Dostęp do informacji przekłada się bezpośrednio na jakość życia współcze-snego człowieka. Głównym źródłem danych staje się Internet. Możliwość korzy-stania z zasobów sieci przez mieszkańców terenów wiejskich w wielu przypadkach jest ograniczona. Ze względu na wysokie koszty budowy tradycyjnych sieci ka-blowych tereny wiejskie nie posiadają odpowiedniej infrastruktury. Szansą na po-prawę tego stanu rzeczy jest budowa sieci opartej na bezprzewodowej technologii WiFi.Autor niniejszej pracy zbadał możliwości wykorzystania urządzeń GPS oraz oprogramowania GIS jako narzędzi służących do zaprojektowania sieci bezprze-wodowego Internetu. Obszar badań obejmował jedną z gmin województwa świę-tokrzyskiego. Dane zebrano z wykorzystaniem technologii GPS. Wykorzystując oprogramowanie GIS Surfer 7, autor opracował cyfrowe mapy zasięgu nadajników sygnału internetowego. Opracowanie to może zostać wykorzystane do optymalnego rozmieszczenia urządzeń niezbędnych do prawi-dłowego funkcjonowania sieci Internetu bezprzewodowego. ...
Autokorelacja jest działem statystyki, który zajmuje się analizą danych przestrzennych, w dalszej kolejności opisem i badaniem zjawisk przestrzennych. Metody statystyki przestrzennej nazwane są także przeglądową analizą danych przestrzennych (explorative spatial data analysis, ESDA). Statystyki przestrzenne są efektywnym sposobem wyszukiwania zależności występowania danego zjawiska z przestrzenią geograficzną. Miary autokorelacji przestrzennej obrazują zależność zmiennych w odniesieniu do lokalizacji przestrzennej. Korelacja przestrzenna (autokorelacja dodatnia) pozwala stwierdzić, że nasilenie danego zjawiska jest bardziej zauważalne w obiektach przyległych do siebie niż w obiektach od siebie odległych. W statystyce przestrzennej są wykorzystywane dwa typy miar: miary globalne i miary lokalne. Autorzy w artykule do zobrazowania przestrzennej zależności występowania infrastruktury gospodarki wodno-ściekowej posłużyli się miarą globalną. Do obliczenia miary globalnej wykorzystano program R CRAN. Wyliczono miarę globalną statystyki I Morana dla różnych macierzy wag przestrzennych. Dane do analizy pozyskano z Głównego Urzędu Statystycznego w Krakowie i jest to stan infrastruktury wodno-ściekowej na rok 2004. Statystyka I Morana pozwala wykryć globalne wzorce autokorelacji w obiektach przestrzennych w odniesieniu do przyjętej macierzy wag. Miara globalna jest jedno-liczbowym wskaźnikiem zależności przestrzennej lub ogólnego podobieństwa regionów. Zaletą miary globalnej jest jej syntetyczność, a wadą uśrednianie. W artykule przedstawiono możliwości zastosowania statystyki przestrzennej w analizie zjawisk infrastruktury wodnościekowej. W tym celu zbadano ...
W pracy dokonano oceny wpływu przyrodniczych warunków gospodarowania w wybranych gminach rolniczych na ilościowe wyposażenie gospodarstw rolnych w podstawowe i specjalistyczne środki produkcji określane przez wielu badaczy jako infrastruktura rolnicza tych gospodarstw. Warunkami o kapitalnym znaczeniu na sposób i efekty gospodarowania są wskaźniki rolniczej przydatności gleb, wielkość i struktura agrarna oraz inne warunki przyrodnicze np. agroklimat, rzeźba i wystawa terenu, warunki wodne itp. Analiza przestrzenna obejmuje rozmieszczenie przestrzenne potencjału infrastruktury rolniczej ujęte w syntetycznym wskaźniku rozwoju, a następnie z uwzględnieniem tego wskaźnika jako miary rozwoju wyznaczenie części wspólnych grup w aspekcie jakości gleby i innych przyrodniczych warunków rolniczego gospodarowania (wskaźnik waloryzacji przestrzennej). Dla celów porównawczych infrastrukturę techniczną gospodarstw rolnych charakteryzowano zagregowanym wskaźnikiem syntetycznym wielu cech diagnostycznych w swojej konstrukcji opartym na miarze rozwoju Hellwiga. Dane do analizy zaczerpnięto z wyników Spisu Rolnego 2002 oraz udostępnione przez IUNG w Puławach dane o przydatności rolniczej gleb i warunków przyrodniczych gospodarowania. Odpowiednia infrastruktura techniczna gospodarstw rolnych jest jednym z ważniejszych czynników mających wpływ na charakter rolnictwa. Wyposażenie w infrastrukturę gospodarstw rolnych polskiej wsi w wielu przypadkach jest nie zadowalające. Występują jednak regiony, gdzie poziom uzbrojenia w infrastrukturę techniczną gospodarstw rodnych nie odbiega od stanu, jaki obserwujemy w większości krajów Unii Europejskiej (stara piętnastka). ...
