Streszczenie:

Pościg organizacji samorządowych za środkami na inwestycje infrastrukturalne pochodzenia zagranicznego wystartował już kilka lat temu. Z każdym rokiem więcej samorządów korzysta z pieniędzy unijnych dostępnych w ramach różnorodnych programów i funduszy przedakcesyjnych. Jednak większe znaczenie mają one dopiero od roku 2003, kiedy to radykalnie zwiększono finansowanie zadań inwestycyjnych samorządów ze środków pochodzących z funduszy spójności i funduszy wyrównawczych skierowanych szczególnie do obszarów wiejskich. Największy przyrost, przekraczający 500% zanotowano w gminach wiejskich. Co istotne wzrosła nie tylko wielkość pozyskanych środków, ale przede wszystkim liczba samorządów korzystających z dotacji. Największe niebezpieczeństwo związane jest z tym, że wciąż istnieje grupa takich gmin, które nie uzyskują żadnych dotacji. Wynika to z kłopotów gmin z wygospodarowaniem środków na konieczny udział własny wymagany przy składaniu wniosków, bez udziału własnego gminy nie mogą uzyskać żadnych dotacji. Powoduje to skutki przeciwne do założeń polityki spójności UE. Głównym jej celem jest bowiem wyrównanie rozwoju wszystkich regionów, a nie utrwalanie zróżnicowania czy też ich zwiększanie. Celem przeprowadzonej analizy jest poszukiwanie zależności korelacyjnych pomiędzy tempem rozwoju infrastruktury obszarów wiejskich a wybranymi wskaźnikami budżetów charakteryzujących kondycję finansową gmin. Analiza dotyczy lat 1995–2005, a więc lat bezpośrednio przed i po akcesji Polski do struktur UE. Do badań wybrano gminy należące do trzech południowych powiatów województwa śląskiego obejmujące swoim zasięgiem podregion bielsko-bialski. Teren ten jest stosunkowo zróżnicowany, co wynika 194 z podgórskiego usytuowania. Na obecny poziom rozwoju infrastruktury duży wpływ mają jednak nie tyle uwarunkowania geograficzne czy topologiczne ale historyczne. Płynąca bowiem przez Bielsko-Białą rzeka Biała wyznaczała przez wiele dziesięcioleci granicę najpierw pomiędzy Królestwem Polskim (Rzeczpospolitą) a Królestwem Czeskim (Austrią) a po I rozbiorze Polski granicę Galicji. Analiza istniejącego stanu infrastruktury umożliwia zdefiniowanie najistotniejszych ograniczeń opóźniających dalszy rozwój badanych gmin. Jako pierwszą próbę analizy podjęto ocenę liniowych trendów rozwoju i ich korelacji z liniowymi trendami dochodów gmin. Wykorzystano do tego funkcję REGLIMP. Dane pobrano z GUS-u. Zostały one przetworzone w programie Microsoft Excel, a korelację przeprowadzano za pomocą Statistica 6.0 Pl. Brak zaobserwowanych istotnych powiązań pomiędzy korelantami był więc impulsem do dalszej analizy danych. Stwierdzono, że rozwoju większości badanych elementów infrastruktury nie można opisać funkcją liniową. W kolejnym kroku wykorzystano więc funkcję wykładniczą, która odwzorowuje faktyczny przyrost we wszystkich jego okresach. Do obliczania krzywej wykładniczej posłużono się metodą najmniejszych kwadratów. Obliczenia wskazują na istnienie silnej korelacji pomiędzy syntetycznym wskaźnikiem rozwoju wszystkich analizowanych elementów infrastruktury a dochodami własnymi budżetów gmin. Ciekawe wydaje się niestwierdzenie istotnych związków korelacyjnych w poszczególnych elementach takich jak wodociągi, gaz przewodowy czy drogi. Wyjątek stanowi kanalizacja. Jest ona najszybciej rozwijającym się elementem infrastruktury, a jej współczynnik korelacji względem środków na dofinansowanie własnych zadań pozyskanych z innych źródeł osiągnął wartość 0,89.