Zeszyt: 2016, vol. 13 / I / 1 (Mar 2016)
Praca zawiera informacje dotyczące możliwości retencjonowania wody w nizinnej zlewni rzeki Jeziorki. Jeziorka to ciek II rzędu położony w całości w dolinie Odry w województwie dolnośląskim, w powiecie średzkim. Jest to prawostronny dopływ Średzkiej Wody, która uchodzi do Odry w rejonie Malczyc. W pracy podano charakterystykę opisywanej zlewni z uwzględnieniem jej położenia, warunków hydrogeologicznych, glebowych oraz meteorologicznych. Opisane zostały także zasoby wodne zlewni oraz kształtowanie się wód gruntowych. W pracy przedstawiono inwentaryzację istniejących obiektów małej retencji w analizowanej zlewni. Zaprezentowano możliwości retencjonowania wody na podstawie analizy charakterystyki opisywanego obszaru a także po szczegółowym zapoznaniu się z podstawowymi formami retencji. Zostały przedstawione także schematy praktycznego zastosowania obiektów jak i warunków do celów retencyjnych. Budowa morfologiczna zlewni Jeziorki, analiza materiałów źródłowych oraz map topograficznych wskazała jako najlepszą formę retencji tej zlewni - retencję koryt i dolin rzecznych. ...
Opracowanie zawiera analizę wykorzystania dróg na terenie Roztoczańskiego Parku Narodowego i jego otuliny do celów turystycznych. Przeprowadzono ją przy użyciu programu QGIS (wersje: 2.0.1. ‘Dufour' oraz 2.8.1. ‘Wien'). Materiały mapowe i dane charakteryzujące teren otrzymano z Dyrekcji Parku oraz Nadleśnictw, których lasy tworzą otulinę Parku. Badaniami objęto teren o powierzchni 46 579 ha. Dane o treści turystycznej zweryfikowano na podstawie własnej wizji lokalnej i dostępnych przewodników turystycznych. Dane do analizy objęły: ponad 531 km dróg leśnych, ponad 227 km dróg publicznych, ponad 1621 km dróg wewnętrznych, ponad 320 km szlaków turystycznych (pieszych, rowerowych, konnych i ścieżek edukacyjnych) oraz 48 obiektów punktowych. Pierwsza część analizy polegała na określeniu części wspólnej szlaków turystycznych wszystkich typów z rodzajami dróg wyróżnionymi w dokumentacji. Druga część analizy polegała na stworzeniu wokół wybranych obiektów punktowych (po 6 obiektów dla Parku i otuliny) stref kolistych o promieniu 500 m, a następnie wyliczeniu stopnia wykorzystania dróg znajdujących się w tych strefach do celów turystycznych. Załączono również tabelę zawierającą podstawowe charakterystyki statystyczne dla tak opracowanych wszystkich obiektów punktowych. Wyniki, jakie uzyskano, zdominowane są stanem sieci drogowej na terenie Parku i otuliny, ponieważ szlaki turystyczne przede wszystkim łączą konkretne, atrakcyjne turystycznie punkty terenowe, korzystając z dróg, jakie są w sensownym ...
W małych zlewniach rolniczych, na obszarach nizinnych, dyspozycyjne zasoby wodne w okresie wegetacyjnym są na ogół niewystarczające do realizacji intensywnych form nawodnień. Zapewnienie na tych obiektach odpowiedniej ilości wody dla potrzeb rolnictwa, przy coraz silniejszej konkurencji ze strony innych użytkowników, staje się poważnym problemem. Badania prowadzone na obiekcie Samowtór w latach 1994-2008 w kierunku racjonalizacji gospodarowania wodą dowiodły, że w wyniku zastosowania odpowiedniej, całorocznej eksploatacji zastawki na cieku głównym, można skutecznie zwiększyć dyspozycyjne zasoby wodne gleby. W celu oceny skuteczności realizowanego piętrzenia, pomiarami zapasów wodnych w charakterystycznych warstwach objęto stanowiska o zróżnicowanej retencyjności gleby oraz usytuowanych na polach zdrenowanych i nieobjętych oddziaływaniem systemów drenarskich. Badania udowodniły, że zaproponowany sposób poprawy bilansu wodnego zlewni przynosi wymierne efekty w korzystnym kształtowaniu uwilgotnienia gleb. Stosowana metoda retencjonowania wody pozwala na efektywne przetrzymanie jej po okresach „nadmiaru" (roztopy, wysokie opady atmosferyczne) i wykorzystanie w okresach „deficytowych" (bezopadowych). Badania wykazały również, że skuteczność poprawy retencji glebowej była wyraźnie wyższa na polach zdrenowanych. ...