Pościg organizacji samorządowych za środkami na inwestycje infrastrukturalne pochodzenia zagranicznego wystartował już kilka lat temu. Z każdym rokiem więcej samorządów korzysta z pieniędzy unijnych dostępnych w ramach różnorodnych programów i funduszy przedakcesyjnych. Jednak większe znaczenie mają one dopiero od roku 2003, kiedy to radykalnie zwiększono finansowanie zadań inwestycyjnych samorządów ze środków pochodzących z funduszy spójności i funduszy wyrównawczych skierowanych szczególnie do obszarów wiejskich. Największy przyrost, przekraczający 500% zanotowano w gminach wiejskich. Co istotne wzrosła nie tylko wielkość pozyskanych środków, ale przede wszystkim liczba samorządów korzystających z dotacji. Największe niebezpieczeństwo związane jest z tym, że wciąż istnieje grupa takich gmin, które nie uzyskują żadnych dotacji. Wynika to z kłopotów gmin z wygospodarowaniem środków na konieczny udział własny wymagany przy składaniu wniosków, bez udziału własnego gminy nie mogą uzyskać żadnych dotacji. Powoduje to skutki przeciwne do założeń polityki spójności UE. Głównym jej celem jest bowiem wyrównanie rozwoju wszystkich regionów, a nie utrwalanie zróżnicowania czy też ich zwiększanie. Celem przeprowadzonej analizy jest poszukiwanie zależności korelacyjnych pomiędzy tempem rozwoju infrastruktury obszarów wiejskich a wybranymi wskaźnikami budżetów charakteryzujących kondycję finansową gmin. Analiza dotyczy lat 1995–2005, a więc lat bezpośrednio przed i po akcesji Polski do struktur UE. Do badań wybrano gminy należące do trzech południowych ...
Wyraźne zróżnicowanie terenu województwa małopolskiego pod względem topograficznym, jak i nierówne zasoby finansowe poszczególnych gmin, powiatów mogą determinować poziom rozwoju infrastruktury. Obecnie, gdy Polska została członkiem Unii Europejskiej i weszła w jej struktury finansowania wpływ na przestrzenny rozwój potencjału infrastrukturalnego ma również aktywność samorządów terytorialnych. Wzrost rozbudowy i modernizacji sprzyja lokalnej koncentracji gmin o wysokich wartościach wskaźnika. Infrastruktura techniczna jest elementem ściśle związanym z przestrzenią, a na jej poziom mają wpływ czynniki społeczne, finansowe i ludzkie. Co daje podstawę do analizy wpływu lokalnych przestani na jej rozwój czy brak rozwoju. W artykule do wyznaczenia zróżnicowania lokalnego gmin zastosowano lokalną statystykę Ii Morana (Local Moran). Statystyką lokalną można zweryfikować czy gmina jest otoczona przez obiekty sąsiednie (gminy) podobnymi lub różnymi wartościami badanej zmiennej w stosunku do losowego rozkładu tych wartości w przestrzeni. Pozwala to na identyfikację przestrzennych efektów aglomeracji. Taka analiza związków przestrzennych wskaźników lokalnych (LISA, Local Indicators of Spatial Association) została zaproponowana przez Angelina [Anselin 1995]. Celem opracowania jest przedstawienie lokalnych wskaźników zależności przestrzennych jednostek administracyjnych na poziomie gmin woj. małopolskiego pod względem jednego wskaźnika infrastruktury technicznej jakim jest długość sieci wodociągowej do powierzchni terytorium obiektu. Taka analiza może być pomocna przy podejmowaniu decyzji podczas wsparcia finansowego, kierowanie funduszy pomocowych ...
W artykule przedstawiono najistotniejsze zagadnienia dotyczące teorii masowej obsługi (teorii kolejek) przydatne w organizowaniu stacji przeładunkowych odpadów komunalnych. W nowoczesnej gospodarce odpadami stacje przeładunkowe (miejsce tymczasowego składowania odpadów) stanowią ważne zagadnienie, mając wpływ na sposób wywozu odpadów na dalsze odległości i przy mniejszych kosztach. Wszystkie elementy składowe stacji przeładunkowej są z sobą wzajemnie powiązane przez proces technologiczny. Celem pracy jest wskazanie na możliwość wykorzystania teorii kolejek jako narzędzia usprawniającego pracę na terenie stacji przeładunkowej. Dla zilustrowania zagadnienia przeanalizowano przykład występujących kolejek na terenie stacji przeładunkowej. Do obliczeń przyjęto hipotetyczne dane wejściowe. W artykule przedstawiono także najistotniejsze pojęcia związane ze stacjami przeładunkowymi oraz zarys teorii kolejek w wymiarze użytecznym w organizowaniu pracy stacji przeładunkowych odpadów komunalnych. Do założeń projektowych przyjęto następujące dane wyjściowe złożone głównie z ilości odpadów w kolejnych latach eksploatacji stacji przeładunkowej (15–20 lat), średnich generowanych odpadów (kg/osoba/dzień), powierzchni terenu obsługiwanego przez stację (ilość mieszkańców), średniej stopy generowania odpadów (tona/dzień), a następnie dane związane z bieżącą pracą stacji jak: średniej stopy generowania odpadów (7 dni/tydzień), średniej stopy odprowadzania odpadów (6 dni/tydzień), ilości dni ze szczytowym obciążeniem, projektowaną przepustowość dni szczytowych (tony/dzień), zatrudnienie w godzinach szczytowych oraz projektowaną przepustowość w godzinach szczytowych (tony/godz.). 148 Powyższe parametry dotyczą odpadów komunalnych, ich ...
