Streszczenie:

W artykule przedstawiono w okresie dziewięciolecia 1993-2002 przestrzenną i czasową zmienność stężeń jonów żelaza i manganu w ujmowanych podziemnych wodach wielootworowego ujęcia „Bzin" zaopatrującego wodociąg dla m. Skarżysko-Kamienna. Ujęcie Bzin składa się z sześciu studni wierconych o głębokości od 37 do 60 m i wydajności od 74 do 341 m³*h^-1, ujmujących wody podziemne z węglanowych, szczelinowych utworów triasowych. Analiza badań zmienności przestrzennej stężeń jonów żelaza i manganu w okresie od 1993 do 2002 r. wskazuje na występowanie dużych zmian stężeń żelaza na początku badanego wielolecia szczególnie na kierunku N-E oraz EE-S, stężeń manganu przez cały okres badań na kierunku S-E, wysokich stężeń żelaza na końcu (studnie 1 i 1a) oraz w połowie okresu badawczego (studnia 4), natomiast manganu w początkowym okresie badań, w całym okresie eksploatacji ujęcia w ujmowanych wodach stężeń jonów żelaza w zakresie 0,01-1,24 mg*dm^-3, a stężeń jonów manganu 0,01-0,75 mg*dm^-3.
Analiza czasowej zmienności stężeń jonów Fe i Mn w triasowych wodach podziemnych ujęcia Bzin wskazuje natomiast na to, że w wodach studni 2 i 3 następuje w miarę postępującej eksploatacji zmniejszanie się zarówno stężeń Mn jak i Fe, w studniach 1 i 1a zmniejszanie wyłącznie stężeń Mn przy zwiększających się stężeniach Fe, w studniach natomiast 3b i 4 zwiększanie się zarówno stężeń jonów Mn i Fe. W przypadku żelaza, stężenia w eksploatowanej wodzie dochodzą do 1,52 mg*dm^-3 (St.1) a manganu do 0,78 mg*dm^-3 (St.1a).
Najlepsze I klasy wody o bardzo dobrej jakości występują przez cały okres badań w studni 3b, a najgorsze III a nawet IV w 1997 r., w studni 4 z uwagi na duże stężenia jonów żelaza i manganu, a studniach 1, 1a i 2 przez cały okres badań ze względu na stężenia manganu.
W rejonie studni 3b ujęcia Bzin stwierdza się nietypowe zjawisko, w którym współwystępują w ujmowanych wodach triasowych najniższe stężenia jonów żelaza i manganu, strop wodonośca triasowego jest najniżej położony w stosunku do poziomu morza oraz ma miejsce tutaj najniższe ciśnienie piezometryczne zalegających subartezyjskich wód triasowych.