W pracy określono posuchę rolniczą, jako co najmniej 7-dniowy, nieprzrwany ciąg dni, w którym wyczerpany jest zapas wody łatwo dostępnej w korzeniowej warstwie gleby. W celu identyfikacji początku tych ciągów oraz klasyfikacji posuch na podstawie długości ich trwania, przeprowadzono odpowiednie obliczenia na bazie danych meteorologicznych z Mochełka koło Bydgoszczy za lata 1996–2005. Wykorzystano założenia metodyczne bilansowej metody prognozowania nawodnień. Symulacje przeprowadzono dla dwóch rodzajów gleby lekkiej: o podłożu zwięzłym i przepuszczalnym oraz pięciu roślin uprawy polowej, które powinny mieć duże znaczenie w przypadku rozwoju nawodnień w rolnictwie: pszenicy jarej i jęczmienia jarego browarnego, bobiku, ziemniaka i kukurydzy na ziarno. Na podstawie przeprowadzonych obliczeń stwierdzono, że w rejonie Bydgoszczy w badanym dziesięcioleciu wystąpiło od 8 do 16 posuch rolniczych, w zależności od rodzaju gleby i gatunku rośliny. Dominowały posuchy umiarkowane (ciąg 7–13 dni braku wody łatwo dostępnej). Posuchy intensywne (ciąg 14–20 dni) i bardzo intensywne (ciąg powyżej 20 dni) stanowiły 24% ogólnej liczby okresów posusznych. Ocena jakościowa intensywnych i bardzo intensywnych posuch rolniczych wykazała ich zgodność ze wskaźnikami charakteryzującymi posuchę atmosferyczną. ...
W latach 2000–2008 przeprowadzono w Stacji Badawczej Wydziału Rol-niczego UTP w Mochełku pod Bydgoszczą dwuczynnikowe doświadczenie z na-wadnianiem kukurydzy odmiany ‘Cedro’ o liczbie FAO 230 na glebie płowej ty-powej, zaliczanej do klasy IVa. W badaniu zastosowano dwa poziomy nawożenia azotem (90 i 150 kg.ha-1). Wody dostarczano roślinom za pomocą linii kroplującej z wtopionymi emiterami firmy NAAN, rozłożoną wzdłuż rzędów roślin. Średnio, w latach badań, zadysponowano 112 mm wody (28 mm w czerwcu, 49 mm w lip-cu, 28 mm w sierpniu i 7 mm we wrześniu), a w poszczególnych sezonach ilość dodatkowej wody wahała się od 25 mm (w roku 2007) do 215 mm w 2008. Zasto-sowanie nawadniania spowodowało wzrost plonu suchego ziarna kukurydzy z po-ziomu 5,62 t.ha-1 do 8,53 t.ha-1, a więc o 2,91 t.ha-1(52%). Wielkość przyrostu plo-nu w latach badań wahała się od 0,46 t.ha-1 w roku 2000, poprzez 0,60 (w chłodnym 2004) do 8,47 (w 2006 z bardzo gorącym i suchym lipcem) i 6,26 w 2008 r. (z małymi opadami V–VII). Uzyskane w doświadczeniu efekty stoso-wania uzupełniającego niedobory opadów nawadniania zależały w największym stopniu od sumy opadów atmosferycznych lipca, im te opady mniejsze, tym przy-rosty plonu ziarna większe. Drugi czynnik – nawozowy – także spowodował istot-ne ...
W pracy przedstawiono wyniki ścisłego doświadczenia polowego z desz-czowaniem bobiku odmiany ‘Bobas' przeprowadzonego w latach 2005-2009 w stacji badawczej Wydziału Rolnictwa i Biotechnologii UTP w Mochełku koło Bydgoszczy na glebie lekkiej. Poszczególne sezony wegetacji roślin były bardzo zróżnicowane, dotyczyło to zwłaszcza opadów atmosferycznych, które determino-wały wysokość zastosowanych dawek nawodnieniowych. W 2009r. potrzeba desz-czowania nie wystąpiła, a w 2008 dodatkowo rozdeszczowano 200 mm wody. Plon nasion bobiku na obiektach kontrolnych wahał się w kolejnych latach od 0,58 t.ha-1 (2008) do 5,26 t.ha-1 (2009r.). Pod wpływem deszczowania uzyskano istotny przyrost plonu dochodzący do 3,12 t.ha-1, był on wysoce skorelowany z sumą opadów atmosferycznych okresu maj-lipiec i wielkością dawki nawodnie-niowej. Im mniejsze opady i większe dawki nawodnieniowe, tym większe były efekty produkcyjne deszczowania. W doświadczeniu stwierdzono wysoką jednost-kową efektywność nawadniania, która wahała się od 14,8 do 34,8 kg dodatkowo uzyskanego plonu dzięki każdemu 1 mm wody, w zależności od roku badań.
...
W pracy przedstawiono wyniki ścisłego doświadczenia polowego z desz-czowaniem i nawożeniem azotem rzepaku ozimego odmiany ‘Californium' prze-prowadzonego w latach 2007-2010, w stacji badawczej Wydziału Rolnictwa i Biotechnologii UTP, w Mochełku koło Bydgoszczy, na glebie lekkiej. W każdym sezonie wiosennej wegetacji roślin wystąpiły potrzeby nawad-niania. Zastosowano średnio 93 mm (głównie w maju i czerwcu). Sezonowa dawka wahała się od 55 mm w 2009r. do 150 mm w 2008r. Stosowano dwie dawki azotu: 125 i 200 kg.ha-1. Średnio w latach badań rzepak plonował na poziomie 4,41 t.ha-1. Zastoso-wane czynniki spowodowały zwiększenie plonu: deszczowanie o 1,13 t.ha-1 (29.3%) ,a nawożenie azotem, o 0,37 t.ha-1(8,7%). Największy przyrost plonu nasion pod wpływem deszczowania (1,27 t.ha-1) uzyskano w 2008r., przy zastosowaniu największej dawki wody (150 mm). Największa (21,6 kg) efektywność roz-deszczowania 1 mm wody przyniosła najmniejsza (55 mm) dawka w 2009r. Deszczowanie spowodowało wyraźniejszą, w porównaniu do nawożenia, poprawę elementów struktury plonu, zwiększając o 11,5% MTN, o 17,3% liczbę rozgałęzień, o 24,7% liczbę łuszczyn i o 8,6% ich długość. Czynniki doświadczenia przyczyniły się do znacznego wzrostu plonu białka i tłuszczu z jednostki powierzchni.
