Streszczenie:

Dla efektywnej realizacji Narodowego Planu Rozwoju (NPR) i realizacji strategii równoważenia regionalnych potrzeb wsi i rolnictwa, niezbędny jest rozwój badań i wdrożeń dotyczących przemian w infrastrukturze i wielofunkcyjności obszarów wiejskich. Trzeba aktualizować i opracowywać nowe, możliwie proste, metodyki i metody porównań poziomych i pionowych pomiędzy badanymi obiektami przestrzennymi, tj. sołectwami, gminami czy rejonami (powiatami) w wybranym regionie (województwie) czy makroregionie kraju. Zaproponowano przeprowadzać oceny porównawcze z podziałem na:
─ charakterystyki badanych obiektów (np. gmin),
─ ich rozwoju infrastrukturalnego,
─ wielofunkcyjność badanego obszaru wiejskiego.
Charakteryzowanie badanych obiektów (gmin) proponuje się poprzez oszacowanie przynajmniej 10 czynników dotyczących powierzchni (ogólna, leśna, UR, TUZ i jakości gleb) oraz mieszkańców i ich gospodarstw domowych związanych i niezwiązanych z gospodarstwami rolniczymi.
Dotychczasowy rozwój poziomu infrastrukturalnego technicznej gminy da się określić 10 czynnikami, których parametry można oszacować liczbami procentowymi (%) w stosunku do liczby gospodarstw domowych w gminie.
Charakteryzowanie wielofunkcyjności gminy można by ustalać wg miejsc i struktury zatrudnienia czy źródeł utrzymania mieszkańców. Zaproponowano uwzględnianie 15 źródeł utrzymania „etatów" pracowniczych i 20 czynników oceny stopnia wielofunkcyjności gminy.
Niezbędne dane wejściowe do ocen poziomu infrastruktury technicznej i wielofunkcyjności gmina można uzyskać z materiałów Narodowych Spisów Powszechnych (NBP) i Powszechnych Spisów Rolnych (PSR) z 1996 i 2002 r. oraz z aktualnych danych statystycznych gromadzonych w samorządach terytorialnych.
Podjęto próby wyliczania syntetycznych parametrów (wskaźników) liczbowo charakteryzujących poziom rozwojowy badanego obszaru oraz poziom jego infrastruktury i wielofunkcyjności. Zaproponowana nowa metodologia oparta jest na studiach literatury oraz obserwacjach terenowych kilku wybranych gmin. Te propozycje metodyczne, przed ich zaleceniem do praktycznego lub edukacyjnego stosowania, muszą być zweryfikowane w trakcie badań szerszej zbiorowości gmin.
Niezbędne jest też prowadzenie studiów i badań podstawowych nad poprawnym metodycznie określeniem współzależności pomiędzy parametrami charakteryzującymi przestrzeń, infrastrukturę i wielofunkcyjność obszarów wiejskich w różnych regionach kraju.