Dr hab. inż. Prof UR Stefan Satora

Gospodarka odpadami w gminie Trzciana

Przedmiotem opracowania jest gospodarka wszelkimi odpadami powstającymi na terenie gminy Trzciana w powiecie bocheńskim. Gmina ta o powierzchni 4167,8 ha zamieszkana jest obecnie przez 5182 mieszkańców. Wytwarza ją obecnie 228,1 Mg∙rok-1 odpadów komunalnych stanowiących ok. 20% ogólnej masy tych odpadów ocenianej na 1189,6 Mg∙rok-1 oraz 4,3 Mg∙rok-1 osadów ściekowych, 1151,6 Mg∙rok-1 odpadów powstałych w sektorze gospodarczym, 5,1 Mg∙rok-1 odpadów niebezpiecznych, 6,2 Mg∙rok-1 zużytych akumulatorów ołowiowych, 0,2 Mg∙rok-1 odpadów medycznych, 0,02 Mg∙rok-1 odpadów weterynaryjnych i ok. 21,0 Mg∙rok-1 zużytych opon. Łącznie na terenie gminy powstaje 2378,0 Mg∙rok-1 odpadów. Badana gmina pod względem posiadanej infrastruktury jest dość zaniedbana, nie ma wodociągów grupowych (jedynie parę wodociągów osiedlowych i w większości zagrodowe) i nie jest skanalizowana. Brak na niej zorganizowanych wysypisk oraz punktów gromadzenia odpadów. Funkcjonuje od paru lat jedynie system workowy odbierania odpadów oraz w rejonie cmentarzy system kontenerowy. Wzrost liczby mieszkańców w najbliższych latach spowoduje zwiększenie ilości powstających różnego rodzaju odpadów, których łączną ilość do 2014 roku szacuje się na 2268,2 Mg w przypadku odpadów komunalnych i 6298,4 Mg dla wszystkich odpadów powstających w gminie Trzciana. Wzrost ilości odpadów w okresie długoterminowym osiągnie więc 177,7%. Niektóre odpady podlegają odzyskowi lub recyklingowi. W ramach odpadów komunalnych do 2014 roku z łącznej ich ilości ...

Dr hab. inż. Prof UR Stefan Satora

Mgr inż. Ewelina Milijanović

Wielkość zużycia wody przez użytkowników wodociągu w Jordanowie

W pracy przedstawiono wyniki badań zużycia wody przez dwie grupy użytkowników podłączonych do wodociągu w miejscowości Jordanów. Jedna grupa obejmująca 33 gospodarstwa budownictwa jednorodzinnego (domków) składała się z rodzin o liczebności 1–8 osób, druga natomiast dotyczyła 20 gospodarstw budownictwa wielorodzinnego (bloków mieszkalnych) o liczebności 1–7 osób. Zużycia wody określono na podstawie odczytów wodomierzowych, które w gospodarstwach jednorodzinnych były wykonywane, co dwa – cztery miesiące (od 53 do 125 dni), natomiast w przypadku wielorodzinnych w odstępach miesięcznych (od 28 do 33 dni). Cykl badawczy w przypadku budownictwa jednorodzinnego obejmował okres od 08.03.2002 do 30.06.2006 (ponad cztery lata), natomiast w przypadku gospodarstw budownictwa wielorodzinnego od 24.01.2004 do 26.06.2006 (ponad dwa lata). Najwyższe przeliczeniowe średniodobowe zużycie wody w gospodarstwie jednorodzinnym (o obsadzie 5 osób) w badanym wieloleciu wynosiło 597,70 dm3·d-1. Odbiegało ono o 97,5 % od średniej wartości wynoszącej w tym budownictwie 302,69 dm3·d-1. W budownictwie wielorodzinnym maksymalne przeliczeniowe średniodobowe zużycie wody wyniosło 484,67 dm3·d-1 (obsada 7 osób). Odbiegało ono znacznie od średniej dla tego typu gospodarstw, wynoszącej 245,97 dm3·d-1. Przeliczeniowe, jednostkowe zużycia wody na mieszkańca wyniosło w przypadku budownictwa jednorodzinnego 86,85 dm3·d-1·M-1, a budownictwa wielorodzinnego 85,1 dm3·d-1·M-1. Wszystkie poddane analizie obiekty w badanym wieloleciu pobrały łącznie 19817,0 m3 wody, z czego 15 ...