Wyznaczenie potencjału infrastrukturalnego gminy możliwe jest przez zmierzenie wielu cech diagnostycznych opisujących ten potencjał w gminie – liczba tych zmiennych zależy głównie od celu analizy. W tym opracowaniu do zobrazowania zróżnicowania infrastruktury rolniczej gospodarstw rolnych na poziomie gmin przyjęto 13 zmiennych uznanych za diagnostyczne. Zestaw tych zmiennych wyznacza w przestrzeni wielowymiarowej punkt charakterystyczny dla każdego badanego obiektu i różnicujący obiekty między sobą. Oceny potencjału dokonano, opierając się na syntetycznej mierze rozwoju będącej agregatem cech diagnostycznych. Obliczony wskaźnik syntetyczny redukuje wielowymiarowe dane do jednej liczby i zastępuje punkt w przestrzeni wielowymiarowej punktem na osi w przestrzeni jednowymiarowej. Celem artykułu jest wykazanie czy obraz zbiorowości gmin w ich wielu wymiarach i oryginalnym kształcie widziany przez pryzmat współczynnika syntetycznego, jest podobny do oryginału. Czy otrzymana odległość jednowymiarowa dobrze odzwierciedla odległości w pierwotnej przestrzeni badanego potencjału infrastruktury? W pracy do analizy jakości informacyjnej, jaką niesie współczynnik syntetyczny obliczony dla badanych gmin wykorzystano skalowanie wielowymiarowe. Metoda obliczeniowa skalowania wymiarowego polega na minimalizacji funkcji zwanej funkcją stresu (w polskiej terminologii używa się też nazwy naprężenie) lub funkcji nieco zmodyfikowanej stres standardowy, tzw. współczynnik alienacji, gdzie dij są otworzonymi od 162 ległościami przy danej liczbie współrzędnych w przestrzeni skalowania. W metodzie skalowania nie nakłada się żadnych ograniczeń ...
W Polsce po 1989 roku rozpoczął się okres gwałtownych transformacji prowadzący między innymi do ogromnego wzrostu konsumpcjonalizmu w społeczeństwie. To z kolei spowodowało znaczny wzrost produkcji odpadów komunalnych. Nieprzygotowana na takie zmiany, dodatkowo obciążona zaniedbaniami poprzedniego systemu gospodarka komunalna nie była w stanie poradzić sobie z postawionymi przed nią zadaniami powodując skutki, które będą odczuwalne jeszcze przez wiele lat. W niedalekiej przyszłości polskie prawo będzie musiało być dostosowane do obowiązujących w Unii Europejskiej przepisów. W zakresie gospodarki komunalnej jednym z najistotniejszych przepisów wydaje się być Dyrektywa 99/31/WE. Wymaga ona ograniczenia zawartości substancji biodegradowalnych deponowanych na składowiskach odpadów komunalnych do 75% masy wyjściowej w ciągu 5 lat od wdrożenia, do 50% w ciągu 8 lat i do 35% w ciągu 15 lat. Podstawowym sposobem unieszkodliwiania tego typu odpadów pozostaje kompostowanie. Obecnie w Krakowie istnieją dwie kompostownie o łącznej efektywności około 12000 Mg/rok. Podstawową do rozważań nad przyszłością kompostowania jest analiza stanu obecnego. Należy zastanowić się nad ilością i jakością materiału biodegradowalnego, rozpoznać źródła jego pochodzenia oraz ocenić możliwości wykorzystywania. ...
Od zarania dziejów ludzie zakładali swoje osady w pobliżu zbiorników wodnych. Ze studni, rzek lub jezior wodę do domów donosili oni początkowo w naczyniach, następnie rozwój techniki umożliwił jej dostarczanie bezpośrednio do domostw. Spowodowało to gwałtowne zwiększenie zużycia wody. Dalszy rozwój, poprzez zwiększenie ilości punktów czerpalnych oraz wprowadzenie do użycia bieżącej wody ciepłej był przyczyną lawinowego wzrostu zapotrzebowania na wodę. Tak wielkie zużycie w połączeniu z masowym wprowadzeniem środków chemicznych spowodowało niebagatelną degradację środowiska i znaczne ograniczenie zasobów wody pitnej w skali globalnej. Celem badań było wyznaczenie średniego zużycia oraz możliwości oszczędzania wody pitnej gospodarstwa domowego w sołectwie Bystra Śląska z uwzględnieniem występowania różnic zużycia wody w zależności od: liczby mieszkańców oraz ich wieku, liczby punków czerpalnych, rodzaju punktów czerpalnych, rodzaju występującej kanalizacji itp. ...
