Na zachodzie Ukrainy rozciągają się interesujące pod względem ekologicznym, biogeograficznym, krajobrazowym oraz w sensie ochrony przyrody regiony fizyczno-geograficzne jak: Karpaty, Pokucie, Roztocze, Zachodnie Polesie, Wołyń i Podole, które od dawna przyciągały uwagę naturalistów różnych specjalizacji. W XIX wieku i w późniejszym okresie między pierwszą a drugą wojną światową, kiedy te tereny wchodziły w skład państwa polskiego, istotny wkład w poznanie ich fauny i flory wnieśli polscy botanicy i leśnicy, których bibliografia naukowa liczy ponad 300 pozycji. W drugiej połowie XIX wieku, na tych obszarach powstała stosunkowo gęsta sieć kolejowa, która przybliżyła zachodnioeuropejskim rynkom zbytu bogate zasoby przyrodnicze tych ziem. W celu zaspokojenia potrzeb rozwijającego się przemysłu drzewnego, rozpoczął się masowy wyrąb lasów dębowych na terenach równinnych i iglastych w obszarach górskich. W wyniku rębni zupełnych na szeroką skalę, w wilgotnych regionach Karpat rozpoczęły się procesy erozyjne i zaczęły występować katastrofalne powodzie. Na Wołyniu i Podolu zaobserwowano znikanie cennych reliktowych formacji stepowych. Przewidując dalszy rozwój sytuacji, polscy botanicy ocenili z ekologicznego punktu widzenia skutki antropogenicznej transformacji roślinności naturalnej i w odpowiednim czasie zgłosili konieczność ochrony ważnych kompleksów przyrodniczych i charakterystycznych dla nich właściwości genetycznych i fitosocjologicznych. Już w latach 20. minionego stulecia, zaproponowali oni utworzenie w Karpatach parku narodowego ...
Niezwykle różnorodna mozaika siedlisk w dolinach rzecznych stanowi miejsce występowania cennych siedlisk przyrodniczych i siedlisk gatunków o znaczeniu europejskim. Ich występowanie w określonej ilości i jakości stanowi podstawę włączenia terenu, na którym występują, do sieci Natura 2000, która ma zapewnić ich ochronę w Unii Europejskiej. Ok. 40% obszarów wytypowanych do Natura 2000 w Polsce obejmuje fragmenty dolin rzecznych. Są wśród nich proponowane Specjalne Obszary Ochrony, ważne dla zachowania rodzajów siedlisk przyrodniczych z załącznika I Dyrektywy Siedliskowej i siedlisk gatunków z załącznika II tej dyrektywy oraz Obszary Specjalnej Ochrony wskazane dla ochrony siedlisk ptaków z załącznika I Dyrektywy Ptasiej. Dyrektywy nie narzucają sposobów ochrony poszczególnych rodzajów siedlisk i gatunków. Jedynym kryterium wypełnienia założeń Dyrektyw jest utrzymanie określonych typów siedlisk przyrodniczych i populacji gatunków we właściwym stanie ochrony. Podejmowane działania ochronne powinny przede wszystkim zapobiegać przekształceniom siedlisk i niekorzystnym zmianom w obrębie populacji roślin i zwierząt, a także przyczyniać się do renaturyzacji biotopów i wspierać restytucję gatunków. Plany wszelkich inwestycji, prac hydrotechnicznych, czy zmian w użytkowaniu w dolinach rzecznych, wyznaczonych jako obszary Natura 2000 podlegają tzw. Ocenom Oddziaływania na Środowisko, które określają ewentualny wpływ projektowanych działań na stan ochrony określonych rodzajów siedlisk i populacji gatunków. Zgodnie z postanowieniami Dyrektywy Siedliskowej ewentualna utrata ...
Przy wsparciu finansowym Unii Europejskiej, w ramach Porozumienia Bliźniaczego PHARE PL/IB/2001/EN/02 „Wdrażanie Europejskiej Sieci Ekologicznej Natura 2000 na terenie Polski", wykonane zostały opracowania planów ochrony dla wybranych obszarów zgłoszonych do sieci NATURA 2000. Program realizowany był przez IUCN przy wsparciu Ministerstwa Ekologii i Zrównoważonego Rozwoju Republiki Francuskiej i Ministerstwa Środowiska Rzeczpospolitej Polskiej. Przygotowanie planów zarządzania wybranych pilotażowych obszarów zgłoszonych do sieci NATURA 2000 miało na celu także opracowanie metodologicznych narzędzi zarządzania obszarami. W ramach projektu opracowane zostały m.in. programy zarządzania dla dwóch zatwierdzonych obszarów: ptasiego „Małopolski Przełom Wisły” (PLB140006) i siedliskowego (habitat) „Dolina Zwolenki” (PLH140008) oraz projektowanego obszaru siedliskowego „Przełom Wisły w Małopolsce”. Sformułowano następujące cele strategiczne dla ochrony siedlisk i gatunków ww. obszarach:
I. Podtrzymanie naturalnych procesów kształtujących dolinę Wisły, zachowanie warunków siedliskowych do funkcjonowania ekosystemów, w szczególności zachowanie, a w razie potrzeby przywrócenie właściwych stosunków wodnych oraz utrzymanie wysokiej jakości i właściwego składu fizykochemicznego wód.