Dr hab. inż. Prof UR Stefan Satora

Studnie wiercone i wody artezyjskie północnej części województwa małopolskiego

W opracowaniu przedstawiono charakterystykę studni wierconych oraz ujętych nimi wód artezyjskich występujących w utworach czwartorzędowych, mioceńskich, kredowych, jurajskich, triasowych oraz karbońskich na terenie pozakarpackiej części województwa małopolskiego. Teren badań obejmuje środkową i północną część województwa małopolskiego na której zlokalizowane są takie jednostki morfologiczne i tektoniczne jak kotlina oświęcimska i sandomierska (zapadlisko przedkarpackie), niecka miechowska (nidziańska), wyżyna (monoklina) śląsko-krakowska i wyżyna (zapadlisko) górnośląska. Wody artezyjskie ujęte na omawianym terenie 116 studniami wierconymi o głębokości od 14,5 (czwartorzęd) do 1923,5 m (miocen) i wydajności jednostkowej od 0,001 (jura) do 375,0 (trias) m3·h-1·m-1 charakteryzują się ciśnieniami artezyjskimi od 2,0 do 702,1 m H2O oraz użytecznymi od 0,1 do 18,5 m H2O. Wydajność jednostkowa studni czwartorzędowych waha się w zakresie od 0,54 do 7,06 m3·h-1·m-1, mioceńskich 0,01–10,38 m3·h-1·m-1, kredowych 0,03-52,94 m3·h-1·m-1, jurajskich 0,001–14,8 m3·h-1·m-1, triasowych 9,35–375,0 m3·h-1·m-1, a karbońskich 2,99 m3·h-1·m-1. Najwyższe wydajności jednostkowe związane są z utworami triasowymi, a najniższe z czwartorzędowymi. Na omawianym obszarze największa liczba studni wynosząca 43 (36,8% ogółu) charakteryzuje się ciśnieniem artezyjskim w przedziale 10,0–50,0 m H2O, natomiast ciśnieniem użytecznym (47 studni – 40,2%) 1,0–5,0 m H2O. W dalszej kolejności 40 studni (34,2% ogółu) ujmuje wody z ciśnieniem artezyjskim 50,0–100,0 m H2O, a 34 studnie (29,1%) wody z ciśnieniem ...

Dr hab. inż. Prof UR Stefan Satora

Studnie wiercone i wody artezyjskie województwa Małopolskiego

W opracowaniu przedstawiono charakterystykę studni wierconych na terenie województwa małopolskiego oraz ujętych nimi wód artezyjskich występujących w utworach czwartorzędowych, mioceńskich, paleogeńskich, oligoceńskich, kredowych, jurajskich, triasowych oraz karbońskich. Wody artezyjskie ujęte są 162 studniami wierconymi o głębokości od 14,5 (czwartorzęd) do 5261,0 m (oligocen) i o wydajności jednostkowej od 0,001 (jura) do 375,0 (trias) m3·h-1·m-1. Charakteryzują się one ciśnieniami artezyjskimi od 2,0 do 3021,0 m słupa wody oraz użytecznymi od 0,1 do 245,0 m słupa wody. Najwyższe ciśnienia artezyjskie i użyteczne stwierdza się w studniach ujmujących klastyczne, fliszowe warstwy oligoceńskie Karpat wewnętrznych, a najniższe w studniach alimentowanych przez piaszczysto-żwirowe utwory czwartorzędowe. Na omawianym obszarze największa liczba studni wynosząca 20 (12,3% ogółu) charakteryzuje się ciśnieniem artezyjskim w przedziale 10,0–50,0 m H20, natomiast ciśnieniem użytecznym (29 studni – 17,9%) 1,0–10,0 m H20. W dalszej kolejności 16 studni (9,9% ogółu) ujmuje wody z ciśnieniem artezyjskim 50,0–100,0 m H20 a 20 studnie (12,3%) wody z ciśnieniem użytecznym 1,0–10,0 m H20. Największa liczba studni wynosząca 20 (12,3 % ogółu) o ciśnieniu artezyjskim 10–50 m H20 i 29 (17,9 % ogółu) o ciśnieniu użytecznym 1–10 m H20 ujmuje wody podziemne z klastycznych piaszczysto-ilastych warstw mioceńskich. Największa liczba 69 studni artezyjskich (42,6% ogółu) na omawianym terenie jest zasilana ...

