W doświadczeniu polowym, przeprowadzonym w latach 2005–2006 na glebie bardzo lekkiej w Kruszynie Krajeńskim koło Bydgoszczy, badano wpływ deszczowania i czterech poziomów nawożenia azotowego na wielkość plonu prosa odmiany ‘Gierczyckie’. Polowa pojemność wodna gleby w warstwie 0–50 cm wynosiła 57 mm, retencja użyteczna 43 mm, zaś efektywna retencja użyteczna zaledwie 30 mm. Doświadczenie założono jako dwuczynnikowe w układzie zależnym split-plot, w trzech powtórzeniach. Czynnikiem pierwszego rzędu było deszczowanie zastosowane w dwóch wariantach: Wo – bez nawadniania (kontrola), W1 – deszczowanie na podstawie wskazań tensjometrów (-0,03 MPa). Czynnikiem drugiego rzędu było zróżnicowane nawożenie azotowe: N0 = 0 kg N ha -1, N1 = 40 kg N ha -1, N2 = 80 kg N ha -1, N3 = 120 kg N ha -1. Potrzeby wodne prosa oszacowano zgodnie z metodyką podaną przez Klatta oraz Pressa. Średnie w dwuletnim okresie badań potrzeby wodne prosa (od 1 maja do 31 sierpnia) policzone według Klatta oraz Pressa, wyniosły odpowiednio 278 i 294 mm, wahając Stanisław Rolbiecki, Roman Rolbiecki, Czesław Rzekanowski, Bogdan Grzelak 180 się jednak w poszczególnych latach od 264 do 307 mm. Stwierdzono, że deszczowanie istotnie zwiększyło plony ziarna o 1,79 t ha-1 (85 %). Wzrost nawożenia azotowego (z 0 do 120 kg Nha-1) ...
W pracy przedstawiono kształtowanie się potrzeb nawodnieniowych roślin sadowniczych w Polsce, opierając się na formule N = P – Po [mm], w której N to niedobory wody [mm] w danym okresie, P – opady rzeczywiste [mm] w danym okresie, a Po – opady optymalne (potrzeby wodne roślin). Opady optymalne przy-jęto wg zmodyfikowanej tabeli Pressa [1963], zawierającej potrzeby wodne roślin w mm na glebach ustalone dla trzech zakresów temperatur powietrza, w kolejnych miesiącach sezonu wegetacji. Potrzeby N określono w 27 wybranych stacjach meteorologicznych, dla pięciu podstawowych gatunków drzew owoco-wych oraz truskawek. Najwyższe niedobory wodne drzew owocowych stwierdzo-no w pasie środkowym Polski z odejściem na północ do Szczecina oraz w rejonie Poznania, Płocka i Słubic. Kształtowały się one w sezonie wegetacyjnym, przy wysokich temperaturach powietrza, w przypadku śliw na poziomie od 160 do 190 mm, jabłoni 140–171 mm, grusz 50–81 mm oraz wiśni i czereśni 39–73 mm. Korzystniejsze warunki wilgotnościowe panowały w obu skrajnych pasach kraju, chociaż i tu występowały potrzeby nawadniania, szczególnie w stosunku do śliw i jabłoni. Najwyższe niedobory opadów dla tych roślin stwierdzono w rejonach Białegostoku i Gdańska w pasie północnym oraz Lublina i Puław w południo-wym. Obliczono ...
Celem pracy było oszacowanie potrzeb opadowych ziemniaka średnio póź-nego i późnego przy zastosowaniu metody analizy skupień. Materiał do badań sta-nowiły wyniki doświadczeń COBORU z lat 1972-2001 dla wzorca ziemniaka średnio późnego i późnego uprawianego na glebach kompleksów żytnich, w 23 stacjach na terenie całej Polski. Dane meteorologiczne, miesięczne opady atmos-feryczne i średnia temperatura powietrza w okresie wegetacji ziemniaka, zebrano ze wszystkich posterunków meteorologicznych, funkcjonujących przy stacjach do-świadczalnych COBORU lub z najbliżej położonych stacji IMGW. Do szacowania potrzeb opadowych ziemniaka wykorzystano metodę uogólnionej analizy skupień. W wyniku zastosowanej metody wydzielono trzy skupienia, istotnie różniące się wartościami 7 uwzględnionych zmiennych. Najwyższy plon ziemniaka (skupienie 1) był osiągany przy: przeciętnych wartościach średniej temperatury powietrza w okresie maj-wrzesień (15,2oC), niższej od przeciętnej sumie opadów w maju (45 mm), umiarkowanych opadach w czerwcu (65 mm) i ponadprzeciętnych opadach w lipcu (90 mm), sierpniu (75 mm) i we wrześniu (60 mm). Największy niedobór opadów w stosunku do po-trzeb ziemniaka średnio późnego i późnego występuje w północno-zachodniej i środkowozachodniej części kraju. ...