Problemy związane z prawidłowym postępowaniem z odpadami, ich gospodarczym wykorzystaniem i minimalizacją szkodliwego oddziaływania należą do jednych z najważniejszych zagadnień ochrony środowiska. W pracy przedstawiono rozwój oraz obecny stan ustawodawstwa związanego ze składowaniem odpadów komunalnych. Omówiono najważniejsze zagadnienia związane ze składowaniem odpadów, scharakteryzowano sytuację unieszkodliwiania odpadów komunalnych w województwie małopolskim w latach 1998–2005. Ograniczono się do jednej z technologii unieszkodliwiania odpadów komunalnych – składowania, technologii, która stwarza największe zagrożenia dla środowiska przyrodniczego. Tej formie unieszkodliwiania odpadów przypisuje się duże znaczenie, zwłaszcza przy wyborze lokalizacji. Problem unieszkodliwiania odpadów w województwie małopolskim cechuje między innymi bardzo duże rozproszenie miejsc powstawania odpadów, duża liczba zarówno składowisk, jak i „dzikich” wysypisk czy wywóz odpadów poza granice województwa. Taka sytuacja nie służy sprawnej realizacji polityki państwa. Wytyczne planu krajowego gospodarki odpadami czy wojewódzkiego postulują znaczne zmniejszenie liczby składowisk odpadów. Działania te muszą być oparte na naukowym podłożu, z zastosowaniem nowoczesnych metod badawczych i obliczeniowych. Za dużo jest bowiem czynników gospodarczych, społecznych, środowiskowych, a nawet politycznych, które należy równocześnie uwzględniać w programach gospodarki odpadami na każdym szczeblu. Problematyka zamykania wyeksploatowanych składowisk wymaga również racjonalnego rozwiązania – wyznaczenia kolejności zamykania tych składowisk. ...
Wybór lokalizacji dla składowisk odpadów komunalnych należy do złożonych wielokryterialnych problemów decyzyjnych. W pracy przedstawiono opracowaną metodykę wyboru lokalizacji składowisk odpadów komunalnych, którą oparto o technikę GIS (Geographic Information Systems) w połączeniu z wielokryterialną metodą podejmowania decyzji AHP (Analytic Hierarchy Process). Połączenie tych metod umożliwia włączenie różnorodnych czynników zarówno ilościowych, jak i jakościowych i rozwiązanie zadania w sposób holistyczny. Technika GIS pozwala na włączenie kryteriów wynikających z ustaleń prawnych (tzw. kryteriów wykluczających) i przeprowadzenie oceny przestrzennej pod kątem przydatności obszarów do składowania. W efekcie uzyskuje się tereny nadające się do składowania (predysponowane) oraz tereny objęte bezwzględnym zakazem lokalizowania składowisk. Do wyboru najdogodniejszego wariantu lokalizacyjnego ze zbioru obszarów predysponowanych do składowania wykorzystano metodę AHP. W tym celu strukturę zadania przedstawiono w postaci opracowanego modelu hierarchicznego ze skalą oddziaływania. Konstrukcja modelu wymagała odpowiedniego doboru kryteriów i subkryteriów oraz skali oddziaływania poszczególnych subkryteriów na rozważane lokalizacje. Opracowany wielokryterialny model ze skalą oddziaływania jest modelem uniwersalnym – z uwagi na sposób konstruowania – umożliwiającym jego zastosowanie do zagadnień innych niż lokalizacja składowisk. ...
W pracy oszacowano łączną aktywności eksploatowanych składowisk odpadów komunalnych w województwie małopolskim w sposób wariantowy. Dla realizacji celu, opracowano dwie prognozy wytwarzania odpadów komunalnych w perspektywie czasowej 2008–2048, które pozwoliły na oszacowanie ilości wytwarzanego strumienia odpadów. Następnie opracowano różne scenariusze związane z zagospodarowaniem strumienia odpadów w przyjętym horyzoncie czasowym. Zaproponowane scenariusze: status quo (SQ), realistyczny (REAL) i optymistyczny (OPT) określiły możliwości prowadzenia różnych strategii (polityk) odzysku i unieszkodliwianiu odpadów, opartych przede wszystkim o metody recyklingu, kompostowania, spalania i składowania. Na ich podstawie oszacowano ilości odpadów komunalnych kierowanych na składowiska. Ilości odpadów kierowanych do składowania obliczono uwzględniając resztki odpadowe z poszczególnych technologii W opracowaniu scenariuszy kierowano się sposobami zagospodarowania strumienia odpadów komunalnych w krajach UE-15 oraz założeniami wynikającymi z dokumentów strategicznych dotyczących gospodarki odpadami. Analiza aktywności składowisk wskazała na niepokojącą sytuację związaną z szybkim zapełnianiem istniejących składowisk województwa małopolskiego. Sytuacja taka dotyczy wszystkich scenariuszy, zarówno dla prognozy I jak i prognozy II. Redukcja odpadów kierowanych na składowisko zwiększa nieznacznie czas aktywności składowisk, jednak nie rozwiązuje problemu składowania. W związku z powyższym, aby zapewnić ciągłość zarządzania strumieniem odpadów, działania związane z wyborem lokalizacji i rezerwowaniem terenów dla składowisk należałoby zacząć podejmować już dzisiaj. ...