Dr hab. inż. Prof UR Stefan Satora

Dr inż. Krzysztof Chmielowski

Mgr inż. Ewelina Milijanović

Wykorzystanie wód rzeki San do zaopatrzenia w wodę do celów komunalnych wybranych aglomeracji miejskich

W artykule przedstawiono sposoby ujmowania jak również wyniki badań jakości wody surowej pobieranej na rozpatrywanych ujęciach z rzeki San dla zaopatrzenia wybranych aglomeracji miejskich. Zaprezentowano w nim także wyniki badań dotyczących ilości wody pobieranej dla potrzeb wodociągowych na ujęciach w trzech miejscowościach: Zasław, Trepcza (dla m. Sanoka i Zagórza) oraz Jarosław. Łączna ilość pobieranej w 2006 roku wody dla wyżej wymienionych miast wynosząca 4,47 m3.s-1 stanowi znaczny (55,9%) udział niskich przepływów rzeki San. Woda pobierana dla Sanoka, Zagórza i Jarosławia ze S.U.W. jest wodą powierzchniową, pod względem jakości należącej do kategorii A3, wymagającej wysokosprawnego uzdatniania fizycznego, chemicznego i bakteriologicznego (de-zynfekcji). Średnie stężenie zawiesiny ogólnej w 2006 w wodzie surowej wynio-sło 11,4 mg.dm-3 na ujęciu w miejscowości Zasław, natomiast na ujęciu w Trepczy stężenie to kształtowało się w wysokości 19,2 mg.dm-3. Średnia liczba bakterii grupy coli typu kałowego w miejscowości Zasław wyniosła 2222 sztuk w 100 ml wody surowej, podczas gdy w Trepczy ukształtowała się na poziomie 3275 sztuk w 100 ml wody surowej. Średnie stężenia zanieczyszczeń w wodzie pobieranej na ujęciu w Jarosławiu w okresie od 1999 do 2001 roku kształtowały się następują-co: mętność wody 22.50 mg.dm-3, stężenie jonów żelaza 0.30 mg.dm-3, stężenie jonów manganu średnio 0,09 mg.dm-3, pH 7.5, ...

Dr hab. inż. Prof UR Stefan Satora

Zróżnicowanie składu chemicznego fliszowych karpackich wód

W opracowaniu przedstawiono zróżnicowanie stężeń wybranych własności chemicznych oraz składu chemicznego wód podziemnych ujmowanych studniami wierconymi na terenie karpackiej części województwa małopolskiego. Omawiane wody podziemne występowały w skałach okruchowych oraz fliszowych wieku czwartorzędowego, paleogeńskiego i kredowego. Własności chemiczne obejmo-wały wielkości suchej pozostałości mineralnej, twardość ogólna oraz odczyn pH wody, natomiast skład chemiczny oznaczenie takich jonów jak HCO3-, SO42-, Cl-, NO2-, NO3-, PO43-, Ca2+, Mg2+, Na+, K+, Fe2+, Mn2+. Pod względem mineralizacji badane wody są najczęściej normalnie słodkie, słabo zasadowe i średnio twarde. Zawierają one najczęściej podwyższone stężenia jonów Fe i Mn, niekiedy też jo-nów SO42-, Cl- oraz Na. Wielkość statystycznego współczynnika zmienności ba-danych parametrów chemicznych wskazuje na to, że odczyn pH wód pod tym względem kwalifikowany jest jako mało zmienny, sucha pozostałość, twardość ogólna, HCO3-, Ca2+ i Mg2+ (za wyjątkiem wód czwartorzędowych), K+ (za wyjąt-kiem wód czwartorzędowych i kredy) jako średnio zmienne, Cl-, NO2-, NO3-, PO43- i Mn2+ (tylko w wodach czwartorzędowych), Na- i K- (tylko w wodach kre-dy), Fe2+ oraz Mn2+ jako o bardzo dużej zmienności (wsp. zmieności> 100). Pod względem hydrochemicznym badane wody czwartorzędowe są Ca-HCO3-SO4, wody paleogeńskie HCO3-Ca-Mg, a wody kredowe HCO3-Ca. ...

Dr hab. inż. Prof UR Stefan Satora

Dr hab inż. Piotr Bugajski

Dr inż. Paweł Satora

Zmienność reżimu wybranych źródeł występujących w obrębie Beskidu Wyspo-wego i Gorców

Opracowanie charakteryzuje reżim źródeł wypływających na terenie górnych części dwóch zlewni potoków Mszanka oraz Kamienica położonych w zachodniej części Beskidu Wyspowego oraz północno-wschodniej Gorców. Na badany reżim składają się pomiary wydajności i temperatury wody źródeł (ilościowe) oraz wyniki analiz chemicznych prób wody (jakościowe). Reżim ilościowy źródeł badany był jednorazowo, wielokrotnie oraz systematycznie (stacjonarnie), natomiast jakościowy wielokrotnie dwu- do sześciokrotnie. Przeprowadzone badania wskazują na występowanie na badanym terenie zlewni Mszanki 192 źródeł, natomiast Kamienicy 33 źródeł. Wydajności źródeł badanych jednorazowo w zlewni Mszanki wahały się w zakresie 2,0-200,0 dm3 ∙ min-1, przy temperaturach wody 5,0-13,0ºC. Źródła najczęściej zstępujące i zboczowe zakwalifikowane wg Meinzera do klas V-VI wypływały najczęściej z warstw krośnieńskich, w dalszej kolejności z warstw z Kaniny i eoceńskich łupków pstrych. Na terenie zlewni Kamienicy natomiast, wydajności źródeł badanych jednorazowo wahały się w zakresie 2,0-120,0 dm3∙min-1, przy temperaturach wody 3,0-12,5ºC. Źródła zstępujące i zboczowe, zakwalifikowane według Meinzera do klas V-VII, wypływały najczę-ściej z warstw inoceramowych oraz łupków pstrych. Na zlewni Mszanki badaniami stacjonarnymi objęto 3 źródła, natomiast Kamienicy 2 źródła. Wydajności ich wahały się w zakresie 1,0-247,0 dm3∙min-1, przy temperaturach wód 3,0-11,8ºC. Wskaźniki zmienności rocznej wydajności źródeł wynosiły na badanych zlewniach od 2,8 do 56,0, dotyczą więc źródeł od mało ...

