Dr inż. Sylwester Grajewski

Zastosowanie analizy skupień w porównawczych badaniach zdolności retencyjnych ekosystemów leśnych

W procesie podejmowania decyzji dotyczących wielu obiektów badacze często stają przed problemem doboru odpowiedniego sposobu łączenia ich w grupy obiektów podobnych. Niniejsza praca stanowi propozycję wykorzystania metod aglomeracji do poszukiwania związków pomiędzy poszczególnymi ekosystemami leśnymi pod względem możliwości retencjonowania przez nie wody. Przyjęto w niej założenie, iż większość parametrów opisujących zdolności retencyjne konkretnego ekosystemu pochodzić powinna z planów urządzania lasu. Wybrane charakterystyki, przyjęte jako opisujące zdolności retencyjne ekosystemów leśnych tj.: średni spadek terenu [%]; odległość od sieci cieków [m]; odległość od wód stojących, terenów podmokłych (jezior, stawów, bagien) [m]; wariant uwilgotnienia siedliska [-]; wskaźnik zwarcia drzewostanu [-]; rodzaj pokrywy gleby [-]; wskaźnik pokrycia powierzchni badawczej podszytem [-]; wskaźnik powierzchni drzew [ha∙ha-1] oraz potencjalna retencja użyteczna profilu glebowego [mm] poddane zostały testowaniu siedmioma metodami grupowań hierarchicznych tj.: prostych połączeń single linkage method, średnich połączeń group average method – UPGMA (Unweighted pair-group method using arithmetic averages), średnich połączeń ważonych weighted average method – WPGMA (weighted pair-group method using arithmetic averages), najdalszego sąsiedztwa furthest neighbor method, środków ciężkości unweighted centroid method – UPGMC (unweighted pairgroup method using centroids), ważonych środków ciężkości weighted centroid method – WPGMC (weighted pair-group method using centroids) oraz metodą Warda Ward method. Wykorzystane metody skupiania grupują obiekty poddane analizie, ...

Dr inż. Sylwester Grajewski

Dr inż. Bernard Okoński

Zmienność stanów wód gruntowych w różnowiekowych drzewostanach leśnych siedlisk bagiennych

W pracy przeanalizowano kształtowanie się stanów wód gruntowych w różnowiekowych drzewostanach leśnych siedlisk bagiennych na tle warunków meteorologicznych (temperatury powietrza i opadów atmosferycznych). Badania przeprowadzono w latach hydrologicznych 2002–2005 na 7 powierzchniach doświadczalnych, zlokalizowanych na terenie Puszczy Zielonka oddalonej o około 6 km na północny wschód od granic miasta Poznania. W toku prowadzonych badań stwierdzono, że największą dynamiką zwierciadła wód gruntowych charakteryzują się powierzchnie badawcze z drzewostanami średnich klas wieku, zaś najmniejszą drzewostany najstarsze (V klasy wieku) i w mniejszym zakresie – I klasy wieku. Uzyskane wyniki badań, przez swoją niejednoznaczność, jak również ze względu na krótki ciąg pomiarowy, nie pozwalają przyjąć ani całkowicie odrzucić tezy o istnieniu zależności pomiędzy wiekiem drzewostanu a stanami wód gruntowych w leśnych siedliskach bagiennych. ...

Dr inż. Sylwester Grajewski

Charakterystyka warunków termiczno-pluwialnych w Puszczy Zieloka w latach 1987–2007