Celem przeprowadzonych badań była ocena zanieczyszczenia występującego wzdłuż linii kolejowej zlokalizowanej na obrzeżach Warszawy, poprzez określenie zawartości wybranych metali ciężkich w wierzchniej warstwy gleby i mchu (Pleurozium schreberi). Badania zostały przeprowadzone w południowej części Warszawy (centralna Polska) w trzech punktach pomiarowych: przed przejazdem kolejowym, i za przejazdem w kierunku północnym. Próbki gleby i mchu zostały pobrane w każdego punktu w odległościach 1, 10, 20 i 30 m od linii kolejowej. Oznaczenia zawartości metali ciężkich wykonano metodą spektroskopii absorpcji atomowej (ASA). Spośród analizowanych punktów najwyższą zawartość Cu, Zn, Ni i Pb w glebie odnotowano w odległości 1 m od szlaku kolejowego. Odczyn (pH) gleby miał najniższą wartość w odległości 30 m (punkt pomiarowy A i B) natomiast najwyższą w odległości 1 m, natomiast wartości EC były najwyższe w punkcie pomiarowym A (okolice stacji kolejowej). Maksymalne zawartości metali ciężkich (Cu, Zn, Ni) w mchu (Pleurozium schreberi) występowały w bezpośredniej bliskości szlaku kolejowego. ...
Badania prowadzono na odcinku cieku wodnego zlokalizowanym we wsi Mostkowo. Ciek ten częściowo płynie rurą w ziemi. Badaniu poddano część nieskanalizowaną o długości 1022 m, na której wydzielono trzy punkty pomiarowe. Osady denne analizowano pod kątem zawartości wybranych metali ciężkich, tj.: Cd, Co, Cr, Cu, Ni, Pb, Zn. Wykorzystując maksymalne wartości stężeń metali ciężkich w analizowanych próbach przeprowadzono ocenę zanieczyszczenia osadów z cieku wodnego. Celem pracy była ocena stopnia zanieczyszczenia wraz z wskazaniem na możliwość ich zagospodarowania. Uzyskane wyniki analiz chemicznych pozwoliły na stwierdzenie, że najwyższe stężenia badanych metali ciężkich wystąpiły w próbach pobranych z punktu zlokalizowanego w pobliżu zabudowy gospodarczej, ogródków działkowych oraz w pobliżu centrali nasiennej (P-1) w warstwach osadów 5-10 i 20-30 cm. Wyniki wskazują, że w badanych osadach występował różny stopień akumulacji metali ciężkich zależy od miejsca poboru prób. Wskazują na to zróżnicowane szeregi zawartości metali ciężkich w osadach. Dla punktu P-1 szereg ten ma postać; Zn>Pb>Cu>Cr>Ni>Co>Cd, dla punktu P-2; Zn>Cu>Cr>Ni>Pb>Co>Cd oraz dla punktu P-3 szereg ten wygląda następująco; Zn>Cu>Cr>Pb>Ni>Co>Cd. Osady denne klasyfikowane były do pierwszej i drugiej klasy jakości osadów wodnych dlatego mogą być dowolnie zagospodarowane w środowisku wodnym i lądowym. ...
W warunkach klimatycznych Polski opady atmosferyczne są podstawowym źródłem wody dla roślin. Klimat Polski określany jest jako przejściowy, zmienny i kontrastowy. Zmienny jest także rozkład opadów w czasie sezonu wegetacyjnego, w tej samej porze roku mogą występować wielodniowe okresy bezopadowe lub długotrwałe nadmierne opady. Opady charakteryzują się różną wielkością i intensywnością. Celem podjętych badań była analiza przestrzennej zmienności opadów atmosferycznych w centralnej Polsce. Dane pomiarowe obejmowały okresy wegetacyjne od IV do X w latach 2013 - 2015. Analiza wyników potwierdza opinię o bardzo dużej zmienności sum opadów, ich maksymalnych wysokości i intensywności oraz długości ciągów dni z opadem i bez opadów. Różnice wykazano na stacjach położonych nawet bardzo blisko siebie. Na podstawie przeprowadzonej analizy można stwierdzić, że opady powinny być mierzone bezpośrednio w miejscu, dla którego szacowany jest bilans wodny. ...