Dr hab. inż. Prof UR Stefan Satora

Dr inż. Tomasz Kotowski

ZMIENNOŚĆ SKŁADU CHEMICZNEGO WÓD W STUDNIACH UJĘCIA „STARE UJĘCIE” W STALOWEJ WOLI

Przedmiotem opracowania są czwartorzędowe wody podziemne ujęte 10 studniami wierconymi wykonywanymi w latach 1971 - 1993 o numeracji S-7a, S-9a, S-11b, S-12b, S-15a, S-16a, S-17a, S-18a, S-20a i S-21 stanowiącymi „Stare ujęcie" zlokalizowane w miejscowości Stalowa Wola. Ustalone łączne zasoby eksploatacyjne tych ujęć wynoszą Qe = 394,0 m3•h-1 przy głębokościach studni wynoszących od 30,0 do 36,0 m n.p.m. Stężenia manganu ogólnego w wodach ujęcia „Stare ujęcie" występują w zakresie od 0,001 mgMn•dm-3 do 2,57 mgMn•dm-3, a żelaza ogólnego od 0,01 mgFe•dm-3 do 6,50 mgFe•dm-3. Biorąc pod uwagę klasy czystości wód „Starego ujęcia" to w przewadze zaliczone są one do klas III i IV i charakteryzują się nie najlepszą jakością. Zmienność składu chemicznego ujmowanych wód przedstawiona jest w opracowaniu przestrzennie w postaci izolinii, natomiast zmienność czasową omówiono opisowo oraz przy wykorzystaniu statystycznego współczynnika zmienności. Stężenia żelaza ogólnego w wodach „Starego ujęcia" charakteryzują się w przypadku studni S-7a i S-17a bardzo dużą zmiennością, studni S-9a, S-18a, S-20a i S-21 dużą, a studni S-15a średnią zmiennością. Stężenia manganu ogólnego w wodach studni S-15a i S-18a charakteryzują się małą zmiennością, w wodach studni S-7a, S-9a i S-21 średnią zmiennością, a w wodach studni S-17a i S-20a dużą zmiennością. ...

Dr hab. inż. Prof UR Stefan Satora

Dr inż. Grzegorz Kaczor

Zmiany chemizmu wód podziemnych wybranych ujęć Zapadliska Górnośląskiego

Zmiany jakości wód podziemnych pobieranych ujęciami zlokalizowanymi w rejonie intensywnego uprzemysłowienia i górnictwa spowodowane są często działalnością antropogeniczną. Charakter zmian jakości jest istotny ze względu na możliwości wykorzystania tych wód do celów wodociągowych. Pozwala on także przyjąć odpowiednie rozwiązania rozbudowy ujęcia czy wprowadzania ewentualnych zabezpieczeń w stosunku do źródeł wywołujących te zmiany. Przedmiotem badań przedstawionym w opracowaniu jest zmienność wybranych parametrów jakościowych, takich jak sucha pozostałość mineralna, twardość ogólna, stężenia jonów SO4, Cl, Ca i Mg w wodach podziemnych czterech ujęć zlokalizowanych we wschodniej części Zapadliska Górnośląskiego. Ujęcia Dobra 1 i 2, Bielany i Galmany, składają się z sześciu studni wierconych o głębokościach 88–101,5 m i wydajności 700–8000 m3*d-1 ujmujących wody z poziomu triasowego oraz szyb wentylacyjno-podsadzkowy J. Dąbrowski o głębokości 103 m i wydajności 2000 m3*d-1 ujmujący wody karbońskie. Szczegółowa analiza zmienności składu chemicznego wskazuje na duże zmiany suchej pozostałości w triasowych wodach ujęcia Galmany, nieco mniejsze w ujęciach Bielany i Dobra 1. Występuje również duża zmienność twardości, stężeń Ca, Mg, SO4 i Cl w ujęciu Dobra 1, Mg i SO4 w Dobra 2, Cl i SO4 w Bielany. Znaczna zmienność wszystkich badanych składników występowała w ujęciu Dobra 1, Mg i SO4 w Dobra 2, suchej pozostałości, SO4 i ...