Stabilność leśnych siedlisk wilgotnych i bagiennych zależy w głównej mierze od warunków atmosferycznych. Decydujący wpływ ma tutaj zmienność opadów atmosferycznych i temperatury powietrza. W niniejszej pracy analizie poddano szereg charakterystyk meteorologicznych związanych z opadami i temperaturami powietrza takimi jak: roczne i półroczne sumy opadów atmosferycznych; zmienność sum rocznych i półrocznych opadów atmosferycznych (z wykorzysta-niem podziału lat i półroczy hydrologicznych na skrajnie suche, bardzo suche, suche, przeciętne, mokre, bardzo mokre i skrajnie mokre); liczbę dni z opadami at-mosferycznymi (w przedziałach <0,9 mm, 1,0–9,9 mm, 10,0–19,9 mm oraz powyżej 19,9 mm); występowanie okresów bezdeszczowych; średnie roczne tem-peratury powietrza; liczbę dni sklasyfikowanych na podstawie średniej temperatu-ry powietrza (w kategoriach bardzo mroźne, dość mroźne, umiarkowanie mroźne, chłodne, umiarkowanie ciepłe, bardzo ciepłe, gorące); czas trwania i termin wy-stępowania meteorologicznego okresu wegetacyjnego. W wyniku przeprowadzonych analiz zauważono następujące zjawiska mo-gące zagrozić trwałości zwłaszcza siedlisk wilgotnych i bagiennych: tendencję zmniejszania się sum opadów atmosferycznych półrocza letniego oraz miesiąca kwietnia, czerwca i lipca; występowanie okresów bezdeszczowych, których liczba jak i czas trwania dodatkowo wykazują niewielką tendencję wzrostową; zmniej-szanie się liczby dni z opadami największymi; wzrost średniej rocznej temperatury powietrza spowodowany głównie cieplejszymi półroczami letnimi, ale również, chociaż w mniejszym zakresie, zimowymi; zmiany w strukturze dni ze skrajnymi ...

Dr inż. Sylwester Grajewski

Dr hab. inż. Bogusław Kamiński

Inż. Krzysztof Walczak

Stan techniczny leśnych dróg pożarowych na przykładzie Nadleśnictwa Kłobuck

W niniejszej pracy analizie stanu technicznego poddano blisko 50 kilome-trów dróg uznanych za dojazdy pożarowe w jednym z państwowych nadleśnictw południowej Polski. W wyniku przeprowadzonej inwentaryzacji stwierdzono, że pod względem rodzaju nawierzchni drogowej największy odsetek stanowią drogi gruntowe - jest ich prawie 68%. Jednocześnie zauważono, iż ich stan techniczny nie odbiega w rażący sposób od wymagań stawianych obowiązującym w tym za-kresie polskim prawem. Niemniej jednak działania remontowe, o różnym charakte-rze i zakresie, należałoby przeprowadzić w trybie pilnym łącznie na ponad 4,5 km dróg, co stanowi 9,6% długości wszystkich dróg pożarowych. Prace te głównie dotyczyć powinny remontów i modernizacji nawierzchni, budowy mijanek oraz oczyszcza-nia skrajni drogowych. W trakcie prowadzenia prac terenowych zauważono pilną potrzebę uzupełnienia oznakowania dróg pożarowych. Dotyczy to miejsc, w któ-rych następuje znaczna zmiana kierunku ich przebiegu, np. na skrzyżowaniach z innymi drogami. Wynikiem analizy zebranej dokumentacji było również zalecenie skierowane pod adresem nadleśnictwa, aby zwiększyć skuteczność prowadzenia inwestycji remontowych i modernizacyjnych dróg leśnych. Zasugerowano zanie-chanie wykonywania profilowania nawierzchni gruntowych na rzecz ich wzmac-niania tanim materiałem kamiennym, np. łupkiem przywęglowym. Zmiana sposobu remontowania i modernizowania dróg przez nadleśnictwo przyczyni się do zmniej-szenia wysokiego odsetka dróg pożarowych o niskonośnej i podatnej na działanie warunków atmosferycznych nawierzchni gruntowej, a w konsekwencji ...

