Zeszyt: 2006, vol. 3 / 2 / 1

Prof. dr hab. inż. Krzysztof Koreleski

Wstępna ocena wpływu lasów i zadrzewień na wartość gruntów ornych

W pracy dokonano wstępnej oceny wpływu lasów i zadrzewień na wartość nieruchomości rolnych. Na podstawie analizy bogatej literatury przedmiotu oraz obserwacji własnych, autor stwierdza m.in., że: – w bezpośrednim sąsiedztwie granicy rolno-leśnej plonowanie roślin wyraźnie spada, – w miarę oddalania się od ściany drzew plony poprawiają się, przy czym na gruntach o deficycie wilgoci, podlegających intensywnej erozji ogólny bilans jest dodatni, a na pozostałych gruntach raczej ujemny, – negatywne oddziaływanie lasów na plonowanie roślin w strefie ich bezpośredniego kontaktu zależy od wzajemnego usytuowania i zaznacza się do ok. 15-krotnej wysokości drzewostanu. Zaproponowany algorytm obejmujący procentowe wskaźniki korygujące wartości wyjściowe nieruchomości rolnych (grunty orne) w sąsiedztwie lasu odnosi się do terenów o deficycie wilgoci w glebach, z uwzględnieniem wpływu odległości i położenia w stosunku do stron świata – tabela 1 oraz terenów o zróżnicowanej jakości gleb i kontrastowej ekspozycji stoków (S i N) – tabela 2. W terenach o deficycie wilgoci w strefach odległości do 2 h zaznacza się spadek, a w dalszych strefach wzrost wartości nieruchomości, przy czym największy notuje się w strefie 0–10 h (tab. 1). Tabela 2 wskazuje, że ujemne współczynniki obejmują obszar gruntów ornych w strefach od 0–1 h do 0–10 h. Proponowany algorytm wyceny ma charakter ...

Prof. dr hab. inż. Artur Radecki-Pawlik

Prof. Paul A. Carling

Prof. dr Emil Gölz

Budowa granulometryczna i geometryczna form dennych nizinnej rzeki rzeki Ren

W artykule przedstawiono budowę granulometryczną oraz geometryczną form dennych rzeki nizinnej zwanych inaczej wydmami dennymi. Wydmy są typowymi utworami dennymi rzeki nizinnej o dnie piaskowym. Studiowanie procesu ich powstawania jest wyjątkowo istotne w celu poznania działania systemów fluwialnych. Także znajomość graunulometrii i struktur sedymentacyjnych wydm dennych jest ważna z punktu widzenia geologii oraz paleogeologii. W pracy pokazano, że badane wydmy reńskie nie osiągają takiej wysokości, na jaką pozwalałaby aktualna głębokość wody. Przyczyn tej sytuacji można upatrywać w braku na badanym odcinku Renu przepływu o odpowiednio długim czasie trwania, a w związku z tym w niewystarczającej dostawie materiału dennego. Dla warunków badanego odcinka pomiarowego Renu zależności funkcyjne pomiędzy stromością a długością wydm obliczone na podstawie danych z lat 1991 i 1992 opisują następujące równania, odpowiednio: H/L = 0,082 L-0,55 i H/L = 0,104 L-0,63. Bezpośrednie wykonane za pomocą dzwonu do nurkowania pomiary gęstości objętościowej piasku budującego wydmy wykazały, że gęstość ta wynosi 1,5–1,69 g*cm-3 . Tak niewielką wartość gęstości objętościowej piasku budującego wydmy na Renie należy przypisać faktowi, że wydmy te podlegają ciągłemu procesowi transformacji. Praca powstała na rzece Ren w Niemczech w okolicach Moguncji, a jej realizacja była możliwa dzięki współpracy międzynarodowej z instytutami badawczymi w Wielkiej Brytanii i Niemczech ...

