W artykule przedstawiono w okresie dziewięciolecia 1993-2002 przestrzenną i czasową zmienność stężeń jonów żelaza i manganu w ujmowanych podziemnych wodach wielootworowego ujęcia „Bzin" zaopatrującego wodociąg dla m. Skarżysko-Kamienna. Ujęcie Bzin składa się z sześciu studni wierconych o głębokości od 37 do 60 m i wydajności od 74 do 341 m3*h-1, ujmujących wody podziemne z węglanowych, szczelinowych utworów triasowych. Analiza badań zmienności przestrzennej stężeń jonów żelaza i manganu w okresie od 1993 do 2002 r. wskazuje na występowanie dużych zmian stężeń żelaza na początku badanego wielolecia szczególnie na kierunku N-E oraz EE-S, stężeń manganu przez cały okres badań na kierunku S-E, wysokich stężeń żelaza na końcu (studnie 1 i 1a) oraz w połowie okresu badawczego (studnia 4), natomiast manganu w początkowym okresie badań, w całym okresie eksploatacji ujęcia w ujmowanych wodach stężeń jonów żelaza w zakresie 0,01-1,24 mg*dm-3, a stężeń jonów manganu 0,01-0,75 mg*dm-3.Analiza czasowej zmienności stężeń jonów Fe i Mn w triasowych wodach podziemnych ujęcia Bzin wskazuje natomiast na to, że w wodach studni 2 i 3 następuje w miarę postępującej eksploatacji zmniejszanie się zarówno stężeń Mn jak i Fe, w studniach 1 i 1a zmniejszanie wyłącznie stężeń Mn przy zwiększających się stężeniach Fe, w studniach natomiast 3b i ...
Występowanie wód mineralnych w różnych rejonach Polski związane jest z określoną budową geologiczną, która często uzależniona jest od warunków tektonicznych. Taka właśnie sytuacja panuje w rowie tektonicznym Krzeszowic k. Krakowa, gdzie na tektonicznie zaburzonych skałach paleozoicznych i mezozoicznych stanowiących podłoże osadziły się morskie kenozoiczne utwory wieku trzeciorzędowego-mioceńskiego, zawierające nie tylko iły, ale także osady chemiczne siarczanowe i chlorkowe (gipsy, anhydryty i hality). Wody infiltracyjne, opadowe wnikające w te osadowe skały chemiczne podczas długotrwałego okresu ługowania podlegają mineralizacji, stając się wodami mineralnymi o zawartości substancji mineralnej powyżej 1000 mg∙dm-3. Wodami mineralnymi zalegającymi w omawianym rejonie są mioceńskie siarczanowo- wapniowo-magnezowe wody wypływające w źródłach „Zdrój Główny” i „Zofia” i ujęte studniami R-1 i R-2 oraz jurajsko-kredowe wody chlorkowo-siarczanowo-sodowe występujące w studni S-2. Płytsze mioceńskie wody mineralne są wodami infiltracyjnymi o bardzo długim okresie krążenia (ponad 50 letnim). Występujące w nich jony siarczanowe, wapnia i siarkowodór pochodzą z procesów rozpuszczania mioceńskich utworów gipsowych, z wtórnymi zmianami związanymi z występowaniem bardziej redukcyjnych warunków środowiska. Wody głębszego poziomu, jurajsko-kredowego są starsze od wód płytszego mioceńskiego poziomu. Ich mineralizacja przypuszczalnie jest związana z domieszkami wody wznoszącej się pod wpływem różnicy ciśnienia hydrostatycznego z utworów karbonu produktywnego. Wydajności ujęć mioceńskich kształtują się w zakresie 0,2–22,7 m3∙h-1, natomiast ...
