Dla efektywnej realizacji Narodowego Planu Rozwoju (NPR) i realizacji strategii równoważenia regionalnych potrzeb wsi i rolnictwa, niezbędny jest rozwój badań i wdrożeń dotyczących przemian w infrastrukturze i wielofunkcyjności obszarów wiejskich. Trzeba aktualizować i opracowywać nowe, możliwie proste, metodyki i metody porównań poziomych i pionowych pomiędzy badanymi obiektami przestrzennymi, tj. sołectwami, gminami czy rejonami (powiatami) w wybranym regionie (województwie) czy makroregionie kraju. Zaproponowano przeprowadzać oceny porównawcze z podziałem na:─ charakterystyki badanych obiektów (np. gmin),─ ich rozwoju infrastrukturalnego,─ wielofunkcyjność badanego obszaru wiejskiego.Charakteryzowanie badanych obiektów (gmin) proponuje się poprzez oszacowanie przynajmniej 10 czynników dotyczących powierzchni (ogólna, leśna, UR, TUZ i jakości gleb) oraz mieszkańców i ich gospodarstw domowych związanych i niezwiązanych z gospodarstwami rolniczymi. Dotychczasowy rozwój poziomu infrastrukturalnego technicznej gminy da się określić 10 czynnikami, których parametry można oszacować liczbami procentowymi (%) w stosunku do liczby gospodarstw domowych w gminie. Charakteryzowanie wielofunkcyjności gminy można by ustalać wg miejsc i struktury zatrudnienia czy źródeł utrzymania mieszkańców. Zaproponowano uwzględnianie 15 źródeł utrzymania „etatów" pracowniczych i 20 czynników oceny stopnia wielofunkcyjności gminy. Niezbędne dane wejściowe do ocen poziomu infrastruktury technicznej i wielofunkcyjności gmina można uzyskać z materiałów Narodowych Spisów Powszechnych (NBP) i Powszechnych Spisów Rolnych (PSR) z 1996 i 2002 r. oraz z aktualnych danych statystycznych gromadzonych w samorządach ...
Zaprezentowano niektóre wyniki analiz i studiów prognostycznych IBMER w zakresie kształtowania się zrównoważonej produkcji rolniczej integrowanej z wielofunkcyjnym rozwojem wsi i ochroną środowiska obszarów wiejskich. Na zmniejszającej się powierzchni użytków rolnych (UR) musimy intensyfikować dobrą jakościowo produkcję roślinną i zwierzęcą, przy zmieniającej się strukturze nakładów materiałowo-energetycznych i usług produkcyjnych tak, aby przyszłemu pokoleniu przekazywać środowisko rolnicze i wiejskie w ekologicznej kondycji lepszej od dotychczasowego. Zmiany ilościowe i substytucyjne w nakładach pracy żywej, nakładach materiałowych i inwestycyjnych oraz w nakładach bezpośrednich nośników energii w rolnictwie i jego infrastrukturze wpływają nie tylko na poziom jednostkowych kosztów produkcji rolniczych surowców żywnościowych, ale wpływają także na postępy w zakresie wielofunkcyjności wsi i tempa realizacji regionalnych programów rolnośrodowiskowych. Stosując zaktualizowaną w IBMER metodologię badań dotychczasowego stanu i szacunków prognostycznych w zakresie ponoszonych skumulowanych nakładów materiałowo – energetycznych liczonych metodą rachunku ciągnionego, stwierdzamy, że: – jednostkowa energochłonność produkcji rolniczej liczona liczbą jednostek energetycznych (MJ) na umowną rolniczą jednostkę zbożową (JZ) systematycznie obniża się i będzie ulegać dalszemu zmniejszaniu dzięki racjonalizacji zatrudnienia i stosowania agrochemikaliów, wykorzystywania środków trwałych i ograniczaniu dotychczasowego zużycia paliw stałych (głównie węgla),- efektywność energetyczna (JZ / MJ) zarówno produkcji roślinnej, jak i zwierzęcej jest nadal ujemna, co jest przyczyną słabego rozwoju energetycznego wykorzystywania ...
