Zeszyt: 2016, vol. 13 / III / 2 (Jun 2016)
W artykule opisano dobór parametrów prowadzenia reakcji otrzymywania nanocząstek magnetycznych (nanoFe3O4) na drodze syntezy Massarta. Jednakże nanocząstki magnetyczne należą do bardzo niestabilnych układów i szybko ulegają aglomeracji. Dlatego też, w drugim etapie syntezy przeprowadzono otoczkowanie nanocząstek magnetycznych nanozłotem (nanoFe3O4/Au) w obecności odpowiedniego stabilizatora. W związku z tym przeprowadzono syntezy w obecności 10% (wag.) r-ru PVP, 0,1M r-rze cytrynianu sodu oraz 3% r-ru gumy arabskiej, w temperaturze pokojowej oraz podwyższonej do 80°C. Przebieg reakcji kontrolowano za pomocą spektrofotometrii UV-Vis. Uzyskane nanocząstki magnetyczne otoczkowane nanozłotem zostały poddane analizie rentgenograficznej oraz dla wybranych próbek wyznaczono średni rozmiar cząstek za pomocą metody dynamicznego rozpraszania światła laserowego (DLS). ...
W dotychczasowych badaniach wiele uwagi poświęcano wpływowi ciągów komunikacyjnych m.in. na zanieczyszczenie gleb metalami ciężkimi, utrudnioną migrację zwierząt, hałas czy synantropizację szaty roślinnej. W niniejszej pracy zbadano oddziaływanie drogi o bardzo małym natężeniu ruchu na roślinność zielną, a w szczególności na występowanie 3 gatunków roślin z rodziny wrzosowatych: wrzosu zwyczajnego, borówki czarnej i borówki brusznicy, oraz zmienność pH gleb. Obserwacje prowadzono w drzewostanach sosnowych w siedlisku boru świeżego i boru mieszanego świeżego na terenie Puszczy Noteckiej. Założono dwanaście prostopadłych do osi drogi prostokątnych powierzchni doświadczalnych - transektów. Na każdym z nich wyznaczono 3-4 działki badawcze zlokalizowane w różnej odległości od krawędzi jezdni. Na działkach przeprowadzono obserwacje roślinności i pomiary pH gleb. Uzyskane z transektów wyniki uśredniono w obrębie działek ulokowanych w tej samej odległości od drogi i porównano z innymi stosując metody statystyczne. Przy drodze próchnica leśna okazała się istotnie mniej kwaśna niż w głębi drzewostanu, obficiej występowała roślinność zielna, w tym wrzos zwyczajny, rzadziej natomiast pojawiały się borówka czarna i brusznica, których to częstość występowania istotnie rosła wraz ze zwiększaniem odległości od drogi. ...
Nadrzędnym celem Ramowej Dyrektywy Wodnej 2000/60/WE jest ochrona wód i środowiska wodnego dla przyszłych pokoleń. Osiągnięcie dobrego stanu wszystkich części wód następuje poprzez określenie i wdrożenie koniecznych działań w ramach zintegrowanych programów działań w państwach członkowskich. Wydzielone tzw. jednolite części wód, zarówno powierzchniowe, jak i podziemne, należy chronić, aby przyszłym pokoleniom pozostawić je w dobrym stanie ilościowym i jakościowym. Inwestycje w energetykę odnawialną, uznawane są w świetle Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/28/WE z dnia 23 kwietnia 2009 r. w sprawie promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych za źródła energii promowane ze względu na troskę o środowisko. Tym samym korzyści z realizacji takich przedsięwzięć są wysoko cenione zarówno w skali regionalnej, jak i skali globalnej, szczególnie ze względu na zmiany klimatyczne oraz postępujące zanieczyszczenie środowiska. Krajowe doświadczenia w realizacji małych elektrowni wodnych świadczą jednak o wysokim stopniu niejednoznaczności i budzą wiele kontrowersji. Wpływ zarówno pozytywny, jak i negatywny realizacji MEW, jest wysoko zależny od indywidualnej lokalizacji oraz od aktualnego stanu środowiska. W artykule przedstawione zostały obowiązujące przepisy prawne oraz wskazane możliwe oddziaływania przedsięwzięcia ograniczone do analizy wpływu na ochronę jednolitych części wód podziemnych. ...
