Realizacja robót wodnych i wodno-melioracyjnych przebiega w trudnych warunkach ze względu na stałą obecność wody na budowie, różnorodność i zmienność warunków realizacji, stale przemieszczające się stanowiska pracy i front robót, ich sezonowość, konieczność ingerencji w środowisko przyrodnicze o dużej różnorodności. Cechy te sprawiają, że w trakcie wykonawstwa robót pojawia się różnego rodzaju ryzyko. Wszechstronna analiza jego przyczyn może wpłynąć na właściwe zarządzanie tym ryzykiem. W pracy zidentyfikowano i opisano czynniki, które powodują ryzyko nieterminowego wykonania robót regulacyjnych i konserwacyjnych na ciekach. Zostały one przedstawione w formie diagramu Ishikawy. Wyróżniono w nim sześć obszarów niezbędnych do rozpatrywania podczas planowania terminu zakończenia robót. Są to: zarządzanie procesem inwestycyjnym, organizacja robót, technologia robót, środki produkcji, pracownicy i materiały. Obszarom tym przypisano czynniki powodujące ryzyko niedotrzymania terminu końcowego robót. Do czynników tych zaliczono: niewystarczające środki finansowe na realizację projektu, brak nowoczesnych technologii, wysokie koszty pracy, sezonowość robót, szczególne wymagania dotyczące jakości robót, konieczność ochrony środowiska przyrodniczego, brak danych o zakresie i ilości robót, brak norm czasu roboczego, planowanie robót metodami deterministycznymi, stosowanie metody kolejnego wykonania, utrudniony wybór parametrów technicznych maszyn, różnorodność i zmienność obszarów pracy, stosowanie przemiennych schematów technologicznych, niekorzystne warunki atmosferyczne, naturalne utrudnienia w dostępności do stanowisk pracy, przerwy techniczno-organizacyjne, trudne i niebezpieczne ...
W pracy przeprowadzono rozważania na temat możliwości wykorzystania benchmarkingu do doskonalenia wykonawstwa robót konserwacyjnych pod kątem ochrony flory i fauny koryt cieków. Metoda ta, stosowana w technice i w biznesie, w wielu przypadkach przyniosła korzystne efekty. W wykonawstwie robót wod-nych i wodno-melioracyjnych nie była dotychczas wykorzystywana. Istotnym za-daniem w robotach konserwacyjnych na ciekach jest skuteczna ochrona biocenozy koryta cieku. Źródłem trudności w tym zakresie jest niepowtarzalność warunków wykonawstwa robót oraz różnorodność zbiorowisk roślinnych i zwierzęcych w dnie, na skarpach i w strefie przybrzeżnej koryta cieku. Działania proekologicz-ne, polegające na prowadzeniu analiz ryzyka ekologicznego, odpowiednim dobo-rze terminów wykonania robót, stosowaniu przemiennych schematów technolo-gicznych, wykorzystaniu odpowiednich maszyn i osprzętów roboczych są właściwe dla jednych organizmów, a niewystarczające dla innych. W pracy wyka-zano to na przykładzie sześciu bezkręgowców wodnych – rurecznika pospolitego (Tubifex tubifex), błotniarki pospolitej (Galba palustris), kiełża zdrojowego (Gammarus pulex), ośliczki wodnej (Asellus aquaticus), bagiennika żółtorogiego (Limnophilus flavicornis) oraz jętki pospolitej (Ephemera vulgata). W przypadku trzech spośród nich – rurecznika pospolitego, błotniarki pospolitej oraz bagiennika żółtorogiego zastosowane rozwiązania proekologiczne były odpowiednie, nato-miast w przypadku kiełża zdrojowego, ośliczki wodnej i jętki pospolitej nie przy-niosły spodziewanych efektów. Aby ograniczyć liczbę takich niekorzystnych przy-padków, należy w dalszym ciągu poszukiwać rozwiązań technicznych, które mogłyby ...