W pracy przedstawiono wyniki badań jakości wód podziemnych przeprowadzone w dwóch rejonach badawczych. Pierwszy zlokalizowany był w pobliżu Elektrowni i Kopalni „Turów” (Bogatynia, Działoszyn, Wolanów, Bratków). Drugi, stanowiący grupę kontrolną, usytuowany był na terenie gmin położonych w centralnej i północnej części powiatu zgorzeleckiego (Jerzmanki, Sławnikowice, Łagów, Gronów, Jagodzin). W próbkach wód, pobranych do analizy, oznaczano zawartość żelaza, manganu, ołowiu, kadmu, glinu, arsenu, cynku, miedzi i chromu oraz wskaźniki fizyko-chemiczne jakości wód tj. odczyn, przewodność, amoniak, azotany, azotyny, siarczany, fosforany, chlorki, twardość ogólną. Nie stwierdzono istotnych różnic w zawartości wymienionych składników w próbkach wód z obu rejonów badawczych. Kryterium zawartości metali ciężkich pozwala zaliczyć próbki wód podziemnych do I lub II klasy jakości. Wyjątek stanowi zawartość glinu (III lub IV klasa). Przy uwzględnieniu pozostałych parametrów fizykochemicznych, ogólna ocena jakości wód podziemnych wypada znacznie słabiej. Próbki wód znajdują się w klasie II, III, a nawet V (Jagodzin). Spowodowane jest to zwiększoną zawartością azotanów, amoniaku, manganu, glinu i arsenu. Z tego powodu próbki wód nie spełniają normy jakości wody do picia. ...
Do analizy wytypowano obszar zlewni górnej Nysy Kłodzkiej, położony w Sudetach Wschodnich. Prowadzony monitoring wód podziemnych w ostatnich latach wskazuje na niższe stany wód podziemnych niż miarodajne dla okresu wielolecia w większości punktów pomiarowych. W związku z obserwowaną tendencją do obniżania się zwierciadła wód podziemnych na obszarach nizinnych podjęto próbę przeanalizowania wieloletnich obserwacji prowadzonych w zlewni górnej Nysy Kłodzkiej. Celem tego artykułu jest scharakteryzowanie zmian głębokości zalegania zwierciadła wód podziemnych czwartorzędowej warstwy wodonośnej w wieloleciu 1971–2005 na podstawie obserwacji prowadzonych w studniach w Domaszkowie, Stroniu Śląskim i Szalejowie Górnym. Analizowany ponad 30-letni okres obserwacji pozwala na interpretację zmian położenia zwierciadła wód podziemnych w powiązaniu z warunkami opadowymi w regionie. Przeprowadzona analiza opadów w wieloleciu 1971–2005 na omawianym obszarze Sudetów wskazuje na ich periodyczność, z występowaniem lat znacznie powyżej lub znacznie poniżej normy wieloletniej. W analizowanych okresach 1971– –2005 (studnie Domaszków i Szalejów Górny) oraz 1980–2005 (studnia Stronie Śląskie) nie obserwuje się statystycznie istotnych zmian w położeniu zwierciadła wód podziemnych. Stwierdzono, iż na obszarze górskim obejmującym zlewnię górnej Nysy Kłodzkiej nie obserwuje się obniżania poziomu zalegania zwierciadła wód podziemnych, obserwowanego dla wielu studni na obszarach nizinnych. ...
W artykule przeanalizowano dane pomiarowe poziomu zalegania zwierciadła wód podziemnych w studniach gospodarskich położonych w obrębie zlewni górnej Nysy Kłodzkiej w okresie 1971–2005. Wyznaczono okresy niżówkowe wód podziemnych dwiema metodami: stosując wskaźnik zagrożenia suszą gruntową kn oraz wyznaczając niżówkę lub suszę używając jako poziomu odcięcia stan o prawdopodobieństwie p = 90% (niżówka) lub p = 50% (susza). Otrzymane wyniki pozwoliły na wyznaczenie okresów niżówkowych w analizowanych latach oraz umożliwiły na porównanie obu metod. W metodzie wykorzystującej wskaźnik zagrożenia suszą gruntową stosowane są ostrzejsze kryteria wyznaczania okresów suszy, dlatego nadaje się ona do wyznaczania okresów niżówkowych w wieloleciu, druga z metod może być zastosowana do wyznaczenia początku i czasu trwania niżówek w poszczególnych latach wielolecia. ...