Zaprezentowano wyniki studiów prognostycznych autora w zakresie nie-zbędnego rozwoju infrastruktury rolniczej, na tle przewidywanego kształtowania się przyszłościowego modelu rolnictwa i jego obsługi do 2030 r. Poziom infra-struktury rolniczej musi być zintegrowany z poziomem infrastruktury obszarów wiejskich powiązanej z całą infrastrukturą kraju. Infrastruktura ta powinna spełniać wymagania wynikające z aktualnego postępu naukowo-technicznego oraz z przyszłościowych potrzeb ludności rolniczej i wiejskiej. Rozwój infrastruktury rolniczej będzie przynosić wymierne efekty produkcyjne, energetyczne, ekono-miczne, ekologiczne, socjalne i społeczne. Uznano, że najtrudniejsze w realizacji, a równocześnie najpotrzebniejsze będą inwestycje infrastrukturalne w zakresie gospodarki wodnej w kraju, na obszarach wiejskich i w rolnictwie. Kolejno ważne są i będą inwestycje związane z kanalizacją i sanitacją wsi, inwestycje drogowe i energetyczne oraz inwestycje związane z obrotem towarowym, usługowym, doradztwem i informatyzacją. Coraz większego znaczenia nabiera modernizacja i rozwój infrastruktury we-wnętrznej towarowych gospodarstw rolnych. Niezbędne nakłady na infrastrukturę wewnętrzną oraz rozwój infrastruktury lokalnej będą pochodzić w znacznej części z dopłat, dotacji i kredytów ze środków pomocowych Unii Europejskiej (UE) oraz dotacji budżetu centralnego i budżetów samorządowych. Duże znaczenie mają środki UE przekazywane w ramach realiza-cji programów rozwoju obszarów wiejskich, rozwoju regionalnego, rozwoju wo-jewództw wschodnich i innych. Należy podejmować starania, aby programy pomocowe UE działały także po 2013 ...
W opracowaniu przedstawiono współczesne procesy, w tym funkcjonalno-przestrzenne i zjawiska społeczno-ekonomiczne występujące w strefie podmiej-skiej Wrocławia w ostatnich dziesięciu latach. Wskazano te obszary, jako nie zde-finiowane na tle miast i wsi. W miarę oddalania się od miasta, w kierunku peryfe-rii, strefy podmiejskiej intensywność i różnorodność zjawisk funkcjonalnych, przestrzennych, społeczno-gospodarczych zdecydowanie maleje. Tereny te, zwłaszcza w ostatnich latach (w okresie tzw. boomu budowlanego) wyróżniają się na tle najbliższego i dalszego otoczenia. Pojawia się na nich bardzo rozwinięte, nowoczesne budownictwo mieszkaniowe (przede wszystkim indywidualne) lub usługowe i produkcyjne (zwłaszcza wielkopowierzchniowe). Obserwuje się na-pływ ludności z miast (zwłaszcza młodego pokolenia). Szybko zmienia się struktu-ra użytkowania ziemi, a także pełnione funkcje społeczno-gospodarcze. W nie-zwykle szybkim tempie wzrasta natężenie ruchu na wszystkich wlotach do Wrocławia z poszczególnych stref podmiejskich (ze szczególnym nasileniem od południa, wschodu i północy) powodowane przez ich mieszkańców dojeżdżają-cych do pracy i szkół w mieście. Koncepcja kontinuum miejsko-wiejskiego wyka-zuje na tych obszarach szczególną zmienność. Granice strefy podmiejskiej są trud-no wyznaczalne. ...
Celem artykułu było zbadanie relacji pomiędzy krajobrazem kulturowym wsi, a występującą w jego obrębie przestrzenią uzdrowiskową na przykładzie wsi Solec-Zdrój. Na niektóre obszary wiejskie w Polsce już od wielu lat wkroczył ruch turystyczny, w tym uzdrowiskowy (np. Solec-Zdrój, Przerzeczyn-Zdrój, Długopo-le-Zdrój i inne). Wykorzystywał i wykorzystuje on między innymi zasoby krajo-brazu, uznawane za łatwo dostępne „surowce" do produkcji turystycznych atrakcji. Ścisłe są powiązania kultury i turystyki. Turystyka wzbogaca, chroni i popularyzuje dobra kulturalne. Kultura, szeroko rozumiana coraz częściej stano-wi ważny element programów turystycznych, wpływa na rozwój turystyki, na po-dejmowanie podróży turystycznych. Występuje ona trwale, zwłaszcza w turystyce krajoznawczej, uzdrowiskowej, dydaktycznej, studyjnej, językowej, alternatywnej, pielgrzymkowej. Turystyka kulturalna stanowi jeden z najszybciej rozwijających się segmentów globalnego rynku turystycznego. W problematyce tej istotna jest również postawa samorządowców i mieszkańców, którzy w rozwoju turystyki sze-roko pojmowanej dostrzegają źródła dochodów. Wyjątkowo korzystną sytuację posiadają miejscowości uzdrowiskowe dysponujące dodatkowymi walorami jakimi są: lecznicze wody mineralne, mikroklimat, dziedzictwo kulturowe, zwłaszcza obejmujące obiekty infrastruktury uzdrowiskowej.
...