Prof. dr hab. inż. Zdzisław Wójcicki

Poszanowanie energii i środowiska w rolnictwie i na obszarach wiejskich

Zaprezentowano niektóre wyniki analiz i studiów prognostycznych IBMER w zakresie kształtowania się zrównoważonej produkcji rolniczej integrowanej z wielofunkcyjnym rozwojem wsi i ochroną środowiska obszarów wiejskich. Na zmniejszającej się powierzchni użytków rolnych (UR) musimy intensyfikować dobrą jakościowo produkcję roślinną i zwierzęcą, przy zmieniającej się strukturze nakładów materiałowo-energetycznych i usług produkcyjnych tak, aby przyszłemu pokoleniu przekazywać środowisko rolnicze i wiejskie w ekologicznej kondycji lepszej od dotychczasowego. Zmiany ilościowe i substytucyjne w nakładach pracy żywej, nakładach materiałowych i inwestycyjnych oraz w nakładach bezpośrednich nośników energii w rolnictwie i jego infrastrukturze wpływają nie tylko na poziom jednostkowych kosztów produkcji rolniczych surowców żywnościowych, ale wpływają także na postępy w zakresie wielofunkcyjności wsi i tempa realizacji regionalnych programów rolnośrodowiskowych. Stosując zaktualizowaną w IBMER metodologię badań dotychczasowego stanu i szacunków prognostycznych w zakresie ponoszonych skumulowanych nakładów materiałowo – energetycznych liczonych metodą rachunku ciągnionego, stwierdzamy, że: – jednostkowa energochłonność produkcji rolniczej liczona liczbą jednostek energetycznych (MJ) na umowną rolniczą jednostkę zbożową (JZ) systematycznie obniża się i będzie ulegać dalszemu zmniejszaniu dzięki racjonalizacji zatrudnienia i stosowania agrochemikaliów, wykorzystywania środków trwałych i ograniczaniu dotychczasowego zużycia paliw stałych (głównie węgla),- efektywność energetyczna (JZ / MJ) zarówno produkcji roślinnej, jak i zwierzęcej jest nadal ujemna, co jest przyczyną słabego rozwoju energetycznego wykorzystywania ...

Prof. dr hab. inż. Stanisław Harasimowicz

Dr hab. inż. Jarosław Janus

Określenie najkrótszej trasy między działką a siedliskiem za pomocą grafu sieci drogowej i przemieszczeń po granicach działek

W artykule przedstawiono ogólny zarys metody określania odległości gruntów od siedlisk na podstawie mapy numerycznej, bardziej szczegółowo omawiając procedury dotyczące wyznaczenia najkrótszej trasy łączącej działkę z siedliskiem. Dojazd z siedliska do działki opisany został grafem obejmującym sieć drogową i przejazdy po terenie w kompleksach działek. Trasę przejazdu z siedliska do działki określono jako najkrótszą ścieżkę między węzłami grafu. Przyjęto odpowiednie zróżnicowanie trudności przejazdu po drogach i po terenie. Przedstawione procedury dotyczące określania odległości gruntów od siedlisk zostały opracowane przy założeniu, że przemieszczenia odbywają się po granicach dróg oraz po miedzach działek. Zestawiony przy tych założeniach graf opisujący przemieszczenia między pojedynczą działką a siedliskiem, nawet przy dużym rozdrobnieniu gruntów, nie przekracza zwykle 1–2 tysięcy wierzchołków, co nie wydłuża nadmiernie czasu obliczeń i umożliwia praktyczne zastosowanie opracowanej metody. Podane zasady określanie odległości i trasy przejazdu z siedliska do działek gospodarstwa na podstawie mapy ewidencyjnej przedstawionej w formie cyfrowej pozwalają na automatyzację większości procedur obliczeniowych, a tym samym na zmniejszenie ich pracochłonności. Umożliwia to określanie odległości wszystkich działek rolnych położonych na rozpatrywanym obszarze od siedlisk gospodarstw, co stanowić może wartościowy materiał dla oceny struktury przestrzennej wsi oraz jej zmian zachodzących w wyniku prowadzenia prac urządzeniowych. Tablica zawierająca odległości wszystkich działek położonych w danej ...