W pracy opisano proces utrzymywania w stanie zdatności koryt cieków oraz przedstawiono analizę problemów związanych z zarządzaniem jakością tego procesu w aspekcie sprawności cieku. O sprawności cieku decydują jego użytko-wanie oraz prace konserwacyjne. Działania te charakteryzują się dobrą jakością, gdy zapewniony jest właściwy stan techniczny koryta cieku, odpowiednia jego przepustowość, a także dobry stan ekologiczny. Na przepustowość koryta cieku i jego stan ekologiczny w dużym stopniu wpływa ilość występujących w nim roślin wodnych. Dlatego ważnym elementem zarządzania jakością sprawności cieku jest kontrolowanie i ocena zagęszczenia naczyniowych roślin wodnych w jego korycie. W celu rozpoznania problemu zarastania koryt, w latach 2007-2009, badano cieki nizinne Dolnego Śląska. Z badań wynika, że zarastanie koryta rozpoczyna się za-raz po wykonaniu robót konserwacyjnych. Rozwój roślinności wodnej w korycie cieku jest na ogół bardzo intensywny. Z tego powodu prawidłowe utrzymywanie koryta cieku wymaga cyklicznego prowadzenia robót konserwacyjnych. Roboty te składają się z wielu powiązanych z sobą działań technicznych. W pracy wykazano, że każde z tych działań ma wpływ na sprawność cieku. Przeprowadzone badania i analizy świadczą, że zarządzanie jakością utrzymywania cieków wymaga ustalenia kryteriów oceny jakości tego procesu. Kryteria te powinny uwzględniać aspekty techniczne i ekologiczne. ...
W pracy przedstawiono czynniki ryzyka ekologicznego w wykonawstwie robót regulacyjnych i konserwacyjnych na małych i średnich ciekach nizinnych. Do czynników tych należą zdarzenia związane z realizacją robót, które mają wpływ na stan ekologiczny cieku, prawdopodobieństwo wystąpienia tych zdarzeń oraz ich konsekwencje w postaci niekorzystnych zmian ekologicznych w korytach cieków. Na podstawie zaobserwowanych reakcji naczyniowych roślin wodnych na działania techniczne w korycie rzeki, dokonano szczegółowej oceny jednego z tych czynników - zmian ekologicznych w korycie cieku. Badania terenowe pro-wadzono w latach 2007-2008, na 44 odcinkach nizinnych cieków Dolnego Śląska. Były one zlokalizowane w korytach uregulowanych lub konserwowanych oraz na odcinkach nieprzekształconych w wyniku działań antropogenicznych. Badania obejmowały identyfikację występujących w korycie gatunków naczyniowych roślin wodnych oraz określenie stopnia pokrycia przez nie dna.Badania wykazały, że wykonanie robót zarówno regulacyjnych jak i kon-serwacyjnych miało niekorzystny wpływ na skład gatunkowy naczyniowej roślin-ności wodnej. W większości przypadków usunięte w wyniku robót gatunki nie od-tworzyły swego udziału w korytach przekształconych. Na niektórych odcinkach koryt obserwowano zagęszczenie gatunku mniejsze niż na odcinku nieobjętym działaniami technicznymi. Tylko w nielicznych przypadkach zagęszczenie danego gatunku na porównywanych odcinkach cieków było podobne. Wyniki te wskazują, że rozpatrywany w pracy czynnik ryzyka - ekologiczne skutki wykonania robót - kształtuje się na ogół ...
W pracy przedstawiono ocenę stanu ekologicznego cieków nizinnych Dol-nego Śląska, na podstawie jednego z biologicznych komponentów, składających się na ten stan - makrofitów wodnych. Badania terenowe prowadzono w latach 2007-2008 na ciekach nieprzekształconych, konserwowanych oraz regulowanych. Badania obejmowały identyfikację występujących w korycie gatunków makrofitów wodnych oraz określenie stopnia pokrycia przez nie dna. Na tej podstawie obliczono wskaźnik RI, służący do oceny stanu ekologicznego cieków. Badania wykazały, że stan ekologiczny cieków zależy od wielu czynników. W celu ich zidentyfikowania, przeanalizowano związek klasy stanu ekologicznego koryt cieków z ich parametrami technicznymi. Pod uwagę brano: szerokość dna, głębokość koryta, nachylenie skarp oraz spadek podłużny. Z analiz wynika, że od-działywanie parametrów koryta na stan ekologiczny cieków było podobne w przy-padku cieków o stanie zbliżonym do naturalnego, jak również przekształconych w następstwie działań technicznych. Na podstawie przeprowadzonych badań nie można jednak jednoznacznie stwierdzić czy parametry koryta, kształtowane w na-stępstwie robót regulacyjnych i konserwacyjnych, wpływają na poprawę czy na pogorszenie stanu ekologicznego. Jest to związane z faktem, że oddziaływanie robót prowadzonych w korycie na makrofity wodne ma charakter dynamiczny. Dlatego, oceniając stan ekologiczny koryt cieków, należy zawsze brać pod uwagę czas, jaki upłynął od ich wykonania.
...
