Przywrócenie możliwości samooczyszczania się rzek jest jednym z ważniejszych elementów poprawy jakości wód powierzchniowych w Polsce i na świecie. Roboty regulacyjne rzek nie są obojętne dla środowiska i ekosystemu rzeki, ponieważ powodują zmiany w zdolnościach do samooczyszczania się jej wód. W artykule przedstawiono wyniki badań dotyczących zmian natlenienia i BZT5, jak również temperatury i odczynu wody w roku hydrologicznym 2003/04 na odcinku nieuregulowanym i uregulowanym. W toku badań oceniono warunki samooczyszczania się wód rzeki Smortawy. ...
Nadrzeczne siedliska leśne są terenami niezwykle cennymi ekologicznie, wiele z nich należy do sieci NATURA 2000. Niestety, warunki wodne na tych obszarach w ostatnich dziesięcioleciach uległy bardzo dużym zmianom, a zmiany te mają wpływ na ich degradację. Z tego względu podjęto badania nad różnicowaniem się siedlisk pod wpływem zmiennych warunków wodnych na terenach zalewowych, biorąc pod uwagę odrzański polder zalewowy Lipki-Oława, porośnięty lasem. W artykule przedstawiona została analiza warunków wodnych i siedliskowych wykonana w latach 1997–2000. ...
W niniejszym artykule przedstawiono wyniki waloryzacji ekomorfologcznej rzeki Oławy (lewobrzeżny dopływ Odry) na odcinku położonym na terenie miasta Wrocławia w km od 01+400 do 04+800, pomiędzy mostem Rakowieckim a terenami wodonośnymi miasta Wrocławia. Tereny wzdłuż omawianej rzeki należą do obszarów cennych pod względem ekologicznym ze względu na bioróżnorodność, a z drugiej strony narażone są na dużą presję związaną z zagospodarowywaniem doliny. Badany fragment rzeki podzielono na 17 odcinków 200 m, gdzie wykonano waloryzację hydromorfologiczną metodą terenową wg Ilnickiego i Lewandowskiego oraz dla każdego odcinka dokonano waloryzację przyrodniczą. Celem pracy była ocena potencjału ekologicznego doliny rzecznej na terenie zurbanizowanym i możliwości zachowania środowiska przyrodniczego w jak najlepszym stanie, pomimo istniejących zagrożeń.
...
W pracy podjęto próbę oceny zdolności rzeki Smortawy do samooczyszczania się. Badania terenowe prowadzono w roku hydrologicznym 2004 w zlewni rzeki Smotrawy (prawobrzeżny dopływ Odry – ujście w km 223+350). Do badań wybrano częściowo uregulowany odcinek rzeki od km 9+676 do km 7+105, na którym zlokalizowano trzy przekroje badawcze (km 9+676, km 8+030 i km 7+105), w których mierzono wartości tlenowych wskaźników jakości wody: biochemicznego zapotrzebowania na tlen (BZT5) oraz chemicznego zapotrzebowania na tlen (ChZT(Cr) i ChZT(Mn)). Z przeprowadzonych badań wynika, że wartości tych wskaźników zmniejszały się wraz z biegiem rzeki, co świadczy o redukcji zanieczyszczenia wody materią organiczną. Największą poprawę jakości wody zaobserwowano na odcinku nieuregulowanym, między km 9+676 a km 8+030, gdzie rzeka ma swoje naturalne rozlewisko. Na częściowo uregulowanym odcinku rzeki, od przekroju w km 8+030 do przekroju w km 7+105, redukcja zanieczyszczeń zachodziła w mniejszym stopniu. ...
Waloryzacja hydromorfologiczna zgodnie z Ramową Dyrektywą Wodną jest elementem wspierającym biologiczną ocenę stanu ekologicznego wód po-wierzchniowych. Stan ekologiczny rzek związany jest z liczebnością i różnorodno-ścią występujących w nich gatunków. Bioróżnorodność środowiska wodnego uza-leżniona jest od zmian zachodzących we właściwościach ekosystemu rzecznego, co w dużej mierze związane jest z przekształceniami koryt rzecznych. W artykule przedstawiono wyniki hydromorfologicznej waloryzacji frag-mentu rzeki Bystrzycy poniżej zbiornika Mietkowskiego wraz z jej starym korytem. Analizie poddano sztucznie wybudowany kanał zrzutowy odprowadzający wodę ze zbiornika (1,4 km), dawne koryto rzeki (2,2 km), które prowadziło wodę przed wybudowaniem zapory wodnej oraz odcinek rzeki po połączeniu nowego fragmentu ze starym korytem Bystrzycy (1,4 km). Łącznie przeanalizowano 25 odcinków rzeki po 200 m każdy. Stopień naturalności poszczególnych fragmen-tów rzeki oceniono na podstawie metodyki Ilnickiego i Lewandowskiego. Kryteria oceny ekologicznej uwzględniły morfologię koryta, hydrologię cieku, jakość wody, zadrzewienie koryt rzecznych, roślinność wodną i roślinność skarp, ukształtowanie strefy przybrzeżnej oraz sposób użytkowania doliny.Z przeprowadzonych badań wynika, że wraz z oddalaniem się od zbiornika wodnego wzrasta kategoria naturalności rzeki Bystrzycy. Odcinki przynależące do dawnego koryta rzeki zakwalifikowano do III kategorii naturalności, natomiast kanał odprowadzający wodę ze zbiornika (obecnie stanowiący integralną część rzeki Bystrzycy) w 71% zaliczono do niskiej IV kategorii. Po połączeniu ze ...
