Dzięki możliwości pobierania i gromadzenia biogenów oraz pierwiastków śladowych, a także możliwości regeneracji wegetatywnej po ścięciu, niektóre gatunki wierzby i trzciny od wielu lat są stosowane w ochronie środowiska do oczyszczania ścieków i unieszkodliwiania osadów ściekowych. W pracy przedstawiono wyniki badań wybranych właściwości chemicznych, corocznie ścinanych krzewów wierzby wiciowej (Salix viminalis L.) i trzciny pospolitej (Phragmites australis Cav. Trin. Ex Steud.). Badania prowadzono w latach 2002-2004, na złożach gruntowo-roślinnych 2 małych oczyszczalni ścieków w woj. lubelskim. Obiekty te charakteryzuje podobna technologia oczyszczania ścieków. Różnią się one jednak powierzchnią złoża, sposobem doprowadzania ścieków, jak również obciążeniem hydraulicznym oraz ładunkiem zanieczyszczeń.Z badań wynika, że łodygi wierzby wykazują większe zdolności kumulacyjne azotu i fosforu niż łodygi trzciny. Natomiast zawartość potasu w wierzbie i trzcinie kształtuje się na podobnym poziomie. Rośliny nie pobierają pierwiastków biogennych ze ścieków w ciągu całego roku, lecz tylko w okresie wegetacyjnym. Ze względu na dużą zawartość tych związków w liściach oraz łodygach wskazane jest coroczne usuwanie roślin ze złoża. W przypadku pozostawienia ich następuje uwalnianie biogenów do środowiska, co może objawiać się wzrostem stężenia tych składników w ściekach odpływających ze złóż.Ze względu na dużą zawartość biogenów liście trzciny i wierzby po kompostowaniu można wykorzystać do użyźniania gleby. Poza wykorzystywaniem ...
W pracy zarysowano genezę, przedmiot ochrony i kryteria wyznaczania użytków ekologicznych - czyli niewielkich obszarów o unikalnych wartościach środowiska przyrodniczego. Omówiono procedurę ich tworzenia (od inwentaryzacji przyrodniczej po rejestrację) oraz instytucje uczestniczące w tym procesie. Określono zasady gospodarowania użytkami ekologicznymi i ich odzwierciedlenie w dokumentach planistycznych - oparte na zakazach, nakazach i ograniczeniach. Użytki ekologiczne w zasadzie nie są wykorzystywane produkcyjnie, a zarządzanie nimi zależy od tego, kto jest właścicielem gruntów, na których się znajdują (państwo, gmina, osoba prywatna). Na ogół trudno jest uzyskać zgodę właściciela na utworzenie takiego użytku - dlatego też większość obiektów jest własnością Skarbu Państwa, w tym najczęściej nadleśnictw. Obserwuje się także wypadki wykupywania i dzierżawienia cennych ekologicznie miejsc przez organizacje społeczne.Obserwacje wykazują, iż nie zawsze użytki ekologiczne są ujmowane w ewidencji gruntów oraz w planach miejscowych. We wnioskach autor postuluje: upowszechnianie tworzenia użytków ekologicznych jako formy ochrony cennej przyrody, przestrzeganie obowiązku ich ewidencjonowania, utworzenie monitoringu użytków ekologicznych oraz powierzenie zarządu nad nimi odpowiednim służbom ochrony przyrody.Użytki ekologiczne mają istotną wartość dla społeczeństwa, gdyż zapewniają wyższą jakość środowiska, niekiedy wspierają efekty gospodarowania, służą celom rekreacji i dydaktyki. ...