Na podstawie przeprowadzonych w katedrze badań oraz danych literaturowychprzedstawiono wskaźniki opadów optymalnych i potrzeb wodnych wybranychroślin uprawnych (zbożowych, okopowych i motylkowych). Stwierdzono, żezarówno niedobory, jak i nadmiary opadów miały niekorzystny wpływ na plon.Powodowały obniżki plonów odpowiednio: dla zbóż o 2-27 i 3-21%, ziemniakówo 4-45 i 3-30%, buraków cukrowych o 2-43 i 14-19%, buraków pastewnycho 16-73 i 8-28%, roślin strączkowych o 5-42 i 21-40% i roślin motylkowycho 3-34%.Produktywność 1 mm wody pochodzącej z opadów była wyższa w porównaniuz produktywnością wody pochodzącej z deszczowania. Obliczony wskaźnikproduktywności wody z deszczowania do wody z opadów kształtował się w przedziale40-90%.Deszczowanie podnosiło plony pszenicy ozimej i jęczmienia jarego o 20%,pszenicy jarej o 25%, ziemniaków o 47 i 55%, zaś buraków cukrowych o 10-40%. ...
Dane dotyczące plonu buraków cukrowych pochodziły ze Stacji Oceny Odmian położonych w południowo-zachodniej Polsce. Stosując metodę regresji wielorakiej z interakcjami zbudowano modele plonu korzeni i liści buraka cukro-wego a także procentowej zawartości cukru w korzeniach, w których zmiennymi objaśniającymi była suma opadów w okresie kwiecień-czerwiec i lipiec-wrzesień lub liczba dni z opadem w ww. okresach. Optymalnym dla uzyskania najwyższych plonów korzeni buraka okazał się układ czynników: opad kwiecień-czerwiec 222 mm (najwyższy badany) i opad lipiec-wrzesień - 260 mm (nieco wyższy od śred-niej). W przypadku liczby dni z opadem optymalne wartości to - 35 dni w okresie IV-VI (wartość niższa od średniej) i 50 dni w okresie VII-IX (wartość bliska mak-symalnej badanej). Plon korzeni był najniższy przy najniższych badanych warto-ściach sum opadów w obydwu okresach (122 i 152 mm) a także w przypadku, gdy najwyższej liczbie dni z opadem okresu wiosennego (46) towarzyszyła niska liczba dni z opadem okresu letniego (33). Dla plonu liści najkorzystniejszym układem czynników okazały się mak-symalne badane sumy opadów zarówno okresu wiosennego jak i letniego (odpo-wiednio 222 mm i 322 mm) oraz maksymalna liczba dni z opadem w obu tych okresach (46 i 55). Najmniej korzystnymi układami zarówno dla modelu z sumami opadów jak i modelu ...
W pracy wykorzystano dane dotyczące plonów ziemniaków uprawianych na glebach kompleksu pszennego bardzo dobrego i dobrego oraz żytniego bardzo dobrego i dobrego, w 11 stacjach doświadczalnych oceny odmian z lat 1996-2005. Dla gleb kompleksów pszennych i żytnich zbudowano modele plonu ziemniaków średnio wczesnych oraz średnio późnych i późnych w postaci funkcji regresji (wielomian 2-go stopnia z interakcjami), w której zmiennymi objaśniającymi były sumy opadów atmosferycznych w miesiącach maj-czerwiec i lipiec-sierpień. Modele badano w przedziale 75-175 mm opadu dla okresu maj-czerwiec i 90-220 mm opadu okresu lipiec-sierpień, co odpowiadało w przybliżeniu średniej ± odchylenie standardowe tych parametrów. We wszystkich przypadkach znacznie silniej oddziałującym na wysokość plonu czynnikiem okazał się opad okresu lipiec-sierpień. Dla ziemniaków średnio wczesnych uprawianych na glebach pszennych, optymalnym dla uzyskania naj-wyższych plonów był układ czynników, w których niskim opadom okresu maj-czerwiec (88 mm) towarzyszyły wysokie opady okresu lipiec-sierpień (217 mm). Plony osiągane w tych warunkach wynosiły 594 dt•ha-1. Uprawiane na tych samych glebach ziemniaki średnio późne i późne reagowały podobnie na wodę pochodzącą z opadów. Optymalnym układem czynników był: opad okresu maj-czerwiec - 76 mm i lipiec-sierpień - 220 mm, dający plon 643 dt•ha-1.Ziemniaki średnio wczesne uprawiane na glebach kompleksów żytnich plonowały najwyżej (481 dt•ha-1), gdy opad okresu ...