W pracy przedstawiono rolę Regionalnej Dyrekcji Planowania Przestrzen-nego, funkcjonującej w Krakowie na terenie województwa krakowskiego w okresie 1946-1949, w odbudowie powojennej wsi. Zaprezentowano strukturę oraz główne działania Regionalnej Dyrekcji Planowania Przestrzennego jakie były podejmowa-ne w celu prawidłowego przestrzennego zagospodarowania wsi. Pokazano pro-gram prac Dyrekcji, obejmujący opracowanie planu regionalnego województwa krakowskiego, planów miejscowych miast i wsi oraz konieczność przeprowadzenia scaleń oraz parcelacji gruntów na terenie niektórych powiatów.
...
W opracowaniu zwrócono uwagę na zachowane wartości środowiskowe, krajobrazowe, kulturowe w byłej, niewielkiej dolnośląskiej wsi Sokołowsko, miej-scowości położonej nieopodal Wałbrzycha, w Górach Suchych. To wieś typowo turystyczna. Sokołowsko dysponuje specyficznym klimatem, dzięki któremu przed II wojną światową było znanym kurortem, prężnie działającym uzdrowiskiem (niemiecka nazwa Görbersdorf). Mówiąc o tej miejscowości, nie sposób nie zwrócić uwagi na walory przyrodnicze, topograficzne, krajobrazowe, klimatyczne. Wprawdzie, zwłaszcza ostatnio nie w wystarczającym stopniu są one wykorzystane, to jednak podkreślenia wymaga fakt rozwijania świadomości, iż winny być zachowane, marketingowo mocno eksponowane w kontekście rozwoju wsi. Sta-nowią one fundament współczesnej egzystencji miejscowości, poprawy jej wize-runku, popularności.
...
W opracowaniu zwrócono uwagę na funkcję uzdrowiskową nieco odmiennie kształtującą środowisko wiejskie. Problematykę powyższą omówiono na przykładzie wsi opolskiej Kamień Śląski. Oprócz funkcji typowo rolniczej znacząco pełni ona funkcję turystyczną. Na szczególną uwagę zasługuje funkcja uzdrowiskowa, będąca składową turystyki ogólnie pojmowanej. Wprawdzie miejscowość nie ma statusu uzdrowiska, to zapewne docelowo o taki zabiegać będzie. Rzetelnie przeprowadzona „odnowa wsi", dziedzictwo kulturowe zachowane na jej obszarze dodatkowo sprzyja rozwojowi sektora turystycznego.
...
W opracowaniu zwrócono uwagę na Srebrną Górę, dolnośląską wieś poło-żoną w powiecie ząbkowickim, liczącą około 1500 mieszkańców. Od 1536 roku była miastem, z prawami miejskimi. W powojennej Polsce miejscowość nie została zakwalifikowana do rzędu miast. Nadal jest wsią, jednak swym układem urbani-stycznym przypomina małe miasto. Przeprowadzone analizy, wizje lokalne, inwen-taryzacje, wywiady środowiskowe pozwoliły lepiej poznać tę miejscowość, przy-bliżyć jej ogólny potencjał, pozwoliły na wyciągnięcie stosownych wniosków, zwłaszcza w kontekście niewykorzystanych możliwości turystycznych tego szcze-gólnego miejsca. Do największych atrakcji turystycznych Srebrnej Góry należą: Twierdza Srebrnogórska, Stare Miasto, Sowiogórska kolej zębata, średniowieczne sztolnie kopalń srebra. ...
W opracowaniu zwrócono uwagę na walory środowiskowe najmniejszego uzdrowiska w Polsce Przerzeczyna-Zdrój. Jest to wieś wchodząca w skład gminy Niemcza, w powiecie dzierżoniowskim województwa dolnośląskiego. Liczy około 700 stałych mieszkańców w części mieszkalnej oraz w części uzdrowiskowej oferuje około 170 miejsc dla kuracjuszy. Miejscowość położona jest wśród terenów zielonych. Otaczają ją łąki, pola oraz małe zagajniki, u podnóża gór Sowich, sta-nowiących jedną z atrakcji turystycznych regionu. Wśród licznych walorów śro-dowiskowych na szczególną uwagę zasługują: klimat i naturalne, lecznicze wody mineralne (siarczkowe, radoczynne i żelaziste). Wody te w swym składzie są uni-kalnymi nie tylko w skali Polski, ale też na skalę Europy. ...