Dr inż. Grażyna Magiera-Braś

Stan i rozwój infrastruktury w powiecie olkuskim

W artykule przedstawiono stan i rozwój wybranych elementów infrastruktury technicznej (sieć wodociągowa, kanalizacyjna, gazowa oraz sieć dróg powiatowych i gminnych) i społecznej (zasoby mieszkaniowe, szkoły podstawowe, apteki, szpitale, biblioteki oraz baza noclegowa turystyki) powiatu olkuskiego w woj. małopolskim w latach 1998–2003. Określono tempo ich zmian. Obecny stan infrastruktury przedstawiono za pomocą wskaźnika agregatowego wg Perkala, przeanalizowano związki zachodzące pomiędzy wyposażeniem w elementy infrastruktury a poziomem rozwoju społeczno-gospodarczego wyrażonym liczbą podmiotów gospodarczych i wartością dochodów budżetowych przypadających na mieszkańców gminy. Uzyskane wysokie wartości współczynnika korelacji potwierdzają istotne znaczenie infrastruktury w kształtowaniu rozwoju społeczno-gospodarczego. Tempo rozwoju infrastruktury technicznej w powiecie w analizowanych latach było 2,5-krotnie wyższe niż infrastruktury społecznej. W ramach infrastruktury technicznej najszybciej rozwijała się sieć gazowa, a w ramach społecznej obiekty związane z ochroną zdrowia – apteki. Lepszym wyposażeniem w elementy infrastruktury charakteryzują się gminy miejskie i miejsko-wiejskie: Bukowno, Olkusz i Wolbrom, najgorszym gminy wiejskie: Trzyciąż, Klucze i Bolesław. Największe potrzeby w zakresie infrastruktury wynikają z konieczności porządkowania gospodarki wodno-ściekowej. ...

Dr inż. Bogusław Michalec

Dr inż. Marek Tarnawski

mgr inż. Anna Kupiec

Prognoza zamulania małego zbiornika wodnego

Opracowano prognozę zamulania małego zbiornika wodnego znajdującego się na cieku nieobjętym obserwacjami hydrologicznymi. Brak danych o wielkości przepływów i koncentracji rumowiska unoszonego oraz wielkości transportu rumowiska wleczonego, skłania do zastosowania metod pośrednich. Umożliwiają one określenie ilości rumowiska dopływającego do zbiornika. Badaniami wielkości zamulania objęto zbiornik w Narożnikach, znajdujący się na potoku Dęba. W obliczeniach dostawy rumowiska do zbiornika zastosowano metody Reniger-Dębskiego, Brańskiego i DR-USLE. Przeprowadzono badania terenowe w celu określenia sposobu zagospodarowania zlewni badanego zbiornika. Określono rodzaj gruntu i jego skład z obszarów użytkowanych rolniczo i z terenów leśnych. Wyniki prac terenowych umożliwiły wyznaczenie parametrów równania strat glebowych, stanowiącego podstawę obliczeń metodą DR-USLE. Obliczony stopień zamulania, na podstawie pomiarów wielkości zamulania zbiornika, wynosi 0,58%. Obliczono wzorem Gončarova zamulanie zbiornika w kolejnych latach eksploatacji. Wyniki prognozy wielkości zamulenia po 4 latach eksploatacji porównano z wynikami pomiarów. Najwyższą zgodność wyników prognozy zamulenia opracowanej na podstawie wyników pomiarów uzyskano z wynikami prognozy, w której średni roczny transport rumowiska obliczono metodą DR-USLE. Stwierdzono, że wyłącznie zbiornika z eksploatacji, w wyniku zamulenia stanowiącego 80% jego pojemności pierwotnej, nastąpi po ponad 1100 latach. ...

Dr Ewa Pałka

Próba oceny podaży turystycznej w gospodarstwach agroturystycznych województwaświętokrzyskiego

Agroturystyka stanowi bardzo ważny czynnik wielofunkcyjnego rozwoju obszarów wiejskich. W opracowaniu przedstawiono wyniki badań przeprowadzonych w województwie świętokrzyskim dotyczące gospodarstw agroturystycznych w okresie transformacji systemu społeczno- gospodarczego Polski. Artykuł stanowi próbę oceny podaży turystycznej w gospodarstwach agroturystycznych województwa świętokrzyskiego. Rozwój agroturystyki i turystyki wiejskiej może stanowić alternatywne formy działalności małych gospodarstw rolnych, które nie są w chwili obecnej wystarczająco dochodowe. Spośród wszystkich form turystyki agroturystyka jest szczególnie podporządkowana wymogom rozwoju zrównoważonego, jako że jest ona oparta na atrakcyjności środowiska przyrodniczego i naturalnego krajobrazu. Zorganizowane formy agroturystyki rozwijają się w województwie świętokrzyskim od 1990 roku. W województwie agroturystyka rozwinęła się najlepiej w kilku regionach, gdzie doszło współcześnie do koncentracji tej formy działalności (szczególnie w modelowej wsi agroturystycznej Śladów Mały). Rozwój agroturystyki był niekiedy możliwy dzięki pomocy finansowej pochodzącej ze środków UE. Agroturystyka przynosi różnorodne korzyśc,i zarówno dla właścicieli gospodarstw, gmin, turystów, jak i miejscowej społeczności. ...