Praca zawiera analizę wpływu prognozowanej zmiany klimatu na zapo-trzebowanie na wodę ziemniaka późnego w latach 2021-2050 oraz 2071-2100. Dane meteorologiczne zostały pozyskane z modelu regionalnego RM5.1, z warun-kami brzegowymi z modelu globalnego ARPEGE dla scenariusza emisji SRES: A1B. Okresem referencyjnym były lata 1971-2000.Miarą zapotrzebowania wody przez daną roślinę uprawną dla wydania określonego plonu jest ewapotranspiracja potencjalna tej rośliny. Obliczono ją przy użyciu metody Penmana-Monteitha i współczynników roślinnych. Wpływ zmian klimatu na ewapotranspirację potencjalną ziemniaka późnego na obszarze Polski oceniano na pięciu stacjach meteorologicznych, reprezentatywnych dla regionów agroklimatycznych: Olsztyn, Bydgoszcz, Warszawa, Wrocław, Kraków. W wieloleciach 2021-2050 i 2071-2100 zwiększy się zapotrzebowanie na wodę w uprawie ziemniaka późnego. W wieloleciu 2021-2050 są spodziewane kilkuprocentowe wzrosty (do 7%), natomiast w latach 2071-2100 prognozowany wzrost będzie jeszcze większy (do 18%). Największy wzrost zapotrzebowania na-stąpi w regionie południowo-zachodnim i środkowo-wschodnim, a najmniejszy w południu-wschodnim.Przewidywane zmiany klimatyczne i związany z nimi wzrost zapotrzebo-wania na wodę przez rośliny, powinny spowodować zwiększenie powierzchni na-wadnianej i wzrost zapotrzebowania na wodę do nawodnień. ...
Polska jest największym producentem jabłek w Europie. Opady atmosferyczne są podstawowym źródłem wody dla roślin. Klimat Polski charakteryzuje przestrzenna i czasowa zmienność, co utrudnia szacowanie potrzeb nawodnieniowych roślin oraz prognozowanie bilansu wodnego. Celem podjętych badań była ocena potrzeb wodnych jabłoni oraz wysokości opadów efektywnych co pozwoli na określenie potrzeb nawadniania. Dane pomiarowe obejmowały okresy wegetacyjne od V do IX za lata 2011 - 2016. Analizując dane średnie dla lat i lokalizacji badań stwierdzono, że w naszych warunkach klimatyczny bilans wodny (KBW) tylko w czerwcu dokładnie odzwierciedla bilans potrzeb wodnych jabłoni. W maju wartości KBW są wyraźnie zawyżone w odniesieniu do bilansu potrzeb wodnych jabłoni (BPW-jabłoni), a w VII, VIII i IX zaniżone. ...