...
W pracy przedstawiono wyniki ścisłego doświadczenia polowego z desz-czowaniem bobiku odmiany ‘Olga' przeprowadzonego w latach 2010-2012 w stacji badawczej Wydziału Rolnictwa i Biotechnologii UTP w Mochełku koło Bydgoszczy na glebie lekkiej. Poszczególne sezony wegetacji roślin były bardzo zróżnicowane, dotyczyło to zwłaszcza opadów atmosferycznych, które determinowały wysokość zastosowanych dawek nawodnieniowych. Największe potrzeby deszczowania wystąpiły w 2010 roku, w którym zastosowano 180 mm, w kolejnych latach opady były korzystniej rozłożone i deszczowano dawką 65 mm. Na podstawie uzyskanych wyników stwierdzono, że potrzeby wodne bobiku na glebie lekkiej w okresie od kwietnia do sierpnia wyniosły około 400 mm.Plon nasion bobiku na obiektach kontrolnych wahał się w kolejnych latach od 1,23 t.ha-1 (2010) do 5,55 t.ha-1 (2012r.). Deszczowanie istotnie zwiększyło plon nasion, średnio o 1,59 t.ha-1, największy przyrost plonu nasion (3,66 t.ha-1) uzyskano w 2010 roku stosując największą dawkę nawodnieniową. Plonowanie na obiektach deszczowanych nie było ustabilizowane, średnio wynosiło 5,00 t.ha-1, z wahaniem się od 3,84 (2011r.) do 6,27 (2012). W doświadczeniu nie stwierdzono wpływu wielkości dawki azotu na wysokość plonu nasion bobiku, jednak najlepsze efekty uzyskano w warunkach bez nawożenia azotem lub stosując 30 kg.ha-1. Wielkość plonu nasion, lata badań i czynniki doświadczenia modyfikowały plon białka. Na obiektach kontrolnych w 2010 roku zebrano ...
W pracy przedstawiono wyniki czteroletniego (2007/08-2010/11) doświad-czenia polowego z deszczowaniem rzepaku ozimego odmiany ‘Californium' prze-prowadzonego w warunkach gleby lekkiej, w stacji badawczej Mochełek Wydziału Rolnictwa i Biotechnologii UTP koło Bydgoszczy. W kolejnych latach wiosennej wegetacji rzepaku ozimego wystąpiły nie-jednakowe potrzeby nawadniania, najczęściej przypadając w maju i czerwcu. Za-stosowano średnio 102,5 mm wody, a sezonowa dawka wahała się od 55 mm w 2009 roku do 150 mm w 2008 roku. Najczęściej, w trzech latach na cztery, potrzeby deszczowania rzepaku ozimego występowały na przełomie kwietnia i maja oraz maja i czerwca.Średnio w latach badań rzepak plonował na poziomie 4,19 t.ha-1, ale w ko-lejnych latach był niestabilny, najmniejszy plon 2,99 zebrano w 2011 r., a naj-większy 5,45 t.ha-1 w 2009. Zastosowane deszczowania spowodowało zwiększenie plonu nasion średnio o 1,36 t.ha-1(29.3%). Największy przyrost plonu pod wpływem deszczowania (2,00 t.ha-1) uzyskano w 2011 r., przy zastosowaniu 130 mm dawki wody. Największą efektywność rozdeszczowania 1 mm wody (19,6 kg nasion) uzyskano w roku 2009, stosując 55 mm dawkę wody. ...
W pracy przedstawiono wyniki pomiarów temperatury powietrza przeprowadzone w roku 2012 przy użyciu automatycznych stacji meteorologicznych w trzech lokalizacjach terenowych. Pierwsza rejestrowała warunki termiczne w centrum Bydgoszczy, drugą reprezentującą teren obrzeża miasta zainstalowano w dzielnicy peryferyjnej Fordon, a trzecią reprezentatywną dla okolic Bydgoszczy usytuowano na terenie stacji badawczej Uniwersytetu Technologiczno-Przyrodniczego w miejscowości Mochle. Na podstawie porównania wartości średnich rocznych, sezonowych i miesięcznych stwierdzono, że najwyższe temperatury powietrza występowały w centrum miasta, chłodniej było w dzielnicy peryferyjnej, a najchłodniej za miastem. Największe różnice zanotowano w lecie, a najmniejsze zimą. Stwierdzone zróżnicowanie temperatury powietrza między centrum miasta, dzielnicą peryferyjną i obszarem zamiejskim, wpływało na terminy początku, końca i długość trwania meteorologicznych pór roku, termicznego okresu wegetacyjnego oraz frekwencję dni charakterystycznych pod względem termicznym. Największe rozbieżności dotyczyły centrum miasta i terenu zamiejskiego. W Fordonie notowano zazwyczaj terminy i wartości pośrednie. We wszystkich lokalizacjach stwierdzono zbliżoną liczbę dni ciepłych, liczba dni przymrozkowych była największa w centrum miasta, a liczba dni mroźnych zdecydowanie największa na terenie zamiejskim. ...