Dr inż. Sylwester Grajewski

Potencjalny wpływ zmian klimatycznych na gospodarkę leśną Centralnej Wielkopolski

W pracy analizie poddano wiele charakterystyk meteorologicznych związa-nych z opadami i temperaturami powietrza, zarejestrowanych na wielkopolskiej stacji w wieloleciu 1986-2008. Podjęto również próbę wskazania ich potencjalnego wpływu na gospodarkę leśną regionu centralnej Wielkopolski. W wyniku prze-prowadzonych analiz zauważono następujące zjawiska mogące wpłynąć na ko-nieczność wprowadzenia zmian w dotychczasowych zasadach gospodarowania obszarami leśnymi: tendencję zmniejszania się sum opadów atmosferycznych pół-rocza letniego oraz miesiąca czerwca, września i listopada; występowanie okresów bezdeszczowych, których liczba, jak i czas trwania wykazują niewielką tendencję wzrostową; zmniejszanie się liczby dni z opadami największymi; wzrost średniej rocznej temperatury powietrza spowodowany głównie cieplejszymi półroczami letnimi, ale również, chociaż w mniejszym zakresie, zimowymi; zmiany w strukturze dni ze skrajnymi temperaturami powietrza - zmniejszanie się liczby dni z tem-peraturami niskimi i umiarkowanymi na korzyść wzrostu liczby dni z temperaturami najwyższymi; wyższa temperatura miesięcy zimowych sprzyjająca przyspieszaniu terminu rozpoczęcia meteorologicznego okresu wegetacyjnego. Wymienione zmiany klimatyczne, zwłaszcza przy utrzymaniu się ich niekorzystnej kierunkowości, mogą wymusić na zarządcach obszarów leśnych konieczność modyfikacji kalendarza prowadzenia czynności gospodarczych o różnorakim charakterze, m.in. ochronnym, hodowlanym, czy z zakresu inżynieryjnego zagospodarowania lasu.     ...

Dr inż. Sylwester Grajewski

Dr inż. Anna Krysztofiak-Kaniewska

Inż. Ireneusz Tereszczak

Realizacja programu małej retencji wodnej na przykładzie nadleśnictwa Tuczno

Projekty małej retencji w polskich lasach realizowane były od połowy lat dziewięćdziesiątych ubiegłego wieku. Od 2007 r. skoncentrowano działania w ramach dofinansowanego z Funduszu Spójności programu „Zwiększanie możli-wości retencyjnych oraz przeciwdziałanie powodzi i suszy w ekosystemach leśnych na terenach nizinnych", który ma szansę stać się pierwszym w Europie re-alizowanym na tak wielką skalę przedsięwzięciem związanym z małą retencją w lasach. W pracy analizowano dane dotyczące dotychczas wykonanych inwestycji małej retencji na terenie Nadleśnictwa Tuczno. Szacowano również objętość oraz stopień zamulenia zbiornika małej retencji w oddziale 100 Leśnictwa Miłogoszcz. Analiza zebranej dokumentacji wykazała, że nadleśnictwo inwestuje głównie w niskobudżetowe obiekty małej retencji wodnej, przyjazne środowisku, wykonywane z materiałów ekologicznych. Często budowle te łączą w sobie cechy drogowych obiektów inżynierskich z urządzeniami piętrzącymi (przepusto-zastawki, groble). W toku badań ustalono, że głębokość i objętość zbiornika w oddziale 100 Leśnictwa Miłogoszcz jest mniejsza od założeń projektowych odpowiednio o 4% i 10%. Przyczyną rozbieżności nie było jego zamulenie, gdyż takowego nie stwierdzono w czwartym roku eksploatacji, a błędne założenia do obliczeń projektowych oraz wykonanie nieco płytszego wykopu pod ten zbiornik. ...

Dr inż. Sylwester Grajewski

Dr hab. inż. prof. nadzw. Andrzej Czerniak

mgr inż. Adrian Kasztelan

Dr Dariusz Kayzer

Application of a geotextile and geotextile semi-mattress to reinforce a low-bearing capacity subgrade of a forest technological route on a swampy terrain

Construction of forest roads on swampy terrains poses many problems and is expensive, therefore the Authors compared the method so far used to achieve road passability owing to the application of rubble with a modern method, where the main element is a geotextile with a track reinforcement of additional fibres. In the presented experiment the geotextile was embedded into the surface structure as a flat layer or as a semi mattress and covered with variously grained sand or crushed granite. Four variants of the surface construction obtained in this way with additionally established reference stretch of the rubble surface were tested using a light weight dynamic deflectometer (LWD) before and after rainfall. The obtained results demonstrated an approximate bearing capacity of the road surface in the tested technologies, clearly exceeding bearing capacity of the reference stretch of road. The rainfall caused a decrease in bearing capacity on all tested sections, however, the greatest decrease of bearing capacity was observed on the reference stretch. The tested technologies do not allow to achieve road surface bearing capacity suitable for the heavy vehicles carrying timber, but they may provide the base layer for this type of roads or form an independent surface on ...