Prof. dr hab. inż arch. Janusz Lech Siemiński

Infrastruktura przestrzeni wiejskiej Polski, w dokumentach strategicznych rządowych i pozarządowych (ujęcia proekologiczne, próba syntezy)

W pracy poddano analizie i ocenie wstępnej (wstępnej – ze względu na charakter źródeł) 15 najważniejszych dokumentów strategicznych opracowanych w Polsce od 2000 do 2006 r. (patrz też: wykaz literatury) i częściowo już wdrażanych. Są to przede wszystkim dokumenty rządowe przygotowane przed akcesją Polski do UE (2000–2004) i po włączeniu Polski do tejże UE (2004–2006 i na lata następne). Pierwsze z tej grupy miały za zadanie główne przystosowanie Polski „do członkostwa w UE” i „do wymagań UE”, a drugie sprowadzają się do wykorzystania przede wszystkim środków UE. Ze względu na ramy i charakter tej konferencji autor ograniczył się do problemów związanych z obszarami wiejskimi i infrastrukturą przestrzeni wiejskiej Polski. Uogólniając rozważania przedstawione w tym referacie (w największym skrócie), można stwierdzić, co następuje: 1. Strategie omawiane operują krótkim i średnim horyzontem czasu, podczas gdy istota strategii polega na długofalowości. 2. Z przeprowadzonych analiz wynika, że opracowanie tzw. „strategii” zostało Polsce narzucone bliską akcesją Polski do UE (np. ZPORR, NSRR, a szczególnie NPR - 1) – pierwsze przygotowano wyłącznie dla „absorpcji środków unijnych”, a drugie (NPR – 1 i 2 oraz NSRO) są „polskim wariantem strategii lizbońskiej – co nie wymaga komentarza (!); 3. Zapisy w najważniejszych rządowych dokumentach strategicznych (np. dot. ...

Dr Dorota Chudy-Hyski

Ocena wybranych uwarunkowań rozwoju funkcji turystycznej obszaru

Problematyka artykułu dotyczy szeroko rozumianych uwarunkowań turystycznego rozwoju obszaru. Wśród uwarunkowań wskazano zarówno walory turystyczne występujące w granicach obszarów objętych analizą, jak również elementy zagospodarowania turystycznego tych obszarów oraz dostępność komunikacyjną wraz z wyposażeniem w elementy infrastruktury techniczno-ekonomicznej. Analizie poddano problem zależności pomiędzy stopniem rozwoju funkcji turystycznej obszaru a efektywnie funkcjonującymi w jego granicach administracyjnych obszarami prawnie chronionymi. Przedmiotem opracowania jest także zależność pomiędzy stopniem rozwoju funkcji turystycznej obszaru a realizowaną polityką turystyczną przejawiającą się w postaci nakładów inwestycyjnych na ochronę środowiska, ze szczególnym uwzględnieniem gospodarki ściekowej, ochrony wód, powietrza i klimatu, gospodarki odpadami, ochrony przed promieniowaniem jonizującym, zmniejszania hałasu i wibracji oraz ochrony różnorodności biologicznej i krajobrazu, co z punktu widzenia możliwości rozwoju funkcji turystycznej obszaru jest niezwykle istotne i stanowi uwarunkowanie jej rozwoju. Ocenę stopnia rozwoju funkcji turystycznej obszaru przeprowadzono z wykorzystaniem wskaźników charakteryzujących zarówno stopień zagospodarowania turystycznego, jak również intensywność ruchu turystycznego. Analizę zależności pomiędzy powierzchnią obszarów cennych przyrodniczo oraz wielkością nakładów inwestycyjnych na ochronę środowiska a zdolnością poszczególnych województw do pełnienia funkcji turystycznej przeprowadzono na podstawie współczynnika korelacji liniowej Pearsona rxy. ...

