Zeszyt: 2015, vol. 12 / II / 1 (Apr 2015)
W pracy przedstawiono weryfikację prognoz warunków opadowych opracowywanych w systemie monitoringu niedoboru i nadmiaru wody prowadzonego przez Instytut Technologiczno-Przyrodniczy. Analizy prowadzono dla siedmiu stacji meteorologicznych leżących na obszarze Kujaw, południowo-wschodniej części Pomorza i zachodniej Wielkopolski w miesiącach okresu wegetacyjnego (kwiecień-wrzesień) w latach 2013-2014. Rzeczywisty deficyt i nadmiar opadów oraz ich 10- i 20-dniowe prognozy były określane na podstawie wartości wskaźnika standaryzowanego opadu SPI w kolejnych dekadach dla okresów trzy-dekadowych. Niezbędne do wyznaczenia prognozowanych wartości SPI prognozy sum opadów były dostarczane przez serwis pogodowy MeteoGroup Polska. Jako kryteria weryfikacji prognoz przyjęto następujące warunki: różnica między wartościami SPI rzeczywistymi i prognozowanymi nie może być większa od 0,5 oraz występuje zgodność rzeczywistych i prognozowanych klas intensywności deficytu i nadmiaru opadów. Sprawdzalność obliczono jako względną częstotliwość prognoz spełniających te kryteria.Średnia sprawdzalność prognoz 10-dniowych na badanym obszarze była duża i wynosiła średnio 80% dla obydwu kryteriów i wszystkich stacji. Dla prognoz 20-dniowych średnia sprawdzalność wynosiła 52%. ...
Polska cechuje się jednym z najniższych zasobów wody słodkiej w Europie. Zmienność naszego klimatu sprawia, że nawadnianie stało się nieodzownym elementem intensywnej produkcji ogrodniczej. Badania prowadzone w Instytucie Ogrodnictwa wskazują, że większość ogrodników nie stosuje żadnych kryteriów szacowania potrzeb nawodnieniowych, co prowadzi do strat wody i energii. Wynika to z braku dostępu do prostych metod szacowania potrzeb wodnych roślin i przyjaznych dla użytkownika technologii sterowania nawadnianiem. Celem projektu jest opracowanie integrowanego systemu sterowania nawadnianiem roślin szkółkarskich w oparciu o parametry klimatyczne, glebowe i roślinne. Z powodu braku danych konieczne będzie wyznaczenie współczynnika (k) do szacowania potrzeb wodnych niektórych roślin szkółkarskich, uprawianych w pojemnikach. Oceniony zostanie również wpływ regulowanego deficytu wodnego (RDI) na pokrój wybranych gatunków roślin szkółkarskich, a także ocena ilościowa i jakościowa wód drenażowych odprowadzanych przez szkółki do środowiska. Stworzona w ramach projektu technologia może stać się kluczowym elementem działań mających na celu unowocześnianie polskiego sektora ogrodniczego, a w szczególności racjonalnego gospodarowania wodą w szkółkach roślin ozdobnych. Jest to nowe podejście do problemu oszczędnego wykorzystania wody w produkcji roślinnej. ...