W doświadczeniu polowym, przeprowadzonym w latach 2006–2008 na glebie lekkiej w Mochełku koło Bydgoszczy, badano wpływ deszczowania i czte-rech wariantów nawożenia azotowego na wysokość i jakość plonu ziarna browar-nej odmiany jęczmienia jarego ‘Poldek’. W kolejnych sezonach wegetacji zasto-sowano odpowiednio sumaryczne dawki wody 90, 30 i 180 mm, stosownie do przebiegu warunków meteorologicznych. Deszczowanie browarnej odmiany jęcz-mienia jarego ‘Poldek’ istotnie wpłynęło na wysokość plonu ziarna, powodując je-go przeciętną zwyżkę 2,24 t.ha-1 (71,3%). Efektywność produkcyjna deszczowania była wyższa od uzyskiwanej w innych doświadczeniach krajowych, prowadzonych w porównywalnych warunkach glebowych. Deszczowanie przyczyniło się także do polepszenia wskaźników przydatności browarnej ziarna. Ziarno roślin deszczowa-nych zawierało mniej białka, charakteryzowało się porównywalną energią kiełko-wania oraz znacznie większą celnością, w porównaniu do roślin z obiektów kontrolnych. Nawożenie azotowe powodowało istotny wzrost plonu ziarna, ale wpływało na pogorszenie jego jakości pod względem przydatności sło-downiczej. Na podstawie uzyskanych rezultatów można stwierdzić, że w sezonach wegetacyjnych o niskich opadach atmosferycznych w okresie maja, czerwca i lip-ca, cechujących się występowaniem długotrwałych okresów posuchy rolniczej, deszczowanie jęczmienia jarego na glebie lekkiej stanowi jeden z podstawowych zabiegów plonotwórczych, umożliwiających pozyskanie wysokiego i dobrego jakościowo plonu ziarna. ...
W pracy za wskaźnik potrzeb wodnych przyjęto takie ilości opadów atmos-ferycznych w okresach wzmożonego zapotrzebowania roślin na wodę, przy któ-rych nie obserwuje się już przyrostu plonów pod wpływem nawadniania. Tak ro-zumiane opady optymalne wyznaczono na podstawie rezultatów wieloletnich, ścisłych doświadczeń polowych z nawadnianiem roślin, prowadzonych na dwóch rodzajach gleb w rejonie Bydgoszczy. Potrzeby nawadniania, czyli niedobory opa-dów w okresie wzmożonego zapotrzebowania wybranych upraw na wodę, obli-czono jako różnicę między opadem optymalnym oraz opadem rzeczywistym. Wy-korzystano jednorodny 35-letni ciąg pomiaru opadów atmosferycznych w Mochełku koło Bydgoszczy w latach 1971–2005. Obliczeń potrzeb nawadniania dokonano w okresach wzmożonego zapotrzebowania wybranych roślin (zboża ja-re, ziemniak średniowczesny, kukurydza na ziarno) na wodę. Odniesiono je do dwóch rodzajów gleb: gleba bardzo lekka na podłożu przepuszczalnym oraz gleba lekka na podłożu zwięzłym. Na podstawie wyników obliczeń, dokonano klasyfi-kacji oszacowanych potrzeb nawadniania, według kryterium uwzględniającego liczbę niezbędnych do zastosowania jednorazowych dawek wody i wielkość pro-gnozowanych efektów produkcyjnych nawadniania. Stwierdzono, że potrzeba za-stosowania nawadniania jako podstawowego czynnika plonotwórczego na glebie bardzo lekkiej o przepuszczalnym podłożu, występuje w regionie Bydgoszczy w 85,7–97,1% lat, w zależności od badanej uprawy. W 40,0–62,8% lat są to duże potrzeby, których pokrycie prowadzi do znaczącego wzrostu produkcji rolniczej. Potrzeba zastosowania nawadniania jako uzupełniającego (interwencyjnego) ...
Celem pracy było określenie liczbowe potrzeb nawadniania ziemniaka średnio wczesnego, zobrazowanie ich bardzo dużej zmienności czasowej oraz po-wiązanie tych potrzeb z prognozowanymi przyrostami plonu bulw pod wpływem zastosowania zabiegu. W opracowaniu zastosowano nową metodę badawczą, ba-zującą na wynikach wieloletnich ścisłych eksperymentów polowych, prowadzonych w różnych ośrodkach na obszarach szczególnie deficytowych w wodę dla rolnictwa. Obszary te obejmują gleby lekkie i bardzo lekkie położone w nizinnej, centralnej części Polski, w strefie opadów ograniczonych izohietą 350 mm w półroczu letnim (IV-IX). Potrzeby nawadniania obliczono dla 4 miejscowości (Szczecin, Bydgoszcz, Poznań, Warszawa), położonych na terenach szczególnie deficytowych w wodę, wykorzystując dane opadowe IMGW i własne z lat 1971-2005. Stwierdzono, że potrzeba zastosowania nawadniania ziemniaka jako pod-stawowego czynnika plonotwórczego na glebach bardzo lekkich o przepuszczalnym podłożu, występuje na obszarach szczególnie deficytowych w wodę w 80-86% lat, zależnie od miejscowości. W 20-40% lat są to duże potrzeby, a ich pokrycie przynosi wzrost plonów o co najmniej 17 t.ha-1. Z kolei na glebach lekkich o podłożu zwięzłym potrzeba zastosowania nawadniania ziemniaka jako uzupełnia-jącego (interwencyjnego) zabiegu występuje na obszarach szczególnie deficytowych w wodę w 71-89% lat, zależnie od miejscowości. W 8-20% lat są to duże potrzeby, a ich pokrycie przynosi wzrost plonów o co ...
W pracy oszacowano potrzeby interwencyjnego deszczowania jęczmienia jarego browarnego i zobrazowano ich dużą zmienność czasową. Zastosowano oryginalną metodę badawczą, bazującą na wynikach wieloletnich ścisłych do-świadczeń polowych. Doświadczenia te prowadzono na obszarze szczególnie defi-cytowym w wodę (rejon Bydgoszczy) na dwóch rodzajach gleb: bardzo lekkiej na podłożu przepuszczalnym oraz lekkiej na podłożu zwięzłym. Łącznie przeprowa-dzono 17 eksperymentów jednorocznych, w trzech cyklach wieloletnich, obejmu-jących 13 sezonów wegetacyjnych.Wykazano istotną zależność wysokości plonów ziarna na stanowiskach nie deszczowanych oraz przyrostów plonów ziarna pod wpływem deszczowania od wysokości opadów atmosferycznych w okresie wzmożonych potrzeb wodnych jęczmienia, obejmującym miesiące maj i czerwiec. Na podstawie analizy tych zależności oraz sum opadów maja i czerwca w latach 1971-2010 stwierdzono, że duże potrzeby deszczowania jęczmienia, wymagające zastosowania co najmniej 5 dawek nawodnieniowych (sumarycznie co najmniej 100-120 mm wody), wystę-pują w rejonie Bydgoszczy na glebie bardzo lekkiej w 30%, a na lekkiej w 12,5% lat. Zastosowanie deszczowania prowadzi w tych latach do znaczącego wzrostu plonów ziarna jęczmienia, wynoszącego co najmniej 2,50 t.ha-1. W aktualnych uwarunkowaniach ekonomicznych, wartość nawet tak wysokich efektów produk-cyjnych deszczowania nie zapewnia opłacalności stosowania tego zabiegu. Argu-ment przemawiający za celowością wprowadzenia deszczowania do technologii uprawy jęczmienia browarnego mogą stanowić korzystne zmiany jakości ziarna. W doświadczeniach wykazano, ...