Wiesiołek dwuletni Oenothera biennis jest dziko rosnącym gatunkiem szczególnie na lżejszych i jałowych glebach, który od bardzo dawna wzbudzał zainteresowanie swoimi właściwościami użytkowymi. Jego korzeń używany był jako warzywo o dużych właściwościach dietetycznych. Zainteresowanie wiesiołkiem nasiliło się jeszcze bardziej pod koniec XX wieku kiedy odkryto, że zawarty w nasionach wiesiołka olejek jest bogaty w nienasycone kwasy tłuszczowe, a szczególnie linolowy i gamma linolenowy, które oprócz aktywizacji biologicznej organizmu ludzkiego, znajdują też z dobrym rezultatem zastosowanie w leczeniu różnych chorób, a szczególnie: Alzheimera, alergicznych, neuropatii cukrzycowej, demencji, nadciśnienia tętniczego, choroby wieńcowej oraz przeróżnych następstw chorób powirusowych. Ponieważ uprawa plantacyjna wiesiołka dwuletniego obniża nieco właściwości terapeutyczne uzyskiwanego z nasion olejku, przeto zdaniem autorów nasiona wiesiołka powinno się też zbierać z roślin dziko rosnących, a szczególnie wtedy, jeżeli jego występowanie jest tak masowe, jak ma to miejsce w Tokarni w województwie świętokrzyskim. Na powierzchni kilkudziesięciu hektarów odłogowanych gruntów ornych, na lekkiej glebie piaszczystej autorzy stwierdzili występowanie bardzo dużych ilości wiesiołka dwuletniego. Spontaniczne opanowanie tak znacznej powierzchni przez ten gatunek uznać można za pewnego rodzaju ewenement przyrodniczy, który skłonił autorów do bliższego zainteresowania się tą rośliną. ...
Tereny wiejskie, ze względu na specyfikę zabudowy wciąż w niewystarczającym stopniu mają uregulowaną gospodarkę ściekową. Ze względu na znaczne odległości między zabudowaniami oraz występujące często niedogodne warunki do budowy zbiorczej kanalizacji coraz powszechniej propagowane są niekonwencjonalne metody oczyszczania ścieków z tych terenów. Rozwiązania te powinny charakteryzować się znaczną skutecznością działania, niezawodnością i być atrakcyjne cenowo. Stosując takie systemy można w realiach polskiej wsi osiągnąć znacznie szybciej pożądane, równie dobre dla środowiska skutki ekologiczne, jak w przypadku planowanej budowy kanalizacji zbiorczej i lokalnej oczyszczalni ścieków. Coraz popularniejsze w naszym kraju stają się oczyszczalnie hydrofitowe, charakteryzujące się dużą sprawnością zmniejszania stężeń nie tylko zanieczyszczeń organicznych oraz zawiesin, ale również substancji biogennych, umożliwiające przy tym deponowanie i mineralizację osadów wtórnych powstających po procesie biologicznego oczyszczania. Jednym z czynników, który może w istotny sposób wpływać na procesy redukcji zanieczyszczeń w seminaturalnych technologiach oczyszczania jest temperatura ścieków i przebiegu procesu ich oczyszczania w złożu. W literaturze naukowej przedmiotu brakuje doniesień z badań terenowych na temat wpływu warunków zimowych na kinetykę przemian zanieczyszczeń organicznych i biogennych oraz uzyskane efekty pracy tego typu oczyszczalni. Wychodząc temu naprzeciw autorzy postawili sobie za cel w niniejszej pracy przeprowadzenie oceny wpływu okresu pozawegetacyjnego na efektywność redukcji zanieczyszczeń organicznych, ...
Rolnictwo polskie w znacznej części produkuje metodami ekstensywnymi. Z tego też powodu zużywa 2-3-krotnie mniej nawozów mineralnych i 7 razy mniej pestycydów niż średnio w państwach OECD. Warunki takie stwarzają duże możliwości produkcji metodami ekologicznymi. W chwili obecnej w Polsce obserwuje się coraz większe zainteresowanie tym sposobem produkcji. Przyczyniło się do tego wprowadzenie dotacji dla gospodarstw produkujących metodami ekologicznymi. Rolnictwo ekologiczne jest coraz bardziej rozpowszechnione również na terenie województwa świętokrzyskiego. Celem niniejszego artykułu jest określenie ekonomicznych aspektów produkcji rolniczej metodami ekologicznymi oraz określenie stopnia rozwoju rolnictwa ekologicznego w województwie świętokrzyskim. ...
