Przestrzeń uzdrowiskowa w krajobrazie kulturowym wsi – Na przykładzie uzdrowiska Solec-Zdrój

Celem artykułu było zbadanie relacji pomiędzy krajobrazem kulturowym wsi, a występującą w jego obrębie przestrzenią uzdrowiskową na przykładzie wsi Solec-Zdrój. Na niektóre obszary wiejskie w Polsce już od wielu lat wkroczył ruch turystyczny, w tym uzdrowiskowy (np. Solec-Zdrój, Przerzeczyn-Zdrój, Długopo-le-Zdrój i inne). Wykorzystywał i wykorzystuje on między innymi zasoby krajo-brazu, uznawane za łatwo dostępne „surowce" do produkcji turystycznych atrakcji. Ścisłe są powiązania kultury i turystyki. Turystyka wzbogaca, chroni i popularyzuje dobra kulturalne. Kultura, szeroko rozumiana coraz częściej stano-wi ważny element programów turystycznych, wpływa na rozwój turystyki, na po-dejmowanie podróży turystycznych. Występuje ona trwale, zwłaszcza w turystyce krajoznawczej, uzdrowiskowej, dydaktycznej, studyjnej, językowej, alternatywnej, pielgrzymkowej. Turystyka kulturalna stanowi jeden z najszybciej rozwijających się segmentów globalnego rynku turystycznego. W problematyce tej istotna jest również postawa samorządowców i mieszkańców, którzy w rozwoju turystyki sze-roko pojmowanej dostrzegają źródła dochodów. Wyjątkowo korzystną sytuację posiadają miejscowości uzdrowiskowe dysponujące dodatkowymi walorami jakimi są: lecznicze wody mineralne, mikroklimat, dziedzictwo kulturowe, zwłaszcza obejmujące obiekty infrastruktury uzdrowiskowej.     ...

Kształtowanie polityki przestrzennej w gminie uzdrowiskowej

Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy stanowi jeden z najważniejszych dokumentów planistycznych sporządza-nych na szczeblu lokalnym. Jako instrument kształtowania polityki przestrzennej gminy jest dokumentem wyjściowym do formułowania prawa lokalnego. Stanowi niejako akt przewodni, określającym zamierzenia planistyczne organów gminy, dlatego zawarte w nim ustalenia muszą być jednoznaczne, czytelne i zrozumiałe. Przedmiotem analizy jest studium gminy Lądek Zdrój, w województwie dolnośląskim. W dokumencie odnajduje się wiele niejasności. Autorzy stosują po-jęcia, które są niezrozumiałe, niezdefiniowane i często mylące. Niektóre zapisy studium są na tyle niejednoznaczne, że o transformacji do prawa lokalnego, trudno wyrokować. Istnieje obawa, że nie wystąpi korelacja pomiędzy ustalenia i zawar-tymi w studium, a przyszłym aktami sporządzanymi na niższym szczeblu.     ...

Uzdrowisko a obszar wiejski - komplementarność czy separacja?

Istniejące walory uzdrowiska Lądek Zdrój oraz obszarów wiejskich, to ogromny kapitał dla rozwoju różnych kierunków turystyki. Aktualny system funk-cjonowania, gdzie priorytetem jest turystyka medyczna, musi zmienić swoje zna-czenie. Charakter potencjału oraz przewidywane trendy troski o zdrowie, wskazu-ją, że determinującą rozwój winna być turystyka wypoczynkowa. Swym zakresem obejmuje turystykę wiejską i turystykę uzdrowiskową, gdzie konsumentem jest za-równo osoba chociażby tylko przebywająca w uzdrowisku, jak i też korzystająca z infrastruktury uzdrowiskowej i to niezależnie czy w celu regeneracji zdrowia; czy też w celach leczniczo - rehabilitacyjnych. Produktem turystycznym winna być tożsamość miejsca. Można, więc tak zainteresować klienta walorami, że jest on nie tylko zachęcony do przyjazdu, ale podejmuje decyzję o przybyciu.     ...