Dr hab. inż. Prof UR Stefan Satora

Dr inż. Grzegorz Kaczor

Zmiany chemizmu wód podziemnych wybranych ujęć Zapadliska Górnośląskiego

Zmiany jakości wód podziemnych pobieranych ujęciami zlokalizowanymi w rejonie intensywnego uprzemysłowienia i górnictwa spowodowane są często działalnością antropogeniczną. Charakter zmian jakości jest istotny ze względu na możliwości wykorzystania tych wód do celów wodociągowych. Pozwala on także przyjąć odpowiednie rozwiązania rozbudowy ujęcia czy wprowadzania ewentualnych zabezpieczeń w stosunku do źródeł wywołujących te zmiany. Przedmiotem badań przedstawionym w opracowaniu jest zmienność wybranych parametrów jakościowych, takich jak sucha pozostałość mineralna, twardość ogólna, stężenia jonów SO4, Cl, Ca i Mg w wodach podziemnych czterech ujęć zlokalizowanych we wschodniej części Zapadliska Górnośląskiego. Ujęcia Dobra 1 i 2, Bielany i Galmany, składają się z sześciu studni wierconych o głębokościach 88–101,5 m i wydajności 700–8000 m3*d-1 ujmujących wody z poziomu triasowego oraz szyb wentylacyjno-podsadzkowy J. Dąbrowski o głębokości 103 m i wydajności 2000 m3*d-1 ujmujący wody karbońskie. Szczegółowa analiza zmienności składu chemicznego wskazuje na duże zmiany suchej pozostałości w triasowych wodach ujęcia Galmany, nieco mniejsze w ujęciach Bielany i Dobra 1. Występuje również duża zmienność twardości, stężeń Ca, Mg, SO4 i Cl w ujęciu Dobra 1, Mg i SO4 w Dobra 2, Cl i SO4 w Bielany. Znaczna zmienność wszystkich badanych składników występowała w ujęciu Dobra 1, Mg i SO4 w Dobra 2, suchej pozostałości, SO4 i ...

Prof. dr hab.inż. Jan Pawełek

Dr inż. Grzegorz Kaczor

Jednostkowe zużycie wody w gospodarstwie domowym w 8-letnim okresie obserwacji

W pracy poddano analizie ośmioletni (1997–2004) okres badań zużycia wody w wybranym gospodarstwie na terenie osiedla domów jednorodzinnych w Krakowie. Zużycie wody odniesiono do liczby mieszkańców korzystających z wody w badanym gospodarstwie, określając jej jednostkowe zużycie, a następnie nierównomierność dobową jej poboru. Gospodarstwo składało się z 4 stałych mieszkańców. Podstawą do analizy były odnotowane w dzienniku obserwacyjnym codzienne stany wodomierza domowego, przejściowe zmiany liczby mieszkańców oraz występowanie celów zużycia wody poza mieszkaniem, np. podlewanie ogrodu, mycie samochodu itp. Budynek ma pełne wyposażenie w urządzenia wodociągowo-kanalizacyjne, tzn. woda wodociągowa doprowadzona jest do mieszkania wyposażonego w zlew kuchenny, spłukiwane ustępy i dwie łazienki z urządzeniami kąpielowymi. W początkowym okresie badań, ścieki z budynku były kierowane do zbiornika bezodpływowego, a od listopada 1997 były odprowadzane zbiorowym systemem kanalizacyjnym. Uzyskane wyniki badań wykazały, że jednostkowe dobowe zużycie wody wahało się w latach 1997–2004 od 5,9 do 693,3 dm3∙M-1∙d-1, natomiast średnie jednostkowe dobowe zużycie wody mieściło się w przedziale od 135,5 do 177,5 dm3∙M-1∙d-1 w zależności od roku. Największa różnica między jednostkowymi średnimi dobowymi poborami wody w poszczególnych miesiącach wystąpiła w roku 2000, wynosząc aż 132,8 dm3∙M-1∙d-1, natomiast najmniejsza w roku 1997 (44,6 dm3∙d-1). Maksymalne jednostkowe dobowe zużycie wody występowało najczęściej w okresie letnim, co ...

