Zeszyt: 2015, vol. 12 / III / 1 (Jul 2015)
Istotnym skutkiem wzrostu temperatury w procesie globalnego ocieplenia jest możliwość zmniejszania się rolniczej efektywności opadów atmosferycznych, jak również zmiana podstawowych składników bilansu wodnego na skutek wzrostu parowania przy braku wyraźnych tendencji opadów atmosferycznych w umiarkowanych szerokościach Europy. Przedmiotem opracowania jest określenie wartości opadów atmosferycznych, które w okresie suszy przy zakładanym scenariuszu wzrostu temperatury powietrza o 1,0, 1,5 i 2,0°C należy uzupełnić w procesie nawadniania aby nie obniżyło się uwilgotnienie wierzchniej warstwy gleby w stosunku do otychczasowego przeciętnego poziomu. Skonstruowany model regresji krokowej wielokrotnej dla zależności stopnia uwilgotnienia gleby od temperatury powietrza i opadów atmosferycznych dla okolic Poznania i okresu 1981-2000 wykazał, że dla przeciętnej dekady okresu wegetacyjnego (IV-X) są to wartości 2,2, 3,6 i 5,2 mm, natomiast dla całego okresu wegetacyjnego odpowiednio 46, 76 i 109 mm. ...
W pracy przedstawiono ocenę warunków uwilgotnienia gleby w siedliskach trwałych użytków zielonych w Polsce w oparciu o wyniki ogólnopolskiego monitoringu niedoboru i nadmiaru wody prowadzonego przez Instytut Technologiczno-Przyrodniczy od 2013 r. Ocenę dokonano na podstawie wartości wskaźnika uwilgotnienia gleby SMI (Soil Moisture Index), obliczanego na koniec dekady okresu wegetacyjnego kwiecień-wrzesień i przyjętej autorskiej, 5-stopniowej klasyfikacji uwilgotnienia. Wskaźnik umożliwia porównanie warunków uwilgotnienia w glebach o różnych zdolnościach retencyjnych i obiektywną ocenę intensywności suszy glebowej oraz stanów nadmiernego uwilgotnienia. Wyniki monitoringu prowadzonego w latach 2013-2014 dla trwałych użytków zielonych w siedlisku mokrym, wilgotnym, posusznym i suchym wykazały, że w siedliskach mokrych i wilgotnych wilgotność gleby utrzymywała się najczęściej na poziomie optymalnego uwilgotnienia, a warunki meteorologiczne w niewielkim stopniu wpływały na wartości wskaźnika SMI. Siedliska posuszne, a zwłaszcza suche charakteryzowały się większym zróżnicowaniem uwilgotnienia gleb, przeważały okresy z suszą glebową. Spowodowane to było mniejszą retencją gleb w obu siedliskach, większym uzależnieniem wilgotności gleby od opadów i wpływem innych czynników meteorologicznych. ...
Warzywa na ogół są roślinami o dużych potrzebach wodnych i dużej wrażliwości na jej niedobór, szczególnie w kluczowych dla tworzenia plonu fazach wzrostu. W warunkach niedoboru opadów przeprowadzenie nawadniania w odpowiednim terminie i ilości oraz właściwą metodą znacząco poprawia ilość i jakość plonów oraz ogranicza rozwój chorób fizjologicznych. Popularnymi na świecie, chociaż mało wydajnymi metodami są: nawadnianie zalewowe, stokowe i bruzdowe; w Polsce najczęściej stosuje się deszczowanie. Coraz częściej w uprawach polowych wprowadza się nawadnianie kroplowe - efektywne, oszczędzające wodę i energię, pozwalające na precyzyjne nawadnianie i nawożenie. Coraz bardziej ograniczony dostęp do wody, erozja gleb i skażenie wód gruntowych skłaniają do prowadzenie badań nad oszczędnymi i wydajnymi i jednocześnie przyjaznymi dla środowiska metodami nawadniania. W pracy przedstawione zostały wyniki najnowszych badań prowadzonych w różnych krajach, dotyczących nawadniania pomidora i ogórka w uprawach polowych. Omówione zostały najważniejsze zagadnienia związane z wymaganiami wodnymi tych dwóch popularnych warzyw, porównano efekty różnych metod nawadniania oraz przedstawiono rozwiązania dążące do zwiększania efektywności nawodnień. ...
