Streszczenie:

Niekorzystne oddziaływanie dróg na środowisko zachodzi zarówno w czasie ich budowy, jak i eksploatacji. Coraz większy obszar terenów rolniczych i leśnych ulega niekorzystnym dla zwierząt przekształceniom. Jest to związane z utratą naturalnych siedlisk, zmianą stosunków wodnych i fragmentacją kompleksów leśnych. Możliwość swobodnego przemieszczania się osobników danego gatunku jest podstawą trwałego funkcjonowania populacji. W celu zapewnienia łączności ekologicznej obszaru przedzielonego trasą drogową lub kolejową coraz częściej buduje się nad lub pod szlakiem komunikacyjnym przejścia dla zwierząt. Celem prowadzonych badań było określenie stopnia akceptacji przez migrującą zwierzynę leśną dwóch przejść górnych wybudowanych nad szlakami komunikacyjnymi: drogowym i kolejowym. Badania prowadzono na przejściu dla zwierząt nad drogą krajową nr 5 w Wielkopolskim Parku Narodowymi oraz na dwóch nowo powstałych przejściach, nad modernizowaną linią kolejową E 20 na odcinku Rzepin-Kunowice. Skuteczność przejść nad linią kolejową oceniano metodą tropienia. Przejście nad drogą monitorowano specjalnie zaprojektowanym zestawem filmującym. Przeprowadzone badania oddanych do użytku przejść dla zwierząt nad linią kolejową E 20 i drogą krajową nr 5 wykazały, że migrująca zwierzyna zaakceptowała analizowane obiekty. Sprzyjało temu: bardzo poprawny wybór lokalizacji przejść, zastosowane parametry konstrukcyjne, sąsiedztwo mateczników. Monitorowanymi przejściami migrowały między innymi: sarny, dziki i jelenie. Migrująca zwierzyna gruba korzystała z przejść górnych zarówno kolejowych, jak i drogowych o szerokości ok. 40 m., wskazana jest jednak budowa przejść o szerokości min. 80 m. Akceptację przejść przyspiesza właściwa lokalizacja, zastosowana konstrukcja oraz sposób zagospodarowania obiektu i terenów sąsiednich. Nawet najbardziej ostrożne gatunki stosunkowo szybko powstałych mostów umiejscowionych na trasach migracyjnych. Struktura wiekowa korzystających z przejść zwierząt wynikała ze struktury zinwentaryzowanych populacji bytujących w obwodzie. Z przejść korzystały przedstawiciele nawet najbardziej ostrożnych klas wieku (łanie licówki, jelenie byki oraz odyńce (pojedynki)). Migracja przejściami odbywa się głównie w porze nocnej, ale zanotowano liczne przypadki przejść w dzień (zarówno dzików, jak i jeleni) nad ruchliwa trasą drogową nr 5.