Zachowanie wartości środowiskowych, krajobrazowych i kulturowych na przy-kładzie wsi Sokołowsko

W opracowaniu zwrócono uwagę na zachowane wartości środowiskowe, krajobrazowe, kulturowe w byłej, niewielkiej dolnośląskiej wsi Sokołowsko, miej-scowości położonej nieopodal Wałbrzycha, w Górach Suchych. To wieś typowo turystyczna. Sokołowsko dysponuje specyficznym klimatem, dzięki któremu przed II wojną światową było znanym kurortem, prężnie działającym uzdrowiskiem (niemiecka nazwa Görbersdorf). Mówiąc o tej miejscowości, nie sposób nie zwrócić uwagi na walory przyrodnicze, topograficzne, krajobrazowe, klimatyczne. Wprawdzie, zwłaszcza ostatnio nie w wystarczającym stopniu są one wykorzystane, to jednak podkreślenia wymaga fakt rozwijania świadomości, iż winny być zachowane, marketingowo mocno eksponowane w kontekście rozwoju wsi. Sta-nowią one fundament współczesnej egzystencji miejscowości, poprawy jej wize-runku, popularności.     ...

Uzdrowisko a środowisko przyrodnicze na przykładzie Szczawnicy

W opracowaniu zwrócono uwagę na Szczawnicę, miasto województwa ma-łopolskiego, powiatu nowotarskiego, położone w jednym z najpiękniejszych za-kątków południowej Polski, na styku Pienin i Beskidu Sądeckiego, w dolinie potoku Grajcarka, dopływu Dunajca. Od połowy XIX wieku jest ono znanym uzdrowiskiem, funkcjonującym już prawie dwieście lat. W 2005 roku postano-wieniem sądu uzdrowisko powróciło do przedwojennych właścicieli rodziny hr. Stadnickich. Przeprowadzone analizy, wizje lokalne, inwentaryzacje, wywiady środowiskowe pozwoliły lepiej poznać tę miejscowość, przybliżyć jej ogólny potencjał, pozwoliły na wyciągnięcie stosownych wniosków, zwłaszcza w kontek-ście możliwości turystycznych, w tym uzdrowiskowych tego szczególnego miejsca, uwzględniając przede wszystkim niepowtarzalne środowisko przyrodnicze. ...

Walory środowiskowe najmniejszego uzdrowiska w Polsce Przerzeczyn-Zdrój

W opracowaniu zwrócono uwagę na walory środowiskowe najmniejszego uzdrowiska w Polsce Przerzeczyna-Zdrój. Jest to wieś wchodząca w skład gminy Niemcza, w powiecie dzierżoniowskim województwa dolnośląskiego. Liczy około 700 stałych mieszkańców w części mieszkalnej oraz w części uzdrowiskowej oferuje około 170 miejsc dla kuracjuszy. Miejscowość położona jest wśród terenów zielonych. Otaczają ją łąki, pola oraz małe zagajniki, u podnóża gór Sowich, sta-nowiących jedną z atrakcji turystycznych regionu. Wśród licznych walorów śro-dowiskowych na szczególną uwagę zasługują: klimat i naturalne, lecznicze wody mineralne (siarczkowe, radoczynne i żelaziste). Wody te w swym składzie są uni-kalnymi nie tylko w skali Polski, ale też na skalę Europy. ...