Construction works in the open air, in particular laying sewage systems, are susceptible to weather conditions. Weather conditions, such as very high or low emperatures, strong winds, intense and prolonged precipitation, interfere with work and they can even lead to cessation of construction. In consequence, the construction work lasts longer than originally assumed. On the other hand, it is impossible to alter weather. Therefore, it is vital to conduct a thorough identification of threats related to adverse weather conditions. This work makes an attempt to determine basic relationship between adverse weather conditions and the possibility of completing construction work according to a schedule. This analysis is a part of Schedule Risk Assessment. The findings show that the frequency of adverse weather occurrence is high and it affects schedule risk with special regard to air temperatures below -5°C and above 25°C. Thus, before starting construction, the probability of adverse weather conditions should be considered. Accurate identification of weather factors during the planning phase may help in accumulation of adequate reserves. Therefore, any unavoidable circumstances that are forced by adverse weather seem to be allowed in the schedule. This work focuses on air temperature, precipitation and wind because of their ...
Ujemna temperatura powietrza, opady atmosferyczne oraz wiatr pogarszają techniczne warunki wykonania robót konserwacyjnych, a także mają wpływ na bezpieczeństwo pracy. Skutkiem rozpatrywanych zdarzeń pogodowych są opóź-nienia w wykonywaniu robót oraz zwiększenie ich kosztów wskutek robót dodat-kowych. Potencjalna strata finansowa, jaka może dotknąć przedsiębiorstwo wskutek niekorzystnych warunków pogodowych określana jest jako ryzyko pogodowe. W pracy dokonano oceny poziomu tego ryzyka w robotach konserwacyjnych na ciekach.W tym celu przeprowadzono analizę kształtowania się pogody w okolicach Wrocławia w latach 2000-2011. Rozpatrywano trzy czynniki pogodowe - tempera-turę powietrza poniżej 0°C, opady deszczu i śniegu oraz prędkość wiatru. Analizę przeprowadzono na podstawie danych meteorologicznych uzyskanych ze stacji Wrocław Port Lotniczy. Oceny dokonano dla okresu zalecanego do prowadzenia robót konserwacyjnych na ciekach tj. od 1września do 31 grudnia. Na podstawie uzyskanych danych określono częstość występowania dni, w których warunki pogodowe stanowiły przeszkodę w wykonawstwie robót kon-serwacyjnych. Analiza wykazała, że niekorzystne warunki pogodowe dla realizacji robót w rozpatrywanym okresie występowały często. Na podstawie uzyskanych danych stwierdzono, że w wykonawstwie robót konserwacyjnych ryzyko pogodo-we kształtuje się na poziomie średnim we wrześniu i październiku oraz jest duże w listopadzie. W grudniu zaś nie należy wykonywać robót konserwacyjnych. ...
W pracy przedstawiono ocenę wpływu faszynowych i kamiennych umocnień skarp cieku na skład ilościowy i jakościowy zbiorowisk naczyniowych roślin wodnych. Analizę oparto na wynikach badań terenowych, prowadzonych w latach 2007-2008 oraz 2011-2012. Badania prowadzono na czterech małych i średnich ciekach nizinnych zlokalizowanych na terenie Dolnego Śląska, na których wyzna-czono 16 odcinków badawczych. Odcinki te różniły się materiałem, którym umocniono skarpy. Badania terenowe obejmowały identyfikację występujących w korycie cieku gatunków naczyniowych roślin wodnych oraz określenie stopnia po-krycia przez nie dna. Na tej podstawie dla każdego odcinka obliczono wskaźnik różnorodności gatunkowej Shannona-Wienera. Do oceny podobieństwa zbiorowisk roślin wodnych na odcinkach badawczych wykorzystano współczynnik po-dobieństwa gatunkowego Jaccarda.Z przeprowadzonych badań wynika, że sposób umocnienia skarp ma wpływ na analizowane wskaźniki roślinne. Wpływ ten nie uległ zmianie wraz z upływem czasu. Zaobserwowano natomiast korzystną zmianę wskaźników cha-rakteryzujących zbiorowiska roślin wodnych. ...