W artykule przedstawiono podstawowe założenia nowej metodyki MHR (Monitoring Hydromorfologiczny Rzek), która spełnia zalecenia Ramowej Dyrek-tywy Wodnej 2000/60 oraz normy europejskiej PN-EN 14 614. Metodyka ta uwzględnia również kompatybilność z wymogami dyrektyw dotyczących raporto-wania, systemów informacyjnych, jak i rozporządzeń Ministra Środowiska. W trakcie tworzenia metodyki MHR bazowano na doświadczeniach zebranych w ostatnich 25 latach w krajach środkowej Europy przy badaniu warunków hy-dromorfologicznych rzek, przy czym oparto się na dotychczasowych pracach zmie-rzających do wdrażania w Polsce Ramowej Dyrektywy Wodnej.MHR przewiduje dokonanie oceny warunków hydromorfologicznych w systemie, hierarchicznym, umożliwiając tym samym określenie liczbowej wartości współczynnika jakości ekologicznej. Podstawę systemu stanowią cztery elementy: reżim hydrologiczny, ciągłość rzeki, morfologia koryta i dolina zalewowa. Każdy element jest charakteryzowany przez kilka wskaźników, a te przez wybrane atrybuty. Taka forma oceny wskaźników i elementów pozwala na określenie parametru powodującego nieuzyskanie dobrego stanu lub potencjału ekologicznego. Ocenę jednolitej części wód powierzchniowych uzyskuje się poprzez ocenę średnią z poszczególnych elementów. Zaproponowana metoda ma swoje oparcie na istnie-jących mapach topograficznych, ortofotomapach, danych IMGW oraz na danych od administratorów cieków. Z założenia badania terenowe powinny obejmować co najmniej 10% długości badanej jednolitej części wód.Stwierdzona znaczna zmienność badanych wskaźników wzdłuż biegu rzek wskazuje na konieczność objęcia monitoringiem całej ...
Ramowa Dyrektywa Wodna 2000/60 wymaga od krajów członkowskich dokonania oceny stanu ekologicznego cieków naturalnych oraz potencjału ekolo-gicznego cieków silnie zmienionych i sztucznych. Ocena obejmuje elementy bio-logiczne, właściwości fizykochemiczne wody oraz elementy hydromorfologiczne (reżim hydrologiczny, ciągłość rzeki, morfologia koryta i dolina). W roku 2009 Główny Inspektorat Ochrony Środowiska zaakceptował przygotowaną przez auto-rów nową metodę MHR (Monitoringu Hydromorfologicznego Rzek). Jej opraco-wanie wymagało dokonania przeglądu badań wykonanych w Polsce i w innych krajach Europy w latach 1980-2008. Metoda MHR zakłada badanie warunków hydromorfologicznych głównych cieków wszystkich wydzielonych w kraju 4508 jednolitych części wód powierzchniowych o łącznej długości około 75 000 km. Należało przy tym uwzględnić liczne istniejące przepisy unijne i krajowe, dostępność materiałów kartograficznych oraz innych baz danych o ciekach wodnych. Przeanalizowano możliwość sporządzenia odrębnych metodyk dla rzek o różnej powierzchni zlewni, w różnych krajobrazach, kategoriach i typach abiotycznych. Stwierdzono, iż metodyki stosowane przy badaniach elementów biologicznych nie dostarczają informacji potrzebnych dla oceny hydromorfologii rzek. Wynikiem przeprowadzonych prac jest nowa metodyka, która uwzględnia ocenę czterech podstawowych elementów opartych na licznych wskaźnikach i atrybutach. Jej wynik podaje się w formie współczynnika jakości ekologicznej, którego wartość waha się w granicach 0-1,0. Powyższe liczne i różnorodne uwarunkowania stworzyły podstawę dla koncepcji nowej metodyki o małej ...
Rzeka Smortawa, prawobrzeżny dopływ Odry jest typową rzeką nizinną, której źródła położone są na wysokości 175 m n.p.m. na południowy wschód od Namysłowa. Do Odry uchodzi ona w 223+350 km jej biegu, powyżej Wrocławia koło Jelcza, na wysokości 124 m n.p.m. W górnym i dolnym biegu jest uregulowana, natomiast w środkowym zachowuje naturalny charakter. Obecnie zgodnie z wymogami Ramowej Dyrektywy Wodnej i Prawa Wodnego zobligowani jesteśmy do oceny stanu ekologicznego cieków wodnych. Jednym z elementów tej oceny jest analiza zmienności parametrów hydromorfologicznych jako parametrów wspierających ocenę biologiczną. Artykuł poświęcony jest charakterystyce ocenianych parametrów hydromorfologicznych rzeki wg metody Ilnickego i Lewandowskiego oraz ich zmienności na badanym odcinku rzeki. Ponadto za pomocą analizy skupień metodą Warda zostanie ocenione podobieństwo pomiędzy badanymi parametrami hydromorfologicznymi. ...