Walory środowiskowe uzdrowiska przedmiotem zapotrzebowania na rynku turystycznym

Tereny miejscowości uzdrowiskowych są zazwyczaj obszarami o wysokiej atrakcyjności krajoznawczo-przyrodniczej. Walory środowiskowe występujące w poszczególnych uzdrowiskach mają wpływ na jakość ich funkcjonowania. Do walorów środowiskowych należą między innymi: elementy infrastruktury tury-stycznej, atrakcje turystyczne, usługi turystyczne stanowiące przedmiot zapotrze-bowania na rynku turystycznym. W przeprowadzonych badaniach zwrócono uwagę na dwa uzdrowiska Kotliny Jeleniogórskiej tj. Świeradów-Zdrój i Cieplice Śląskie-Zdrój. Zaliczyć je można do prężniej funkcjonujących na Dolnym Śląsku. Miejscowości te poziom pełnionych funkcji uzdrowiskowych, standard infrastruktury uzdrowiskowej w pewnym stopniu zawdzięczają podstawowym czynnikom występującym na ich terenie, a mającym wpływ na kształtowanie przestrzeni uzdrowisk. Wśród nich wymienić należy: zasoby leczniczych surowców naturalnych (klimat, wody mine-ralne, torfy, borowiny); niepowtarzalne układy zieleni w kontekście walorów kom-pozycyjnych, estetycznych i historycznych; obecność w sąsiedztwie uzdrowisk du-żych kompleksów leśnych, mających wpływ na warunki klimatyczne i lecznicze oraz stanowiących tło estetyczne założenia uzdrowiskowego; usytuow-anie uzdrowiska wewnątrz lub w pobliżu obszarów prawnie chronionych; lokaliza-cję na terenach tradycyjnie wypoczynkowych; usytuowanie na terenach dostępnych publicznymi środkami transportu (korzystne połączenia komunikacyjne).     ...

Model uzdrowiska a działalność turystyczno-rekreacyjna na przykładzie Baden bei Wien

W opracowaniu zwrócono uwagę na mocno ugruntowaną funkcję uzdrowi-skowo-wczasową w niewielkim austriackim mieście Baden bei Wien (Baden pod Wiedniem), należącym do aglomeracji wiedeńskiej. Jego usytuowanie w Lesie Wiedeńskim sprzyja zwłaszcza wiedeńczykom, którzy traktują tę miejscowość uzdrowiskową, jako główne miejsce odpoczynku, zwłaszcza sobotnio-niedzielnego. Połączenie funkcji leczniczych z innymi funkcjami turystycznymi, realizowane w Baden bei Wien jest zjawiskiem prawid¬łowym, bowiem uzdrowiska oparte tylko na modelu medyczno-terapeutycznym, nie zawsze są w stanie poradzić sobie w gospodarce rynkowej. Model uzdrowisk, oparty wyłącznie na leczeniu uzdrowiskowym, bez prowadzenia działalności wypoczynkowo-turystycznej nie odpowia¬da wymogom unijnym i współczesnym oczekiwaniom gospodarki rynko-wej. ...

Ocena wpływu zanieczyszczeń antropogenicznych na jakość wód rzeki Bochotniczanki

W pracy przedstawiono ocenę jakości wód rzeki Bochotniczanki przepły-wającej przez teren gminy Nałęczów i Park Zdrojowy uzdrowiska w Nałęczowie. Określono również podstawowe przyczyny zanieczyszczenia rzeki oraz wskazano działania zmierzające do poprawy istniejącego stanu. Stwierdzono, że bezpośredni wpływ na jakość wód badanej rzeki mają zanieczyszczenia obszarowe, a szczególnie spływy powierzchniowe z erodowanych pól, jak również zanieczyszczenia punktowe związane z nieuporządkowaną gospodarką ściekową w zlewni, do któ-rych zaliczono m.in.: fermę krów, bazę wozów asenizacyjnych i stadninę koni. Wskaźnikami fizyczno-chemicznymi świadczącymi o złej jakości wody w badanej rzece były: BZT5, ChZTCr, zawiesiny ogólne i fosforany. Średnie wartości tych wskaźników zazwyczaj znajdowały się poza zakresem klas jakości wyznaczonych w Rozporządzeniu MŚ [2011]. Wskazano, że liczebności bakterii z grupy coli i z grupy coli typu kałowego, odnotowane w wodach z rzeki Bochotniczanki, zgodnie z Rozporządzeniem MŚ [2004], degradują je do V - najgorszej klasy jakości i wskazują na bezpośrednie ich zanieczyszczenie ściekami bytowymi. Zauważono, że obecność zbiornika zaporowego w postaci stawu w Parku Zdrojowym w Nałę-czowie znacząco wpływała na zatrzymywanie zanieczyszczeń transportowanych przez rzekę Bochotniczankę i na poprawę jakości wody w jej dolnym biegu. Ku-mulacja zanieczyszczeń przyczyniła się do zachwiania równowagi ekologicznej w stawie i nasilenia zjawisk charakterystycznych dla zbiorników eutroficznych. Efektem tego był deficyt ...