Do opracowania mapy podatności wód podziemnych na zanieczyszczenie przez pestycydy organiczne może być wykorzystany system oparty na liczbowych indeksach AF, zaproponowany przez Rao i wsp. [1985]. Indeks AF uwzględnia zjawiska adwekcji, sorpcji oraz rozkładu pestycydu zachodzące w czasie jego migracji przez strefę aeracji. Zastosowanie indeksu AF na określonym obszarze wymaga zebrania danych dotyczących miąższości strefy aeracji, natężenia infiltracji efektywnej oraz danych glebowych, obejmujących gęstość objętościową i zawartość węgla organicznego, a ponadto danych dotyczących właściwości pestycydów (współczynnik sorpcji i czas połowicznego rozkładu). Najbardziej efektywną metodą analizy danych przestrzennych prowadzącą do opracowania przestrzennego rozkładu indeksu AF na analizowanym obszarze są systemy GIS. Nakreślona w niniejszej pracy koncepcja mapy podatności wód podziemnych na zanieczyszczenie przez pestycydy organiczne wymaga opracowania dwóch map numerycznych (rastrowych) przedstawiających dla określonego obszaru przestrzenną zmienność parametrów A i B, określonych parą równań (8), na podstawie których użytkownik systemu komputerowego, wykorzystując wzór (10) może w środowisku GIS samodzielnie utworzyć i wydrukować mapę podatności dla wybranego przez siebie konkretnego pestycydu. ...
W opracowaniu przedstawiono zróżnicowanie stężeń wybranych własności chemicznych oraz składu chemicznego wód podziemnych ujmowanych studniami wierconymi na terenie karpackiej części województwa małopolskiego. Omawiane wody podziemne występowały w skałach okruchowych oraz fliszowych wieku czwartorzędowego, paleogeńskiego i kredowego. Własności chemiczne obejmo-wały wielkości suchej pozostałości mineralnej, twardość ogólna oraz odczyn pH wody, natomiast skład chemiczny oznaczenie takich jonów jak HCO3-, SO42-, Cl-, NO2-, NO3-, PO43-, Ca2+, Mg2+, Na+, K+, Fe2+, Mn2+. Pod względem mineralizacji badane wody są najczęściej normalnie słodkie, słabo zasadowe i średnio twarde. Zawierają one najczęściej podwyższone stężenia jonów Fe i Mn, niekiedy też jo-nów SO42-, Cl- oraz Na. Wielkość statystycznego współczynnika zmienności ba-danych parametrów chemicznych wskazuje na to, że odczyn pH wód pod tym względem kwalifikowany jest jako mało zmienny, sucha pozostałość, twardość ogólna, HCO3-, Ca2+ i Mg2+ (za wyjątkiem wód czwartorzędowych), K+ (za wyjąt-kiem wód czwartorzędowych i kredy) jako średnio zmienne, Cl-, NO2-, NO3-, PO43- i Mn2+ (tylko w wodach czwartorzędowych), Na- i K- (tylko w wodach kre-dy), Fe2+ oraz Mn2+ jako o bardzo dużej zmienności (wsp. zmieności> 100). Pod względem hydrochemicznym badane wody czwartorzędowe są Ca-HCO3-SO4, wody paleogeńskie HCO3-Ca-Mg, a wody kredowe HCO3-Ca. ...
Specyficzna podatność wód podziemnych na zanieczyszczenie przez pesty-cydy organiczne zależy od czynników naturalnych (glebowych, klimatycznych i hydrologicznych) oraz od właściwości pestycydów, takich jak współczynnik sorpcji oraz czas połowicznego rozkładu. Problematyka oceny podatności wód podziemnych na zanieczyszczenie sprowadza się najczęściej do opracowania mapy lub map podatności i ich późniejszej analizy. Mapy podatności wód podziemnych na zanieczyszczenie przez pestycydy opracowano w środowisku GIS, wykorzystując system oparty na liczbowym indeksie AF, zaproponowany przez Rao i wsp. w 1985 r. Dla obszaru zlewni rolniczej Ciesielska Woda opracowano mapy podatności wód podziemnych na zanieczyszczenie przy różnych kombinacjach współczynnika sorpcji i czasu połowicznego rozkładu (tab. 2, rys. 1, 2). Analiza opracowanych map podatności pozwoliła na identyfikację pestycydów, których stosowanie w danych warunkach naturalnych badanej zlewni może stanowić naj-większe ryzyko zanieczyszczenia wód podziemnych (rys. 3).
...
W pracy przedstawiono wyniki oznaczeń wybranych wskaźników zanie-czyszczeń wód podziemnych (zawartości azotu azotanowego, chlorków, sodu, potasu, wapnia i magnezu) pobranych wiosną i jesienią 2006 roku z sześciu pie-zometrów zlokalizowanych wokół składowiska odpadów komunalnych w Wojczy-cach, będących uzupełnieniem wcześniej prowadzonego monitoringu. Wody podziemne dopływające do składowiska odpadów komunalnych w Wojczycach charakteryzowały się dobrą jakością. W wodach odpływających z terenu składowiska stwierdzono wzrost wartości wszystkich analizowanych wskaźników zanieczyszczeń, jednak tylko w niektórych punktach badawczych powodowało to znaczące pogorszenie jakości badanych prób.