Nawadnianie w szkółkach roślin ozdobnych ze względu na specyfikę produkcji i różnorodność uprawianych gatunków, wymaga dużych ilości wody. Niedostosowanie natężenia nawodnienia do potrzeb wodnych roślin jest przyczyną pogorszenia ich jakości i wymaga dużych nakładów pracy związanych z kontrolą wzrostu. Odpowiednie nawadnianie umożliwia regulację wzrostu i rozwoju roślin, zmniejszenie zużycia wody oraz kosztów związanych z nakładem pracy. W konsekwencji może istotnie wpływać na poprawę konkurencyjności szkółki, a także ograniczać zagrożenie ekologiczne spowodowane nieracjonalnie wysokim wykorzystaniem naturalnych zasobów wodnych. Regulowany deficyt nawadniania (Regulated Deficit Irrigation RDI), to metoda polegająca na ograniczeniu lub całkowitym zaprzestaniu nawadniania w określonej fazie rozwojowej roślin, w sposób nie powodujący ich uszkodzeń, pogorszenia jakości, kwitnienia, plonowania roślin lub trwałości pozbiorczej. Okresowy niedobór wody zastosowany w odpowiednim czasie i natężeniu umożliwia kontrolę wzrostu i rozwoju roślin, a ponadto pozwala znacząco ograniczyć zużycie wody w ich produkcji. Metoda ta jest skuteczna w ograniczaniu zużycia wody i poprawie plonowania wielu gatunków roślin sadowniczych. Przeprowadzone w ostatnich latach eksperymenty dowodzą pozytywnego wpływu stosowania kontrolowanych deficytów nawadniania w uprawie krzewów ozdobnych. W pracy omówiono fizjologiczne podstawy odporności drzew i krzewów ozdobnych na deficytowe nawadnianie oraz potencjalne możliwości wykorzystania metody regulowanego deficytu nawadniania (RDI) w produkcji szkółkarskiej ...
Określenie przez Zentmayera Phytophthora spp. jako czynnika destrukcyjnego dla roślin świadczy o bardzo dużej szkodliwości gatunków tego rodzaju. Potwierdzają to dane wskazujące na zagrożenie przez tę grupę patogenów roślin zielnych i zdrewniałych, uprawianych w gruncie i pod osłonami oraz rosnących w warunkach naturalnych. Gatunki rodzaju Phytophthora stwierdzono we wszystkich analizowanych źródłach wody, t.j. w zbiornikach wodnych i kanałach w szkółkach oraz rzekach przepływających przez tereny ogrodnicze, rolnicze i leśne. Z przeprowadzonych badań wynika, że P. plurivora oraz P. cambivora, P. cinnamomi, P. citrophthora, P. cryptogea, P. lacustris i P. megasperma są dominującymi gatunkami w polskich ciekach i zbiornikach wodnych. Uzyskane wyniki potwierdziły chorobotwórczość izolatów Phytophthora uzyskanych z różnych źródeł wody ...
Celem prowadzonych badań było określenie potrzeb wodnych matecznika truskawki uprawianego w szklarni. Rośliny mateczne uprawiano w doniczkach wypełnionych substratem torfowym i podłożem kokosowym. Rośliny były nawadniane kroplowo. Częstotliwość nawadniania sterowana była za pomocą opracowanego prototypowego wagowego systemu sterującego. Sterowanie takie pozwalało na automatyczną regulację częstotliwości nawadniania w zależności od aktualnych potrzeb wodnych roślin. Otrzymane wyniki wykazały przydatność systemu wagowego do sterowania nawadnianiem truskawki uprawianej pod osłonami. Dane o częstotliwości nawadniania i wielkości dawek wody pozwoliły na uzyskanie informacji o rzeczywistej ewapotranspiracji matecznika truskawki (ETr). Na podstawie danych o przebiegu temperatury i wilgotności względnej powietrza w szklarni, przy wykorzystaniu modelu Grabarczyka, wyznaczono wartości ewapotranspiracji wskaźnikowej (ETo). Uzyskane w doświadczeniu dane ETo i ETr umożliwiły obliczenie współczynnika Kc dla matecznika truskawki. Wyznaczony współczynnik wahał się od wartości 0,05 w lutym bezpośrednio po posadzeniu roślin, aż do 0,62 pod koniec uprawy matecznika (bezpośrednio przed pozyskiwaniem sadzonek). ...