II. W ekosystemach leśnych i zadrzewieniach doliny Wisły strategicznym celem jest zachowanie bądź renaturyzacja powierzchni zajętych przez siedliska łęgowe i grądowe oraz utrzymanie bądź poprawa warunków funkcjonowania związanych z nimi gatunków, przede wszystkim ptaków. Następnym strategicznym celem dla ochrony obszaru Przełomu Wisły w Małopolsce jest zabezpieczenie siedlisk związanych z użytkowaniem rolniczym: (a) siedlisk łąkowych poprzez ...
W artykule przedstawiono analizę warunków przepływu i stanu koryta Wisły w rejonie km 599–600. Wisła na tym odcinku nie jest uregulowana. Koryto jest nieregularne, występują liczne wyspy, bogata jest roślinność. Z uwagi na walory przyrodnicze utworzony został na tym odcinku rezerwat przyrodniczy Kępa Antonińska. Rzeka powoduje zagrożenie rozmycia wałów przeciwpowodziowych. Proponowane rozwiązania techniczne zabezpieczające stabilność rzeki nie mogą być zrealizowane z uwagi na wymagania ochrony przyrody. Analiza rozwiązań proponowanych przez przyrodników wskazuje, że nie uwzględniają one w zadowalającym stopniu specyfiki procesów rzecznych. Ich realizacja może doprowadzić do pogorszenia warunków morfologicznych w korycie rzeki na obszarze rezerwatu. ...
Warmia i Mazury należą do liderów w dziedzinie jakości środowiska przy-rodniczego. Dla realizacji celów ochrony przyrody podstawowe znaczenie ma ustanawianie form ochrony przyrody. Obszary chronione ze względu na posiadane wartości należą do obszarów przyrodniczo cennych, stanowiących specyficzny element potencjału środowiska przyrodniczego. Jakość tego środowiska oraz sto-sowanie zasady trwałego rozwoju wymaga ciągłego myślenia o zasobach przyrody przez pryzmat przyszłych pokoleń. Szczególną uwagę należy zwracać na zrówno-ważone wykorzystanie zasobów środowiska przyrodniczego oraz edukację ekolo-giczną.Celem opracowania jest przybliżenie zagadnień związanych z ochroną przy-rody w Polsce, a także wskazanie działań podjętych w woj. warmińsko-mazurskim w celu ochrony dziedzictwa przyrodniczego. ...
Doliny rzeczne charakteryzują się jednymi z największych walorów przy-rodniczych, spełniając wiele istotnych funkcji w lokalnych systemach przyrodni-czych. Z uwagi na dużą ilość działań podejmowanych przez człowieka w dolinach rzecznych, związanych z ich zagospodarowaniem, głównie dla potrzeb ochrony przeciwpowodziowej, gospodarczych, turystycznych, wiele z tych obszarów uległo znacznym przekształceniom. Ich podstawowe funkcje w systemie przyrodniczym zostały naruszone. Celem artykułu jest określenie stanu i funkcjonowania doliny Odry w województwie opolskim jako korytarza ekologicznego. Dokonano analizy wewnętrznej struktury ekologicznej doliny Odry w województwie opolskim, ro-zumianej jako układ wzajemnie powiązanych obszarów węzłowych (biocentrów) oraz ciągów ekologicznych (korytarzy). Zidentyfikowano także podstawowe bariery ograniczające funkcjonowanie ekologicznego systemu przestrzennego doliny Odry a także obniżające funkcjonalność samego korytarza ekologicznego. Efektem przeprowadzonych badań jest model powiązań i zależności ekologicznych doliny oraz diagnoza stanu korytarza doliny Odry w województwie opolskim.
...
Prace scaleniowe to zespół zaplanowanych zabiegów organizacyjnych i technicznych uwzględniających uwarunkowania: przyrodnicze, ekonomiczne, prawne i społeczne, mających na celu dostosowanie struktury przestrzennej do po-trzeb racjonalnego wykorzystania terenów rolnych [Gospodarka ziemią w rolnictwie 1997]. Inaczej mówiąc, podstawowym celem urządzeń rolnych jest poprawa warunków życia, a co za tym idzie również warunków pracy ludności wiejskiej z uwzględnieniem ochrony obszarów, na których ta działalność jest prowadzona. Ochrona środowiska jest istotnym czynnikiem a raczej koniecznością ze względu na to, że obszary, na których nie ingeruje się w przyrodę kurczą się coraz bardziej. Ponad 90% obszarów Polski stanowią tereny wiejskie, tak więc prowadząc gospo-darkę na tych terenach siłą rzeczy ingerujemy w przyrodę. Ponieważ jest to dobro stale kurczące się i bez którego raczej trudno sobie wyobrazić funkcjonowanie człowieka i innych istot żywych, jest rzeczą bardzo ważną by chronić te tereny prowadząc działalność gospodarczą m.in. poprzez scalenia w sposób jak najmniej inwazyjny, zmieniający i wpływający na wszystkie elementy całego ekosystemu. Funkcjonowanie ludzi na obszarach wiejskich jest ściśle związane z przekształcaniem tej przestrzeni w kierunku własnych potrzeb, poprzez racjonalne gospodarowanie, a racjonalne gospodarowanie to m.in. poprawny rozłóg gruntów rolnych, którego nie możemy osiągnąć bez poprawnie zaprojektowanej infra-struktury, dzięki wybudowaniu której jesteśmy w stanie się poruszać - drogi, ...