Kompostowanie to sięgająca starożytności praktyka rolnicza mająca za zadanie wyprodukowanie cennych nawozów. W drugiej połowie XX wieku zaczęto wykorzystywać tą praktykę do utylizacji frakcji organicznej odpadów komunalnych i osadów z oczyszczalni ścieków i takie zastosowanie tego procesu dziś dominuje. Nie oznacza to jednak, że zaprzestano produkcji kompostów z „tradycyjnych" materiałów, że nie wykorzystuje się ich jako nawozów w ogrodnictwie. Celem pracy była ocena zróżnicowania zawartość Cd, Pb, Zn i Cu w kompostach wytwarzanych w różnych technologiach i miejscach z podobnego materiału wsadowego. Materiał badawczy pozyskano z krakowskiej kompostowni w Baryczy należącej do MPO w Krakowie, kompostowni w Płaszowie (dzielnica Krakowa) należącej do firmy Ekokonsorcjum-Efekt z przydomowych pryzm i kompostowników zlokalizowanych w podkrakowskich sołectwach Bobin, Czarnochowice i Rzozów oraz z ogrodów działkowych położonych przy ul. Praskiej w Krakowie. Materiałem wsadowym do ocenianych kompostów były: odpady z pielęgnacji zieleni miejskiej, odpady z placów targowych, na których sprzedawano warzywa i owoce, chwast z plewienia, pozostałości uprawianych roślin (ich części niekonsumpcyjne), resztki z jedzenia. Zawartości analizowanych pierwiastków oznaczono metodą płomieniową na spektrofotometrze absorbcji atomowej (FAAS) aparacie Solaar M6 firmy Unicam. Miejsce wytwarzania kompostu a więc materiał wsadowy i sposób kompostowania miały wpływ na zawartość badanych metali. Komposty różniły się istotnie statystycznie pod ...
Analizie podano podłoża skomponowane na bazie wytłoków jabłkowych, wysłodków bura-czanych, pulpy ziemniaczanej oraz CCM (Corn-Cob-Mix). W wykonanych podłożach wyznaczono zawartości wilgoci, a następnie podano rozdrobnieniu i uwodniono do wilgotności 90%. Wykonane wsady umieszczono w fermentorach, proces prowadzono przez 30 dni. W pracy przedstawiono wyniki ilości i jakości uzyskanego biogazu. Największe opóźnienie fermentacji odnotowano dla podłoża wykonanego na bazie CCM. Biogaz uzyskany z wysłodków buraczanych charakteryzował się najwyższym poziomem zawartości CH4 (66%). Przeprowadzone badania wykazały, iż analizowane masy organiczne z powodzeniem mogą być używane jako substrat do biogazowni rolniczej. Z podłoża wykonanego na bazie wycierki ziemniaczanej uzyskano najmniejszą ilość biogazu tj. 90 Ndm3•kg-1 s.m., największym wydzielanie biogazu charakteryzował się wsad wykonany z CCM (240 Ndm3•kg-1 s.m.). ...
Celem pracy była charakterystyka warunków termiczno-opadowych w województwie opolskim na podstawie wartości średnich miesięcznych temperatur powietrza i miesięcznych sum opadów atmosferycznych (1981-2010) ze stacji: Łosiów, Stare Olesno, Opole i Głubczyce. Obliczono podstawowe charakterystyki statystyczne warunków termiczno-opadowych, którymi były średnie 30-letnie wartości miesięcznych i rocznych temperatury powietrza oraz opadów atmosferycznych, odchylenia standardowe temperatury, współczynniki zmienności opadów atmosferycznych. Badano również czy występują tendencje zmian temperatury i opadów. Ponadto, wyznaczono daty początku i końca okresów termicznych oraz ich długości. Wyznaczone okresy to termiczna zima, okres gospodarczy, wegetacyjny, intensywnej wegetacji oraz dojrzewania odpowiadający okresowi termicznego lata. W ostatnim etapie prac obliczono wskaźnik suchości A. Na podstawie przeprowadzonych obliczeń stwierdzono, że na obszarze województwa opolskiego średnia roczna temperatura powietrza wahała się od 8,0°C do 9,1°C i w przypadku dwóch miejscowości wystąpił istotny jej wzrost. Zaobserwowano również istotny wzrost temperatury miesięcznej w kwietniu i miesiącach letnich. Wzrost temperatury przełożył się na zmiany czasu trwania okresów termicznych, które na badanym obszarze były zróżnicowane co do długości. Zima trwała od 54 do 76 dni, okres gospodarczy od 246 do 260 dni, okres wegetacji od 221 do 235 dni, okres intensywnej wegetacji od 161 do 176 dni, a okres termicznego lata od 90 do 111 dni.Średnie roczne sumy opadów ...
