W pracy przedstawiono wyniki badań dotyczących oddziaływania na krajobraz obiektów i urządzeń infrastruktury wodociągowo-kanalizacyjnej. Podstawą do przeprowadzonej analizy były z jednej strony uwarunkowania formalnoprawne i techniczne dotyczące lokalizacji obiektów infrastruktury wodociągowo kanalizacyjnej, a z drugiej ocena ich wpływu na krajobraz. W celu udowodnienia tezy, iż taki wpływ istnieje dokonano przeglądu systemów wiejskiej infrastruktury wodociągowo-kanalizacyjnej, głównie na terenie Polski południowej, wykorzystując zgromadzoną w Katedrze dokumentację fotograficzną, a także dokonując dodatkowych wizji terenowych dla jej uzupełnienia. W pracy przedstawiono przykłady lokalizacji obiektów z pozytywnym lub negatywnym wpływem na krajobraz. Korzystne oddziaływanie na krajobraz stwierdzono w przypadku ujęć wód powierzchniowych i zlokalizowanych w ich sąsiedztwie otwartych zbiorników wody surowej. W przypadku zbiorników zapasowo-wyrównawczych presja na krajobraz uzależniona jest od ich rozmiarów i przyjętego rozwiązania (zbiorniki wieżowe czy terenowe). Najbardziej niekorzystny wpływ na krajobraz wywierają oczyszczalnie ścieków usytuowane w miejscach eksponowanych. Przeprowadzone badania wykazały, że przy wyborze lokalizacji obiektów infrastruktury wodociągowo- kanalizacyjnej na terenach o wysokich walorach turystycznych i krajobrazowych, a także w sąsiedztwie istniejących zabudowań o charakterze historycznym wskazana jest konsultacja z architektami krajobrazu. W sytuacji obiektów już istniejących w terenie, w znacznym stopniu można poprawić ich estetykę poprzez nasadzenie odpowiednio dobranej roślinności nisko lub wysokopiennej pełniącej funkcję zarówno ozdobną, jak i maskującą. ...
Lipnica Murowana prawa miejskie uzyskała w XIV w. Do czasów współczesnych zachowała lokacyjny układ przestrzenny. Korzystne położenie, bogactwa naturalne oraz dobra organizacja i polityka gospodarcza sprzyjały jej rozwojowi i społeczności. Walorami miasteczka są: duży rynek z oryginalną zabudową pierzei XVIII/XIX-wiecznymi kamieniczkami z podcieniami i cały krajobraz osiedleńczy wraz z cennymi obiektami zabytkowymi. Wprawdzie Lipnica utraciła prawa miejskie nadal jest typowym małym polskim miasteczkiem, ale o statusie gminy wiejskiej. Współcześnie, struktura przestrzenna, przesłanki historyczne oraz stopień zainwestowania upoważnia tę miejscowość do wszczęcia starań o przywrócenie jej statusu miasta. ...
Celem opracowania było, na przykładzie jednego z kilku krakowskich kop-ców, przedstawienie takich obiektów terenowych w strukturze przestrzennej i w krajobrazie kulturowym Polski. Te wielkogabarytowe, ziemne budowle inżynierskie są sztucznie usypanymi bryłami geometrycznymi. Duże i wysokie lokowane były na wzniesieniach terenu, stanowią dominanty architektoniczne i są punktami widokowymi, mniejsze zaliczamy do małych form strukturalnych. Jako przykład wybrany został Kopiec Józefa Piłsudskiego znajdujący się na wzgórzu Sowiniec w Lesie Wolskim w Krakowie. O wyborze obiektu opracowania zadecydował fakt niedawno obchodzonej 90-tej rocznicy odzyskania niepodległości i wielkie zasługi Marszałka w walce o wolność, oraz jego silne związki z Krakowem. Kopiec noszący trzy nazwy Kopiec Wolności, Kopiec Piłsudskiego i Mogi-ła Mogił jest jednym z czterech największych krakowskich ziemnych monumen-tów. Jest też najmłodszym, bo wzniesionym w okresie międzywojennym ubiegłego wieku. Kopiec jest obiektem architektonicznym, dlatego przed przystąpieniem do prac budowlanych wykonano szczegółowy projekt. Jednym z założeniem była jego trwałość, dlatego zadbano by podczas jego sypania były zachowane wszelkie wy-mogi i prawidła sztuki inżynierskiej zapewniające budowli solidność i statyczność. Planem objęto formowanie bryły, system odwodnienia wewnętrznego i zewnętrz-nego, przygotowanie podstawy i dostaw budulca w skład, którego wchodził piasek ze żwirem z domieszką gliny pylastej. Zabezpieczono też szeroki front robót i za-plecze dla osób społecznie ...