Wykorzystaniem roślin lub ich części do wykrywania gatunków Phytophthora z gleby i wody zainteresowano się w drugiej połowie XX wieku. Dzięki zastosowaniu owoców różnych gatunków roślin ich siewek lub fragmentów, izolowano z gleby i wody najgroźniejsze gatunki tego rodzaju. Celem przeprowadzonych badań było określenie przydatności liści różanecznika jako pułapki do detekcji z wody oraz z podłoży ogrodniczych gatunków rodzaju Phytophthora, Cylindrocladium scoparium, form specjalnych Fusarium oxysporum i Rhizoctonia solani. Przy izolacji Phytophthora z rzeki, kanału i stawu wierzchołkowe liście różanecznika umieszczano na powierzchni wody i po 4-5 dniach określano liczbę nekrotycznych plam. Ich części wykładano na pożywkę PDA w celu izolacji i identyfikacji gatunków tego rodzaju. Przy detekcji innych gatunków i form spec. F. oxysporum, liście różanecznika wykładano do wodnej zawiesiny podłoży w kuwetach i po 3-5 dniach liczono liczbę nekrotycznych plam na ich powierzchni. Fragmenty nekrotycznych tkanek wykładano na pożywkę PDA w celu izolacji i identyfikacji uzyskanych kultur do gatunku. Uzyskane wyniki wykazały, iż metoda pułapkowa oparta na liściach różanecznika może być z powodzeniem stosowana do detekcji z wody i gleby najgroźniejszych patogenów glebowych roślin. Metoda jest prosta, możliwa do wykorzystania przez cały rok i powszechnie dostępna. ...
Tereny zieleni zlokalizowane przy trasach komunikacyjnych nie tylko zatrzymują wodę opadową, korzystnie wpływają na lokalny mikroklimat, ale też wydajnie oczyszczają powietrze. Zieleń posadzona wzdłuż dróg i ulic narażona jest na działanie biotycznych i abiotycznych czynników środowiska. Stresogenne czynniki abiotyczne takie jak przesuszenie powietrza i gleby oraz ekstremalne temperatury mają największy wpływ na rozwój roślinności. Ponadto stosowanie chemicznych i mechanicznych środków do zimowego utrzymania dróg w negatywny sposób wpływa na kondycję drzew i krzewów rosnących w pasie drogowym. Prawidłowe zarządzanie terenami zieleni polega na osłabieniu negatywnego wpływu urbanizacji, zapewnieniu wody niezbędnej do funkcjonowania roślinności oraz obniżeniu kosztów jej utrzymania. W pracy przedstawiono podstawowe funkcje terenów zieleni położonych wzdłuż dróg oraz korzyści wynikające z obecności roślin w zurbanizowanym krajobrazie. Omówiono również rozwiązania poprawiające warunki siedliskowe roślinności funkcjonującej w otoczeniu tras komunikacyjnych. ...