Zaprezentowano prognozę społeczno-ekonomicznych przemian w gospo-darstwach rolniczych i w równoważonym rolnictwie do 2030 r., na tle niezbędnych przemian energetycznych i ekologicznych zachodzących na wsi i w całej Polsce.Do określenia kierunków przemian na wsi i w rolnictwie wykorzystano wy-niki Powszechnego Spisu Rolnego z 2010 r. (PSR'10) i wstępne wyniki Narodo-wego Spisu Powszechnego GUS z 2011 r. Prognozowano, że około 2030r. na ob-szarach wiejskich zamieszkiwać będzie 39% ludności Polski, prowadząc 33,0% samodzielnych gospodarstw domowych. Ludność rolnicza w gospodarstwach po-wyżej 1,0 ha UR będzie stanowiła 13,3% ludności wiejskiej i 5,2% ludności całego kraju. Produkcyjnych gospodarstw (przedsiębiorstw) rolniczych bedzie około 530 tys. i będą one dostarczać na rynek prawie całą towarową produkcję surowców żywnościowych. Wprowadzenie produkcji zrównoważonej i nowych technologii opartych na nowych agregatach maszynowych, zmniejszy jednostkowe nakłady pracy i energii, przyczyniając się równocześnie do poprawy ekologicznych wyma-gań dotyczących ochrony gleby, wody, powietrza, roślin, zwierząt i ludzi na obsza-rach wiejskich. Rolnictwo będzie zmniejszać emisję do atmosfery metanu (CH4) i dwutlenku węgla (CO2) między innymi poprzez wzrost wykorzystywania odnawial-nych zasobów energii (OZE). Krytycznie i z rezerwą należy odnosić się do energe-tycznego spalania słomy, ziarna, drewna i innych rodzajów nieprzetworzonej lub przetworzonej biomasy (np. biopaliw).Opracowana prognoza ITP pozwala na wnioskowanie odnośnie dalszej re-alizacji polityki agrarnej i ...
Postać wsi nie może być zmienną objaśnianą tylko i wyłącznie poziomu i jakości rolnictwa. Muszą nastąpić przeobrażenia. Rolnictwo polskie, które jest bardzo skomplikowane i regionalnie zróżnicowane, winno być tylko jedną ze sty-mulant wizerunku wsi. Aby zrealizować wyzwanie winno się rozwinąć i zintensy-fikować funkcję wypoczynkową. Uważa się, że rozwiązaniem jest propozycja Wolbera [2011], gdzie paletę ofert interpretuje się jako system, a tworzącymi są następujące podsystemy: a) pobyt, b) gastronomia. c) kultura, wolny czas i d) eventy. System zawarty jest w trzech, wzajemnie uzupełniających się ujęciach. Pierwsze z nich to turystyka na obszarach wiejskich, gdzie zależność formuł z ob-szarem wiejskim jest luźny i wynika tylko i wyłącznie z lokalizacji obiektu; drugie - turystyka wiejska, której formy są ściśle związane z wiejską kulturą regionalną oraz trzecie - agroturystyka, czyli pobyt, wyżywienie, spędzenie czasu wolnego w gospodarstwie rolnym. Układ nie uwzględnia wypoczynku indywidualnego realizowanego w do-mach letniskowych i weekendowych na wsi. Analiza wskazuje, że wynajem obiektu, to układ I-szy czyli turystyka na obszarach wiejskich Korzystanie przez właściciela, to albo ujęcie I-sze albo II-gie. Kwalifikacja szczegółowa jest wynikiem funkcji stopnia identyfikacji turysty z środowiskiem wiejskim oraz poziomem aprobaty formy wypoczynku przez społeczeństwo lokalne. ...
Celem pracy była analiza sposobów magazynowania odchodów zwierzęcych z gospodarstw rolnych we wsi typowo rolniczej. Badania przeprowadzono we wsi Paśmiechy, gminie Kazimierza Wielka. Zakres badań terenowych obejmował inwentaryzację gospodarstw rolnych oraz istniejących obiektów magazynowych nawozów naturalnych. Wśród grupy gospodarstw przeprowadzono również badania ankietowe dotyczące sposobów magazynowania odchodów z produkcji rolniczej oraz planowanych inwestycjach i modernizacjach.Na podstawie analizy wyników badań stwierdzono, że obsada zwierząt w dużych jednostkach przeliczeniowych wyniosła łącznie 150,7 DJP. Obliczono, że taka obsada zwierzęta produkuje łącznie 4198,4 ton obornika i 8642,1 m3 gnojówki i wód gnojowych w ciągu roku. Pomimo tak dużej ilości odchodów, gospodarstwa nie posiadają obiektów do składowania i magazynowania nawozów naturalnych. Aż 74% ankietowanych gospodarzy składuje obornik bezpośrednio na gruncie. Jednak deklarację chęci modernizacji bądź budowy płyt gnojowych i zbiorników na gnojówkę lub wody gnojowe złożyło aż 52% ankietowanych gospodarstw. ...