W pracy wykonano badania struktury krajobrazu i kierunku zmian krajo-brazowych na obszarze miasta Krakowa, przy wykorzystaniu obrazów satelitar-nych. W tym celu wykonano kompozycje barwną, którą wykorzystano w dalszym etapie pracy do przeprowadzenia klasyfikacji. Klasyfikację treści obrazów wyko-nano w sposób nadzorowany, zgodnie z przyjętym przez użytkownika wzorcem klas. Dokonano tego, wybierając obszary, które można uznać za reprezentatywne dla okre-ślonych obiektów. Na podstawie badań omówiono i porównano dane, które stanowią niezbędną informację o krajobrazie i użytkowaniu powierzchni Ziemi, wskazując na możliwość wykorzystania obrazów satelitarnych w różnych dziedzinach nauki. ...
W pracy przedstawiono rozmieszczenie i zasoby złóż surowców natural-nych oraz wielkość wydobycia kopalin w powiecie strzelińskim. W powiecie wy-stępują granitoidy, granitognejsy, gnejsy, bazalty, łupki krystaliczne, kwarcyty, łupki kwarcytowe, amfibolity, marmury, iły, gliny, utwory piaszczysto żwirowe. Udokumentowane zasoby surowców naturalnych powiatu strzelińskiego kształtują się na poziomie 283 481 000 ton, gdzie w latach 1999-2009 wydobyto łącznie 8 625 000 ton. W powiecie dominują złoża kopalin pospolitych, stanowiących 96,7% udokumentowanych zasobów. Najbogatszą pod względem zasobów jest gmina Strzelin. W gminie Przeworno występuje najwięcej złóż kopalin podstawo-wych. W latach 2003-2008 odnotowano ponad 6. krotny wzrost wydobycia, co wpłynęło na wzrost presji sektora wydobywczego na środowisko, krajobraz i wa-runki życia mieszkańców. ...
Przedstawiono problematykę przekształceń zagospodarowania przestrzen-nego obszarów podmiejskich na przykładzie gminy Sobótka w aspekcie zmienności krajobrazu, wynikającej z dotychczasowych przemian społeczno - gospodarczych oraz polityki przestrzennej władz gminy. Dyskusja na temat kształtowania przestrzeni jest szczególnie istotna w odniesieniu do obszarów o dużych walorach krajobrazowych (część gminy znajduje się w granicach Ślężańskiego Parku Krajo-brazowego), gdzie zachodzą silne procesy urbanizacyjne. Przeprowadzone badania pozwoliły określić poziom synantropizacji krajobrazu - wskaźnik, który z punktu widzenia zachowania zasady zrównoważonego rozwoju, jest niezwykle istotny. Porównanie wyników badań z zapisami studium uwarunkowań i kierunków zago-spodarowania przestrzennego gminy pozwoliło natomiast wskazać obszary, gdzie zagrożenie degradacji walorów krajobrazowych jest największe. Jest to rezultatem błędnych decyzji planistycznych, wynikających ze zbyt małej świadomości lokalnej społeczności oraz władz samorządowych dotyczącej skutków, jakie powoduje przekształcanie struktury przestrzennej w historycznie ukształtowanym krajobrazie. ...
Artykuł omawia problematykę oceny pojemności krajobrazu - stopnia, w jakim dany krajobraz jest w stanie przyjmować kolejne zmiany w strukturze przestrzennej, bez utraty swoich dotychczasowych walorów wizualnych. Badania przedstawiono na przykładzie miejscowości Sulistrowice, znajdującej się w gminie Sobótka, położonej w granicach Wrocławskiego Obszaru Funkcjonalnego, ok. 40 km od Wrocławia. Dyskusja dotycząca narzędzi i metod oceny krajobrazu jest szczególnie istotna w odniesieniu do obszarów o dużych walorach krajobrazowych (analizowany obszar znajduje się w granicach Ślężańskiego Parku Krajobrazowego), które należy uznać za priorytetowe w aspekcie określenia zasad zrównoważonego gospodarowania zasobami krajobrazu. Zaproponowano metodę oceny bazującą na analizach materiałów kartograficznych oraz na inwentaryzacji zasobów krajobrazu mających wpływ na możliwość ukrycia zmian w strukturze przestrzennej. Przeprowadzone badania pozwoliły wskazać obszary, gdzie zmiany w strukturze przestrzennej, związane z lokalizacją nowej zabudowy, spo-wodują znaczną utratę walorów widokowych oraz obszary, gdzie utrata tych walorów nastąpi dopiero po znacznym wyróżnieniu formy, gabary-tów czy koloru nowych obiektów. Decyzje planistyczne dotyczące wyznaczenia nowych terenów zabudowa-nych, których powierzchnia jest często nieadekwatna do aktualnego zapotrzebowania społecznego, są podejmowane bez analizy skutków tych decyzji i zmian, jakie spowodują w krajobrazie. Ocena pojemności krajobrazu może być doskonałym narzędziem zrównoważonej gospodarki krajobrazem, wykorzystywanym jeszcze przed przystąpieniem do sporządzenia planu miejscowego lub wyborem ...