Celem pracy było porównanie potrzeb wodnych wiśni w rejonie Bydgoszczy i Wrocławia w czterdziestoleciu 1976-2015. Potrzeby wodne plantacji wiśni - dla gleb średnich, lekkich i ciężkich - wyznaczono metodą Pressa dla średnich miesięcznych temperatur powietrza w okresie IV-VIII w każdym roku. Większe potrzeby wodne wiśni w okresie IV-VIII stwierdzono w rejonie Wrocławia niż w rejonie Bydgoszczy. W rejonie Bydgoszczy, średnio w badanym czterdziestoleciu 1976-2015, wynosiły one 253 mm na glebach ciężkich, 316 na glebach średnich i 379 mm na glebach lekkich. W rejonie Wrocławia natomiast kształtowały się one na poziomie odpowiednio: 261 mm, 326 mm i 391 mm. Największe potrzeby wodne wiśni - wśród analizowanych pięciu miesięcy - wystąpiły w lipcu. W rejonie Bydgoszczy, średnio w badanym czterdziestoleciu 1976-2015, wynosiły one: 65 mm na glebach ciężkich, 82 na glebach średnich i 98 mm na glebach lekkich. W rejonie Wrocławia natomiast były one wyższe i kształtowały się na poziomie odpowiednio: 67 mm, 84 mm i 101 mm. Stwierdzono statystycznie istotny trend zmienności czasowej potrzeb wodnych wiśni w okresie wegetacji (IV-VIII) w obu badanych rejonach, przy czym silniejsze zależności wystąpiły dla rejonu Wrocławia. Z przeprowadzonych analiz wynika, że w latach 1976-2015 potrzeby wodne wiśni w każdej dekadzie (dziesięciu latach) wzrastały o 3.9 ...
W opracowaniu przedstawiono proste wzory na potrzeby wodne drzew owocowych dla warunków Polski wyprowadzone w oparciu o dane liczbowe podawane przez wielu autorów. Podano wzory do wyznaczenia potrzeb wodnych drzew owocowych na podstawie temperatury powietrza opracowane według danych liczbowych przedstawionych przez Drupkę, Kemmera i Schulza oraz Pressa. Przedstawiono metodę współczynników roślinnych z wykorzystaniem ewapotranspiracji wskaźnikowej obliczanej według metod zaproponowanych przez: Tredera, Blaney-Criddle'a w modyfikacji Żakowicza, Hargreaves'a w modyfikacji Droogersa i Allena oraz Hargreaves'a w modyfikacji Bogawskiego i Bednorz. Współczynniki roślinne dla poszczególnych miesięcy okresu wegetacji podano według Tredera oraz według Doorenbosa i Pruitta. Przedstawione wzory mogą być pomocne w oszacowaniu potrzeb nawadniania sadów (i winnic) w warunkach Polski i w podejmowaniu decyzji o lokalizacji urządzeń nawodnieniowych oraz ewentualnym stosowaniu nawodnień w sadach i winnicach na obszarze Polski. ...
Celem pracy była próba oszacowania zapotrzebowania na wodę do nawodnień podsiąkowych terenów zieleni miejskiej w parkach czterech wybranych miast województwa kujawsko-pomorskiego (Bydgoszcz, Grudziądz, Toruń, Włocławek) w zależności od przewidywanych zmian klimatycznych. W opracowaniu uwzględniono dwa scenariusze: scenariusz RCP 4.5 zakładający wzrost stężenia CO2 do poziomu 540 ppm w roku 2100 i osiągnięcie wymuszenia radiacyjnego na poziomie 4,5 W·m-2 oraz scenariusz RCP 8.5 zakładający wzrost stężenia CO2 do poziomu 940 ppm w roku 2100 i osiągnięcie wymuszenia radiacyjnego na poziomie 8,5 W/m2. Uwzględniono 3 wybrane dekady (dziesięciolecia) XXI wieku: 2021-2030, 2051-2060 i 2091-2100. Na podstawie przyjętych założeń oraz przeprowadzonych obliczeń stwierdzono, że największe ilości wody do nawadniania będą potrzebne w ostatnim dziesięcioleciu XXI wieku. Największe zapotrzebowanie na wodę wystąpi w lipcu, a następnie - w sierpniu. Wyższe potrzeby wodne terenów zieleni miejskiej - w porównaniu do scenariusza RCP 4.5 - (za wyjątkiem Grudziądza) stwierdzono wscenariuszu RCP 8.5. Spośród czterech badanych miast województwa kujawsko-pomorskiego, najniższe zapotrzebowanie na wodę wystąpiło w Grudziądzu, wyższe w Bydgoszczy, jeszcze wyższe w Toruniu, a najwyższe - we Włocławku. W dziesięcioleciu 2091-2100, wyrażone jako dopływ jednostkowy, zapotrzebowanie na wodę do nawadniania terenów zieleni miejskiej systemem podsiąkowym o zmiennym piętrzeniu w lipcu - odpowiednio dla scenariusza RCP ...