Celem przedstawionej pracy jestanaliza wielkości turbulencji w podstawowych jednostkach hydromorfologicznych rzeki górskiej na przykładzie odcinka Skawy. Pomiary składowych prędkości chwilowej sondą MicroADV w ośmiu losowych lokalizacjach na poziomie 20% i 40% głębokości lokalnej wykonano w czterech jednostkach hydromorfologicznych - ploso, nurt, bystrze i rwący nurt. Na podstawie uzyskanych wartości obliczono lokalne wartości prędkości wypadkowej oraz parametry ruchu turbulentnego: intensywność turbulencji i turbulentną energię kinetyczną. Wyniki badań wskazują na duże zróżnicowanie lokalnych wartości parametrów turbulencji w obrębie jednostki. Wielkość turbulencji wzrasta wraz z prędkością układając jednostki w kolejności ploso, nurt, rwący nurt, bystrze. Zauważono wzrost wielkości turbulencji w kierunku dna w jednostkach o niskiej prędkości przepływu - ploso i nurt, natomiast w jednostkach o wyższej prędkości (bystrze i rwący nurt) nie wykazały jednoznacznie podobnej tendencji. ...
Celem pracy jest ocena możliwości wykorzystania betonu komórkowego jako materiału reaktywnego do usuwania fosforu z roztworów wodnych. Do badań użyto betonu komórkowego wyprodukowanego według technologii piaskowej. Na podstawie krótkich testów kontaktowych oszacowano optymalny czas kontaktu materiału reaktywnego z roztworem wynoszący 60 min podczas których 82% fosforu jest usuwane z roztworu. Badania laboratoryjne wykazały, że materiał ten charakteryzuje się dobrymi zdolnościami sorpcyjnymi (6,03 mg•g-1). Na podstawie izotermy Langmuira oszacowano wartość maksymalnej pojemności sorpcyjnej Smax, która wynosi 16,87 mg P-PO4•g-1. Z tych powodów, beton kosmówkowy może znaleźć zastawanie jako medium filtracyjne do usuwania fosforu z zanieczyszczonych wód powierzchniowych jak i ścieków. ...
Większość przydomowych oczyszczalni odprowadza ścieki do odbiornika w postaci gruntu, najczęściej za pomocą urządzeń infiltracyjnych. Celem badań było porównanie wybranych metod określania wodoprzepuszczalności gruntu pod kątem oceny jego przydatności jako odbiornika ścieków. Współczynniki filtracji określono w badaniach terenowych (test perkolacyjny), laboratoryjnych (pomiar w aparacie de Wit'a) oraz metodą obliczeniową (na podstawie wyników analizy sitowej). Analizą objęto 7 potencjalnych lokalizacji przydomowych oczyszczalni. Na podstawie krzywych uziarnienia badane grunty zostały sklasyfikowane jako: piasek słabogliniasty, piasek gliniasty i glina piaszczysta. Najwyższe wartości współczynników filtracji badanych gruntów uzyskano w badaniach terenowych, a najniższe metodami obliczeniowymi. Obliczone obciążenia hydrauliczne badanych gruntów we wszystkich przypadkach są znacznie niższe niż wartość LTAR. Przyczyną może być fakt, że wykorzystana do obliczeń zależność była opracowana dla ścieków oczyszczonych mechanicznie i uwzględniała kolmatację systemu odpływającymi z osadnika zawiesinami. W przypadku ścieków biologicznie oczyszczonych rozprowadzanych w badanych gruntach drobnoziarnistych, powierzchnia infiltracji obliczona na podstawie testu perkolacyjnego zapewni bezpieczne odprowadzanie ścieków przez wiele lat eksploatacji przydomowej oczyszczalni. ...
Produkcja biogazu w Polsce corocznie zwiększa swój udział w wytwarzaniu energii odnawial-nej kraju, a także stanowi doskonałą metodę zagospodarowania odpadów organicznych z rol-nictwa oraz przemysłu rolno-spożywczego. Powstały w wyniku fermentacji metanowej biogaz jest wykorzystywany do produkcji energii elektrycznej jak i cieplnej. Celem pracy było wyznaczenie ilości wydzielanego biogazu, z dostępnej biomasy, uzyskanej w wyniku działalności rolniczej gospodarstwa, zlokalizowanego w miejscowości Kazimierza Wielka. Na podstawie otrzymanych wyników obliczono ilość energii możliwą do uzyskania z dostępnej biomasy w gospodarstwie rolnym. Wszystkie badania nad jakością i ilością wydzie-lonego biogazu zostały przeprowadzone w laboratorium biogazowni znajdującym się na Wy-dziale Inżynierii Produkcji i Energetyki Uniwersytetu Rolniczego w Krakowie. Badaniu zostały poddane następujące frakcje pochodzenia rolniczego: liście buraka cukrowego, korzeń bura-ka cukrowego, słoma z kukurydzy oraz kiszonka z kukurydzy. Na podstawie dostępnych materiałów oraz przeprowadzonych badań, dobrano generator tło-kowy o mocy 350 kW a całkowita energia możliwa do wytworzenia wynosi ok. 2806 MWh. Ma podstawie przeprowadzonej analizy wynika, że badane gospodarstwo rolne może prowa-dzić działalność związaną z produkcją biogazu, która będzie stanowić dywersyfikacje jego dochodów. ...