Badania przeprowadzono w celu określenia częstotliwości występowania susz w okresie wzmożonych potrzeb wodnych zbóż jarych oraz oceny potrzeb i przewidywanych efektów produkcyjnych deszczowania tych roślin w regionie ku-jawsko-pomorskim, na podstawie zmienności czasowej wskaźnika standaryzowa-nego opadu SPI. Materiał stanowiły wyniki standardowych pomiarów opadów atmosferycznych w okresie od 1 maja do 30 czerwca w wieloleciu 1981-2010. Dane opadowe pozyskano z placówek COBORU w Chrząstowie, Głębokim i Głodowie oraz ze Stacji Badawczej UTP w Mochełku. W wyniku przeprowadzonych badań stwierdzono, że częstotliwość wystąpienia warunków posusznych w okresie wzmożonego zapotrzebowania na wodę przez zboża jare wynosiła w regionie 23,3-30,0%, zależnie od miejscowości. Susze ekstremalne wystąpiły w latach 2000 i 2008, silna w 1983, umiarkowana w 1989, a słabe w latach 1992, 2003 i 2006. Bardzo duże i duże potrzeby deszczowania zbóż jarych, odpowiadające okresom suszy ekstremalnej, silnej i umiarkowanej (SPI ≤ -1,0) zidentyfikowano w 4 latach na 30 analizowanych. Przewidywana zwyżka plonu ziarna zbóż jarych uprawianych na glebach lekkich pod wpływem deszczowania kształtuje się na poziomie wyższym od 1,8 t.ha-1. W kolejnych 8 latach stwierdzono średnie potrzeby deszczowania, odpowiadające wielkościom SPI w okresie maj-czerwiec od 0 do -1,0. ...
Celem badań była ocena wpływu deszczowania i nawożenia azotowego oraz interakcji tych czynników na wysokość plonu i wartość browarną ziarna dwóch jakościowych odmian jęczmienia jarego ‘Mauritia' oraz ‘Marthe'. Ścisłe doświadczenia polowe przeprowadzono w latach 2010-2011 na glebie lekkiej o zwięzłym podłożu w Stacji Badawczej Uniwersytetu Technologiczno-Przyrod-niczego, zlokalizowanej w Mochełku koło Bydgoszczy, a więc w strefie o naj-większych przeciętnych niedoborach opadów atmosferycznych i potrzebach stosowania uzupełniającego deszczowania w Polsce pod względem kryterium klimatycznego. Biorąc pod uwagę warunki glebowe doświadczenia, stosowane deszczowanie miało typowy dla warunków klimatycznych Polski charakter inter-wencyjny, uzupełniający okresowe braki opadów atmosferycznych w okresie wzmożonych potrzeb wodnych jęczmienia. Hipoteza badawcza zakładała, że za-stosowanie deszczowania w technologii uprawy jęczmienia spowoduje wzrost i stabilizację wysokości plonów ziarna oraz przyczyni się do pozyskiwania surowca spełniającego kryteria przydatności browarnej, niezależnie od występujących w sezonie wegetacji okresów suszy rolniczej. Założono także, że w warunkach deszczowania możliwe będzie zastosowanie wyższych dawek nawożenia niż w uprawie tradycyjnej, prowadzonej w warunkach naturalnych opadów atmosfe-rycznych, a zwiększone nawożenie azotowe przyczyni się do wzrostu wysokości plonów, nie pogarszając jakości ziarna przeznaczonego do przemysłu browarni-czego. Wyniki przeprowadzonych ścisłych doświadczeń polowych potwierdziły hipotezę, że pod względem kształtowania wskaźników produkcyjnych i jakościo-wych, wprowadzenie deszczowania do technologii produkcji jęczmienia browarnego jest zabiegiem bardzo ...
Celem pracy było określenie częstotliwości występowania susz w okresie wzmożonych potrzeb wodnych kukurydzy uprawianej na ziarno w regionie kujawsko-pomorskim na podstawie wielkości wskaźnika standaryzowanego opadu SPI. Wykorzystując istotną zależność między zwyżkami plonów ziarna a wysokością opadów atmosferycznych dokonano także oceny potrzeb i przewidywanych efektów produkcyjnych nawadniania tej uprawy. W badaniach wykorzystano wyniki pomiarów opadów atmosferycznych w okresie od 1 lipca do 31 sierpnia w wieloleciu 1981-2010, pochodzące z placówek COBORU w Chrząstowie, Głębokim i Głodowie oraz ze Stacji Badawczej UTP w Mochełku. Na podstawie przeprowadzonych badań stwierdzono, że częstotliwość wystąpienia suszy atmosferycznej w okresie wzmożonego zapotrzebowania na wodę kukurydzy na ziarno wynosiła w regionie 26,7-40,0%, w zależności od miejscowości. Silne susze wystąpiły w latach 1983, 1989, 1992 i 1994, umiarkowana w 2005, a słabe w latach 1982, 1984 i 1999. Duże potrzeby deszczowania kukurydzy na ziarno, odpowiadające okresom suszy silnej i umiarkowanej (SPI ≤ -1,0) stwierdzono w 5 latach na 30 analizowanych. Prognozowana zwyżka plonu ziarna kukurydzy uprawianej na glebach lekkich pod wpływem nawadniania kształtuje się w tych latach na poziomie wyższym od 3,22 t.ha-1. W kolejnych 9 latach stwierdzono średnie potrzeby deszczowania, odpowiadające wielkościom SPI w okresie lipiec-sierpień od 0 do -1,0. ...