...
W pracy omówiono podstawowe problemy ochrony środowiska wodnego w kontekście eksploatacji składowiska odpadów o ograniczonej infrastrukturze technicznej. Przeprowadzone badania, jakości wód podziemnych i odciekowych podczas zaawansowanej eksploatacji tj. w latach 2006-2008 po okresie zimowych roztopów, poddano szczegółowej analizie, w tym porównawczej, w której uwzględniono zmienność składu zarówno wód podziemnych na napływie i odpły-wie jak i odcieków gromadzonych na terenie składowiska. W ocenie środowiskowej uwzględniono elementy składowe konstrukcji eksploatowanego składowiska, a także rodzaj, ilość i pochodzenie deponowanych odpadów.Szczegółowa analiza na tle wyników przeprowadzonych badań, umożliwiła przede wszystkim dokonanie oceny sprawności systemu odwodnienia składowiska, ze wskazaniem rozwiązania dla ochrony środowiska wodnego w kontekście przy-rostu masy deponowanych odpadów komunalnych zbieranych w sposób nieselek-tywny. ...
W pracy przedstawiono i omówiono wyniki badania wód podziemnych w rejonie składowiska, które przeprowadzono w latach 2004 - 2008 w trzech punktach piezometrycznych. W zakresie analizy został uwzględniony odczyn, przewodność elektrolityczna właściwa, OWO, Cr+6, Pb, Cd, Hg, Zn, a także WWA. Wyniki badania wód podziemnych zestawiono z wartościami normatywnymi, a także poddano analizie porównawczej z uwzględnieniem kierunku ich przypływu. Celem pracy była ocena jakości tych wód na etapie eksploatacji gminnego składowiska odpadów.Badane wody w rejonie składowiska charakteryzowała zmienność ich składu. Wzrost zawartości kadmu w wodach podziemnych w szczególności na odpływie potwierdził wpływ odpadów na ich jakość w wyniku ograniczonej sprawności systemu odwodnienia składowiska. Natomiast podwyższona zawartość produktów ubocznych niepełnego spalania produktów organicznych tak na napływie jak i odpływie tych wód wykazała związek z oddziaływaniem antropogenicznym ...
Przedmiotem opracowania są czwartorzędowe wody podziemne ujęte 10 studniami wierconymi wykonywanymi w latach 1971 - 1993 o numeracji S-7a, S-9a, S-11b, S-12b, S-15a, S-16a, S-17a, S-18a, S-20a i S-21 stanowiącymi „Stare ujęcie" zlokalizowane w miejscowości Stalowa Wola. Ustalone łączne zasoby eksploatacyjne tych ujęć wynoszą Qe = 394,0 m3•h-1 przy głębokościach studni wynoszących od 30,0 do 36,0 m n.p.m. Stężenia manganu ogólnego w wodach ujęcia „Stare ujęcie" występują w zakresie od 0,001 mgMn•dm-3 do 2,57 mgMn•dm-3, a żelaza ogólnego od 0,01 mgFe•dm-3 do 6,50 mgFe•dm-3. Biorąc pod uwagę klasy czystości wód „Starego ujęcia" to w przewadze zaliczone są one do klas III i IV i charakteryzują się nie najlepszą jakością. Zmienność składu chemicznego ujmowanych wód przedstawiona jest w opracowaniu przestrzennie w postaci izolinii, natomiast zmienność czasową omówiono opisowo oraz przy wykorzystaniu statystycznego współczynnika zmienności. Stężenia żelaza ogólnego w wodach „Starego ujęcia" charakteryzują się w przypadku studni S-7a i S-17a bardzo dużą zmiennością, studni S-9a, S-18a, S-20a i S-21 dużą, a studni S-15a średnią zmiennością. Stężenia manganu ogólnego w wodach studni S-15a i S-18a charakteryzują się małą zmiennością, w wodach studni S-7a, S-9a i S-21 średnią zmiennością, a w wodach studni S-17a i S-20a dużą zmiennością. ...