Celem pracy jest charakterystyka termiczna zim z dodatnią temperaturą powietrza na obszarze Polski w najnowszej normie wskazywanej przez WMO do opracowań klimatycznych 1981-2010, na którą przypada okres wyraźnego wzrostu temperatury powietrza w skali globalnej i na obszarze Polski, ze wskazaniem konsekwencji jej zmian na walory rekreacyjno-turystyczne obszarów wiejskich. W opracowaniu wykorzystano średnie miesięczne wartości temperatury powietrza z 53 stacji meteorologicznych położonych na terenach nizinnych. Za okres zimowy przyjęto miesiące - XII, I, II. Wyróżniono 6 zim we wszystkich trzech miesiącach o temperaturze średniej obszarowej dodatniej. Były to zimy: 1987/1988, 1988/1989, 1989/1990, 1997/1998, 2006/2007 i 2007/2008. Przeciętna ciepła zima z dodatnią temperaturą we wszystkich miesiącach cechuje się południkowym przebiegiem izoterm stycznia o wartościach od 1 do 3ºC ze wschodu na zachód. W najcieplejszym styczniu 2007 roku przebiegały cztery takie izotermy w podobnym układzie o wartościach od 2 do 5ºC. Najważniejszym ujemnym skutkiem ocieplenia w okresie zimowym jest zmniejszenie się czasu trwania i grubości pokrywy śnieżnej. ...
Obecnie parki narodowe gromadzą znaczne ilości danych przestrzennych. Dane te pozyskiwane są z powietrza, z ziemi oraz z wody. Występują one zarówno w postaci cyfrowej jak i analogowej, a do ich przetwarzania wykorzystywane są systemy o różnorodnych funkcjonalnościach i różnym stopniu złożoności. Budowa infrastruktury geoinformacyjnej parków odbywa się najczęściej z wykorzystaniem zobrazowań satelitarnych, lotniczych oraz danych z bezpośrednich pomiarów terenowych. Dane terenowe zbierane są na ogół przy użyciu odbiorników nawigacji satelitarnej (GNSS). Duże możliwości gromadzenia geodanych dają obecnie, wykorzystywane coraz częściej technologie Bezzałogowych Systemów Powietrznych (UAS) oraz skaningu laserowego. Analityczne opracowanie danych odbywa się na ogół przy zastosowaniu aplikacji typu GIS (Geographic Information System), która umożliwia analizy danych rastrowych, bazodanowych i wysokościowych. Dane te mają także swoje odniesienie przestrzenne, dzięki czemu możliwe jest np. określanie natężenia szlaków turystycznych czy stopnia wilgotności ściółki leśnej. W publikacji zaprezentowano możliwości wykorzystania systemu typu GIS na przykładzie Parku Narodowego Ujście Warty. W przedstawionym rozwiązaniu podstawą uzyskiwania informacji są dane atrybutowe zapisane w geobazie (w środowisku ArcGIS), dane obrazowe (obrazy lotnicze, satelitarne i z UAS) oraz Numeryczne Modele Wysokościowe. Dzięki opisanej propozycji (Witzurki A., 2013) możliwe stało się utworzenie w pełni funkcjonalnego systemu, wykorzystującego szerokie spektrum danych przestrzennych. W publikacji przedstawiono również możliwości trójwymiarowego opracowania ...