Dr inż. Sylwester Grajewski

INFLUENCE OF PAVEMENT MOISTURE CONTENT ON THE LOAD-BEARING CAPACITY OF FOREST ROAD

The aim of the study was to analyse the interaction between pavement moisture content and load-bearing capacity of an unpaved forest road. The selected experimental road sector was divided into three sections (A, B and C), which were flooded with three different amounts of water 10 mm (section A), 20 mm (section B) and 30 mm (section C), compared with the intense rainfall. Three series of tests were conducted at each section: prior to flooding (1st day of measurements), during the first 24 hours after flooding (2nd day) and during the next 24 hours after flooding (3rd day of measurements). Moisture content of structural layers of the road (surface course, base course and subbase course) were determined and the measurements using a light weight deflectometer (Evd, s/v) and a static plate (E1, E2, Io) were conducted. Recorded averaged results clearly indicate a negative effect of an increase in pavement layers moisture content (e.g. resulting from heavy rainfall) on the forest road carrying capacity and on compaction parameters of its layers. On the third day of the measurements a decrease in the analysed modulus, on average between 16% (E2) and 25% (Evd) was observed, but a decrease in compaction by 16% ...

Dr inż. Sylwester Grajewski

EFFECTIVENESS OF FOREST FIRE SECURITY SYSTEMS IN POLAND

It has been estimated that over 80% of forest areas in Poland is threatened with fire. Due to the number of fires and burned area, Poland is counted to the group of European countries where fires break out the most frequently. On average, each year and mostly because of human activity, almost 8.5 thousand fires break out resulting in over 7 thousand ha of burned forest area. Many scientists forecast that the climate warming, decline in precipitation amount and prolonging rainless periods will enhance fire risk in forests, which will translate itself not only into an increase in the number of fires, but also will favour their intensive spreading. The aim of presented paper is estimating the operational efficiency of the fire protection system in Polish forests and the effectiveness of fire extinguishing actions in forests, but also recognition of the effect of the forest area management type on fire statistics. Following data series were investigated: of the number of fires, the burned forest area and average fire area for the years 1990-2016 for the forests under the management of the State Forests National Forest Holding (State Forests NFH) and other managements. Determined trends were analysed by means of Mann-Kendall ...

Dr inż. Bernard Okoński

Dr inż. Sylwester Grajewski

Dr Dariusz Kayzer

An attempt to classify groundwater level depth in pine forest stands on fresh sites

The aim of the research described in this paper is to classify groundwaterlevel patterns in pine stands of forest fresh sites. The approach has been employedwith the view to facilitate explaining interactions between physiographic characteristicsand groundwater dynamics in prospective research. The methods whichhave been employed so far for explanation of groundwater level dynamics interactionswith local physiographic conditions do not let to draw firm conclusions. Theclassification of groundwater dynamics patterns requires employing more sophisticatedmethods, because of a relatively extensive range of groundwater dynamicssite-to-site variability expressed, e.g., by amplitude and cycle period. The methodsof groundwater patterns classification proposed in the literature focused either onhydrogeological criteria or, if related to forest ecosystems, focused on water balanceelements in forest habitats.The area selected for investigation represented typical features for theNorthern European Lowland forests defined by soil and form of terrain patternshaped by the last glacial period (Vistulian glaciation) and dominant share of ScotsPine (Pinus sylvestris L.) in stand species composition. The research period coveredthe 2002-2007 hydrological years. The measurement used in analysis covered35 sites equipped with measurement wells. ...