Przedmiotem badań były jednoroczne drzewka brzoskwini odmiany ‘Saturn' na podkładce Siewka Mandżurska posadzone do sadu w postaci podkładki ze śpiącym oczkiem. Podkładki posadzono wiosną 2012 roku metodą tradycyjną do dołków i w redlinach, w rozstawie 4 x 1,5 m. Czynnikami badań była metoda sadzenia oraz zróżnicowany poziom uwilgotnienia, uzyskany poprzez zastosowanie: nawadniania kroplowego, geokompozytu oraz kombinacji, w której zastosowano geokompozyt z jednoczesnym zmniejszeniem dawki nawadniania o 50%. Geokompozyt o pojemności 1,6 l składał się z superabsorbentu, wewnętrznej siatki z tworzywa sztucznego i zewnętrznej włókniny. Wstępne wyniki badań wykazały przydatność technologii opartej na skróceniu cyklu produkcyjnego materiału szkółkarskiego, poprzez wysadzenie podkładek ze śpiącym oczkiem bezpośrednio do sadu. Wymogiem dla wykorzystania tej metody jest zapewnienie jak najlepszych warunków dla wzrostu okulantów. Korzystne warunki dla rozwoju okulantów brzoskwini w sadzie zapewniło sadzenie w redliny. W warunkach kontrolnych wysoką jakość jednorocznych drzewek brzoskwini uzyskano także przy sadzeniu tradycyjnym. Niezależnie od sposobu sadzenia intensywny wzrost i wysokie parametry jakościowe okulantów zapewniło nawadnianie kroplowe, polecane szczególnie w uprawie redlinowej. Nie stwierdzono wpływu geokompozytu na jakość badanych drzewek brzoskwini ...
Doświadczenie polowe założono w 2012 roku w Stacji Dydaktyczno-Badawczej w Samotworze należącej do Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu. W badaniach prowadzonych w młodym sadzie brzoskwiniowym regulowano wilgotność gleby poprzez nawadnianie oraz wprowadzenie do gleby geokomopozytu. Ocenę wpływu zastosowanych metod na kształtowanie się niektórych właściwości fizycznych gleby w uprawie brzoskwini przeprowadzono wiosną i jesienią 2013 roku, w 1-szym roku owocowania drzew. Gleba na stanowiskach gdzie zastosowano nawadnianie wykazywała się wyższą gęstością objętościową w warstwie wierzchniej. Jednocześnie, w tych samych warunkach stwierdzono niższe wartości dla porowatości ogólnej. Wykorzystanie polimeru żelowego samodzielnie oraz z nawadnianiem spowodowało zmniejszenie gęstości objętościowej gleby w warstwie 15-20 cm. Warstwa gleby nad polimerem i z jednoczesnym zabiegiem nawadniania wyróżniła się istotnie najniższą wartością porowatości kapilarnej. Wprowadzenie geokompozytu do gleby w czasie sadzenia drzew może poprawić zdolność gleby do zatrzymywania wody i jej oszczędnego gospodarowania przez cały okres wegetacji drzew ...
Celem badań prowadzonych w latach 2011 - 2013 była ocena wzrostu i plonowania jabłoni w sadzie replantowanym w warunkach zróżnicowanego nawadniania i zastosowania wsiewki z gorczycy białej. Badania prowadzono na jabłoni odmiany Beni Shogun zaszczepionej na podkładce M9. Ocenie poddano dwa czynniki główne zastosowane na glebie zmęczonej. Na dużych poletkach zróżnicowano nawadnianie (kontrola - bez nawadniania, nawadnianie), na małych zastosowanie wsiewki z gorczycy białej (gleba zmęczona, gleba zmęczona + wsiewka gorczycy). Częstotliwość nawadniania oraz ilość dostarczanej wody zależała od przebiegu pogody, a ponadto prowadzono pomiary wilgotności gleby. Wzrost wegetatywny w istotny sposób zależał od nawadniania, natomiast nie zaobserwowano korzystnego wpływy wsiewek z gorczycy białej na obniżenie skutków choroby replantacyjnej. Plonowanie jabłoni rozpoczęło się w trzecim roku po posadzeniu i było zróżnicowane w poszczególnych latach badań. Podobnie jak przy wzroście wegetatywnym, obserwowano także korzystny wpływ nawadniania zarówno na sumę plonu, jak i jakość owoców. Zastosowanie wsiewki z gorczycy białej nie tylko obniżyło uzyskany plon, ale również niekorzystnie wpłynęło na jakość owoców, szczególnie w kombinacji kontrolnej (bez nawadniania). ...
