Praktyczne wykorzystanie koncepcji zrównoważonego rozwoju w gospodarce wiejskich obszarów wymaga opracowania wskaźników i indeksów charakteryzujących ten rozwój. Wskaźniki dzielą się na: wskaźniki presji (zagrożenia, stresu) środowiskowej, wskaźniki stanu (jakości) środowiska oraz wskaźniki działań zapobiegawczych. Ponadto, uwzględniając specyfikę miejscowości uzdrowiskowych w koncepcji turystyki uzdrowiskowej na analizowanych obszarach, ważnym są wskaźniki ...
Wprowadzenie w roku 2005 nowych przepisów dotyczących ewidencji dróg nakłada na Gminne Jednostki Samorządu Terytorialnego obowiązek zakładania i prowadzenia Książek Dróg. Przepisy te ustalają nowy zakres i zasady prowadzenia ewidencji dróg publicznych i obiektów mostowych. W zasadniczy sposób zmieniają one zakres i stopień szczegółowości opisywania danych składających się na ewidencję drogi w stosunku do dotychczasowych ewidencji. Informacje te dotyczą między innymi: barier i ekranów, zatok i przystanków autobusowych, zjazdów i obiektów przydrożnych itp. Ze względu na stopień szczegółowości Książek Dróg, jedną z bardziej pracochłonnych, ale i najważniejszych faz w trakcie procesu zakładania, prowadzenia i wykorzystania praktycznego ewidencji jest faza zbierania danych o parametrach technicznych drogi. W pracy przedstawiono metodę gromadzenia i archiwizacji danych o parametrach technicznych odcinka drogi z wykorzystaniem technologii GPS i oprogramowania GIS, SIP. Opracowana metoda pozwala w prosty i szybki sposób przy użyciu funkcji programu MapSource pozyskać niezbędne informacje o charakterze przestrzennym zebrane za pomocą urządzenia GPS, a następnie przetworzyć je do wymaganego formatu postaci tabelarycznej. Opracowanie zawiera szczegółowe dane procesu zakładania książki drogi i porusza kilka problematycznych kwestii nieujętych w objaśnieniach do ustawy. Niezależnie od danych atrybutowych w ewidencji wymagane są schematy odcinków dróg oraz model sieci drogowej w obrębie inwentaryzowanej drogi. Integralną częścią opracowania jest ...