Paweł Mizera

Dr inż. Sylwester Grajewski

Efekt brzegowy drogi a występowanie krzewinek z rodziny ericaceae i zmienność ph gleb w Puszczy Noteckiej

W dotychczasowych badaniach wiele uwagi poświęcano wpływowi ciągów komunikacyjnych m.in. na zanieczyszczenie gleb metalami ciężkimi, utrudnioną migrację zwierząt, hałas czy synantropizację szaty roślinnej. W niniejszej pracy zbadano oddziaływanie drogi o bardzo małym natężeniu ruchu na roślinność zielną, a w szczególności na występowanie 3 gatunków roślin z rodziny wrzosowatych: wrzosu zwyczajnego, borówki czarnej i borówki brusznicy, oraz zmienność pH gleb. Obserwacje prowadzono w drzewostanach sosnowych w siedlisku boru świeżego i boru mieszanego świeżego na terenie Puszczy Noteckiej. Założono dwanaście prostopadłych do osi drogi prostokątnych powierzchni doświadczalnych - transektów. Na każdym z nich wyznaczono 3-4 działki badawcze zlokalizowane w różnej odległości od krawędzi jezdni. Na działkach przeprowadzono obserwacje roślinności i pomiary pH gleb. Uzyskane z transektów wyniki uśredniono w obrębie działek ulokowanych w tej samej odległości od drogi i porównano z innymi stosując metody statystyczne. Przy drodze próchnica leśna okazała się istotnie mniej kwaśna niż w głębi drzewostanu, obficiej występowała roślinność zielna, w tym wrzos zwyczajny, rzadziej natomiast pojawiały się borówka czarna i brusznica, których to częstość występowania istotnie rosła wraz ze zwiększaniem odległości od drogi. ...

Paweł Mizera

Dr inż. Sylwester Grajewski

mgr inż. Adrian Kasztelan

THE VASCULAR PLANTS IN THE “PUSZCZA NOTECKA” FOREST ROADSIDE

This paper presents the edge effect of a very low-volume road on the belt of roadside vegetation in the "Puszcza Notecka", Poland - one of the largest compact forest complexes in Europe. The observations were carried out in the vicinity of pine stands in the fresh coniferous forest and fresh mixed coniferous forest sites. Twelve rectangular experimental sites 30 and 50 meters wide at a distance of 0 to 10 meters from the edge surfaces were established. 75 species characteristic for the 13 phytosociological classes and 20 species associated devoided of the diagnostic value were recognized in the roadside area. Native species dominated, where the most numerous species belonged to meadow communities (Molinio-Arrhenatheretea) and ruderal (Artemisietea vulgaris). Despite the significant participation of synanthropic plants, there was no invasion of alien species. ...

Mgr inż. Michał Wróbel

Dr inż. Andrzej Boczoń

Dr inż. Sylwester Grajewski

Dr inż. Anna Krysztofiak-Kaniewska

The groundwater level changes caused by modernization of water devices in the Pomorze forest district

Because of more and more frequent droughts and observed climate changes, infrastructural investments in forest are at present targeted at increasing water resources, which is realized under the so-called small-scale water retention. Forest reservoirs located in Pomorze Forest District in the north-eastern Poland, which was selected for research, fits this trend. The constructed facilities were to reduce the indications of habitat dryness and to improve fire prevention. The investment consisting in building 14 objects of water melioration has changed water conditions in the research area. 12 oak dams, stone weir and an earth pond for amphibians have been built. As a result of the realized investment, the level of water has increased and problems with periodical flooding of forest habitats have occurred. At the beginning of 2012, observational and measuring wells were created to monitor all occurring changes of the soil water table. The received data can be useful in clarifying the causes for flooding and in possible suggestions to improve the existing water conditions. This paper presents the analysis of the influence of realized investments on the changes in the level of groundwater between 2012 and 2014. ...