Doświadczenie przeprowadzono w celu oceny wpływu różnych sposobów sterowania nawadnianiem poinsecji, uwzględniającymi wilgotność podłoża lub czynniki klimatyczne wpływające na ewapotranspirację, wzrost i pokrój roślin. Poinsecje odmiany ‘Primero Red' uprawiano w doniczkach i nawadniano kroplowo różnicując częstotliwość nawadniania i wilgotność podłoża na trzech poziomach: I - nawadnianie przy wilgotności 40% (±2); II - nawadnianie zgodne z ewapotranspiracją (rośliny wraz pojemnikami ustawione na wadze, zintegrowanej ze sterownikiem nawodnieniowym) i III - nawadnianie przy wilgotności podłoża 72% (±2). Wilgotność podłoży kontrolowano używając sond pojemnościowych ECH2O-10 (Decagon Devices, USA). Poinsecje poddane umiarkowanemu stresowi wodnemu (nawadnianie przy 40% wilgotności v/v) cechowały się najniższą transpiracją i przewodnością szparkową liści a także gorszym pokrojem. Najlepsze jakościowo rośliny, o największych przykwiatkach i najwyższym stosunku świeżej masy do wysokości uzyskano nawadniając je zgodnie z dynamiką zmian masy roślin umieszczonych na wadze. ...
Celem badań było potwierdzenie konieczności stosowania nawadniania jako podstawowego zabiegu plonotwórczego w uprawie kukurydzy na obszarze szczególnie deficytowym w wodę, charakteryzującym się glebą bardzo lekką o podłożu przepuszczalnym oraz określenie efektywności fertygacji, w porównaniu z posypową metodą nawożenia azotem. Ścisłe doświadczenie polowe przeprowadzono w latach 2008-2010 na polu doświadczalnym Katedry Melioracji i Agrometeorologii UTP zlokalizowanym w Kruszynie Krajeńskim koło Bydgoszczy. W okresie badań wystąpiły duże potrzeby nawadniania kukurydzy, wynikające z niedostatecznej ilości i nierównomiernego rozkładu opadów atmosferycznych w poszczególnych sezonach wegetacji. Sezonowa dawka nawodnieniowa wyniosła średnio 194 mm. Wyniki badań wykazały, że uprawa kukurydzy na ziarno na obiekcie szczególnie deficytowym w wodę jest celowa tylko pod warunkiem stosowania nawadniania. Na stanowiskach nie nawadnianych plon suchej masy ziarna wyniósł zaledwie 0,87 t.ha-1, nie przekraczając w żadnym roku badań granicy 1 t.ha-1. W warunkach nawadniania kukurydza plonowała na średnim poziomie 6,55 t suchej masy ziarna z 1 ha. Systemem nawadniającym godnym polecenia w uprawie kukurydzy na ziarno jest nawadnianie kroplowe, którego jednostkowy efekt produkcyjny okazał się wyższy, w porównaniu do uzyskanego we wcześniejszych badaniach z deszczowaniem, prowadzonych na tym samym obiekcie. Ponadto system ten umożliwia fertygację, czyli zastosowanie nawozów w formie płynnej razem z nawadnianiem. Zastosowanie fertygacji kroplowej azotem, w porównaniu ...