Nietypowe połączenie funkcji uzdrowiskowej z funkcją przemysłową na przykładzie uzdrowiska Ustroń

W badaniach przedstawiono nietypowe połączenie funkcji uzdrowiskowej z funkcją przemysłową na przykładzie uzdrowiska Ustroń. To niewielkie miasto liczące 15 588 stałych mieszkańców. Położone jest w południowej części woje-wództwa śląskiego, w powiecie cieszyńskim, w Beskidzie Śląskim, w dolinie rzeki Wisły i jej dopływu Jaszowca, u podnóża Równicy. Ustroń w przedziale czasowym kilkusetletnim, poddany został istotnym przemianom przestrzennym i gospodarczym. Obserwujemy etapową sukcesję funkcji, poczynając od rolnictwa, pasterstwa, furmaństwa, przez górnictwo rud żelaza i hutnictwo oraz przemysł metalowy i maszynowy, po funkcję turystyczną, zwłaszcza uzdrowiskową i wypo-czynkową. To współwystępowanie obu tych funkcji, określić można mianem nie-typowych, bowiem najczęściej funkcje te wykluczają się, a nie współegzystują. Przeprowadzone badania pozwoliły stwierdzić, iż Ustroń jest przykładem miej-scowości w której te jakże odmienne funkcje mogą jednak wzajemnie się uzupełniać. Współistnienie funkcji przemysłowej z funkcją uzdrowiskowo-wypoczynkową przez wiele lat możliwe było dzięki licznym walorom turystycznym, zwłaszcza przyrodniczym tego obszaru. W rozwoju Ustronia jako ośrodka przemysłowo-uzdrowiskowego wielką rolę odegrały również uwarunkowania społeczno-polityczne. ...

Współczesna architektura budynku w kontekście stylu rodzimego w uzdrowisku Lądek Zdrój

Lądek Zdrój, to jedno z najstarszych uzdrowisk dolnośląskich. Uwarunkowania historyczne, gospodarcze oraz ograniczenia i walory przyrodnicze, to zasadnicze czynniki kształtujące specyficzną formułę uzdrowiska. W roku 1945 została przerwana, dotychczas sukcesywnie kształtowana, tożsamość jednostki. Problemem jest pytanie: na ile wprowadzone nowe pojedyncze elementy zabudowy zmieniają dotychczas wykształcone formy architektoniczne i układy funkcjonalne. W okresie powojennym, głównie w latach 70-tych XX wieku, wzniesiono budynki mieszkalne oraz obiekty pełniące funkcję leczniczą. Analiza szczegółowa wskazuje, że bryła, forma, układ nowo-wzniesionych obiektów mieszkalnych nie jest skorelowana z historycznie wykształconą charakterystyką. Udowadnia się, że zakres niezgodności to postać albo tylko sprzeczności, albo już konfliktu i deformacji wnętrza krajobrazowego. Obiekty lecznicze są realizacją i to bez żadnych istotnych skojarzeń z stylem lokalnym, zunifikowanych rozwiązań typowych. Stwierdza się, że już z założenia zdecydowano, aby w tutejszy charakterystyczny krajobraz wprowadzić formy obce, reprezentujące przesadny monumentalizm. ...

Kubaturowa infrastruktura uzdrowiskowa potencjałem turystycznym Świeradowa-Zdroju

W badaniach przedstawiono jedno z wielu dolnośląskich uzdrowisk Świeradów-Zdrój. To małe miasto liczące 4498 stałych mieszkańców (dane z 31.03.2011 r.), zajmujące powierzchnię 20,72 km², położone jest w południowo-zachodniej części województwa dolnośląskiego, w południowej części powiatu lubańskiego, w Sudetach, na wysokości 450-710 m n.p.m. w Górach Izerskich, w dolinie rzeki Kwisy, w tzw. Obniżeniu Świeradowskim), nieopodal Jeleniej Góry. Zwrócono przede wszystkim uwagę na uzdrowiskowe kubaturowe obiekty, ich formy, budulec, kolorystykę, wiek. Stanowią one niezaprzeczalny potencjał uzdrowiskowy, będąc jednocześnie elementem potencjału turystycznego tej miejscowości, rozwijającej zwłaszcza sporty narciarskie. ...