Odpady komunalne to odpady powstające w gospodarstwach domowych, a także odpady niezawierające odpadów niebezpiecznych, pochodzących od innych wytwórców odpadów, które ze względu na swój charakter lub skład są podobne do odpadów powstających w gospodarstwach domowych. Ilość generowanych odpadów komunalnych zależna jest od wielu czynników, z których do najważniejszych należą: standard życia, liczba ludności oraz wielkość i intensywność konsumpcji wyrobów. Rodzaj i skład wytwarzanych odpadów jest uzależniony od gęstości zaludnienia, rodzaju zabudowy, obecności obiektów użyteczności publicznej, nasycenia terenu obiektami usługowymi, intensywności rozwoju prze-mysłu oraz wyposażenia technicznego i sanitarnego budynków (szczególnie sposób ogrzewania).Podejmowanie decyzji dotyczących wyboru metod przetwarzania odpadów, projektowanie instalacji, ocena ich wydajności, bilansowanie procesów sortowania oraz prognozowanie jakości produktów z odpadów wymaga szczegółowego rozpo-znania składu i właściwości generowanych odpadów. Na podstawie prowadzonych badań ilościowych i jakościowych można planować rozwiązania szczegółowe (jednostkowe), a także systemowe.Celem pracy jest przedstawienie metodyki badań jakościowych odpadów komunalnych w różnych miastach i norm stosowanych w Polsce oraz krajach UE. W artykule przedstawiono ogólne schematy postępowania z odpadami w fazie przygotowania próby oraz oceny jakościowej odpadów.
Na prośbę Atorów artykułu redakcja czasopisma naniosła sugerowane poprawki
...
The municipal waste is a waste type that includes predominantly household waste (domestic waste) with sometimes the addition of commercial wastes collected by a municipality within a given area. EU waste management principles were defined in the Waste Framework Directive 75/442/EEC. A transfer station is a building or processing site for the temporary deposi-tion of waste. Transfer stations are often used as places where local waste collection vehicles will deposit their waste cargo prior to loading it into larger vehicles. The primary reason for using transfer station is to reduce the cost of transporting waste to disposal facilities. There are many countries in Europe using this solution in waste management system, for example: Germany, Belgium, Austria, Netherlands, Denmark, Sweden, Norway, Finland. Waste transfer stations play there an important role in a community's total waste management system, serving as the link between a community's solid waste collection program and a final waste disposal facility. In Poland only several waste transfer stations exist, but none of them fulfils the role like this station located in EU or United States of America. This article includes characteristics and role of solid waste transfer stations (located mainly at rural area) in waste management systems.
...
Gospodarka odpadami komunalnymi zgodnie z dyrektywami UE oznacza gromadzenie, zbieranie, odzysk, unieszkodliwianie i monitoring ich powstawania. Elementem łączącym wymienione zadania jest transport odpadów, realizowany głównie przez specjalistyczne firmy zbierające odpady zmieszane i segregowane. W Polsce w całokształcie kosztów systemu gospodarowania odpadami, po-nad 70% stanowią zbiórka i transport odpadów do miejsc utylizacji [Tyc-Szmil 2003]. Koszty te ze względu na rosnące ceny paliwa, wzrost wynagrodzenia kie-rowców i ładowaczy, powodują że wzrasta potrzeba optymalizacji systemu logistyki transportu w eko-firmach. Do racjonalizacji sytemu transportowego wykorzy-stywane są ogólnie dostępne programy optymalizujące trasy przejazdów lub stan floty samochodowej, bez uwzględniania działającego systemu. W wielu firmach takie rozwiązania są niemożliwe do wdrożenia, ze względu na dynamiczny charakter systemu oraz najsłabszy jego element, którym jest człowiek długo przystosowujący się do zmian systemowych.W artykule sformułowano problem optymalizacyjny istniejącego i dyna-micznie zmieniającego się systemu transportu odpadów komunalnych w wybranym eko-przedsiębiorstwie. Problem został rozwiązany z wykorzystaniem opracowanego modelu decyzyjnego. Na podstawie zgromadzonych danych o systemie logi-stycznym transportu odpadów w przedsiębiorstwie wielobranżowym MIKI, doko-nano jego analizy przestrzennej oraz wyznaczenia optymalnych sektorów zbiórki. Podstawowym celem wykonania optymalizacji było zminimalizowanie wartości przebiegu śmieciarek [km] przy ustalonej stałej objętości zbieranych odpadów. Poprzez wdrożenie zaproponowanego rozwiązania uzyskano obniżenie kosztów zbiórki odpadów i czasu jej trwania. ...