W pracy dokonano oceny wpływu przekształceń technicznych koryta rzeki Smortawy na zbiorowiska makrofitów wodnych. Jako miarę tego wpływu przyjęto zmienność czterech wskaźników biologicznych, takich jak: liczba gatunków, stopień pokrycia dna, indeks Shannona-Wienera i Makrofitowy Indeks Rzeczny. Badania terenowe wykonano w sezonie wegetacyjnym 2012 roku na trzech odcinkach rzeki, reprezentujących różny stopień przekształcenia antropogenicznego: naturalnym, przekształconym w umiarkowanym zakresie w wyniku ekoregulacji oraz znacznie przekształconym w następstwie regulacji technicznej. W celu oceny wpływu przekształceń na skład jakościowy i ilościowy zbiorowisk makrofitów wodnych wykonano analizę korelacji rang Spearmana. Przeprowadzone analizy wykazały, że zróżnicowanie wskaźników biologicznych na badanych odcinkach w słabym stopniu powiązane jest z zakresem robót przeprowadzonych w korycie rzeki. Silniejszy związek z tymi wskaźnikami wykazały elementy systemu koryta cieku, ukształtowane w wyniku działań technicznych, takie jak: napełnienie rzeki, kształt koryta rzecznego, szerokość dna, sposób umocnienia skarp oraz zacienienie koryta rzeki. ...
This paper attempts to assess an effect of the range of regulatory works in watercourse beds on the aquatic plant communities. The results of field studies carried out on sections transformed as a result of regulatory works and the non-altered sections were compared for this purpose. The field studies were conducted in growing seasons in years 2008-2014 on 11 small and medium-sized lowland watercourses in Lower Silesia. They included identification of aquatic plant species and estimation of the degree of bottom coverage with them. The assessment was based on analysis of changes in the values of five biological indicators such as: the number of aquatic plant species, Jaccard similarity coefficient, ecological status, Shannon-Wiener biodiversity index and Pielou`s evenness index. Comparative analyzes enabled to determine the qualitative and quantitative changes in the aquatic plant communities. However, they did not show any correlation between the analyzed biological indicators and the range of regulatory works in watercourse beds. ...
Każdy ciek jest złożonym systemem kształtowanym przez elementy zarówno o charakterze technicznym, jak i przyrodniczym. Liczba tych elementów oraz ich wzajemne powiązania nie są do końca rozpoznane. Celem pracy jest ocena oddziaływania wybranych elementów tego systemu na roślinność naczyniową dna cieku. W badaniach skoncentrowano się na takich czynnikach, jak: spadek podłużny, szerokość dna, substrat dna, miąższość zamulenia, nachylenie skarp, rodzaj ich umocnienia oraz czas, jaki upłynął od ostatniej ingerencji w koryto cieku, tj. regulacji lub robót konserwacyjnych. Praca oparta jest na badaniach i obserwacjach terenowych, które wykonano w sezonie wegetacyjnym 2007 roku na 13 małych ciekach nizinnych Dolnego Śląska. Dla uzyskania postawionego w pracy celu zastosowano metodę statystyczną – teorię zbiorów przybliżonych. Na jej podstawie określono hierarchię oddziaływania analizowanych elementów systemu koryta cieku na roślinność naczyniową występującą w jego dnie. ...
W pracy przeprowadzono ocenę czynników ryzyka w ciekach, w których planowane jest wykonanie robót wodnych. Przedmiotem jej jest jeden z obszarów ryzyka ekologicznego – ryzyko zmian jakościowych i ilościowych w zbiorowi-skach naczyniowej roślinności wodnej. Analiza oparta jest na badaniach tereno-wych, przeprowadzonych w sezonach wegetacyjnych 2007 i 2008 roku, na sześciu nizinnych rzekach Dolnego Śląska. W korytach tych cieków wykonano budowle wodne oraz roboty regulacyjne i konserwacyjne. Badania terenowe obejmowały identyfikację gatunków występujących w zbiorowiskach roślinności wodnej oraz ocenę jej zagęszczenia w dnie cieku. Do oceny tej zastosowano pięciostopniową skalę Braun-Blanqueta. Badania terenowe wykazały, że w naturalnych odcinkach koryt cieków występowało od 4 do 7 gatunków, a zagęszczenie roślin w dnie kształtowało się od 5 do 100%. W korytach cieków objętych ingerencją techniczną występowało od 0 do 5 gatunków, zaś zagęszczenie dochodziło do 25%. Świadczy to o tym, że wykonane inwestycje spowodowały zmiany jakościowe i ilościowe w zbiorowiskach naczyniowej roślinności wodnej, które należy rozpatrywać jako niekorzystne. Przedstawiono to w formie map ryzyka. Mogą one być bardzo przy-datne w planach zarządzania ryzykiem ekologicznym w ciekach. Opracowanie ich, wymaga jednak pozyskiwania dalszych danych dotyczących oddziaływania robót wodnych na zbiorowiska roślinności. ...