Celem badań była agroklimatologiczna ocena wysokości opadów w skali lokalnej, zmierzająca głównie do określenia trendów ich zmian oraz ewentualnego narastania zmienności wraz z upływem czasu. W badaniach chodziło także o wykazanie wpływu wysokości opadów atmosferycznych na plonowanie wybranych roślin uprawnych w rejonie Bydgoszczy. Materiał stanowiły wyniki pomiarów opadów atmosferycznych, wykonywanych w sposób standardowy w Stacji Badawczej Uniwersytetu Technologiczno-Przyrodniczego w Bydgoszczy, zlokalizowanej w miejscowości Mochle, położonej około 20 km od centrum miasta (φ =53013' N, λ=17051'E, h=98,5 m n.p.m.) na obszarze słabo zurbanizowanym i uprzemysłowionym, w latach 1981-2010. Wykorzystano także wyniki plonowania wybranych roślin uprawnych (ziemniak, jęczmień, kukurydza na ziarno, strączkowe), pochodzące z produkcji na terenie województwa kujawsko-pomorskiego i własnych doświadczeń polowych. Wykazano, że średnie wieloletnie opady atmosferyczne w okresie wegetacyjnym pozwalają zaliczyć rejon Bydgoszczy do obszarów o najniższych opadach w Polsce. Opady te cechowała bardzo duża zmienność czasowa, powodująca klimatyczne ryzyko uprawy roślin. Największa zmienność czasowa dotyczyła miesiąca sierpnia. Nie stwierdzono natomiast poszerzenia zmienności czasowej sum opadów w latach 1996-2010, w porównaniu do okresu 1981-1995. Istotny trend wzrostu sum opadów w okresie od 1981 do 2010 stwierdzono tylko w miesiącu maju. Zarysowała się tendencja do spadku udziału opadów letnich (VI-VIII) w sumie rocznej, zgodna z projekcjami IPCC. Sumy opadów atmosferycznych ...
Celem badań było potwierdzenie konieczności stosowania nawadniania jako podstawowego zabiegu plonotwórczego w uprawie kukurydzy na obszarze szczególnie deficytowym w wodę, charakteryzującym się glebą bardzo lekką o podłożu przepuszczalnym oraz określenie efektywności fertygacji, w porównaniu z posypową metodą nawożenia azotem. Ścisłe doświadczenie polowe przeprowadzono w latach 2008-2010 na polu doświadczalnym Katedry Melioracji i Agrometeorologii UTP zlokalizowanym w Kruszynie Krajeńskim koło Bydgoszczy. W okresie badań wystąpiły duże potrzeby nawadniania kukurydzy, wynikające z niedostatecznej ilości i nierównomiernego rozkładu opadów atmosferycznych w poszczególnych sezonach wegetacji. Sezonowa dawka nawodnieniowa wyniosła średnio 194 mm. Wyniki badań wykazały, że uprawa kukurydzy na ziarno na obiekcie szczególnie deficytowym w wodę jest celowa tylko pod warunkiem stosowania nawadniania. Na stanowiskach nie nawadnianych plon suchej masy ziarna wyniósł zaledwie 0,87 t.ha-1, nie przekraczając w żadnym roku badań granicy 1 t.ha-1. W warunkach nawadniania kukurydza plonowała na średnim poziomie 6,55 t suchej masy ziarna z 1 ha. Systemem nawadniającym godnym polecenia w uprawie kukurydzy na ziarno jest nawadnianie kroplowe, którego jednostkowy efekt produkcyjny okazał się wyższy, w porównaniu do uzyskanego we wcześniejszych badaniach z deszczowaniem, prowadzonych na tym samym obiekcie. Ponadto system ten umożliwia fertygację, czyli zastosowanie nawozów w formie płynnej razem z nawadnianiem. Zastosowanie fertygacji kroplowej azotem, w porównaniu ...
The aim of the research was an evaluation of the frequency and intensity of agricultural droughts and their effects in the province of Kujawsko-Pomorskie as well as to indicate ways of increasing productivity in such drought periods by applying irrigation. It was found that the drought periods around Bydgoszcz occurred in 17 vegetation seasons out of 30 analysed. They were differentiated by intensity and duration but were also characterized by high irregularity of their occurrence. In the past 30-year period, droughts were especially intensified in the years 1989-1995. In the years 2001-2005 droughts were rare (36%), as compared with the previous 15-year period of 1986-2000 (64%). Crop production of some selected agricultural cultivations in the province of Kujawsko-Pomorskie depended to a large extent on the degree of precipitation shortages in the periods of intensified water demand. The best correlations and determination coefficients exceeding 80% concerned maize cultivations. The occurrence of droughts, expressed by the degree of atmospheric precipitation shortages in June and July, led to a decrease in grain crops in the province by 13%, on average. In the extremely dry year of 2006, a decrease by 27%, in relation to average crops, was observed. Active methods of minimizing effects ...
The aim of the research was to evaluate the effect and interaction of sprinkler irrigation and nitrogen fertilisation on the grain yield and baking value of ‘Monsun' spring wheat cultivar grown in light compacted soil. A field experiment was performed in 2013-2014 in an experimental field of the Department of Land Improvement and Agrometeorology, the UTP University of Science and Technology, at Mochełek, in the vicinity of Bydgoszcz. It was found that sprinkler irrigation significantly increased the spring wheat grain yield. The grain from sprinkler-irrigated stands demonstrated greater plumpness; it contained significantly less protein and gluten and showed a lower sedimentation value, as compared with the grain of non-sprinkler-irrigated plants. However, the protein yield produced under sprinkler irrigation conditions was on average 11% higher, compared to the control conditions. The effect of nitrogen fertilisation on the spring wheat grain yield and quality correspond to earlier findings. Similarly to other research reports, a regular yield increase and enhanced quality of baking features along with an increase in the nitrogen rate were identified. Considering the quantitative and baking features of the grain yield, it was found that the optimal nitrogen fertilisation rate in ‘Monsun' spring wheat, in both water variants, was ...