Celem pracy było opracowanie wstępnej oceny zagrożenia powodziowego zlewni rzeki Dłubni na odcinku od jej źródeł do zbiorników w Zesławicach. Założony cel zrealizowano w oparciu o obliczenia przepływów o określonym prawdopodobieństwie przewyższenia w ośmiu przekrojach poprzecznych rzeki Dłubni i jej dopływów. W przekrojach tych zespół autorów planuje instalację automatycznych stacji wodowskazowych. W dwóch z nich jesienią 2014 roku już zainstalowano urządzenia do automatycznego pomiaru stanu wód. We wszystkich przekrojach, na podstawie wykonanych pomiarów geodezyjnych, określono maksymalną przepustowość, którą porównano z wartościami przepływów o określonym prawdopodobieństwie przewyższenia. Uzyskane wyniki stanowiły podstawę do opracowania wstępnej oceny zagrożenia powodziowego w zlewni rzeki Dłubni. Wykazano, że przepływy o prawdopodobieństwie przewyższenia wynoszącym 20% nie mieszczą się w korycie rzeki i jej dopływów, wskazując na zagrożenie powodziowe. ...
Podregion ełcki położony jest we wschodniej części województwa warmińsko-mazurskiego i swoim zasięgiem obejmuje 6 powiatów: ełcki, giżycki, gołdapski, olecki, pisk i węgorzewski. Baza agroturystyczna w podregionie ełckim w 2013 roku liczyła 265 gospodarstw, które dysponowały 1135 pokojami gościnnymi, w których było 3190 miejsc noclegowych. Najwięcej gospodarstw było zlokalizowanych w powiecie giżyckim i piskim, łącznie 159, co stanowiło 60% ogólnej liczby gospodarstw. Gospodarstwa posiadające wyłącznie pokoje z łazienką stanowiły 57%. Usługi żywieniowe świadczone były w 124 gospodarstwach (47%). Rowery, znajdowały się w 170 gospodarstwach (64%). Prawie jedna trzecia usługodawców posiadała także sprzęt wodny (31% gospodarstw), a jedna czwarta konie do rekreacji. Badminton oraz stół do tenisa posiadało ponad 50 gospodarstw, jednakże w pole golfowe i kort tenisowy były wyposażone tylko pojedyncze gospodarstwa. Miejsce na ognisk/grill oraz salon kominkowy znajdowały się w prawie we wszystkich gospodarstwach, a placem zabaw dla dzieci dysponowało 70% usługodawców. Nauka jazdy konnej, była możliwa w 4 gospodarstwach. Natomiast nauka żeglowania i nordic walking świadczyły tylko pojedyncze gospodarstwa. Środki unijne w ramach PROW 2007-2013, przeznaczone na realizację przedsięwzięć związanych z agroturystyk, a zostały wykorzystane w 27 gospodarstwach (10,2%). Były to głównie gospodarstwa położone w powiecie giżyckim i ełckim. Koszt kwalifikowany projektu wynosił średnio dla gospodarstwa 197831 zł (78% ...