W artykule do oceny efektywności ekonomicznej nawadniania wybranych upraw polowych wykorzystano efekty produkcyjne uzyskane w badaniach, prowadzonych przez pracowników Katedry Melioracji i Agrometeorologii w Stacji Badawczej UTP w Bydgoszczy w latach 2006-2012. Badania te dotyczyły wpływu nawadniania na plonowanie ziemniaków jadalnych, jęczmienia jarego browarnego oraz kukurydzy uprawianej na ziarno. Do przeprowadzenia obliczeń efektywności ekonomicznej wykorzystano metodę kalkulacji przyrostu nadwyżki bezpośredniej. Wyniki wskazują, że nawadnianie nie we wszystkich przypadkach było uzasadnione ekonomicznie. W przypadku ziemniaków nadwyżka bezpośrednia rosła wraz ze wzrostem powierzchni nawadnianej, straty odnotowano tylko w przypadku 1-hektarowego wariantu. Wykazano natomiast brak ekonomicznego uzasadnienia dla wprowadzenia deszczowania do produkcji jęczmienia browarnego, niezależnie od nawadnianej powierzchni. Identyczne jak w przypadku jęczmienia efekty ekonomiczne uzyskano stosując nawadnianie kroplowe, w uprawie kukurydzy na ziarno. Z przeprowadzonych kalkulacji wynika, że koszty nawadniania w przeliczeniu na 1 ha maleją waz ze wzrostem nawadnianej powierzchni. ...
Celem badań prowadzonych w gospodarstwie specjalizującym się w chowie bydła mięsnego rasy Limousin w latach 2008-2012 była ocena 6 mieszanek do renowacji pastwisk położonych na glebach V i VI klasy bonitacyjnej w warunkach zróżnicowanego nawożenia azotem. Najważniejszym czynnikiem weryfikującym ich przydatność okazała się stabilność botaniczna i odporność na zachwaszczenie zbiorowisk roślinnych przez nie wykreowanych. Cechy te gwarantowały mieszanki wielogatunkowe z kupkówką pospolitą, natomiast całkowicie zawodna okazała się mieszanka z dominacją kostrzewy trzcinowej. Kupkówka pospolita była najbardziej dynamicznym gatunkiem zbiorowisk pastwiskowych zwiększającym swój udział w kolejnych latach użytkowania, skutecznie ograniczając ich zachwaszczenie. Cennym składnikiem mieszanek okazała się również życica trwała utrzymująca się w znacznych ilościach przez 4. lata. Jej znaczny udział w mieszankach bez kupkówki okazał się jednak zdecydowanie mniej konkurencyjny w stosunku do rozwijających się chwastów dwuliściennych. Ilość kupkówki pospolitej także negatywnie wpływała na rozwój życicy trwałej, zwłaszcza przy wyższym poziomie nawożenia azotem. Dawka 120 kg azotu stosowana łącznie z fosforem i potasem istotnie podnosiła plonowanie zbiorowisk i ograniczała zachwaszczenie roślinami dwuliściennymi. Okazała się zatem w warunkach gleb lekkich gospodarczo w pełni uzasadniona. ...
W pracy przedstawiono symulacje i ocenę zmian wskaźnika hydrotermicznego (HTC) Sieljaninowa w kontekście oczekiwanych zmian klimatu i potrzeb nawadniania roślin. Dla wybranej stacji meteorologicznej w centralnej Polsce wygenerowano dobowe wartości temperatur powietrza i opadów dla warunków aktualnych i oczekiwanych zgodnie z trzema typowymi dla Polski scenariuszami GISS Model E, HadCM3 i GFDL-R15, zakładającymi podwojenie koncentracji CO2 - co jest spodziewane w latach 2050-2060.Dla czterech 500-letnich serii temperatur powietrza i opadów obliczono w okresach kroczących 30-dniowych wskaźnik hydrotermiczny HTC dla istotnych z punktu nawodnień okresów od kwietnia do września. Łącznie w każdym roku wyznaczono 154 wartości wskaźnika HTC. Przebieg wartości wskaźnika hydrotermicznego przedstawiono na wykresach dla wartości średnich, odchyleń standardowych, 99% obszarów krytycznych oraz empirycznych prawdopodobieństw wystąpienia okresów skrajnie suchych, bardzo suchych, suchych i dość suchych.W badaniach wykazano zróżnicowane zmiany wskaźnika HTC a nawet jego pomniejszenie o 30% zależnie od rozpatrywanego scenariusza i okresu roku, przy jednoczesnym wzroście wariancji (z wyjątkiem scenariusza GISS) do 15%. Wyznaczone prawdopodobieństwa wystąpienia okresów skrajnie suchych (HTC<0.4) wskazują na wzrost średnio dwukrotnie, trzykrotnie i czterokrotnie odpowiednio dla scenariuszy GISS Model E, HadCM3 i GFDL-R15 w okresie czterech miesięcy od 120 do 240 dnia roku. ...