Dr hab. inż. Grzegorz Trzciński

Dr hab. inż. prof. nadzw. Andrzej Czerniak

Dr inż. Sylwester Grajewski

Funkcjonowanie infrastruktury komunikacyjnej obszarów leśnych

W pracy wskazuje się, że masy całkowite samochodów z surowcem drzewnym pozyskanym z Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasy Państwowe powinny odpowiadać przepisom, aby zarówno drogi leśne jak i publiczne nie były ponadnormatywnie obciążane. W związku z przebudową dróg publicznych i aktualnie prowadzoną optymalizacją leśnej sieci drogowej konieczna jest współpraca zarządzających tymi drogami, planowanie wspólnych prac drogowych i opracowywanie logistyki transportowej lokalnych obszarów transportowych. Badania terenowe wykazały, że nośność dróg lokalnych i leśnych można podnosić stosując odpowiednie rozwiązania konstrukcyjne i nowoczesne materiały drogowe (np. geosiatki i geotkaniny). ...

Dr hab. inż. prof. nadzw. Andrzej Czerniak

Prof. dr hab. inż. Antoni T. Miler

Dr inż. Sylwester Grajewski

Dr inż. Bernard Okoński

Marcin Podkówka

Funkcjonalność bramowych przejść dla nietoperzy wybudowanych na trasie S-3

Przejścia dla zwierząt są kosztownymi obiektami minimalizującym wpływ inwestycji liniowej na środowisko przyrodnicze. Celowa jest więc kontrola funkcjonalności oddawanych do użytku ekoduktów. Monitoring ma na celu kontrolę, czy zastosowane rozwiązania techniczne i biologiczne zostały przez zwierzęta zaakceptowane.Celem niniejszej pracy była ocena funkcjonalności napowietrznych drogowych przejść dla nietoperzy wybudowanych w okolicach skrzyżowania drogi S3 z autostradą A6. Badania prowadzono na podstawie bezpośrednich obserwacji przelotów przez bramowe napowietrzne przejścia oraz na odcinkach referencyjnych. Badania wykazały, że powstała trasa S-3 zakłóciła przebieg pierwotnych szlaków migracyjnych nietoperzy. Przeloty nietoperzy na wysokościach kolizyjnych, tzn. poniżej 4 m nad niweletą drogi stanowią około 20% wszystkich przelotów odbywających się poza przejściami bramowymi. O skuteczności naprowadzania nietoperzy na bramownice decyduje wiele czynników np. parametry zasadzonych drzew, obniżenie niwelety w stosunku rzędnych terenu, lokalizacja zrębów w drzewostanach w sąsiedztwie drogi. Przejście bramowe o opisanej konstrukcji jest wykorzystywane przez nietoperze, niemniej należy podnosić funkcjonalność tych obiektów zarówno metodami technicznymi (zwiększenie szerokości bramownic, obniżanie niwelety nawierzchni jezdni w stosunku do terenu na odcinkach kolidujących z trasami migracyjnymi nietoperzy) jak i biologicznymi (właściwie wykonane nasadzenia i odpowiednio ukierunkowane strefy ekotonowe drzewostanów). ...

Prof. dr hab. inż. Antoni T. Miler

Dr hab. inż. prof. nadzw. Andrzej Czerniak

Dr inż. Sylwester Grajewski

Dr hab. inż. Bogusław Kamiński

Dr inż. Anna Krysztofiak-Kaniewska

Dr inż. Bernard Okoński

Zagrożenia stabilności stosunków wodnych w leśnych ombrogenicznych mokradłach

Zmiany klimatyczne naturalne i antropogeniczne są przyczyną niekorzystnych zmian stosunków wodnych. Leśne Kompleksy Promocyjne są obszarami funkcjonalnymi w szczególności o znaczeniu ekologicznym, edukacyjnym i społecznym. Obszary mokradłowe w LKP Lasy Rychtalskie charakteryzują się bardzo dużymi zdolnościami retencyjnymi. Odpływ roczny jest stosunkowo niewielki, ok. 4 % sumy opadów rocznych, i występuje tylko w półroczu zimowym i w maju. Prognozę zmian stosunków wodnych na badanych terenach wyrażającą się zmianami stanów wód gruntowych oparto na ujemnym rocznym trendzie opadów atmosferycznych. Założono, że istotne zmiany w ekosystemach mokradłowych będą zachodzić, gdy średni poziom wód gruntowych spadnie o co najmniej 50 % obecnego stanu. Można szacować, że nastąpi to po ok. 100 latach. Działając pragmatycznie należy ograniczyć odpływ wody z tych obszarów. Przeprowadzone wcześniej badania chemiczne nie wykazały nadmiernej akumulacji zanieczyszczeń w glebach, jak również wodach powierzchniowych i gruntowych. ...