Dr hab. inż. Prof UR Stefan Satora

Dr inż. Grzegorz Kaczor

Przestrzenna i czasowa zmienność stężeń jonów żelaza i manganu w wodach triasowych ujęć na terenie mezozoicznego obrzeżenia Gór Świętokrzyskich

W artykule przedstawiono w okresie dziewięciolecia 1993-2002 przestrzenną i czasową zmienność stężeń jonów żelaza i manganu w ujmowanych podziemnych wodach wielootworowego ujęcia „Bzin" zaopatrującego wodociąg dla m. Skarżysko-Kamienna. Ujęcie Bzin składa się z sześciu studni wierconych o głębokości od 37 do 60 m i wydajności od 74 do 341 m3*h-1, ujmujących wody podziemne z węglanowych, szczelinowych utworów triasowych. Analiza badań zmienności przestrzennej stężeń jonów żelaza i manganu w okresie od 1993 do 2002 r. wskazuje na występowanie dużych zmian stężeń żelaza na początku badanego wielolecia szczególnie na kierunku N-E oraz EE-S, stężeń manganu przez cały okres badań na kierunku S-E, wysokich stężeń żelaza na końcu (studnie 1 i 1a) oraz w połowie okresu badawczego (studnia 4), natomiast manganu w początkowym okresie badań, w całym okresie eksploatacji ujęcia w ujmowanych wodach stężeń jonów żelaza w zakresie 0,01-1,24 mg*dm-3, a stężeń jonów manganu 0,01-0,75 mg*dm-3.Analiza czasowej zmienności stężeń jonów Fe i Mn w triasowych wodach podziemnych ujęcia Bzin wskazuje natomiast na to, że w wodach studni 2 i 3 następuje w miarę postępującej eksploatacji zmniejszanie się zarówno stężeń Mn jak i Fe, w studniach 1 i 1a zmniejszanie wyłącznie stężeń Mn przy zwiększających się stężeniach Fe, w studniach natomiast 3b i ...

Mgr inż. Ewelina Milijanović

Dr hab. inż. Prof UR Stefan Satora

Wpływ budowy geologicznej na występowanie wód mineralnych w rowie tektonicznym Krzeszowic

Występowanie wód mineralnych w różnych rejonach Polski związane jest z określoną budową geologiczną, która często uzależniona jest od warunków tektonicznych. Taka właśnie sytuacja panuje w rowie tektonicznym Krzeszowic k. Krakowa, gdzie na tektonicznie zaburzonych skałach paleozoicznych i mezozoicznych stanowiących podłoże osadziły się morskie kenozoiczne utwory wieku trzeciorzędowego-mioceńskiego, zawierające nie tylko iły, ale także osady chemiczne siarczanowe i chlorkowe (gipsy, anhydryty i hality). Wody infiltracyjne, opadowe wnikające w te osadowe skały chemiczne podczas długotrwałego okresu ługowania podlegają mineralizacji, stając się wodami mineralnymi o zawartości substancji mineralnej powyżej 1000 mg∙dm-3. Wodami mineralnymi zalegającymi w omawianym rejonie są mioceńskie siarczanowo- wapniowo-magnezowe wody wypływające w źródłach „Zdrój Główny” i „Zofia” i ujęte studniami R-1 i R-2 oraz jurajsko-kredowe wody chlorkowo-siarczanowo-sodowe występujące w studni S-2. Płytsze mioceńskie wody mineralne są wodami infiltracyjnymi o bardzo długim okresie krążenia (ponad 50 letnim). Występujące w nich jony siarczanowe, wapnia i siarkowodór pochodzą z procesów rozpuszczania mioceńskich utworów gipsowych, z wtórnymi zmianami związanymi z występowaniem bardziej redukcyjnych warunków środowiska. Wody głębszego poziomu, jurajsko-kredowego są starsze od wód płytszego mioceńskiego poziomu. Ich mineralizacja przypuszczalnie jest związana z domieszkami wody wznoszącej się pod wpływem różnicy ciśnienia hydrostatycznego z utworów karbonu produktywnego. Wydajności ujęć mioceńskich kształtują się w zakresie 0,2–22,7 m3∙h-1, natomiast ...