W ostatnich latach nastąpił dynamiczny rozwój technologii komputerowych dając nam nowe możliwości cyfrowego opisu rzeczywistości wokół nas. Kompute-rowa analiza atrybutów działek może być bardzo przydatna przy definiowaniu wskaźników będących podstawą planowania prac urządzeniowo-rolnych. Analizy te pomagają prawidłowo planować harmonijny rozwój krajobrazu oraz typować tereny pod różnego rodzaju inwestycje. Budowa nowoczesnych systemów wspoma-gających procesy decyzyjne, które gromadzą dane oraz monitorują zmiany otacza-jącej nas przestrzeni, przynosi wymierne korzyści ekonomiczne oraz korzystnie wpływa na prawidłowy rozwój przestrzeni wokół nas. ...
Opracowanie ma na celu ustalenie wpływu opracowań planistycznych na wartość krajobrazu. Próbę oceny krajobrazu podjęto zarówno przed uchwaleniem miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego oraz po jego uchwaleniu. Ocenę przeprowadzono na podstawie zdjęć lotniczych badanego terenu oraz wizji lokalnej. W niniejszej pracy zawarta została analiza porównawcza planów zago-spodarowania przestrzennego dotyczących opisywanego terenu. Obszar, który został poddany analizie to „Strefa Przemysłowa" wsi Morzychna.W celu określenia wpływu opracowań planistycznych na wartość krajobrazu zastosowano metodę krzywej Wejcherta. Metoda polega na umownym przed-stawieniu wrażeń i doznań emocjonalnych obserwatora. Przyznając punkty w od-powiednio dobranej skali, obserwator kieruje się natężeniem doznań w określonych odstępach czasu lub, co pewien określony dystans. Autor metody proponuje skalę dziesięciopunktową oraz zanotowanie ich w postaci wykresu obrazującego zmienność wrażeń i doznań emocjonalnych powstających w kontakcie z krajobrazem. ...
W publikacji zawarto analizę opracowań kartograficznych, które dostarczają informacji o zmianach zachodzących w krajobrazie. Celem niniejszego artykułu jest analiza opracowań kartograficznych dostarczających informacji o krajobrazie. Na wstępie zilustrowano podział źródeł informacji o krajobrazie, mając na uwadze przedział czasu dla którego źródła te obowiązują. Do analizy wybrano opracowania kartograficzne: ewidencję gruntów i budynków, mapy topograficzne, mapy zasadnicze i ewidencyjne, ortofotomapy, miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego oraz studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego. Materiały te rozwijały się stopniowo na przestrzeni dziejów. W artykule skupiono się na ukazaniu rozwoju tych źródeł na ziemiach polskich. Podsumowaniem analizy jest wykres, który przedstawia kartograficzne źródła informacji o krajobrazie występujące na ziemiach polskich na przestrzeni lat. W chwili obecnej wykorzystywane są nowoczesne technologie zakładania, prowadzenia, aktualizacji i udostępniania informacji o terenie w zakresie stanu gruntów. Aby jak najlepiej przedstawić zmiany zachodzące w krajobrazie należy brać pod uwagę zarówno starsze jak i nowe źródła informacji, należy również zwrócić uwagę na stałą aktualizację materiałów. ...
Artykuł przedstawia zagadnienia związane z krajobrazem obszarów wiejskich. Poruszono kwestie związane z rozwojem funkcji turystycznej na tych obszarach. Zasięg i dynamika obecnych i przewidywanych przemian struktury przestrzennej, społecznej, ekonomicznej i prawno-własnościowej obszarów wiejskich będą mieć wiele konsekwencji przestrzenno-krajobrazowych. Jedną z kwestii wymagających rozstrzygnięć w najbliższej przyszłości, będzie konieczność znalezienia równowagi pomiędzy ochroną krajobrazów wiejskich, użytkowaniem ich przez właścicieli gruntów a udostępnianiem ogółowi społeczeństwa. W artykule poddano analizie pojawiające się w obecnym dyskursie naukowym i politycznym rozumienie krajobrazu w kategorii dobra publicznego. W tym kontekście przedstawione zostało pojęcie „dostępności krajobrazu". Stwierdzono, że dostępność krajobrazu w procesach przebudowy struktury przestrzennej obszarów wiejskich trzeba rozpatrywać dwutorowo: z punktu widzenia krajobrazu zewnętrznego oraz z punktu widzenia krajobrazu wewnętrznego. Jako krajobraz zewnętrzny potraktowano to co obserwator widzi (np. panoramy, widoki), krajobrazem wewnętrznym nazwano miejsca, z których obserwator ogląda krajobraz zewnętrzny. Brak dostępu do miejsc widokowych powoduje, że krajobraz zewnętrzny, będący dobrem publicznym staje się niedostępny dla użytkowników. Krajobraz wiejski potraktowano jako element rzeczywistości humanistycznej, który posiada wiele znaczeń dla poszczególnych jednostek i dla całych grup społecznych. Udostępnianie krajobrazu obejmuje działania planistyczne i formalnoprawne zapewniające publiczny dostęp do krajobrazu. Omówiono zakres działań, które powinny zostać podjęte w celu udostępniania krajobrazu poprzez zabiegi scaleniowo-wymienne. Zauważono, że ...