Celem badań była ocena niedoborów opadów na łąkach dwu- i trzykośnych w rejonie Bydgoszczy. Badania bazowały na 34-letnich danych meteorologicznych pochodzących z obserwacji wykonywanych w latach 1981-2014 w Stacji Badawczej Uniwersytetu Technologiczno-Przyrodniczego w Bydgoszczy, zlokalizowanej w miejscowości Mochle, około 20 km od centrum miasta. Oceniając lokalny agroklimat wykorzystano średnie miesięczne temperatury powietrza i miesięczne sumy opadów. Obliczone niedobory i nadmiary opadów dla łąk umożliwiły ocenę warunków wilgotnościowych w okresie wzrostu runi na łąkach użytkowanych dwu- i trzykrotnie. Stwierdzono, że średnie opady atmosferyczne w okresie wegetacyjnym wynoszące 313 mm zaspokajały potrzeby runi łąkowej w 73%. Na łąkach dwukośnych największy deficyt opadów występował w okresie narastania pierwszego odrostu runi, a na łąkach trzykośnych w odroście drugim. Na podstawie wskaźnika względnego opadu RPI stwierdzono, że przy średnim niedoborze opadów wynoszącym 113 mm, częstotliwość wystąpienia lat normalnych wynosi 29,4%, lat suchych 32,4, a lat wilgotnych 38,2%. Występujący w tym rejonie niedobór opadów wskazuje na potrzebę zakładania i utrzymywania sprawnych systemów melioracyjnych dwustronnego działania w celu zapewnienia możliwie jak najlepszych warunków wzrostu runi na produkcyjnych łąkach trzykośnych i motywacji do zmiany użytkowania łąk dwukośnych na łąki trzykośne, umożliwiające produkcję zielonki o lepszych parametrach żywieniowych. ...
W pracy przedstawiono wpływ funkcjonowania wykonanego w latach 1967-71 i obecnie nieużytkowanego fragmentu systemu odwadniająco-nawadniającego na obiekcie Solec, na stosunki powietrzno-wodne w płytkim profilu gleby torfowo-murszowej. W tym celu w okresie od lipca do września 2013 roku przeprowadzono pomiary położenia zwierciadła wód gruntowych i powierzchniowych oraz uwilgotnienia na poszczególnych głębokościach w profilu zlokalizowanym w środku łanu kwatery pomiarowej. Wierzchnie warstwy analizowanej gleby torfowej charakteryzowały się dużą dynamiką zmian uwilgotnienia. Istniejące fragmenty systemu melioracyjnego wraz z przepływającą przez obiekt rzeką wykazują charakter drenujący. Wyższe zaleganie zwierciadła wód gruntowych zaobserwowano na fragmencie obiektu będącego pod użytkowaniem łąkowym w porównaniu z obszarem nieużytkowanym. ...
Celem badań było ocena działania i współdziałania deszczowania oraz nawożenia azotem na kształtowanie się wysokości i jakości plonu ziarna jęczmienia jarego browarnej odmiany ‘Signora' na glebie lekkiej o podłożu zwięzłym. Ścisłe doświadczenie polowe przeprowadzono w latach 2013-2014 na polu doświadczalnym Katedry Melioracji i Agrometeorologii UTP, zlokalizowanym w Mochełku koło Bydgoszczy. W okresie badań wystąpiły przeciętne potrzeby deszczowania jęczmienia, wynikające przede wszystkim z nierównomiernego rozkładu opadów atmosferycznych w badanych sezonach wegetacyjnych. Sezonowa dawka nawodnieniowa wyniosła średnio 72,5 mm. W badaniach szczególną uwagę zwrócono na cechy jakości ziarna wpływające na jego przydatność słodowniczą. Stwierdzono, że deszczowanie przyczyniło się do istotnej zwyżki plonu ziarna, choć efektywność jednostkowa tego zabiegu była niższa od osiąganej we wcześniejszych doświadczeniach z innymi odmianami. Ziarno jęczmienia pochodzące ze stanowisk deszczowanych zawierało istotnie mniej białka i lepsze wskaźniki wartości słodowniczej, w porównaniu do ziarna roślin nie deszczowanych. Optymalną dawką azotu zarówno w warunkach deszczowania, jak i na stanowiskach nie deszczowanych, było 30 kg.ha-1. Zastosowanie nawożenia pogłównego (wariant N3) przyczyniło się co prawda do istotnego wzrostu ilości plonu, zwłaszcza w warunkach deszczowania, ale ziarno cechowała najniższa przydatność słodownicza. ...