Dr hab. inż. Bogusław Kamiński

Inż. Jan Fiderewicz

Dr inż. Sylwester Grajewski

Wilk (Canis lupus L.) w Puszczy Bydgoskiej i jego wpływ na populacje dziko żyjących zwierząt kopytnych

W pracy przedstawiono wyniki obserwacji procesu powrotu wilka na tereny Puszczy Bydgoskiej prowadzonych w latach 1999-2009. Przeprowadzone analizy dotyczą m.in. liczebności i śmiertelności populacji wilka; zmian w liczebności ga-tunków stanowiących podstawową bazę żerową tego drapieżnika tj. jelenia, sarny i dzika powiązanych ze zrealizowanymi planami odstrzałów tych gatunków wyko-nanych przez koła łowieckie. Uzupełnieniem badań była pilotażowa ankieta doty-cząca stanowiska leśników i myśliwych w kwestii zjawiska ponownego zasiedlania lasów Puszczy Bydgoskiej przez wilki. W wyniku analiz ustalono, iż wilki powró-ciły do Puszczy Bydgoskiej jesienią 2004 roku i z powodzeniem zaadaptowały się do panujących tu warunków. W chwili obecnej w Puszczy bytuje co najmniej 1 wataha licząca 7-9 osobników, która w okresie letnim dzieli się na kilka mniej-szych. Drapieżniki dotarły do Puszczy najprawdopodobniej z Puszczy Białowie-skiej wykorzystując tzw. korytarz północno-centralny. Wyniki wieloletnich obser-wacji wskazują, iż pojawienie się wilka nie wpłynęło na liczebność bytujących tutaj dużych roślinożerców. W ostatnich latach obserwuje się nawet przyrosty po-pulacji jelenia, sarny i dzika, co tłumaczy się m.in. wprowadzeniem dokładniejszej metody prowadzenia inwentaryzacji zwierząt oraz oszczędną gospodarką prowa-dzoną przez koła łowieckie. Przyczyną udokumentowanych śmierci wilków były w 100% kolizje drogowe (4 przypadki) i to z tej strony należy spodziewać się naj-większego zagrożenia dla stabilności tworzącej się populacji wilka. Niepokoi ...

Dr hab. inż. Bogusław Kamiński

Prof. dr hab. inż. Antoni T. Miler

Dr inż. Sylwester Grajewski

Dr inż. Bernard Okoński

Mgr inż. Krzysztof Schwartz

The concept for protection of flood plain forests in the Uroczysko Warta forest district

Flood plain forests are the richest and highly picturesque forest ecosystems. Unfortunately, river regulation and flood control contribute to their degradation. In Poland only 0.2% of total area is covered by flood plain forests. The Uroczysko Warta forest district constitutes one of the most important clusters of these sites. The construction of the Jeziorsko reservoir in the middle course of the Warta River has contributed to changes in the river regime (reduced flooding areas and de-creased flooding frequency). It seems that the use of simple land improvement sys-tems, i.e. gates, river bars and culverts with flap check valves, may result in the recreation of advantageous hydrological conditions. In such a case storage volume of oxbow lakes would be increased and ground water would be maintained at a higher level over longer periods of time. This study presents a concept for protec-tion of the Uroczysko Warta, thanks to the construction of appropriate engineering infrastructure. ...