Proces inwestycyjny w budownictwie zaczyna się od sformułowania idei przedsięwzięcia a kończy w momencie przekazania budowli do użytkowania. Składa się on z wielu etapów, z których na szczególną uwagę zasługuje etap realizacji obiektu. Wynika to ze specyfiki robót budowlanych, do których należy m.in. długoterminowość, niepowtarzalność i sezonowość większości prac, znaczne uza-leżnienie prowadzonych robót od warunków atmosferycznych oraz konieczność ingerencji w środowisko przyrodnicze. Czynników tych jest znacznie więcej, a w przypadku realizacji oczyszczalni ścieków i kanalizacji dochodzą jeszcze do-datkowe wymagania związane z funkcją tych obiektów w gospodarce wodno--ściekowej. Wszystkie te czynniki powodują zagrożenia, które generują różnego rodzaju ryzyko. Powinno być ono uwzględniane już na etapie szacowania kosztów inwestycji budowlanej oraz opracowywania harmonogramów szczegółowych i ustalania czasu trwania robót. W pracy określono zdarzenia, które mogą wystąpić w trakcie wykonywania oczyszczalni ścieków oraz kanalizacji, których następstwem jest wzrost kosztów inwestycji oraz wydłużenie czasu jej trwania. Do oceny, czy opracowana lista zawiera najważniejsze źródła ryzyka wykorzystano metodę ankiet eksperckich. O opinię poproszono wybranych specjalistów mających długoletnią praktykę w wykonawstwie oczyszczalni ścieków i sieci kanalizacyjnych. Przeprowadzone badania pozwoliły na opracowanie listy zawierającej 24 zdarzenia, które mogą generować ryzyko kosztowe i harmonogramowe na etapie wykonywania oczyszczalni ścieków i kanalizacji. Na 8 zdarzeń z tej ...
Badania ankietowe, przeglądy dokumentacji oraz bezpośrednie obserwacje na budowach wskazały na wiele zagrożeń, które mogą niekorzystnie wpłynąć na realizację projektów kanalizacji. Zagrożenia te występują na wszystkich etapach procesu inwestycyjnego. Najważniejsze z nich to: błędy w dokumentacji projekto-wej, wady i uszkodzenia wbudowywanych materiałów, niekorzystne warunki at-mosferyczne. Generują one wysokie poziomy ryzyka jakościowego, harmonogra-mowego oraz kosztowego. Obniżenie tego poziomu jest możliwe poprzez opracowanie odpowiednich metod reagowania na te rodzaje ryzyka. W pracy wy-korzystano do tego celu macierze. Jest to technika wykorzystywana w planach za-rządzania ryzykiem. Wymaga ona określenia działań pozwalających na obniżenie częstości występowania źródeł ryzyka oraz ograniczenia ich skutków. W pracy wykazano, że w projektach kanalizacji największe zastosowanie mają działania, które polegają na unikaniu lub łagodzeniu ryzyka. Należą do nich: zaostrzenie kryteriów wyboru projektanta i wykonawcy robót, szczegółowe zapisy kontraktu, rezerwa czasowa, rezerwa finansowa. Analiza opracowanych macierzy wykazała, że warunkiem obniżenia poziomów ryzyka jakościowego, harmonogramowego oraz kosztowego w procesie inwestycyjnym kanalizacji jest podjęcie odpowiednich działań już na etapie projektowania i kontraktowania projektu.
...
W pracy dokonano ocenę wpływu sposobu zagospodarowania strefy przybrzeżnej małych i średnich cieków nizinnych na skład zbiorowisk naczyniowych roślin wodnych. Badania terenowe wykonano w latach 2011-2012, na 20 odcinkach badawczych zlokalizowanych w korytach wybranych cieków Dolnego Śląska. Obejmowały one ocenę zagospodarowania strefy przybrzeżnej, a także identyfikację gatunków naczyniowych roślin wodnych oraz określenie stopnia pokrycia przez nie dna. Na podstawie tych danych obliczono wskaźnik różnorodności gatunkowej Shannona-Wienera, wskaźnik równocenności Pielou oraz wskaźnik niedoboru gatunkowego dla każdego odcinka badawczego.Z przeprowadzonych badań i analiz wynika, że sposób zagospodarowania strefy przybrzeżnej ma wpływ na skład jakościowy i ilościowy zbiorowisk naczyniowej roślinności wodnej. Najwyższe wartości rozpatrywanych wskaźników charakteryzowały odcinki koryt, w których strefie przybrzeżnej występowały nieużytki, takie jak tereny podmokłe, zakrzaczenia i wysokie ziołorośla. Natomiast najniższe wartości wszystkich porównywanych wskaźników wystąpiły na odcinkach leśnych. ...