Doświadczenie polowe przeprowadzono w latach 2011-2012 w Stacji Doświadczalnej w Lipniku k. Stargardu Szczecińskiego. Gleba, na której zostało założone doświadczenie zaliczana jest do IV b klasy bonitacyjnej, kompleksu żytniego dobrego, a pod względem uprawy do gleb lekkich o małej retencji wody użytecznej. Doświadczenie założono metodą losowanych bloków u układzie niezależnym, w czterech powtórzeniach. Pomiędzy drzewami utrzymywano krótko ściętą murawę, a w rzędach ugór herbicydowy. Badano wpływ nawadniania uzupełniającego na zawartość makro- i mikroskładników w liściach śliwy odm. 'Amers' i ‘Cacańska Rana'. Schemat doświadczenia obejmował poletka kontrolne, bez nawadniania - O oraz poletka nawadniane - W. Nawadnianie stosowano według wskazań tensjometru, gdy potencjał wodny gleby obniżył się poniżej -0,01 MPa. Do nawadniania użyto zraszaczy typu Hadar o zasięgu r = 2m.W zależności od sumy opadów w poszczególnych latach zastosowano od 11,8 do 14,0 m3 wody. Badania wykazały, że obie badane odmiany drzew pestkowych reagowały podobnie na zastosowany czynnik wodny. W liściach pobranych z drzew nawadnianych zanotowano tendencję do zmniejszenia koncentracji azotu, a zwiększenia fosforu. Podobną reakcję obu odmian stwierdzono również w przypadku koncentracji potasu i wapnia. Ponadto na obiektach, na których zanotowano wzrost zawartości cynku wyraźnie obniżała się koncentracja żelaza. Zależność ta szczególnie zaznaczyła się w liściach ...
W pracy przedstawiono wyniki badań zmienności wilgotności względnej powietrza w okresie wegetacyjnym w okolicy Bydgoszczy w latach 1985-2010, na podstawie pomiarów z reprezentatywnej stacji meteorologicznej zlokalizowanej w obrębie Lotniska Bydgoszcz-Szwederowo. Znormalizowane pomiary wilgotności powietrza prowadzone były psychrometrem Assmanna w klatce meteorologicznej na wysokości 2 m nad powierzchnią gruntu, zlokalizowanej na wysoczyźnie, w odległości około 3,5 km od centrum miasta. W pracy zbadano charakter i wielkość zmian średniej wilgotności względnej powietrza obliczając wybrane elementy statystyki opisowej. Przeprowadzono analizę regresji i na podstawie liniowej funkcji określono kierunek zmian badanego wskaźnika wraz z upływem czasu. Średnią wilgotność względną powietrza w rejonie Bydgoszczy w miesiącach wiosennych i letnich, charakteryzowała duża zmienność czasowa, właściwa dla umiarkowanego i przejściowego klimatu Polski. Trend zmian badanego wskaźnika w badanym wieloleciu 1985-2010 nie został potwierdzony statystycznie. W okresie 1998-2010 w stosunku do poprzedniego okresu 1985-1997, stwierdzono poszerzenie zmienności czasowej w 5 na 7 badanych przypadków. ...