Prof. dr hab. inż. Antoni T. Miler

Dr hab. inż. prof. nadzw. Andrzej Czerniak

Dr inż. Sylwester Grajewski

Dr hab. inż. Bogusław Kamiński

Dr inż. Bernard Okoński

Mokradła Leśnego Kompleksu Promocyjnego Lasy Rychtalskie – stan obecny i perspektywy zmian

Celem niniejszej pracy jest przedstawienie wyników kilkuletnich kompleksowych badań terenowych (hydrologicznych, chemicznych i geotechnicznych) na obszarach mokradłowych Leśnego Kompleksu Promocyjnego (LKP) Lasy Rychtalskie w celu charakterystyki stanu obecnego, prognozy zmian oraz wskazania zagrożeń stabilności tych obszarów. Leśne Kompleksy Promocyjne są obszarami funkcjonalnymi w szczególności o znaczeniu ekologicznym, edukacyjnym i społecznym. LKP „Lasy Rychtalskie” swoją nazwę przyjął od lasów położonych na terenie obrębu Rychtal Nadleśnictwa Syców. Lasy tego obrębu słyną z ekotypu sosny zwyczajnej, o niepowtarzalnych walorach genetycznych, potwierdzonych w badaniach naukowych. Badania terenowe prowadzono na terenach mokradłowych LKP Lasy Rychtalskie. Do badań szczegółowych wybrano 3 powierzchnie doświadczalne, mikrozlewnie oraz 6 transektów poprzecznych do dróg leśnych położonych albo w ramach ww. zlewni, albo w ich bezpośrednim sąsiedztwie. Wytypowane mikrozlewnie są tak usytuowane, iż leża w całości na terenach mokradłowych. Na powierzchniach doświadczalnych zainstalowano 51 studzienek do pomiarów wód gruntowych oraz 3 przelewy Thomsona na ciekach. Ze wszystkich odwiertów pobrano próbki gleb do standardowych badan laboratoryjnych własności mechanicznych, fizycznych i chemicznych oraz fizyko-wodnych. Obszary mokradłowe w tym kompleksie charakteryzują się bardzo dużymi zdolnościami retencyjnymi. Odpływ roczny jest stosunkowo niewielki, ok. 4% sumy opadów rocznych i występuje tylko w półroczu zimowym i w maju. Na podstawie uzyskanych wyników można wnioskować, że model Nasha ...

Dr inż. Bernard Okoński

mgr inż. Szymon Łopacki

mgr inż. Adrian Kasztelan

Dr hab. inż. prof. nadzw. Andrzej Czerniak

Dr inż. Sylwester Grajewski

Ocena stanu obiektów mokradłowych w aspekcie możliwości ich renaturyzacji - studium przypadku z Pomorza Środkowego

W pracy podjęto temat dotyczący renaturyzacji terenów podmokłych, które uważane są za najbardziej zagrożone. Głównym celem badań było zaproponowanie działań zmierzających do przywrócenia stanu obszarów mokradłowych zbliżonych do stanu naturalnego. Badania obejmowały: inwentaryzację szaty roślinnej - roślinności i flory, inwentaryzację ukształtowania powierzchni terenu, pomiar natężenia przepływu i stanu wody, pomiar miąższości złoża torfu oraz pomiary batymetryczne jeziora. W prowadzonych badaniach wykonywane były piętrzenia próbne wybranych cieków. Wykorzystano również archiwalną dokumentację kartograficzną. Propozycja renaturyzacji dotyczyła środowiska łąkowego, jeziora i czterech torfowisk, które położone były w krajobrazie rolniczo-leśnym, na gruntach wsi Kołtki-Kierzkowo na Pomorzu Środkowym. Ustalono, że na wszystkich powierzchniach stosunki wodne zostały przekształcone w skutek działań antropogenicznych. Głównym czynnikiem sprawczym były prowadzone melioracje w okresach przeszłych dla potrzeb uproduktywnienia gruntów. Uzyskane wyniki z przeprowadzonych próbnych piętrzeń oraz oceny warunków fizyczno-geograficznych wskazują na możliwości przywrócenia naturalnych stosunków wodnych, poprzez zatrzymanie odpływu powierzchniowego. Proponowane działania w zakresie aktywnej ochrony mokradeł obejmują budowę systemu urządzeń piętrzących oraz kształtowanie procesów sukcesyjnych w kierunku odtworzenia naturalnej roślinności mokradłowej. ...