Streszczenie:

W pracy poddano analizie i ocenie wstępnej (wstępnej – ze względu na charakter źródeł) 15 najważniejszych dokumentów strategicznych opracowanych w Polsce od 2000 do 2006 r. (patrz też: wykaz literatury) i częściowo już wdrażanych. Są to przede wszystkim dokumenty rządowe przygotowane przed akcesją Polski do UE (2000–2004) i po włączeniu Polski do tejże UE (2004–2006 i na lata następne). Pierwsze z tej grupy miały za zadanie główne przystosowanie Polski „do członkostwa w UE” i „do wymagań UE”, a drugie sprowadzają się do wykorzystania przede wszystkim środków UE. Ze względu na ramy i charakter tej konferencji autor ograniczył się do problemów związanych z obszarami wiejskimi i infrastrukturą przestrzeni wiejskiej Polski. Uogólniając rozważania przedstawione w tym referacie (w największym skrócie), można stwierdzić, co następuje: 1. Strategie omawiane operują krótkim i średnim horyzontem czasu, podczas gdy istota strategii polega na długofalowości. 2. Z przeprowadzonych analiz wynika, że opracowanie tzw. „strategii” zostało Polsce narzucone bliską akcesją Polski do UE (np. ZPORR, NSRR, a szczególnie NPR - 1) – pierwsze przygotowano wyłącznie dla „absorpcji środków unijnych”, a drugie (NPR – 1 i 2 oraz NSRO) są „polskim wariantem strategii lizbońskiej – co nie wymaga komentarza (!); 3. Zapisy w najważniejszych rządowych dokumentach strategicznych (np. dot. celów, priorytetów, programów itp.) zostały tak skonstruowane, że mogą być dobre dla miemal każdego państwa członkowskiego UE (oznacza to, że ich autorzy nie biorą pod uwagę dziedzictwa historycznego i kulturowego Polski, specyfiki Kraju, dorobku, doświadczeń polskich itp., itd. ze wszystkimi tegoż konsekwencjami); 4. Inna wadą tych dokumentów rządowych jest np. przekonanie, że „szybki wzrost gospodarczy” i „wzrost PKB” rozwiąże praktycznie wszystkie problemy w Polsce i pozwoli „dogonić” kraje „starej” UE – są to „cele same w sobie” – brak też oceny skutków społecznych, ekonomicznych, przyrodniczych itp. takiego podejścia; 5. Stanowisko przyjęte w dokumentach rządowych, że wzrost ten będzie finansowany głównie ze środków UE jest niebezpieczne szczególnie dla Polski (oznacza, że Bruksela będzie decydować o tym co, gdzie, jak i za ile będzie się rozwijać w Polsce – patrz tzw. „priorytety prounijne”, a nie „propolskie”); 6. Obszary wiejskie i infrastruktura tych obszarów są w strategiach rządowych potraktowane w sposób następujący: – nie są w ogóle podnoszone, – są przedstawiane w sposób cząstkowy lub fragmentaryczny, – mają charakter wybiórczy lub niepełny, albo wręcz marginalny, (w wielu „strategiach” rozwój obszarów wiejskich sprowadza się do „wielofunkcyjności” przy nadal „dominującej funkcji rolnictwa” co jest bardzo dużym uproszczeniem); 7. Brak podejścia całościowego do rozwiązywania wielu zagadnień istotnych dla rozwoju wsi i obszarów wiejskich, jest wspólnym brakiem tych „strategii”; 8. Akcentowanie potrzeby rozwoju „zrównoważonego” (np. w NPR 2007–2013) w odniesieniu do obszarów wiejskich ma charakter wyłącznie werbalny – stąd m.in. potrzeba dokonania głębokiej rekonstrukcji tego dokumentu i innych – pochodnych; 9. Największym mankamentem prezentowanych „strategii” jest brak wizji długofalowej 20- 30- 50-letniej rozwoju Polski (odnosi się do wszystkich dokumentów rządowych); 10. Na tym tle korzystnie odznacza się „Strategia rozwoju Polski do roku 2020” wydana (opublikowana) w 2001 roku przez Komitet Prognoz „Polska 2000 Plus” przy Prezydium PAN, która powinna być „bazą intelektualną dla strategii rządowych”.