Celem opracowania było porównanie terminów nawadniania ustalonych za pomocą różnych parametrów i wskaźników atmosferycznych oraz wstępna wery-fikacja ich praktycznej przydatności. W pracy porównano cztery metody ustalania terminów stosowania nawodnień, wykorzystujące wyniki prostych pomiarów me-teorologicznych. Obliczenia zostały wykonane dla pełnego sezonu nawadniania, obejmującego okres od 11 maja do 15 września. Symulacje przeprowadzono dla dwóch okresów wegetacyjnych: suchego w 2008 r. oraz wilgotnego, ale cechują-cego się bardzo nierównomiernym rozkładem opadów atmosferycznych, sezonu 2010 r. Wykorzystano dane meteorologiczne ze standardowego pomiaru prowa-dzonego w Stacji Badawczej UTP, zlokalizowanej w Mochełku pod Bydgoszczą. Stwierdzono, że porównywane wskaźniki zużycia wody, obliczone na podstawie różnych parametrów meteorologicznych znacznie różniły się, zarówno pod wzglę-dem wartości średnich sezonowych jak i ekstremalnych, ale cechowała je istotna współzależność. Najbardziej wodooszczędne okazało się sterowanie nawadnianiem według metody bilansowej Drupki, a w drugiej kolejności na podstawie pomiarów opadów atmosferycznych. Najwięcej terminów nawadniania, zarówno w roku suchym jak i mokrym, ustalono na podstawie metody bilansowej z wykorzy-staniem wskaźnika zużycia wody Hargreavesa. Ustalanie terminów nawadniania roślin według bilansowania przychodów i rozchodów wody na podstawie wskaźni-ków Drupki oraz według wyłącznie pomiaru opadów atmosferycznych warto zale-cać praktyce, ze względu na stwierdzoną wodooszczędność tych metod oraz wyko-rzystywanie tylko najprostszych wyników pomiarów meteorologicznych standardowych lub automatycznych.
...
W doświadczeniu polowym, przeprowadzonym w sezonie wegetacyjnym 2010r. na glebie lekkiej w Mochełku koło Bydgoszczy, badano wpływ deszczowa-nia i czterech wariantów nawożenia azotowego na wysokość i jakość plonu ziarna browarnych odmian jęczmienia jarego ‘Mauritia' oraz ‘Marthe'. Okres wegetacji jęczmienia pod względem sumy opadów należał do wilgotnych, jednak cechował się wyjątkowo nierównomiernym rozkładem opadów w poszczególnych dekadach. W okresie obejmującym fazę kłoszenia i dojrzewania jęczmienia opady wyniosły zaledwie 16,3 mm, co spowodowało potrzebę deszczowania roślin. Łącznie w pięciu dawkach jednorazowych zastosowano 105 mm wody. Stwierdzono, ze wysokość plonów ziarna jęczmienia jarego wynosiła od 3,05 t.ha-1 do 6,34 t.ha-1, w zależności od odmiany, deszczowania i wariantu nawo-żenia azotowego. Niezależnie od zastosowanych czynników, większą średnio o 31% wysokością plonów charakteryzowała się odmiana ‘Marthe'. Średni przyrost plonu ziarna pod wpływem zastosowania deszczowania wyniósł 37,3%. Wskazuje to na dużą celowość wprowadzenia tego zabiegu do technologii produkcji jęczmienia browarnego jako czynnika podwyższającego wysokość plonów ziarna w sezonach wegetacji cechujących się występowaniem posuch atmosferycznych i rolniczych w okresie wzmożonego zapotrzebowania roślin na wodę. Reakcja roślin na nawożenie i jego wzrastające dawki zależała od warunków wodnych, zróżnicowanych w wyniku deszczowania. W warunkach bez deszczowania stwierdzono brak istotnego zróżnicowania wysokości plonu odmiany ‘Mauritia' oraz zmniejszenie wysokości plonu ...
Badania wykonano w celu oceny kierunku, zakresu i stopnia istotności zmian wskaźników charakteryzujących termiczne okresy rolnicze w rejonie Bydgoszczy. W badaniach wykorzystano wyniki pomiarów temperatury powietrza, prowadzonych w sposób standardowy, w Stacji Badawczej Wydziału Rolnictwa i Biotechnologii UTP Bydgoszcz w Mochełku, położonej około 20 km od Byd-goszczy. Badaniami objęto 30-letni okres normalny 1981-2010. Uwzględniono następujące termiczne okresy rolnicze: gospodarczy, wegetacyjny, aktywnego wzrostu roślin, dojrzewania oraz zimowego spoczynku roślin. W wyniku przepro-wadzonych badań nie stwierdzono istotnych trendów zmian wszystkich 15 bada-nych wskaźników charakteryzujących termiczne okresy rolnicze rejonu Bydgoszczy wraz z upływem lat od 1981 do 2010 roku. W niektórych przypadkach (5 na analizowanych 15) stwierdzono natomiast poszerzenie ich zmienności czasowej w latach 1996-2010, w stosunku do poprzedniego okresu 15-letniego 1981-1995, które ewentualnie można traktować, jako symptom obserwowanych zmian klima-tycznych. Średnie wieloletnie w okresie 1981-2010 wartości badanych wskaźników termicznych okresów rolniczych są zgodne z normatywnymi dla rejonu Bydgoszczy, podawanymi w publikacjach charakteryzujących klimat i agroklimat Polski, co świadczy o reprezentatywności punktu pomiarowego w Mochełku. Badania potwierdziły bardzo dużą niestabilność czasową termicznych okresów rolniczych w rejonie Bydgoszczy, charakterystyczną dla umiarkowanego i przejściowego klimatu Polski. ...