W pracy przedstawiono wyniki badań dotyczące określenia wartości przepływu brzegowego Qb dla dwu wybranych rzek górskich: Raby oraz Kamienicy. Przedstawiono również opis wybranych metod obliczania przepływu brzegowego Qb: metodę Williamsa, Woodyera, Wołoszyna, Rileya, Pickupa-Warnera, Wollmana oraz Warnera, Schumma i Browna. Na podstawie analizy wyników obliczeń stwierdzono, między innymi, że do obliczeń przepływu brzegowego Qb nie musimy posiadać obserwacji wodowskazowych, a wystarczą wyłącznie obserwacje i pomiary przeprowadzone punktowo. Ciek, na którym prowadzimy inwestycję hydrotechniczną, może być niekontrolowany. Jednocześnie znajomość wartości przepływu brzegowego dla projektanta z branży hydrotechnicznej stanowi wskazówkę o wielkości wody wpływającej istotnie na kształtowanie się koryta cieku. Wreszcie, zauważono, że przepływ brzegowy silnie kształtuje siedliska roślinne w korycie oraz na brzegach cieku. W związku z tym korytach rzek naturalnych wskazane byłoby określenie wartości przepływu brzegowego przed każdą inwestycją metodą Woodyera. Archiwizacja tych danych może posłużyć w przyszłości do podejmowanych prób renaturalizacji tych i podobnych cieków. Badania zrealizowano dla dwóch różnych morfologicznie odcinków rzecznych: częściowo uregulowanego oraz będącego w stanie naturalnym. Badane zlewnie znajdują się na terenie Karpat. ...
W pracy przedstawiono wyniki badań z lat 1991-2001 nad wpły-wem nawadniania kroplowego i mikrozraszania na kształtowanie się poziomu wybranych metali ciężkich (Cd, Pb, Zn) w częściach jadalnych niektórych gatunków roślin warzywnych (burak ćwikłowy, cukinia, dynia, fasola szparagowa, marchew jadalna) i jagodowych (aronia, po-rzeczka czarna, truskawka). Doświadczenia polowe przeprowadzono w miejscowości Kruszyn Krajeński koło Bydgoszczy na glebie zalicza-nej do V-VI klasy bonitacyjnej. Zawartość części spławianych w war-stwie orno-próchnicznej wynosiła 7% a w poziomach podornych od 3 do 5%. Zawartość próchnicy wynosiła 1,19%. Polowa pojemność wodna w warstwie 1 m wynosiła 88 mm a wody dostępnej 68 mm. Badanym czynnikiem było nawadnianie w trzech następujących wariantach: I - kontrola (bez nawadniania), II - nawadnianie kroplowe, III - mikro-zraszanie. Nawadnianie rozpoczynano przy potencjale wodnym gleby - 0,03 MPa. Stwierdzono, że nawadnianie istotnie obniżyło zawartość metali ciężkich (Cd, Pb, Zn) w świeżej masie owoców truskawki, nie oddziaływało natomiast w sposób udowodniony statystycznie na ich poziom w owocach aronii i porzeczki czarnej. Pod wpływem mikrona-wodnień nastąpił spadek zawartości w świeżej masie owoców cukini i dyni olbrzymiej metali ciężkich (Cd, Pb, Zn) w stosunku ...