Przekształcenie uzdrowiska w ośrodek przemysłowy na przykładzie Jastrzębia-Zdroju

Przeprowadzone badania miały udzielić odpowiedzi na pytanie „Czy funkcja przemysłowa może współegzystować z funkcją uzdrowiskową? Czy słusznie przekształcono uzdrowisko w ośrodek przemysłowy?". Zwrócono uwagę na występujący nadal potencjał uzdrowiskowy w byłym uzdrowisku Jastrzębie-Zdrój. Druga połowa lat 40. i początek lat 50. XX wieku, to okres niezwykłego jego rozkwitu jako ośrodka uzdrowiskowego. Odbudowywano, zmodernizowano wybudowane wcześniej tj. przed II wojną światową zakłady lecznicze. Zadanie to w tamtym okresie stanowiło priorytet dla władz lokalnych, bowiem zakład uzdrowiskowy był jedynym dużym pracodawcą w tym niewielkim mieście. Pomimo swojej kurortowej świetności w powojennych latach, w wyniku decyzji polityczno-społeczno-gospodarczych oraz ze względu na rozpoczętą w latach 60. XX wieku eksploatację złóż węgla kamiennego, z małego miasteczka, liczącego ponad 8 tysięcy mieszkańców, powstało duże ponad 100 tysięczne miasto przemysłowe. Pierwotnie funkcja uzdrowiskowa istniała przy niezwykle prężnie rozwijającej się funkcji przemysłowej. Okazało się, że mogły one współegzystować, a mogłoby się wydawać, że wykluczać. Ostatecznie uzdrowisko zaprzestało swoją działalność w 1994 roku z powodu zaniku wód leczniczych. Pozostały po nim liczne obiekty infrastruktury uzdrowiskowej, z przepięknym ponad 18 hektarowym Parkiem Zdrojowym. Można zadać pytanie, czy słusznie zlikwidowano uzdrowisko, dysponujące tak ogromnym potencjałem uzdrowiskowym?. ...

Formy przestrzenne współczesnych układów mieszkaniowo–usługowych w Lądku Zdroju

Ostatnie przed rokiem 1945 przekształcenie przestrzenne części miejskiej w Lądku Zdroju nastąpiło w roku 1922. Istota zmian wynikała z włączenia wsi Nieder Thalheim. W roku 1945 została przerwana, dotychczas sukcesywnie kształtowana, tożsamość jednostki. Problemem jest pytanie: na ile, zainicjowane dopiero z początkiem lat 70-tych współczesne formy przestrzenne wzbogacają bądź też zniekształcają ukształtowaną postać obszaru.Obiektem rozważań jest zagospodarowanie terenu sąsiadującego z główną arterią komunikacyjną (ul. Ogrodowa), łączącą część miejską z uzdrowiskową, oraz teren osiedla domów jednorodzinnych. Analiza szcze-gółowa wskazuje, że: zmieniono przebieg ulicy Ogrodowej; teren zagospodarowano sytuując budynki mieszkalne wielorodzinne reprezentujące różne postacie; zastosowano różne, wzajemnie niespójne koncepcje przestrzenne. Wskazuje się, że lokalizacja marketu handlowego „Biedronka", to wyraźny symptom spójność części zdrojowej i miejskiej. Osiedle budownictwa jednorodzinnego stanowią budynki wolnostojące rozmieszczone w przestrzennym układzie promienisto - pasmowym. Przy zróżnicowaniu form, została zachowana pewna jednolitość formuły architektonicznej. Aktualnie realizowane domy szeregowe reprezentują określoną komplementarność z kanonem stylu rodzimego. ...