W artykule przedstawiono wyniki porównania wartości średniej dobowej temperatury powietrza obliczonej w oparciu o różne procedury pomiarowe. Dane do badań pochodziły z pomiarów automatyczną stacją meteorologiczną zlokalizowaną w Stacji Badawczej Uniwersytetu Technologiczno - Przyrodniczego w odległości ok. 20 km od Bydgoszczy. Serie danych obejmowały dziesięć lat z okresu 2000-2012 z wyłączeniem roku 2005, 2006 i 2010, z uwagi na niepełne serie pomiarowe spowodowane serwisowaniem sensorów. Automatyczna stacja meteorologiczna zaprogramowana została na próbkowanie w odstępach 5-cio minutowych, następnie dane zapisywane były w pamięci loggera, jako wielkości średnie z godziny. Cogodzinne wartości temperatury powietrza oraz wartości temperatury maksymalnej i minimalnej były podstawą do obliczenia średniej dobowej temperatury powietrza wybranymi metodami. Celem pracy jest ocena wybranych metod obliczania temperatury średniej dobowej w stosunku do metody, która zgodnie z zaleceniami WMO najlepiej szacuje wartość średnią (obliczana z 24 obserwacji terminowych), oraz określenie pośrednio, czy zmiana metody może wpłynąć na bieżącą ocenę potrzeb wodnych roślin. W wyniku przeprowadzonych badań stwierdzono, że średnie dobowe wartości temperatury powietrza wyznaczone w oparciu o różne formuły matematyczne różnią się od wartości średniej rzeczy-wistej. Stosowanie danych godzinowych ze stacji automatycznych do szacowania wskaźników zużycia wody powinno być poprzedzone analizą określającą, w jaki sposób różnice te mogą wpływać na ustalanie terminów ...
The study was carried out in order to determine the frequency of droughts in the period of increased water needs in potato, and to assess the needs and expected productive effects of the plants grown under irrigation on the basis of temporal variation of the standardized precipitation index SPI in the Kujawsko-Pomorskie district. Rainfall data were derived from standard measurements of atmospheric precipitation in between 1 July and 31 August in the multi-annual period 1981-2010.These data were obtained from the branches of COBORU in Chrząstowo, Głębokie and Głodowo, and the University of Technology and Life Sciences Research Centre in Mochełek. The results of carried research showed that the frequency of occurrence of dry spell during the period of increased needs for water of potato amounted to 26.7-40.0% in the region, depending on the locality. Strong droughts occurred in the year 1983, 1989, 1992 and 1994, moderate drought in 2005 and weak droughts in 1982, 1984 and 1999. Great irrigation needs of potato which corresponded to periods of strong and moderate droughts (SPI ≤ -1.0) have been identified in 5 years of the 30 years examined. The expected increase in the yield of potato tubers grown on light soils under irrigation ...
Celem badań było ocena działania i współdziałania deszczowania oraz nawożenia azotem na kształtowanie się wysokości i jakości plonu ziarna jęczmienia jarego browarnej odmiany ‘Signora' na glebie lekkiej o podłożu zwięzłym. Ścisłe doświadczenie polowe przeprowadzono w latach 2013-2014 na polu doświadczalnym Katedry Melioracji i Agrometeorologii UTP, zlokalizowanym w Mochełku koło Bydgoszczy. W okresie badań wystąpiły przeciętne potrzeby deszczowania jęczmienia, wynikające przede wszystkim z nierównomiernego rozkładu opadów atmosferycznych w badanych sezonach wegetacyjnych. Sezonowa dawka nawodnieniowa wyniosła średnio 72,5 mm. W badaniach szczególną uwagę zwrócono na cechy jakości ziarna wpływające na jego przydatność słodowniczą. Stwierdzono, że deszczowanie przyczyniło się do istotnej zwyżki plonu ziarna, choć efektywność jednostkowa tego zabiegu była niższa od osiąganej we wcześniejszych doświadczeniach z innymi odmianami. Ziarno jęczmienia pochodzące ze stanowisk deszczowanych zawierało istotnie mniej białka i lepsze wskaźniki wartości słodowniczej, w porównaniu do ziarna roślin nie deszczowanych. Optymalną dawką azotu zarówno w warunkach deszczowania, jak i na stanowiskach nie deszczowanych, było 30 kg.ha-1. Zastosowanie nawożenia pogłównego (wariant N3) przyczyniło się co prawda do istotnego wzrostu ilości plonu, zwłaszcza w warunkach deszczowania, ale ziarno cechowała najniższa przydatność słodownicza. ...
W pracy porównano warunki termiczne powietrza w lipcu 2014 roku warunkujące powstawanie stresu cieplnego na obszarach o różnym pokryciu powierzchni - silnie zurbanizowanym (centrum Bydgoszczy), słabo zurbanizowanym (dzielnica peryferyjna Fordon) i użytkowanym rolniczo (Mochełek). Do analizy wykorzystano godzinowe wyniki pomiarów meteorologicznych z trzech automatycznych stacji pomiarowych rejestrujących temperaturę i wilgotność powietrza, prędkość wiatru i całkowite promieniowanie słoneczne. Porównano wielkości średnie i ekstremalne temperatury powietrza oraz temperatury odczuwalnej (radiacyjno-efektywnej TRE). Uzyskane wyniki pozwoliły stwierdzić, że w analizowanym okresie w centrum miasta wystąpił efekt miejskiej wyspy ciepła. Temperatura powietrza i temperatura odczuwalna (TRE) w centrum Bydgoszczy była wyraźnie wyższa w porównaniu z obszarem peryferyjnym a zwłaszcza w porównaniu z obszarem wiejskim. Liczba dni z odczuciem gorąca w Bydgoszczy była dwukrotnie wyższa niż na porównywanych obszarach peryferyjnym i wiejskim. ...
This paper analysed the direction and the degree of significance of changes in selected indicators of climate risk for grain maize in the long-term period of 1985-2014 for the Bydgoszcz region. On the basis of meteorological data originating from the Research Station of the Bydgoszcz University of Science and Technology in Mochełek, the following unfavourable weather factors for maize cultivation were determined: a shortened period of plant active growth, the occurrence of late spring ground frosts, meteorological droughts and agricultural droughts. On the basis of the research conducted, a high temporal variability was found for weather conditions that are unfavourable for maize cultivation, as such conditions occurred with varied frequency, depending on the type of the adverse factor and the assumed criterion for its determination. No significant trends were found regarding the changes in the examined climate risk indicators for production of maize grain over the period between 1985 and 2014, apart from an increase in the number of moderate and strong late spring frosts. The research demonstrated an increase in temporal variability of the length of the plant active growth period and the occurrence of moderate and strong late spring frosts, as well as a clear decrease in temporal ...