W artykule przedstawiono problematykę pomiarów geodezyjnych na terenach rolnych. Nakreślono tradycyjne metody pomiarów i wskazano na przyczyny nieścisłości osiąganych wyników tych pomiarów ze stanem faktycznym na gruncie. Przy ocenie niezgodności pomiarów ze stanem faktycznym wykorzystano doświadczenia jednego z autorów (Beczkowski K.), który jest biegłym sądowym. Wskazano na możliwość wykorzystania metod fotogrametrycznych do wyznaczania granic działek i użytków, ze szczególnym uwzględnieniem Bezzałogowych Systemów Latających (BSL). Opisano metody przetwarzania zdjęć pomiarowych pozyskanych kamerami niemetrycznymi zamontowanymi na BSL. Wskazano na potrzebę samokalibracji kamer, w wyniku której wyznaczane są ich elementy orientacji wewnętrznej, co w przypadku dokładnie wyznaczonej osnowy fotogrametrycznej, podnosi dokładność opracowań końcowych - Numerycznego Modelu (Pokrycia) Terenu i ortofotomapy. W celu uzyskania wysokich dokładności wyznaczania elementów orientacji kamer pomiarowych w niniejszym opracowaniu wykorzystano specjalnie zaprojektowaną polową osnowę fotogrametryczną. W eksperymencie pomiarowym wykonano naloty fotogrametryczne dwoma rodzajami BSL - konstrukcją wielowirnikową (pionowego startu) i płatowcem (lotu horyzontalnego), który dodatkowo wyposażony był w pozycjonowanie GNSS środka rzutów z poprawkami w czasie rzeczywistym (RTK). Przetworzenie danych z nalotów wykonano w trybach GNSS RTK bez fotopunktów, GNSS z fotopunktami i GNSS bez fotopunktów. Następnie wyznaczono dokładności wszystkich przetworzeń i odniesiono je do granic wykazanych na mapie zasadniczej. ...
Celem artykułu jest przedstawienie rozmytej jakościowej analizy porównawczej (fuzzy set Qualitative Comparative Analysis - fsQCA) jako koncepcji metodologicznej w ocenie procesów z udziałem wiedzy związanych z rozwojem obszarów wiejskich. Jako studium przypadku wybrano jednostki amorządowe, w których na co dzień realizowane są zadania na rzecz rozwoju lokalnego. W analizie skupiono się na procesie transferu wiedzy. Transfer jest najbardziej złożonym procesem wśród procesów z udziałem wiedzy. Zawiera kilka istotnych elementów, które stanowią mocny fundament efektywności organizacji, a mianowicie: pozyskiwanie wiedzy, udostępnianie wiedzy, rozpowszechnianie wiedzy oraz dzielenie się wiedzą. Od skuteczności tego procesu zależy w dużym stopniu poziom rozwoju danego obszaru m.in.: aktualizacja informacji, szybkość podejmowania decyzji, wykorzystywanie zróżnicowanych źródeł finansowania do realizacji przedsięwzięć czy implementacja innowacyjnych rozwiązań prowadząca do budowania konkurencyjności obszaru. ...
W artykule przedstawiono analizę struktury kosztów transportu odpadów komunalnych gromadzonych selektywnie, odbieranych z terenu miasta Krakowa oraz 13 gmin podmiejskich. Do analiz wybrano 4 pojazdy odbierające tzw. segregację z gospodarstw domowych (gromadzoną w różnokolorowych workach). Pojazdy te posiadają zbliżoną charakterystykę pracy. Wszystkie należą do prywatnego przedsiębiorstwa zajmującego się zbieraniem i transportem odpadów komunalnych, budowlanych i opakowaniowych. W wyniku przeprowadzonej analizy stwierdzono, iż w strukturze kosztów transportu odpadów segregowanych dla wszystkich analizowanych pojazdów, dominują koszty zużycia paliwa, koszty wynagrodzenia oraz zakupu worków, stanowiące odpowiednio 29,5%, 26,7% i 18,0%. Pozostałe koszty oraz zysk przedsiębiorstwa stanowią 25,8% całkowitych kosztów zbierania i transportu odpadów segregowanych. Koszt transportu 1 Mg odpadów gromadzonych selektywnie wynosi średnio 243,3 zł.Mg-1. Koszt ten jest wyższy o około 60 zł.Mg-1 w stosunku do kosztów transportu zmieszanych odpadów komunalnych. Średnie zużycie paliwa (ON) w przeliczeniu na 1 Mg segregowanych odpadów komunalnych wynosi około 13,2 dm3.Mg-1 i jest ono wyższe niż zużycie paliwa przez śmieciarki (transport zmieszanych odpadów komunalnych) o 1,1 dm3.Mg-1. W wyniku badań stwierdzono, iż istnieje statystycznie istotna zależność pomiędzy zużyciem paliwa (dm3.Mg-1), a udziałem kursów realizowanych na terenach wiejskich (R = -0,83). ...