OFERTA TURYSTYCZNA MIEJSCOWOŚCI UZDROWISKOWYCH W CZECHACH NA PRZYKŁADZIE KARLOWYCH WARÓW, MARIAŃSKICH ŁAŹNI, FRANCISZKOWYCH ŁAŹNI

W opracowaniu zbadano ofertę turystyczną trzech wybranych, najpopularniejszych w Czechach uzdrowisk tj. Karlowych Warów (czes. Karlovy Vary, niem. Karlsbad), Mariańskich Łaźni (czes. Mariánské Lázně, niem. Marienbad) i Franciszkowych Łaźni (czes. Františkovy Lázně, niem. Franzensbad), określanych także mianem Lazurowego Wybrzeża Europy Środkowej. W kontekście układu komunikacyjnego zlokalizowane są one bardzo blisko siebie, nieopodal granicy z Niemcami. Ich oferta turystyczna jest niezwykle bogata i różnorodna. Każdy znajdzie coś dla siebie, zarówno kuracjusz, jak i szeroko pojmowany turysta, o każdej porze roku, o zróżnicowanej zasobności portfela, zwłaszcza ze względu na rozwiniętą wielofunkcyjność tych kurortów. Przeprowadzone analizy pozwoliły bliżej poznać badane uzdrowiska, porównać je i wyciągnąć stosowne wnioski. Należy dodać, iż te trzy miejscowości zabiegają o miejsce na Liście Światowego Dziedzictwa UNESCO (legitymując się najcenniejszymi miejscami i obiektami w skali całego świata). Wartym podkreślenia jest fakt, iż są to najstarsze i prawdopodobnie najczęściej odwiedzane kurorty Europy Środkowej (od czasów rzymskich tj. od ponad 2000 lat wykorzystuje się występujące tu wody lecznicze, czego dowodem są licznie znajdowane w pobliżu źródeł monety rzymskie i celtyckie). Przeprowadzone badania w wymienionych ośrodkach uzdrowiskowych dały także odpowiedź, na pytania zawarte w postawionej tezie badawczej „Co jest przyczynkiem tak wspanialej kondycji tych uzdrowisk? Dzięki czemu mają ...

PRZESTRZENNY POTENCJAŁ ROZWOJU MIASTA UZDROWISKOWEGO DUSZNIKI-ZDRÓJ

Duszniki-Zdrój to miasto położone w zachodniej części Kotliny Kłodzkiej, przy granicy z Czechami. Przebiegająca przez miasto droga krajowa nr 8 zapewnia dogodną komunikację z regionem. Ważnymi są: bliskość większych miejscowości takich jak: Kłodzko, Wałbrzych, Wrocław; innych uzdrowisk jak: Kudowa-Zdrój, Polanica-Zdrój, Lądek-Zdrój oraz posiadanie w granicach administracyjnych prężnie rozwijającego się ośrodka sportów zimowych Zieleniec. Wszystkie te czynniki generują dużą ilość turystów. Duszniki-Zdrój to atrakcyjne miasteczko, posiadające status uzdrowiska. Aktualnie pełnią rolę wielofunkcyjnego ośrodka turystycznego, a nie jak to wcześniej bywało jednofunkcyjnego ośrodka uzdrowiskowego. W artykule postawiono tezę badawczą „Czy możliwy i wskazany jest dalszy rozwój przestrzenny tego miasteczka uzdrowiskowego?". Głównym celem niniejszych badań była ocena rozwojowych możliwości przestrzennych tego ośrodka. Opracowano szczegółową inwentaryzację, określającą precyzyjnie sposób użytkowania terenu. W celu lepszego zrozumienia uwarunkowań lokalnych miasto podzielono na jednostki urbanistyczne, wyróżniając m.in. zespół śródmiejski, mieszkaniowy wielorodzinny, rekreacyjny i mieszany oraz zespoły mieszkaniowe jednorodzinne, rolne i leśne. Przeprowadzono analizy obejmujące najistotniejsze elementy, mające wpływające na przestrzenny rozwój ośrodka. Uwzględniono główne obiekty generujące przepływ ruchu turystycznego. Wytypowano obszary problemowe. Prześledzono rozwój zabudowy z podziałem na poszczególne okresy czasowe oraz wskazano obiekty i tereny o najwyższych walorach. Wyznaczono enklawy cenne przyrodniczo z uwagi na istniejące uwarunkowania środowiskowe, a dodatkowo zobrazowano stopień nachylenia stoków oraz ...