Pojęcie wielofunkcyjnego rozwoju obszarów wiejskich nie może być utożsamiane wyłącznie z procesem tworzenia nowych miejsc pracy. Wielofunkcyjność jest pojęciem szerszym, obejmuje bowiem między innymi rozwój lokalny, przedsiębiorczość planowanie długoterminowe, zróżnicowanie rolnictwa, poprawę zasobów demograficznych. Problemy wielofunkcyjnego rozwoju obszarów wiejskich muszą być zatem traktowane kompleksowo.W pracy przedstawiono wyniki badań dotyczące zróżnicowania wielofunkcyjnego rozwoju obszarów wiejskich województwa świętokrzyskiego, które obejmowały 97 gmin.Poziom rozwoju wielofunkcyjnego badanych obiektów przedstawiono w postaci syntetycznego wskaźnika rozwoju opracowanego przez Hellwiga, który został obliczony na podstawie 15 zmiennych, charakteryzujących wielofunkcyjność. wartość obliczonego wskaźnika syntetycznego zawierała się w przedziale od 0,3055 (gmina Masłów) do 0,0155 (gmina Bliżyn). Zaznaczyć należy, iż wskaźnik jest tak skonstruowany, że jego wartość wynosi od 0 do 1. W niektórych przypadkach, np. znacznej różnicy w rozwoju niektórych obiektów, jego wartość może przyjmować wartości mniejsze od 0.Dokonano również klasyfikacji badanych gmin ze względu na poziom wielofunkcyjności. Do klasy pierwszej gmin o najwyższym poziomie rozwoju wielofunkcyjnego zaliczono 10 obiektów, do klasy drugiej - średni poziom rozwoju - 36 gmin, klasa trzecia - niski poziom wielofunkcyjności - 38 gmin, a klasie czwartej o najniższym poziomie wielofunkcyjności znalazło się 13 obiektów. Przeprowadzono również analizę rozmieszczenia gmin. Stwierdzono, że gminy o najwyższym poziomie rozwoju wielofunkcyjnego położone są wzdłuż głównych ...
W artykule przedstawiono w okresie dziewięciolecia 1993-2002 przestrzenną i czasową zmienność stężeń jonów żelaza i manganu w ujmowanych podziemnych wodach wielootworowego ujęcia „Bzin" zaopatrującego wodociąg dla m. Skarżysko-Kamienna. Ujęcie Bzin składa się z sześciu studni wierconych o głębokości od 37 do 60 m i wydajności od 74 do 341 m3*h-1, ujmujących wody podziemne z węglanowych, szczelinowych utworów triasowych. Analiza badań zmienności przestrzennej stężeń jonów żelaza i manganu w okresie od 1993 do 2002 r. wskazuje na występowanie dużych zmian stężeń żelaza na początku badanego wielolecia szczególnie na kierunku N-E oraz EE-S, stężeń manganu przez cały okres badań na kierunku S-E, wysokich stężeń żelaza na końcu (studnie 1 i 1a) oraz w połowie okresu badawczego (studnia 4), natomiast manganu w początkowym okresie badań, w całym okresie eksploatacji ujęcia w ujmowanych wodach stężeń jonów żelaza w zakresie 0,01-1,24 mg*dm-3, a stężeń jonów manganu 0,01-0,75 mg*dm-3.Analiza czasowej zmienności stężeń jonów Fe i Mn w triasowych wodach podziemnych ujęcia Bzin wskazuje natomiast na to, że w wodach studni 2 i 3 następuje w miarę postępującej eksploatacji zmniejszanie się zarówno stężeń Mn jak i Fe, w studniach 1 i 1a zmniejszanie wyłącznie stężeń Mn przy zwiększających się stężeniach Fe, w studniach natomiast 3b i ...
Etnografia agrarna zajmowała się dotychczas badaniem przede wszystkim przyrodniczych, historycznych, regionalno-etnicznych, społeczno-ekonomicznych oraz technologicznych aspektów rozwoju rolnictwa w Słowacji. Bezpośrednie polityczne uwarunkowania tych procesów często ze zrozumiałych powodów traktowała marginalnie. Wraz z rozwojem cywilizacyjnym rośnie jednak wpływ decyzji politycznych na rozwój rolnictwa oraz na ludzi związanych z produkcją rolniczą. Państwo (jego polityczne i rządzące elity) wykazuje tendencję do łączenia przestrzeni społecznej i regulowania jej funkcji. Tendencja ta osiągnęła swoją najwyższą formę w drugiej połowie XX wieku podczas kolektywizacji i dekolektywizacji rolnictwa.Pierwsza połowa XX wieku oznaczała dla słowackiej wsi ciągłość kulturową. Podstawową przestrzeń społeczną tworzyła patriarchalna rodzina chłopska oraz wiejska wspólnota. Strategie życiowe pojedynczych osób oraz ich rodzin, świat wartości, jak też poziom kultury agrarnej powstawały na bazie wzorców kulturowych z okresu poprzedzającego industrializację. Druga połowa XX wieku przyniosła dla słowackiej wsi dwie przerwy w ciągłości rozwoju: pierwszą była kolektywizacja w latach 50., drugą dekolektywizacja w latach 90. Ponieważ obydwa procesy były sterowane politycznie, odbiły się na jakości życia wsi słowackiej oraz strategiach życiowych ludzi związanych z produkcją rolniczą. Autor opracowania stara się uchwycić społeczne i kulturowe konteksty tych procesów i zarysować prognozę rozwoju słowackiego kompleksu agrarnego. ...