W doświadczeniu określono wpływ deficytu wody w podłożu na wybrane parametry fizjologiczne roślin trzech odmian maliny (‘Beskid', ‘Laszka', ‘Latham') uprawianych w szklarni. Wykazano zróżnicowanie reakcji poszczególnych odmian maliny na suszę. Deficyt wody w podłożu ograniczył wymianę gazową oraz potencjał wody w liściach roślin. Największą stabilność aparatu fotosyntetycznego (wyrażoną parametrami wymiany gazowej i fluorescencji chlorofilu) w warunkach suszy stwierdzono w przypadku odmian ‘Latham' i ‘Laszka'. Deficyt wody spowodował największe ograniczenie intensywności fotosyntezy u roślin odmiany ‘Beskid'. ...
Celem badań była ocena dynamiki wzrostu sosny zwyczajnej na gruncie porolnym w warunkach mulczowania w trzecim roku uprawy. Nasadzenie polowe przeprowadzono na gruncie porolnym zlokalizowanym na terenie Wydziałowego Obserwatorium Agro i Hydrometeorologii Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu. Rośliny sosny zwyczajnej na gruncie porolnym w trzecim roku uprawy zwiększyły swą wysokość z 68,8 cm do 102,5 cm, tj. o 33,7 cm czyli o 49%. Dynamika wzrostu sosny była największa w pierwszej części wegetacji (do 10 czerwca), kiedy to wysokość roślin zwiększyła się o 30 cm, stanowiąc około 90 % całego, rocznego przyrostu wysokości. Drugi z badanych parametrów biometrycznych - średnica pnia - zwiększyła się w trzecim roku uprawy sosny z 28,0 mm do 39,9 mm (o 11, 9 mm, tj. o 42 %). Dynamika przyrostu średnicy pnia była odmienna od zanotowanej w przypadku wysokości roślin, bowiem w pierwszej części wegetacji sosny, w której najbardziej wzrosła jej wysokość, średnica pnia zwiększyła się tylko o 29 % rocznego przyrostu (tj. o 3,4 mm). ...
Dwa ścisłe doświadczenia polowe zostały przeprowadzone w latach 2004-2006 w gospodarstwie rolnym w Chlebówku. Miejscowość położona jest 20 km od Stargardu Szczecińskiego i 5 km na północny-wschód od miejscowości gminnej Stara Dąbrowa - 53027'N i 15010'E. W doświadczeniach oceniano wpływ nawadniania, systemu uprawy roli i nawożenia mineralnego na plonowanie oraz wybrane parametry właściwości fizycznych gleby. Testowano dwie odmiany bobiku: o tradycyjną -‘Nadwiślański' oraz zdeterminowaną - ‘Titus'. Z przeprowadzonych doświadczeń wynika, że stosowanie nawadniania oraz wzrastających dawek nawożenia mineralnego zwiększało plon nasion obu odmian bobiku. Stosowanie uproszczeń w uprawie roli ograniczało, w większym zakresie, plonowanie tradycyjnej odmiany bobiku. Zwiększone nawożenie mineralne w warunkach nawadniania zwiększało polowe zużycie wody, a tym samym obniżało jej zapas w warstwie do 50 cm. Poprawa uwilgotnienia wierzchnich warstw gleby zmniejszyła gęstość objętościową gleby w uprawie odmiany ‘Nadwiślański' a zwiększyła w uprawie odmiany ‘Titus'. Stosowanie uproszczonych systemów uprawy roli, a zwłaszcza siewu bezpośredniego, zwiększa gęstość objętościową wierzchnich warstw gleby. ...
W pracy przedstawiono wyniki badań uzyskanych z serii jednoczynnikowych doświadczeń laboratoryjnych, przeprowadzonych w latach 2009-2010. W doświadczeniach testowano wpływ wody stymulowanej stałym polem magnetycznym oraz wody niestymulowanej, na kiełkowanie i początkowy wzrost siewek grochu siewnego, kukurydzy zwyczajnej, łubinu żółtego oraz ogórka gruntowego. Wyniki badań potwierdziły zróżnicowaną reakcję materiału siewnego ocenianych gatunków roślin na zastosowany rodzaj wody. Korzystny wpływ stosowania wody magnetyzowanej uwidocznił się w zwiększeniu dynamiki i siły kiełkowania materiału siewnego kukurydzy zwyczajnej i ogórka gruntowego. A w przypadku tego ostatniego gatunku, także zwiększenie wysokości i zawartości suchej masy nadziemnej części siewek. Za niekorzystny wpływ stosowania wody magnetyzowanej należy uznać zmniejszenie wysokości siewek grochu siewnego i łubinu żółtego oraz zawartości suchej masy podziemnej części siewek kukurydzy. ...