Bory Tucholskie to przede wszystkim duże połacie zadrzewień. Wokół wsi istnieją tu jednak również fragmenty otwartego krajobrazu. Od dawna obserwuje się w ich obrębie zmiany użytkowania gruntów, polegające głównie na zalesianiu kolejnych powierzchni. W dłuższej perspektywie czasowej może to doprowadzić radykalnych zmian krajobrazu.W pracy prześledzono kierunki i intensywność zmian pokrycia terenu w obrębie polany śliwickiej w Borach Tucholskich w ciągu ostatnich 136 lat (1874, 1985 i 2010 rok). Określono też podatność na zmianę sposobu użytkowania różnych użytków rolnych: pól uprawnych i łąk. Zmiany pokrycia terenu polegają głównie na zwiększaniu się udziału powierzchni zadrzewionych. Procesowi temu podlegały głównie odłogowane pola, podczas gdy zdecydowana większość łąk nadal jest użytkowana. Zmniejszenie powierzchni pól i łąk w stosunku do stanu wyjściowego wyniósł odpowiednio 56% i 17%, przy czym łąki zaczęły „kurczyć się" w ostatnim czasie, a pola zarówno przed jak i po 1985 roku. Przekształcane powierzchnie ulegają fragmentacji, co może doprowadzić do zaniku otwartego krajobrazu.Rozdrobnieniu uległy na analizowanym obszarze głównie pola. Istniejące początkowo duże płaty w liczbie 68, podzieliły się na 185 do roku 1985, a w późniejszym okresie część z nich zanikła. W przypadku łąk w zmiany dotyczyły ostatnich dziesięcioleci, wtedy to wyraźnie ubyło odizolowanych, niewielkich powierzchni. Pofragmentowane pola zalesiano intensywnie zarówno w ...
W pracy przedstawiono zmiany w użytkowaniu gruntów rolnych i leśnych we wsiach gminy Baligród w latach 1872 i 2009. Badania oparto na danych opisowych byłego katastru austriackiego i ewidencji gruntów i budynków. Analizę zmian w strukturze użytków gruntowych uzupełniono opisem stosunków demograficznych.Człowiek, choć nie stanowi o wszystkich uwarunkowaniach, które wpłynęły na analizowane zmiany, to jednak w decydujący sposób kreuje krajobraz, w którym mieszka. A kiedy jego działanie w przestrzeni wywołuje negatywne skutki, geodezja rolna w procesie prac scaleniowych i wymiennych je likwiduje. ...
We wrześniu 2015 r. na skutek wejścia w życie tzw. „ustawy krajobrazowej" nastąpiła znacząca zmiana przepisów dotyczących planowania przestrzennego w Polsce. Jest ona związana przede wszystkim z koniecznością opracowania raz na 20 lat audytu krajobrazowego na poziomie regionalnym, który będzie dokumentem wpływającym na kształt m.in. studiów uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego, miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego oraz planów ochrony różnych form ochrony przyrody. Ma być odpowiedzią na postępującą degradację polskiego krajobrazu, a także sposobem implementacji zapisów Europejskiej Konwencji Krajobrazowej do polskiego prawa, po niemal 12 latach od momentu jej ratyfikowania. Jednym ze środków realizacji zapisów tego dokumentu, oprócz identyfikacji krajobrazów, jest także odnotowanie ich zmian w czasie wraz z określeniem przekształcających je sił i presji. W niniejszym artykule dokonano oceny realizacji wytycznych Europejskiej Konwencji Krajobrazowej w tym zakresie analizując projektowaną zawartość audytu krajobrazowego. Zaproponowano także metodę oceny wskaźnika zmienności krajobrazu, jako sposobu odnotowania poziomu zmian, jakie zaszły w krajobrazie oraz identyfikacji typów tych przekształceń. Za główny cel badań przyjęto ocenę możliwości wykorzystania przyjętej metodyki w audycie krajobrazowym. Oceny dokonano na przykładzie obszarów położonych w granicach Ślężańskiego Parku Krajobrazowego. Na bazie opracowanych map struktury krajobrazu dla lat 2004-2009-2014 określono poziom zmian, jakie zaszły w krajobrazie oraz wskazano podstawowe typy i podtypy ...