Na zachodzie Ukrainy rozciągają się interesujące pod względem ekologicznym, biogeograficznym, krajobrazowym oraz w sensie ochrony przyrody regiony fizyczno-geograficzne jak: Karpaty, Pokucie, Roztocze, Zachodnie Polesie, Wołyń i Podole, które od dawna przyciągały uwagę naturalistów różnych specjalizacji. W XIX wieku i w późniejszym okresie między pierwszą a drugą wojną światową, kiedy te tereny wchodziły w skład państwa polskiego, istotny wkład w poznanie ich fauny i flory wnieśli polscy botanicy i leśnicy, których bibliografia naukowa liczy ponad 300 pozycji. W drugiej połowie XIX wieku, na tych obszarach powstała stosunkowo gęsta sieć kolejowa, która przybliżyła zachodnioeuropejskim rynkom zbytu bogate zasoby przyrodnicze tych ziem. W celu zaspokojenia potrzeb rozwijającego się przemysłu drzewnego, rozpoczął się masowy wyrąb lasów dębowych na terenach równinnych i iglastych w obszarach górskich. W wyniku rębni zupełnych na szeroką skalę, w wilgotnych regionach Karpat rozpoczęły się procesy erozyjne i zaczęły występować katastrofalne powodzie. Na Wołyniu i Podolu zaobserwowano znikanie cennych reliktowych formacji stepowych. Przewidując dalszy rozwój sytuacji, polscy botanicy ocenili z ekologicznego punktu widzenia skutki antropogenicznej transformacji roślinności naturalnej i w odpowiednim czasie zgłosili konieczność ochrony ważnych kompleksów przyrodniczych i charakterystycznych dla nich właściwości genetycznych i fitosocjologicznych. Już w latach 20. minionego stulecia, zaproponowali oni utworzenie w Karpatach parku narodowego ...
Ogólnym celem oczyszczania ścieków jest ochrona środowiska, a przede wszystkim ochrona czystości wód powierzchniowych. Procesowi oczyszczania ścieków zawsze towarzyszy powstawanie osadów ściekowych, które są definiowane jako organiczno-mineralna faza stała, wyodrębniona ze ścieków. Skład chemiczny osadów może być różny, w zależności od rodzaju oczyszczanych ścieków oraz w zależności od zastosowanych procesów przeróbki tych osadów. Osady ściekowe stanowią około 2% ogólnej objętości dopływających do oczyszczalni ścieków. Budowa nowych oczyszczalni ścieków i intensyfikacja procesów oczyszczania powoduje wzrost ilości osadów. Koszty budowy i eksploatacji urządzeń do przeróbki osadów ściekowych oraz koszty ich magazynowania są bardzo wysokie (nawet 50% ogólnych kosztów oczyszczalni). Alternatywą dla magazynowania ogromnych ilości osadów ściekowych może okazać się ich przyrodnicze wykorzystanie, co również przyczyniłoby się do zmniejszenia kosztów ponoszonych przez oczyszczalnie ścieków. W przeszłości badania naukowców dowodziły już o przydatności osadów ściekowych w następujących dziedzinach: rekultywacja gruntów zdewastowanych, roślinne utrwalanie powierzchni gruntu, kompostowanie osadów ściekowych. Wciąż jednak dużo kontrowersji wzbudza temat rolniczego wykorzystania osadów ściekowych. Wiąże się to głównie z niskim stopniem uświadomienia w sprawie osadów ściekowych. Wyniki badań naukowców przekonują jednak, że warto zainteresować się problemem osadów ściekowych. Osad ściekowy może okazać się cennym surowcem, a nie jak dotąd tylko problematycznym odpadem powstającym w procesie oczyszczania ścieków. ...