Problematyka zmian klimatu oraz będących konsekwencją tych zmian ekstremalnych zjawisk pogodowych są obecnie tematem wielu badań a także działań rządów w zakresie przeciwdziałania zachodzącym zjawiskom. Obszary wiejskie i produkcja odbywająca się na tych terenach w Polsce uzależniona jest głównie od naturalnych uwarunkowań pogodowych, to powoduje iż w rolnicy ponoszą często duże straty finansowe z powodu występowania ekstremalnych pogodowych. Pakiety ubezpieczeniowe oferowane prze firmy są kosztowne, więc rolnicy z nich korzystają cząstkowo albo wcale. W artykule podjęto temat strat finansowych, które miały miejsce w latach 2010-2014 na terenie 60 gmin województwa warmińsko-mazurskiego. W stosunku do każdej gminy zgromadzono 20 geoinformacji opisujących uwarunkowania przestrzenne, środowiskowe oraz ekonomiczne (straty finansowe). Dzięki wykorzystaniu metody regresji kroczącej wstecznej oraz analizy korelacji uzyskano cztery zmienne niezależne wpływające na wielkość powstałych strat. Należą do nich: powierzchnia, na której wystąpiły straty, powierzchnia która jest wykorzystywana rolniczo - z podziałem na grunty orne oraz łąki i pastwiska oraz wskaźnik warunków wodnych. Ten ostatni czynnik mówi o zdolności gleby do akumulacji wody, a więc ma istotne znaczenie w okresach małej ilości wód opadowych. Przeprowadzone badania pogłębiają problematykę związaną z zachodzącymi zmianami klimatycznymi, które na ternach wiejskich Polski są problematyką dopiero poruszaną. ...
Artykuł przedstawia analizę i ocenę skutków ekologicznych wynikająych z realizacji polityki przestrzennej gminy. Analiza skutków ekologicznych bazuje na skonfrontowaniu zasięgu stref miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego gminy z wyznaczonym obszarem Natura 2000. W tym celu dokonano analizy wzajemnego pokrywania się wyżej wspomnianych stref. Zadanie to wykonano przy pomocy narzędzi geoprocessingu w programie QGIS. W kolejnym etapie dokonano oceny skutków ekologicznych przedsięwzięcia lokalizacji obszaru chronionego w konfrontacji z ustaleniami planu miejscowego. Ocenę przedsięwzięcia przeprowadzono metodą SWOT, umożliwiającą kompleksową a zarazem wiarygodną analizę strategiczną. Obok zdefiniowania mocnych stron, słabych stron, szans oraz zagrożeń dokonano również oceny wartości poszczególnych czynników składających się na analizę. W tym celu zastosowano metodę sędziów kompetentnych. Metoda SWOT oraz jej empiryczny aspekt zostały zaadaptowane w pracy na potrzeby oceny skutków ekologicznych wynikających z konfrontacji dwóch zagadnień: lokalizacji obszaru chronionego z ustaleniami polityki przestrzennej gminy. Przeprowadzone badania pozwoliły na określenie nabardziej optymalnej strategii, która powinna być stosowana przez władze gminy w przypadku konieczności uwzględnienia w polityce przestrzennej obszarów chronionych. ...
Artykuł zawiera ocenę funkcjonowania oczyszczalni ścieków w Jaśle, w wieloleciu 2010 - 2014. Na podstawie wyników badań fizyko-chemicznych ścieków surowych i oczyszczonych wyznaczono wskaźniki niezawodności pracy oczyszczalni takie jak: sprawność oczyszczania, współczynnik niezawodności technologicznej, technologiczną sprawność oczyszczania oraz ryzyko negatywnej oceny działania oczyszczalni, w odniesieniu do następujących wskaźników zanieczyszczeń: zawiesina ogólna, BZT5, ChZTCr, azot ogólny oraz fosfor ogólny. Na podstawie przeprowadzonych, badań stwierdzono, że średnia redukcja ładunku zanieczyszczeń kształtowała się na poziomie powyżej 90%. Tylko w przypadku azotu ogólnego średnia redukcja była niższa i wynosiła 77%. Bazując na wynikach obliczeń pozostałych wskaźników niezawodności stwierdzono, że badana oczyszczalnia ścieków działała poprawnie i oczyszczała ścieki, których skład spełniał wymogi pozwolenia wodno-prawnego. ...