Dr hab inż. Piotr Bugajski

Dr hab. inż. Prof UR Stefan Satora

Bilans ścieków dopływających i dowożonych do oczyszczalni na przykładzie wybranego obiektu

W pracy przedstawiono wyniki badań dotyczące ilości ścieków dopływają-cych systemem kanalizacyjnym oraz ilości ścieków dowożonych taborem aseniza-cyjnym do zbiorczej oczyszczalni ścieków w Nowym Brzesku. Analizowana oczyszczalnia ścieków zlokalizowana jest na terenie miejscowości Nowe Brzesko w Nowobrzeskim Obszarze Gospodarczym na lewym brzegu rzeki Wisły. Do obiektu odprowadzane są ścieki bytowo-gospodarcze z 250 budynków mieszkal-nych. Analizę ilości ścieków prowadzono w okresie od stycznia 2005 roku do grudnia 2007 roku. W okresie tym określono ilość ścieków dopływających i dowo-żonych w poszczególnych miesiącach celem porównania ich z ilością projektowa-ną. Ponadto w pracy opisano częstość występowania określonych wielkości do-pływów ścieków, a także prawdopodobieństwo ich wystąpienia. Analiza wykazała, iż badany obiekt jest niedociążony hydraulicznie. W roku 2005 faktyczna ilość ścieków oczyszczanych stanowiła zaledwie 20,4% zakładanej przepustowości oczyszczalni, w roku 2006 wartość ta wyniosła 22%, a w roku 2007 stanowiła 26,7%. W okresie 3 lat odnotowano dużą nierównomierność ilości ścieków do-pływających oraz ścieków dowożonych w poszczególnych miesiącach. Wahania ilości ścieków dopływających w poszczególnych latach wyniosły w roku 2005 od 28,8 m3∙d-1 do 64,6 m3∙d-1, dla roku 2006 od 40,1 m3∙d-1 do 66,5 m3∙d-1 i dla roku 2007 od 49,8 m3∙d-1 do 84,9 m3∙d-1. Natomiast wartości ekstremalne ilości ścieków dowożonych kształtowały się w zakresie od 2,6 m3∙d-1 ...

Dr hab inż. Piotr Bugajski

Dr hab. inż. Prof UR Stefan Satora

Zmienność jednostkowego zużycia wody przez mieszkańców Olkusza

W pracy przedstawiono wielkość oraz zmienność zużycia wody przez dwie grupy użytkowników podłączonych do wodociągu w miejscowości Olkusz. Zuży-cia wody określono na podstawie odczytów z wodomierzy prowadzonych w latach 2005-2007 w grupie budynków jednorodzinnych, a w latach 2004-2007 w grupie mieszkań budynków wielorodzinnych (bloków). Przeprowadzona analiza zużycia wody wykazała, że jednostkowe średnie dobowe zużycie wody w budynkach jednorodzinnych wynoszące 75,96 dm3•d-1•M-1 a w budynkach wielorodzinnych 87,78 dm3•d-1•M-1 kształtowało się na podobnym poziomie jak zużycie wody wy-stępujące w innych miejscowościach, takich jak Mszana Dolna i Górna, Jordanów oraz Kocmyrzów-Luborzyca województwa małopolskiego. W analizowanej grupie budynków jednorodzinnych w badanym wieloleciu odnotowano 5,2% spadek zu-życia wody, natomiast w budynkach wielorodzinnych wzrost o 6,6%. Jednostkowe zużycie wody w budynkach jedno i wielorodzinnych maleje wraz ze wzrostem liczby mieszkańców. Średnie rzeczywiste jednostkowe zużycie wody w budynkach jednorodzinnych było niższe o 24%, a w budynkach wielorodzinnych niższe o 45,1% od zużycia normowego. Zmienność zużycia wody określona została na podstawie wielkości statystycznego współczynnika zmienności. W budynkach jed-norodzinnych była ona najczęściej średnia (73,3% ogółu budynków), a w budyn-kach wielorodzinnych mała (63,3% ogółu mieszkań). ...