Dr inż. Grzegorz Kaczor

Jednostkowe odpływy ścieków z kanalizacji wiejskiej w gminie Koszyce

Prawidłowa praca systemów odprowadzania i oczyszczania ścieków w głównej mierze zależy od właściwego ich zaprojektowania, wykonania, a następnie poprawnie prowadzonej eksploatacji. W projektowaniu sieci kanalizacyjnych najważniejszym parametrem wpływającym na ustalenie średnic przewodów jest miarodajna objętość ścieków, określana często w odniesieniu na 1 mieszkańca, jako jednostkowy odpływ ścieków w dm3∙M-1∙d-1. Celem przeprowadzonych badań było określenie jednostkowych odpływów ścieków z kanalizacji wiejskiej w Koszycach w ujęciu roku, miesięcy i dni tygodnia w latach 2002–2005. Objętość ścieków odpływających z kanalizacji sanitarnej w Koszycach określona została na podstawie pomiaru, wykonywanego na kanale dopływowym do oczyszczalni ścieków we Włostowicach. Gmina Koszyce położona jest w województwie małopolskim w powiecie proszowickim. Aktualnie z sieci kanalizacyjnej na terenie gminy korzysta 1673 mieszkańców. Ścieki odprowadzane są z 280 gospodarstw. Średnie jednostkowe odpływy ścieków (przy pogodzie bezdeszczowej) w okresie badawczym wahały się od 58,7 w roku 2005 do 75,1 dm3∙M-1∙d-1 w roku 2003. W całym okresie badań średni odpływ jednostkowy wyniósł 67,1 dm3∙M-1∙d-1, przy odchyleniu standardowym 11,5 dm3∙M-1∙d-1 i współczynniku nierównomierności 1,34. Wielkości średnich jednostkowych odpływów ścieków w poszczególnych latach korespondowały z wielkościami jednostkowego zużycia wody w 7 badanych gospodarstwach we Włostowicach w latach 2002–2003. Najwyższe jednostkowe odpływy ścieków w Koszycach występują w miesiącach zimowych, natomiast najniższe w miesiącach letnich. ...

Dr hab. inż. prof. UTP Stanisław Rolbiecki

Dr inż. Zofia Stypczyńska

Dr hab. inż. prof. UTP Andrzej Klimek

Prof. dr hab. inż. Jacek Długosz

Dr inż. Roman Rolbiecki

Roślinność i niektóre właściwości odłogowanej gleby piaszczystej uprzednio użytkowanej rolniczo w warunkach deszczowania

W pracy określono wybrane właściwości fizyczno-chemicznobiologiczne gleby oraz sukcesję roślin w pierwszym roku zaniechania uprawy wybranych gatunków zbóż (gryki, prosa, kukurydzy) i okopowych (ziemniaków) prowadzonej w warunkach deszczowania. Badania przeprowadzono w roku 2005 w Kruszynie Krajeńskim koło Bydgoszczy, na glebie bardzo lekkiej zaliczanej do kompleksu przydatności rolniczej żytniego słabego. Stwierdzono, że pod względem uziarnienia poziomy ornopróchniczne analizowanej gleby należały do dwóch grup granulometrycznych: piasku luźnego i piasku słabogliniastego. Zawierały one od 3 do 6% części spławialnych. Natomiast zawartość węgla organicznego mieściła się w zakresie 9,40-9,90 g*kg-1 i były to wartości typowe dla gleb piaszczystych. Nie stwierdzono wyraźnych, ukierunkowanych różnic w zawartości węgla organicznego pomiędzy łanami kontrolnymi a uprzednio deszczowanymi. Na podstawie oznaczonych zawartości fosforu przyswajalnego poziomy orno-próchniczne analizowanych poletek można zaklasyfikować do I–III klasy zasobności, natomiast pod względem zawartości przyswajalnego potasu do I–IV klasy. Odczyn gleby (pH) wykazywał duże zróżnicowanie. W pierwszym roku odłogowania dominowały jednoroczne rośliny segetalne – głównie Conyza canadiensis – związane z jednej strony z właściwościami siedliska, z drugiej natomiast z prowadzoną wcześniej agrotechniką. Lekkie gleby piaszczyste, o dużej przepuszczalności i niskiej zawartości azotu sprzyjały jednocześnie rozwojowi chwastów o charakterze kserotermicznym (Agropyron repens, Filago arvensis). W odłogowanej glebie zagęszczenie roztoczy wahało się od 3,46 do 6,65 tys. osobn.*m-2. ...