Celem niniejszej pracy jest przybliżenie problemu nawadniania upraw w kontekście zagrożeń fitosanitarnych. Przedstawia wybrane artykuły naukowe dotyczące występowania patogenów i chorób roślin w warunkach nawadniania upraw. Nawadnianie roślin może wpływać bezpośrednio lub pośrednio na ich zdrowotność. Wpływa na warunki sprzyjające infekcji, ale również stwarza warunki dla lepszego zarodnikowania patogenów i późniejszego ich rozprzestrzeniania. Nawadnianie sprzyja rozwojowi roślin, których masa wegetatywna jest bardziej rozwinięta, bujniejsza, jednocześnie posiadają one delikatniejsze tkanki okrywające bardziej podatne na porażenie. Intensywniejszy wzrost roślin powoduje, że łany są zwarte, co sprzyja rozwojowi chorób. Generalnie nawadnianie może wpływać negatywnie, neutralnie lub pozytywnie na zdrowotność roślin. W pracy zwrócono również uwagę, na jakość wody, która może być źródłem infekcji wielu patogenów, należących do różnych jednostek taksonomicznych. Do patogenów roślin najczęściej występujących w wodzie przeznaczonej do nawadniania należą Phytophthora spp. i Pythium spp. Nawadnianie może przyczynić się również do rozprzestrzeniania grzybów i wirusów. By ograniczyć negatywne skutki nawadniania ważny jest wybór odpowiedniego źródła wody oraz technologii nawadniania. Praca ta zwraca uwagę na potrzebę prowadzenia kolejnych badań, dotyczących bezpośredniego wpływu nawadniania na zdrowotność roślin jak i na regularne monitorowanie wody przeznaczonej do nawadniania. ...
Obecnie w naszym kraju, jak również na świecie prowadzonych jest wiele badań, mających na celu porównać jakość surowców jak i produktów uzyskiwanych z systemu rolnictwa ekologicznego i konwencjonalnego. W związku z powyższym celem pracy było porównanie wielkości i jakości plonów bulw ziemniaka, ziarna pszenicy oraz korzeni marchwi uprawianych w dwóch systemach gospodarowania: ekologicznym i konwencjonalnym. Badania przeprowadzono w oparciu o próby materiału roślinnego, które zostały pobrane (lata 2010-2012) z pięciu pól produkcyjnych zlokalizowanych w województwie kujawsko-pomorskim, w tym z dwóch gospodarstw ekologicznych oraz trzech gospodarstw konwencjonalnych. W reprezentatywnych próbach badanych roślin oznaczono zawartości: białka ogólnego w ziarnie pszenicy ozimej oraz w świeżej masie bulw ziemniaka i korzeniu marchwi oznaczono zawartości: azotanów (V) i skrobi. Na podstawie uzyskanych wyników badań obliczono plon skrobi oraz białka ogólnego. Przeprowadzone badania pozwoliły stwierdzić, że wielkość plonu roślin oraz plony białka ogólnego korzeni marchwi, ziarna pszenicy i bulw ziemniaka były zróżnicowane w zależności od sytemu uprawy. Najwyższe plony stwierdzono w uprawach konwencjonalnych. Zawartość białka ogólnego była najwyższa w korzeniach marchwi uprawianych systemem ekologicznym, natomiast azotanów (V) w bulwach ziemniaka uprawianych w systemie konwencjonalnym a w ziarnie pszenicy stwierdzono tylko ich śladowe ilości. W systemie ekologicznym zawartości skrobi w korzeniach marchwi i bulwach ziemniaka była ...