Dr inż. Krzysztof Chmielowski

Dr hab. inż. Prof UR Stefan Satora

Dr inż. Andrzej Wałęga

Zmienność jednostkowego zużycia wody przez mieszkańców Mszany Dolnej

Wielkość oraz zmienność zużycia wody przez mieszkańców Mszany Dolnej określono na podstawie analizy odczytów z wodomierzy w 35 budynkach w wieloleciu 2001–2007. Przeprowadzona analiza danych wykazała, że jednostko-we średnie dobowe zużycia wody w Mszanie Dolnej wynoszące 78,79 dm3.d-1•M-1 w budynkach jednorodzinnych oraz 83,80 dm3.d-1..M-1 w budynkach wielorodzin-nych były zbliżone do zużyć wody występujących w innych miejscowościach Pol-ski południowej. W badanych obiektach odnotowano ciągły spadek zużycia wody, który w okresie badawczym sięgał 25% w budynkach jednorodzinnych oraz 15,5% w wielorodzinnych. Jednostkowe zużycie wody w budynkach jednorodzinnych maleje również wraz ze wzrostem liczby mieszkańców. Największe jednostkowe średnie dobowe zużycie wody w budynkach jed-norodzinnych występowało w miesiącach letnich, natomiast minimalne odnotowa-no jesienią. Różnice w wielkościach zużycia wody w poszczególnych porach roku w budynkach wielorodzinnych są nieznaczne. Średnie jednostkowe zużycie w go-spodarstwach domowych było o 21,2% niższe od zużycia normowego, natomiast w budynkach wielorodzinnych różnica ta wynosiła 47,6%. ...

Dr inż. Krzysztof Chmielowski

Dr hab. inż. Prof UR Stefan Satora

Dr inż. Andrzej Wałęga

Ocena niezawodności działania oczyszczalni ścieków dla gminy Tuchów

W artykule określono niezawodność działania oczyszczalni ścieków dla gminy Tuchów. Badania przeprowadzono w okresie od stycznia 2005 do grudnia 2006 roku. Analizie fizyko- chemicznej poddano następujące wskaźniki zanie-czyszczenia ścieków: BZT5, ChZTCr, zawiesinę ogólną. W celu określenia poprawnej pracy oczyszczalni obliczono współczynnik niezawodności działania oczyszczalni WN dla każdego z badanych wskaźników. Przedstawiono niezawod-ność empiryczną. Określono liczbę wystąpień przekroczeń dopuszczalnych warto-ści wskaźników w stosunku do wartości dopuszczalnej przedstawionej w pozwole-niu wodno-prawnym. Określono również skuteczność zmniejszenia wskaźników w badanym okresie. Przeprowadzone badania wykazały wysoką skuteczność zmniejszenia zanieczyszczeń: BZT5 - 90,7%, ChZTCr - 86,6%, zawiesina ogólna - 90,5%. Obliczone współczynniki niezawodności (WN) badanych wskaźników wyniosły odpowiednio: dla BZT5 - 0,52, dla ChZTCr - 0,31 a dla zawiesiny ogólnej 0,62. ...

Dr inż. Krzysztof Chmielowski

Dr hab. inż. Prof UR Stefan Satora

Dr inż. Andrzej Wałęga

Skuteczność oczyszczania ścieków na przykładzie oczyszczalni dla miasta Krynica-Zdrój

W artykule przedstawiono skuteczność oczyszczania ścieków na przykła-dzie oczyszczalni dla miasta Krynica-Zdrój. Badania przeprowadzono w okresie od stycznia 2006 do grudnia 2007 roku. Analizie fizykochemicznej poddano na-stępujące wskaźniki zanieczyszczenia ścieków: BZT5, ChZTCr, zawiesinę ogólną, azot ogólny oraz fosfor ogólny. Obliczono współczynnik niezawodności działania oczyszczalni WN dla każdego z badanych wskaźników. Określono liczbę wystą-pień przekroczeń dopuszczalnych wartości wskaźników w stosunku do wartości dopuszczalnej przedstawionej w pozwoleniu wodno-prawnym. Zbadano ponadto skuteczność zmniejszenia wskaźników w badanym okresie. Dodatkowo przedsta-wiono ilość ścieków dopływająca do oczyszczalni w poszczególnych miesiącach badanego okresu. Przeprowadzone badania wykazały znaczną efektywność usuwa-nia zanieczyszczeń. Średnia redukcja opisywanych wskaźników kształtowała się na poziomie: BZT5 - 95,03%, ChZTCr - 90,98%, zawiesina ogólna - 94,76%, azot ogólny - 79,79%, fosfor ogólny - 63,5%. ...