Nierównomierność w nasyceniu i przestrzennym zróżnicowaniu obszarów wiejskich pod względem rozwoju infrastruktury technicznej gospodarstw powoduje określone trudności w planowaniu rozwoju danego regionu w skali całego kraju czy też w skali jednego województwa. Zróżnicowanie to, przy jednakowych strategiach rozwojowych całych regionów, jak i makroregionów może powodować jeszcze większe różnice w rozwoju regionalnym. Przedstawienie oceny wyposażenia w infrastrukturę techniczną gospodarstw wiejskich przybliży podjęcie odpowiedniej strategii rozwojowej danego regionu w celu wyrównania szans. Problem klasyfikacji gmin z uwagi na wiele cech i wskaźników, jakimi można opisywać poziom nasycenia infrastrukturalnego, jest typowym problemem wielowymiarowej analizy porównawczej. Przytoczyć tu na¬leży pojęcie struktury taksonomicznej jako konfiguracji punktów przestrzeni wielo¬wymiarowej, która jest zbiorem obiektów scharakteryzowanych za pomocą róż¬nych cech. Ostatecznie, po wstępnej weryfikacji wartości informacyjnej cech, z dostępnego zestawu cech diagnostycznych przyjęto do analizy 13 wskaźników opisujących wyposażenie gospodarstw w infrastrukturę techniczną.Oceny dokonano, opierając się na syntetycznej mierze rozwoju będącej agregatem cech diagnostycznych. Przyjmując w przeprowadzonych badaniach, że αj = 1, tzn., nadając każdej zmiennej diagnostycznej jednakową wagę.Przyjęty model syntetyzacji cech spełnia postulaty miary unormowanej na <0,1> i porządkuje liniowo obiekty od najgorszej do najlepszej pod względem przyjętych kryteriów.Wykazano duże zróżnicowanie przestrzenne w nasyceniu obszarów poszczególnymi elementami infrastruktury technicznej jako pewną funkcję położenia gminy w regionie i ...
Ogólnym celem oczyszczania ścieków jest ochrona środowiska, a przede wszystkim ochrona czystości wód powierzchniowych. Procesowi oczyszczania ścieków zawsze towarzyszy powstawanie osadów ściekowych, które są definiowane jako organiczno-mineralna faza stała, wyodrębniona ze ścieków. Skład chemiczny osadów może być różny, w zależności od rodzaju oczyszczanych ścieków oraz w zależności od zastosowanych procesów przeróbki tych osadów. Osady ściekowe stanowią około 2% ogólnej objętości dopływających do oczyszczalni ścieków. Budowa nowych oczyszczalni ścieków i intensyfikacja procesów oczyszczania powoduje wzrost ilości osadów. Koszty budowy i eksploatacji urządzeń do przeróbki osadów ściekowych oraz koszty ich magazynowania są bardzo wysokie (nawet 50% ogólnych kosztów oczyszczalni). Alternatywą dla magazynowania ogromnych ilości osadów ściekowych może okazać się ich przyrodnicze wykorzystanie, co również przyczyniłoby się do zmniejszenia kosztów ponoszonych przez oczyszczalnie ścieków. W przeszłości badania naukowców dowodziły już o przydatności osadów ściekowych w następujących dziedzinach: rekultywacja gruntów zdewastowanych, roślinne utrwalanie powierzchni gruntu, kompostowanie osadów ściekowych. Wciąż jednak dużo kontrowersji wzbudza temat rolniczego wykorzystania osadów ściekowych. Wiąże się to głównie z niskim stopniem uświadomienia w sprawie osadów ściekowych. Wyniki badań naukowców przekonują jednak, że warto zainteresować się problemem osadów ściekowych. Osad ściekowy może okazać się cennym surowcem, a nie jak dotąd tylko problematycznym odpadem powstającym w procesie oczyszczania ścieków. ...
Wprowadzenie w roku 2005 nowych przepisów dotyczących ewidencji dróg nakłada na Gminne Jednostki Samorządu Terytorialnego obowiązek zakładania i prowadzenia Książek Dróg. Przepisy te ustalają nowy zakres i zasady prowadzenia ewidencji dróg publicznych i obiektów mostowych. W zasadniczy sposób zmieniają one zakres i stopień szczegółowości opisywania danych składających się na ewidencję drogi w stosunku do dotychczasowych ewidencji. Informacje te dotyczą między innymi: barier i ekranów, zatok i przystanków autobusowych, zjazdów i obiektów przydrożnych itp. Ze względu na stopień szczegółowości Książek Dróg, jedną z bardziej pracochłonnych, ale i najważniejszych faz w trakcie procesu zakładania, prowadzenia i wykorzystania praktycznego ewidencji jest faza zbierania danych o parametrach technicznych drogi. W pracy przedstawiono metodę gromadzenia i archiwizacji danych o parametrach technicznych odcinka drogi z wykorzystaniem technologii GPS i oprogramowania GIS, SIP. Opracowana metoda pozwala w prosty i szybki sposób przy użyciu funkcji programu MapSource pozyskać niezbędne informacje o charakterze przestrzennym zebrane za pomocą urządzenia GPS, a następnie przetworzyć je do wymaganego formatu postaci tabelarycznej. Opracowanie zawiera szczegółowe dane procesu zakładania książki drogi i porusza kilka problematycznych kwestii nieujętych w objaśnieniach do ustawy. Niezależnie od danych atrybutowych w ewidencji wymagane są schematy odcinków dróg oraz model sieci drogowej w obrębie inwentaryzowanej drogi. Integralną częścią opracowania jest ...