Dr hab. inż. Jacek Salamon

Wpływ infrastruktury technicznej na rozwój otoczenia społecznego obszarów wiejskich

Infrastruktura jest jednym z najważniejszych czynników rozwoju obszarów wiejskich, a jej niedostatki decydują o niskim standardzie życia, utrudnieniach w gospodarowaniu oraz o niskiej atrakcyjności wsi dla inwestorów. W pracy przeprowadzono badania dotyczące występowania związków pomiędzy poziomem rozwoju infrastruktury obszarów wiejskich a jakością otoczenia społecznego tych obszarów. Badania oparto na materiale statystycznym pochodzącym z 97 jednostek terytorialnych (gmin wiejskich oraz obszarów wiejskich gmin miejsko-wiejskich) województwa świętokrzyskiego. Przyjęto, że siła oddziaływania infrastruktury technicznej na jakość otoczenia społecznego jest zmienna. Dla weryfikacji tego założenia dokonano podziału badanej zbiorowości gmin ze względu na jakość otoczenia społecznego, wyodrębniając trzy skupienia obiektów. W tym celu wykorzystano metodę k-średnich. Przeprowadzona analiza korelacyjna pomiędzy jakością otoczenia społecznego a jakością przestrzeni infrastrukturalnej w wyróżnionych grupach gmin wykazała, że w grupie gmin charakteryzujących się średnią jakością otoczenia społecznego występuje dodatnia zależność korelacyjna (r=0,45). W grupie gmin o niskiej jakości otoczenia społecznego zależność ta jest dużo słabsza (r=0,04). Trzecia grupa gmin, w której stwierdzono najwyższą jakość otoczenia społecznego liczyła jedynie 8 obiektów. Ze względu na małą liczebność tej grupy nie było możliwe przeprowadzenie analizy statystycznej. Rozwój obszarów wiejskich, którego istotnym elementem jest rozwój społeczeństwa, wykazuje związek z rozwojem infrastruktury. Infrastruktura w początkowej fazie rozwoju wsi przyciąga ludność, natomiast w późniejszym etapie ...

Doc. Ing. Vladimír Šleger

Ing. Pavel Neuberger

Możliwości ewaporacyjnego chłodzenia obór w danym rejonie

Przy ocenie, czy efektywne jest wykorzystanie chłodzenia powietrza w stajni przez parowanie w danym rejonie, należy znać szczegółowe długoterminowe dane meteorologiczne. Jednakże czasem potrzebne dane są z różnych powodów niedostępne. W artykule jest wypróbowana metoda generowania sztucznego szeregu dziennych maksymalnych temperatur powietrza z miesięcznych średnich. Przy odchyleniu standardowym σ (ºC), stwierdzonym przy pomocy statystycznej analizy dostępnych danych, i średniej spodziewanej temperaturze toc (ºC), określonej przez wyznaczenie sinusoidy przez dwanaście, ewent. dwie miesięczne średnie maksymalnych temperatur. Obliczone wartości są porównane z wartościami zmierzonymi. Bardziej odpowiedni jest szereg danych generowany z 12 miesięcznych średnich, chociaż szereg danych z 2 średnich wystarczyłby do oceny efektywności chłodzenia. Z wyników modelowania rozwoju klimatu wynika, że około roku 2050 maksymalna temperatura powietrza w czerwcu, ewent. lipcu, ewent. w sierpniu podwyższy się o 1,8 K, ewent. 2,3 K, ewent. 3,2 K przy spełnieniu pesymistycznego scenariusza wzrostu emisji gazów cieplarnianych i o 0,7 K, ewent. 0,8 K, ewent. 1,2 K przy spełnieniu optymistycznego scenariusza. Na podstawie tych wartości stworzono szeregi danych dla okresu około roku 2050. Stwierdzono, że liczba dni, kiedy maksymalna dzienna temperatura powietrza będzie przekraczać 27ºC, może się w miesiącach letnich zwiększyć nawet dwukrotnie. Jeżeli zastosowane jest chłodzenie przez parowanie z 80% wydajnością adiabatyczną i maksymalnym ...