Mgr inż. Edward Piorunek

Dr hab. inż. Prof UR Stefan Satora

Dr inż. Paweł Satora

Odcieki z kwaszenia kapusty jako czynnik zagrożenia środowiska przyrodniczego

Celem badań było określenie stężeń niektórych wybranych zanieczyszczeń zawartych w ściekach powstałych przy kwaszenia kapusty zwanych odciekami, które odprowadzane są z gospodarstw producentów kapusty kwaszonej zlokalizo-wanych na terenie gminy Charsznica w województwie małopolskim. Badaniami objęto próbki ścieków surowych powstałych podczas kwaszenia kapusty pobranych u trzech największych producentów. Analizie poddano parametry będące substancjami i wskaźnikami zanieczyszczającymi, takie jak: BZT5, ChZT, odczyn pH, zawiesina ogólna oraz stężenia jonów chlorkowych, azotu azotanowego i amonowego. Uzyskane wyniki poddano szczegółowej analizie oraz porównano je z wartościami dopuszczalnymi zawartymi w obowiązujących normach dotyczących odprowadzenia ścieków do wód i ziemi. Wskazują one na kilkuset krotne przekro-czenia wartości dopuszczalnych BZT5, ChZT i stężeń chlorków w odprowadzanych odciekach z kwaszenia kapusty oraz kilku i kilkudziesięciokrotne przekroczenia w zakresie stężeń NH4+ i NO3- oraz wielkości zawiesiny i odczynu pH. Odcieki z kwaszenia kapusty powstałe u producentów z gminy Charsznica w województwie małopolskim nie można bezpośrednio poddawać metodom oczyszczania biologicznego, lecz należałoby je uprzednio rozcieńczyć i dopiero wtedy poddać neutralizacji.     ...

Dr inż. Andrzej Wałęga

Dr inż. Krzysztof Chmielowski

Dr hab. inż. Prof UR Stefan Satora

Stan gospodarki wodno-ściekowej w Polsce w aspekcie wdrażania ramowej dyrektywy wodnej

Celem artykułu jest przedstawienie zmian jakie zaszły w gospodarce wod-nej i ściekowej w kraju w okresie przed i w trakcie wdrażania RDW. Podstawą analizy były dane z roczników statystycznych GUS – Ochrona Środowiska oraz raportów z wdrażania Krajowego Programu Oczyszczania Ścieków Komunalnych. Całkowita ilość oczyszczanych ścieków w Polsce wzrosła o około 37,9% w wieloleciu 1980–2007, natomiast aż o 83,4% zmniejszyła się ilość ścieków nie-oczyszczonych odprowadzanych do środowiska. Obserwuje się przy tym tendencje do wzrostu ilości ścieków oczyszczanych w wysokosprawnych technologiach. Bezpośrednim przejawem poprawy sytuacji w zakresie oczyszczania ścieków jest tendencja do zmniejszania się ładunków BZT5, zawiesiny ogólnej, azotu ogólnego i fosforu ogólnego w ściekach odprowadzanych do wód lub do ziemi. Tendencja ta jest zwłaszcza widoczna w przypadku dwóch pierwszych wskaźników. W związku z wprowadzaniem Krajowego Programu Oczyszczania Ścieków od 1990 roku wi-doczny jest wyraźny przyrost ludności miast korzystających z oczyszczalni ście-ków. Występują niestety dysproporcje w zakresie liczby mieszkańców miast i wsi korzystających z kanalizacji i oczyszczalni ścieków. Na koniec 2006 r. około 85% ludności miast korzystała z kanalizacji i oczyszczalni ścieków, natomiast na wsi wartość ta nie przekroczyła 25%. W obszarach wiejskich obserwuje się dużą dy-namikę rozwoju systemów sanitarnych, bowiem przeciętnie każdego roku przyra-sta około 1,3% ludności korzystającej ...

Dr inż. Andrzej Wałęga

Mgr inż. Karol Plesiński

Dr inż. Krzysztof Chmielowski

Dr hab. inż. Prof UR Stefan Satora

Możliwości zwiększenia efektywności usuwania ze ścieków azotu i fosforu w oczyszczalni w Łopusznej

W pracy dokonano analizy możliwości modernizacji ciągu technologiczne-go oczyszczalni ścieków w Łopusznej w aspekcie zwiększenia intensywności usu-wania zanieczyszczeń biogennych. Wysoka efektywność pracy badanej oczysz-czalni jest ważna w aspekcie ochrony wód kaskady zbiorników retencyjnych Czorsztyn-Niedzica-Sromowce Wyżne przed nadmiernym zanieczyszczeniem. Ocenę możliwości modernizacji oczyszczalni przeprowadzono na podstawie wielu symulacji komputerowych bazujących na modelu ASIM2d. Model ten uwzględnia 21 procesów jednostkowych, które zostały podzielone na: procesy hydrolizy, pro-cesy zachodzące z udziałem bakterii heterotroficznych XH, procesy zachodzące z udziałem bakterii akumulujących polifosforany XPAO, procesy zachodzące z udzia-łem bakterii nitryfikujących XAUT i procesy chemiczne.Analiza wykazała, że niska efektywność usuwania biogenów na przedmio-towej oczyszczalni wynika z braku recyrkulacji osadu czynnego do komory anae-robowej, w wyniku czego nie zachodzi w wystarczającym stopniu proces biolo-gicznej defosfatacji. Sytuacja ulegnie poprawie w przypadku korekty ciągu recyrkulacji wewnętrznej i zewnętrznej oraz włączeniu komory anaerobowej do ciągu technologicznego przedmiotowej oczyszczalni. ...