Artykuł porusza problematykę rekultywacji i ponownego zagospodarowania zdegradowanych gruntów w Polsce. Prowadzenie działań naprawczych związanych z rekultywacją jest wyrazem dbałości o środowisko i ma wpływ na ograniczenie negatywnego wpływu człowieka na otoczenie. Stosowane w tym celu środki powinny rekompensować utracone wartości. W celu prawidłowego funkcjonowania procesów rekultywacyjnych, planowanie wszelkich działań naprawczych na terenach zdegradowanych powinno odbywać się na jak najwcześniejszym etapie. Na podstawie dostępnych danych o wielkościach powierzchni zdegradowanych szczegółowo przeanalizowano zagadnienia związane z terenami zdegradowanymi i zdewastowanymi, wymagającymi rekultywacji oraz zrekultywowanymi i w dalszej kolejności zagospodarowanymi. Zwrócono uwagę na wielkość występowania omawianego zjawiska w celu określenia skali problemu z uwzględnieniem aspektu przestrzennego. Prowadzona analiza polegała również na określeniu działalności, w wyniku której powstaje największa ilość terenów zdegradowanych, jak również na wyznaczeniu dominujących kierunków prowadzenia rekultywacji. Artykuł jest próbą odpowiedzi na pytanie jak kształtuje się podejście do prowadzenia działań rekultywacyjnych w ostatnich latach w Polsce. ...
Celem przeprowadzonych badań terenowych i analiz było poznanie wpływu zanieczyszczeń komunikacyjnych związanych z zimowym zwalczaniem śliskości na roślinność przydrożną i glebę. Badania przeprowadzono przy drodze głównej nr 12 w centralnej Polsce w 4 lokalizacjach. Roślinność i gleba w sąsiedztwie dróg są szczególnie narażone na liczne stresy abiotyczne i uszkodzenia. Na skutek długookresowego używania soli do poprawy bezpieczeństwa ruchu na drodze gleba narażona jest na skażenie i wysoką akumulację szkodliwych jonów sodu i chloru. W takcie badań pobrano próby gleby i liści do analiz chemicznych, pomiaru poziomu EC i pH gleby, przeprowadzono szczegółowe obserwacje drzew oraz ocenę uszkodzeń blaszki liściowej. W bezpośrednim sąsiedztwie drogi zaobserwowano wysoki poziom zasolenia gleby oraz wysokie pH (odczyn zasadowy) wskaźniki te maleją w miarę wzrostu odległości od krawędzi jezdni. W przypadku zasolenia różnice stają się nieistotne od 7-8 m od krawędzi jezdni. Natomiast w przypadku wartości pH próbki z pola uprawnego wskazują, iż gleby są bardzo kwaśne i kwaśne, a przy drodze zasadowe. Zwiększoną akumulację sodu w liściach odnotowano u wszystkich rodzimych drzew rosnących przy drodze co najmniej 25 lat. U gatunków obcych jak Acer saccharinum, Quercus rubra i Robinia pseudoaccaia zawartość sodu w liściach nie różniła się od roślin kontrolnych, a blaszki liściowe nie ...
Artykuł zawiera analizę i ocenę wpływu ścieków oczyszczonych w oczyszczalni w Myślenicach w latach 2008 - 2011, na skład fizyczno-chemiczny oraz jakość wód ich odbiornika - rzeki Raby. Pracę wykonano na podstawie zebranych oraz statystycznie opracowanych wyników badań, obejmujących ilość i skład ścieków oczyszczonych, odprowadzanych do Raby, a także skład wód odbiornika w przekrojach Stróże i Osieczany, znajdujących się odpowiednio powyżej i poniżej punktu zrzutu ścieków oczyszczonych. Zakres wskaźników zanieczyszczeń oznaczanych w ściekach i wodzie obejmował: zawiesinę ogólną, BZT5, ChZTCr, fosfor ogólny oraz azot ogólny. Na podstawie wykonanych badań stwierdzono, że oczyszczalnia ścieków w Myślenicach, w latach 2008 - 2011, funkcjonowała prawidłowo, ponieważ oczyszczone na niej ścieki, spełniały wymogi pozwolenia wodno-prawnego, co przekładało się bezpośrednio na skuteczną ochronę przed zanieczyszczeniem wód ich odbiornika. Ponadto stwierdzono, że w obu badanych przekrojach skład fizyczno-chemiczny wód Raby był do siebie zbliżony. Potwierdziły to wyniki zastosowanego testu U Mann Whitney'a, które nie wykazały statystycznie istotnych różnic pomiędzy średnimi wartościami stężeń analizowanych wskaźników zanieczyszczeń. Ścieki oczyszczone, odprowadzane z oczyszczalni w Myślenicach do rzeki Raby nie przyczyniają się do pogorszenia jakości jej wód. ...