Baterie galwaniczne i akumulatory elektryczne występujące w postaci wielko i małogabarytowej należą do produktów, które po zużyciu stają się odpadami o charakterze niebezpiecznym dla środowiska i zdrowia ludzi. Zbudowane z materiałów wysoko przetworzonych zawierają substancje szkodliwe takie jak ołów, kadm i rtęć. Gospodarka zużytymi bateriami jest szczególnie trudna ze względu na fakt, występowania ich jako różnorodnych źródeł prądu w bardzo szerokim asortymencie urządzeń, używanych w wielu dziedzinach życia. Pociąga to za sobą szczególnie wysoki poziom rozproszenia miejsc powstawania tych odpadów i ich przetwarzania. Praktyką powszechnie stosowaną jest przenikanie odpadów, jakimi są baterie i akumulatory szczególnie małogabarytowe, do strumienia odpadów komunalnych i w rezultacie deponowanie ich na składowiskach komunalnych. Efektem takiego postępowania jest ekstrakcja wielu substancji niebezpiecznych przez wody opadowe, filtrujące masę gleby do wód podziemnych powodując ich niebezpieczne skażenie. Z drugiej strony odpady te posiadają wartość surowcową. Poddane procesom odzysku stanowią zasoby chroniące naturalne złoża surowcowe. Aktualnie na rynku polskim funkcjonują trzy zasadnicze grupy chemicznych źródeł prądu, znajdujące zastosowanie prawie we wszystkich dziedzinach życia: a) baterie pierwotne i pozostałe baterie wtórne, b) akumulatory niklowo–kadmowe wielko i małogabarytowe, c) akumulatory ołowiowe. Częste dołączanie baterii do zakupywanych urządzeń elektronicznych oraz niski koszt ich nabycia powodują masowe wytwarzanie tych odpadów. Ponadto brak jakichkolwiek ...
Biogaz „gaz wysypiskowy” – powstaje w wyniku fermentacji beztlenowej związków pochodzenia organicznego. Zawiera od 30 do 70% metanu, od 30 do 60 % CO2 oraz niewielką ilość innych składników takich jak azot, wodór, para wodna. Jego wartość opałowa waha się w granicach 17–27 MJ/m3. Biogaz ma szerokie zastosowanie: wykorzystuje się go głównie jako paliwo dla generatorów prądu elektrycznego, jako źródło energii do ogrzewania wody, a po oczyszczeniu i sprężeniu jako paliwo do napędu silników spalinowych. W Polsce wytwarzany jest głównie w niewielkich biogazowniach rolniczych. Pozyskuje się go również poprzez odgazowywanie obiektów poskładowiskowych. Przeprowadzone przez autorów badania mają na celu określenie ilości biogazu możliwych do uzyskania z typowych frakcji, jakie występują w odpadach komunalnych tj.: obierki z ziemniaków, liście kapusty, obierki warzyw, skórki z owoców cytrusowych i bananów oraz odpady pochodzenia zwierzęcego. Do badań przyjęto sześć rodzajów bioodpadów pochodzenia roślinnego oraz jedną próbę kontrolną zmieszaną losowo ze wszystkich pięciu rodzajów odpadów. Frakcje te zostały rozdrobnione i uwodnione do zawartości suchej masy ok. 10%. Biogaz pozyskiwano w procesie fermentacji beztlenowej w regulowanym środowisku temperaturowym. W tym celu wykorzystano komorę z regulowaną temperaturą (utrzymując w niej ok. 330C – optymalna dla bakterii metanowych mezofilnych), w której umieszczono hermetyczne pojemniki z próbkami. Pomiar ilościowy ...
Z każdym rokiem zwiększa się ilość odpadów komunalnych i nabierają na sile związane z tym negatywne skutki społeczne i środowiskowe. Polska przystę-pując do UE zobowiązała się uzyskać do 2007 r. 25% poziom recyklingu, a do 2014 r. do poziom co najmniej 55%. Aktualnie recyklingowi poddawanym jest 35,6% odpadów i wynika głównie z segregacji odpadów poprodukcyjnych, wyco-faniu z obiegu opakowań wielokrotnego użytku, a także opakowań pochodzących bezpośrednio z dużych obiektów handlowych. Poziom recyklingu dla odpadów komunalnych w Polsce wynosi aktualnie 5,1%. Około 1,5% wysegregowano z masy zebranych odpadów zmieszanych. Aby dostosować się do wymogów Unii, Polska będzie musiała zwiększyć te poziomy. Rozwiązania przyjęte w Krajowym Planie Gospodarki Odpadami nie speł-niają oczekiwań społeczeństwa oraz władz samorządów terytorialnych. Należy wiec poszukiwać nowych metod odzysku odpadów. Jedną z nich w krajach skan-dynawskich stanowi Gminny Punkt Selektywnego Gromadzenia Odpadów, nazy-wany potocznie „Centrum recyklingu”. W pracy przedstawiono stworzoną przez autorów metodykę wyboru lokalizacji „centrum recyklingu” opartą na wielokryte-rialnej analizie GIS. Wyboru miejsc dokonano na podstawie opracowanych kryte-riów lokalizacyjnych, wskazujących tereny wykluczone i obszary predysponowane do zlokalizowania centrum recyklingu. ...