To evaluate the economic efficiency of irrigation in corn cultivated for grain, production effects were used, which were obtained from studies conducted by researcher team from the Department of Land Reclamation and Agrometeorology at the Experiment Station of the UTP University of Science and Technology in Bydgoszcz in 2005-2016. The research covered the effect of irrigation on yielding of the crop. Economic efficiency calculations were made using the direct surplus increase calculation method. In each variant irrigation enhanced production effects. It was not always economically justified, however. The irrigation costs (for drip and sprinkler irrigation systems) per hectare were decreasing with an increase in acreage. Applying drip irrigation was economically unjustified in moist years and on average in the multi-year period. In the years with dry and average precipitation conditions the direct surplus was positive, except for irrigation of 1 ha. As for the sprinkler-irrigation system, a lack of economic efficiency was reported in moist years, whereas in dry and average years as well as on average in the multi-year period, except for 1 hectare acreage, corn sprinkler-irrigation was economically justified. ...
The aim of the research was the evaluation of sprinkler irrigation and nitrogen fertilization on some selected features of the quality of malt and wort from ‘Marthe' and ‘Mauritia' malting barley grains. The field experiment was carried out in the years 2010-2012 at the Research Station of the University of Science and Technology in Mochełek near Bydgoszcz. As a result of 3-year field experiment and laboratory test of grain, malt and wort, it was found that introducing sprinkler irrigation into the production process of malting barley is a step justified by the obtained quality effects. It was found that in the case of irrigated malting barley cultivations nitrogen fertilization at the rate of 30 kg∙ha-1 provides (in relation to control, non-irrigated treatment) the highest values of such parameters as weight of the technical barley crops, content of protein, extractivity of Pilsen type malt, amount of obtained wort and simplified mashing efficiency. The combination of sprinkler irrigation of malting barley plants with their nitrogen fertilization at the increased rates of 60 and 90 kg∙ha-1, resulted in the following effect - high mass of the usable grain of crops remained but their quality deteriorated. Malt produced from malting barley fertilized with nitrogen ...
Podstawowym celem pracy, wykonanej w ramach strategii badawczej dotyczącej aktualnie zachodzących zmian klimatu regionalnego Pomorza i Kujaw było zaprzeczenie hipotezie o zwiększającej się częstości i intensywności występowania susz w okresie wzmożonych potrzeb wodnych kukurydzy, obejmującym miesiące czerwiec i lipiec, w latach 1981-2010. Praca miała także na celu potwierdzenie istotnej zależności między wskaźnikami charakteryzującymi suszę meteorologiczną i rolniczą. Materiał do badań stanowiły dane z pięciu meteorologicznych punktów pomiarowych zlokalizowanych w regionie. Zastosowano metody statystyczne stosowane w opracowaniach klimatologicznych, między innymi metodę trendów z zastosowaniem równań regresji liniowej. Średnie wieloletnie 1981-2010 wysokości opadów w okresie wzmożonych potrzeb wodnych kukurydzy (VI-VII) w miejscowościach regionu Pomorza i Kujaw cechowała zmienność przestrzenna wynosząca 22,6%. Częstość występowania susz meteorologicznych w okresie czerwca i lipca wyniosła 26,7-33,3%. Nie stwierdzono istotnych zmian częstości i intensywności występowania tych susz wraz upływem lat od 1981 do 2010. Produkcja kukurydzy w regionie Pomorza i Kujaw jest prowadzona w warunkach częstego występowania niedoborów opadów atmosferycznych w okresie wzmożonych potrzeb wodnych, które maksymalnie wynoszą od -91 do -124 mm, w zależności od miejscowości. Niedobory te nie wykazały istotnych, ukierunkowanych zmian w latach 1981-2010. ...
W pracy przedstawiono wyniki badań zmienności wilgotności względnej powietrza w okresie wegetacyjnym w okolicy Bydgoszczy w latach 1985-2010, na podstawie pomiarów z reprezentatywnej stacji meteorologicznej zlokalizowanej w obrębie Lotniska Bydgoszcz-Szwederowo. Znormalizowane pomiary wilgotności powietrza prowadzone były psychrometrem Assmanna w klatce meteorologicznej na wysokości 2 m nad powierzchnią gruntu, zlokalizowanej na wysoczyźnie, w odległości około 3,5 km od centrum miasta. W pracy zbadano charakter i wielkość zmian średniej wilgotności względnej powietrza obliczając wybrane elementy statystyki opisowej. Przeprowadzono analizę regresji i na podstawie liniowej funkcji określono kierunek zmian badanego wskaźnika wraz z upływem czasu. Średnią wilgotność względną powietrza w rejonie Bydgoszczy w miesiącach wiosennych i letnich, charakteryzowała duża zmienność czasowa, właściwa dla umiarkowanego i przejściowego klimatu Polski. Trend zmian badanego wskaźnika w badanym wieloleciu 1985-2010 nie został potwierdzony statystycznie. W okresie 1998-2010 w stosunku do poprzedniego okresu 1985-1997, stwierdzono poszerzenie zmienności czasowej w 5 na 7 badanych przypadków. ...
Celem pracy było określenie wpływu cech odmianowych, deszczowania i nawożenia azotowego na przydatność gospodarczą badanych odmian jęczmienia browarnego. Przydatność gospodarczą określono na podstawie plonu ziarna celnego oraz wydajności słodowania i masy słodu możliwej do pozyskania z powierzchni 1 hektara uprawy. Doświadczenie polowe przeprowadzono w sezonie wegetacyj-nym 2010 na glebie lekkiej w Mochełku koło Bydgoszczy. Stwierdzono, że wyższą przydatnością gospodarczą, określoną na podstawie plonu ziarna celnego oraz masy słodu i wydajności słodowania, charakteryzowała się browarnicza odmiana jęczmienia jarego ‘Marthe'. Wprowadzenie deszczowania w technologii uprawy jęczmienia browarnego przyczyniło się do zwiększenia plonu ziarna celnego oraz wydajności procesu słodowania z jednostki powierzchni. Optymalny poziom nawożenia azotem deszczowanych upraw jęczmienia browarnego, pod względem wielkości plonu użytecznego ziarna oraz masy uzyskanego słodu, powi-nien wynosić 30 kg.ha-1. Zwiększenie nawożenia do 60-90 kg.ha-1nie spowodowało istotnego wzrostu masy ziarna celnego i słodu.
...