Jednym z największych problemów polskiego rolnictwa jest zakwaszenie gleb a tym samym niska zawartość makro- i mikroskładników w tym m.in. cynku i miedzi. Badania zostały przeprowadzone w oparciu o wieloletnie doświadczenie polowe zlokalizowane na terenie Stacji Badawczej UTP w Wierzchucinku założone w 1974 roku na glebie bielicowej - Podzolis (WRB 2014). W doświadczeniu nie stosowano nawożenia naturalnego oraz środków wapnujących. Skutkiem stosowania przez 38 lat zwiększonych dawek azotu (N83, N167, N250) i potasu (K0, K53, K105, K158) oraz uprawa roślin w płodozmianie pastewno-przemysłowym było zakwaszenie gleby. Zastosowane w doświadczeniu nawożenie istotnie determinowało zawartość przyswajalnych form miedzi i cynku w badanej glebie. Średnio niezależne od zastosowanej dawki potasu najwyższe wartości badanych parametrów stwierdzono po zastosowaniu najwyższych dawek azotu (N250). Stwierdzono również istotne korelacje pomiędzy zawartością badanych mikroelementów a podstawowymi parametrami badanych próbek glebowych. Zawartości przyswajalnego cynku i miedzi były zdecydowanie niższe od średniej krajowej, ale wszystkie mieściły się w niskiej lub średniej klasie zasobności. ...
Celem opracowania jest analiza wybranych gatunków warzyw na podstawie produkcji krajowej oraz jednej z Grup Producentów Warzyw oraz ukazanie trendów produkcyjnych w latach 2011-2014. Dane pozyskane zostały z Głównego Urzędu Statystycznego oraz bezpośrednio z firmy Daukus. W okresie 2011-2013 biorąc pod uwagę produkcję krajową warzyw najwyższe ceny odnotowano w roku 2013, co mogło mieć wpływ na zwiększenie areału i plonu upraw w roku 2014. W firmie ‘Daukus' największą produkcją polową charakteryzował się rok 2014, głównie dzięki zwiększeniu areału oraz korzystnym warunkom meteorologicznym. Ceny warzyw w roku 2014 znacząco spadły przez zwiększenie podaży oraz czynniki polityczne. W produkcji warzyw w Polsce widoczna jest intensyfikacja co oznacza, iż następuje spadek liczby gospodarstw, lecz te które istnieją zwiększają ilości produkowanych warzyw. ...
Celem pracy jest analiza produktywności i efektywności stosowania dwóch rodzajów nawadniania. Tradycyjnego z użyciem węży do podlewania i kroplowego z zastosowaniem linii kroplujących. Badania przeprowadzono w latach 2009-2011 w specjalistycznym gospodarstwie ogrodniczym w Karpicku koło Wolsztyna, w dwóch tunelach foliowych o powierzchni 180 m2 każdy. Natomiast powierzchnie uprawy pomidorów zajmowały odpowiednio po 87 m2. W każdym z tuneli wysadzano po 400 sadzonek pomidorów odmiany Nita® Nickerson - Zwann. Objętość wody wykorzystanej do nawadniania monitorowano przy użyciu dwóch niezależnych wodomierzy, natomiast zbiór pomidorów odbywał się raz w tygodniu. Zakres i pracochłonność zabiegów pielęgnacyjnych, ochronnych oraz związanych z nawożeniem były ewidencjonowane na podstawie rzeczywistej liczby roboczogodzin niezbędnych do ich wykonania. Efektywność produkcyjna wody była znacznie wyższa w wariancie z systemem linii kroplujących, gdyż dla uzyskania jednego kilograma pomidorów w tym systemie potrzeba było 33 litrów wody, a w systemie tradycyjnym prawie 58 litrów. Co oznacza, że efektywność produkcyjna nawodnień kroplowych była o 75% wyższa od nawadniania tradycyjnego z wykorzystaniem węży. ...