Osady ściekowe, w zależności od przygotowania oraz warunków lokalnych, będą nadal stanowić odpad do składowania, albo produkt do wykorzystania przyrodniczego. Ze względu na swoją wartość nawozową osady pochodzące z procesu oczyszczania ścieków i stanowiące produkt uboczny, mogą być wykorzystane do nawożenia lub do rekultywacji terenów zielonych. Oczywiście, aby osad mógł być wykorzystany przyrodniczo musi być odpowiednio przygotowany w procesach pozwalających na usunięcie toksycznych związków, które mogłyby negatywnie wpłynąć na jakość uprawianych na nim roślin. Racjonalna produkcja roślinna w rolnictwie opiera się na przestrzeganiu zasad mających na celu poprawę żyzności gleby oraz jej produkcyjności poprzez zastosowanie właściwej agrotechniki, w tym również nawożenia mineralnego i organicznego. Gleby Polski są na ogół ubogie w materię organiczną i przy uprawie na nich roślin bardziej wymagających ulegają one odpróchnicznieniu i zubożeniu w składniki pokarmowe. Najpopularniejszym nawozem organicznym stosowanym w rolnictwie jest obornik. Po roku 1990 produkcja obornika znacznie się obniżyła ze względu na ograniczenie produkcji zwierzęcej i stosowane obecnie dawki są niewystarczające do uzyskania dobrych polonów. Z tej przyczyny niezbędne jest poszukiwanie innych alternatywnych źródeł materii organicznej możliwej do bezpiecznego stosowania jako nawozu alternatywnego. Jednym ze sposobów alternatywnego do obornika jest stosowanie różnego rodzaju substancji organicznych, takich jak: odpady roślinne, komposty ...
Ilość wytworzonych odpadów komunalnych zależna jest od wielu czynników,z których do najważniejszych należą: standard życia i liczba ludności orazwielkość i intensywność konsumpcji wyrobów. Rodzaj wytwarzanych odpadówjest uzależniony od rodzaju obszaru, na którym odpady są wytwarzane, gęstościzaludnienia, rodzaju zabudowy, obecności obiektów użyteczności publicznej,obecności i wielkości placówek handlowych, intensywności rozwoju przemysłu,usług i innych. W niniejszym artykule zbadano zależność wielkości produkcji odpadówkomunalnych od jednego z czynników społeczno-ekonomicznych jakimjest struktura działalności gospodarczej według Polskiej Klasyfikacji Działalności.Badaniami objęto gminy województwa Małopolskiego. W analizie określonośrednie ilości produkowanych odpadów w wyróżnionych typach gospodarczychgmin oraz istotność różnic pomiędzy średnimi. Wykazano, że największąprodukcją odpadów w przeliczeniu na jedną osobę cechują się gminy, w którychjedną z dominujących działalności gospodarczych jest działalność finansowa (lububezpieczeniowa), transportowa lub turystyczna. Najmniej odpadów generujągminy, w których dominują: budownictwo, energetyka i rolnictwo. ...
Odpady komunalne to odpady powstające w gospodarstwach domowych, a także odpady niezawierające odpadów niebezpiecznych, pochodzących od in-nych wytwórców odpadów, które ze względu na swój charakter lub skład są po-dobne do odpadów powstających w gospodarstwach domowych. Zasady systemu gospodarowania odpadami komunalnymi na terenie Unii Europejskiej zostały określone w dyrektywie ramowej 74/442/EWG. W 2007 roku na terenie UE wy-produkowano 261 mln Mg odpadów komunalnych (522 kg*(os*rok)-1). W Polsce wskaźnik produkcji był niższy i kształtował się na poziomie 322 kg*(os*rok)-1 we-dług danych Eurostat-u. Według danych GUS wskaźnik ten wyniósł w 2007 roku 265 kg*(os*rok)-1.Celem artykułu jest wyróżnienie grup gmin ze względu na ilość produko-wanych odpadów oraz liczbę ludności i gęstość zaludnienia. Wyznaczono zależno-ści pomiędzy grupami wg przyjętych zmiennych. Badaniami objęto 179 gmin wo-jewództwa małopolskiego. W procesie grupowania wykorzystano metodykę Jenksa (metoda naturalne-go podziału) najlepiej opisującą rozkład przestrzenny zgromadzonych informacji. Za pomocą oprogramowania GIS wykonano analizę przestrzenną wielkości pro-dukcji odpadów, liczby mieszkańców i gęstości zaludnienia dla poszczególnych gmin Małopolski. Na podstawie uzyskanych wyników określono średnie ilości ge-nerowanych odpadów w wyróżnionych klasach gmin. Pomimo wysokiego wskaź-nika korelacji pomiędzy przyjętymi zmiennymi (ilość odpadów a liczba ludności oraz ilość odpadów a gęstość zaludnienia), nie uzyskano jednoznacznie silnej za-leżności w grupach obiektów. Na podstawie przyjętej metodyki można stwierdzić, ...
