W artykule przedstawiono budowę granulometryczną oraz geometryczną form dennych rzeki nizinnej zwanych inaczej wydmami dennymi. Wydmy są typowymi utworami dennymi rzeki nizinnej o dnie piaskowym. Studiowanie procesu ich powstawania jest wyjątkowo istotne w celu poznania działania systemów fluwialnych. Także znajomość graunulometrii i struktur sedymentacyjnych wydm dennych jest ważna z punktu widzenia geologii oraz paleogeologii. W pracy pokazano, że badane wydmy reńskie nie osiągają takiej wysokości, na jaką pozwalałaby aktualna głębokość wody. Przyczyn tej sytuacji można upatrywać w braku na badanym odcinku Renu przepływu o odpowiednio długim czasie trwania, a w związku z tym w niewystarczającej dostawie materiału dennego. Dla warunków badanego odcinka pomiarowego Renu zależności funkcyjne pomiędzy stromością a długością wydm obliczone na podstawie danych z lat 1991 i 1992 opisują następujące równania, odpowiednio: H/L = 0,082 L-0,55 i H/L = 0,104 L-0,63. Bezpośrednie wykonane za pomocą dzwonu do nurkowania pomiary gęstości objętościowej piasku budującego wydmy wykazały, że gęstość ta wynosi 1,5–1,69 g*cm-3 . Tak niewielką wartość gęstości objętościowej piasku budującego wydmy na Renie należy przypisać faktowi, że wydmy te podlegają ciągłemu procesowi transformacji. Praca powstała na rzece Ren w Niemczech w okolicach Moguncji, a jej realizacja była możliwa dzięki współpracy międzynarodowej z instytutami badawczymi w Wielkiej Brytanii i Niemczech ...
Obecnie poszukuje się nowych rozwiązań budowlanych z zakresu inżynierii rzecznej. Najodpowiedniejszymi budowlami wydają się być bystrza o zwiększonej szorstkości. Spełniają one walory przyrodnicze i estetyczne oraz nie powodują przegrodzenia rzeki wędrującym rybom i innym organizmom wodnym, przez co są zalecane przez Ramową Dyrektywę Wodną Unii Europejskiej.W publikacji określono wartości parametrów hydraulicznych w rejonie bystrzy o zwiększonej szorstkości, znajdujących się na potoku Porębianka w Gor-cach. Głównym celem pracy jest próba pokazania możliwości monitorowania wykonanych budowli hydrotechnicznych oraz pokazanie ewentualnych zmian w hydrodynamice cieku, które uniemożliwiłyby zamieszkiwanie odcinka rzeki przez organizmy wodne. Z przeprowadzonych badań można wnioskować o prawidłowej pracy by-strzy oraz o spełnieniu funkcji ekologiczno-krajobrazowej przez te budowle. Świadczy o tym bogate zróżnicowanie warunków hydrodynamicznych, co wpływa na zwiększenie ilości miejsc o różnorodnej faunie makrobezkręgowej. Parametry hydrodynamiczne zaobserwowane w rejonie bystrzy ściśle zależą od usytuowania punktu pomiarowego w stosunku do poszczególnych elementów budowli. Maksy-malne prędkości nie zawsze powodują powstawanie największych sił działających na dno cieku, gdyż jest to związane również z ich rozkładem w pionie pomiaro-wym. ...
W pracy opisano badania nad zróżnicowaniem parametrów hydrodyna-micznych w rzece roztokowej. Badania przeprowadzono w zlewni potoku Ochot-nica w miejscowości Ochotnica Górna w Gorcach, w Karpatach polskich. Przekrój pomiarowy został wybrany w miejscu, gdzie w korycie rzeki utworzyły się dwie łachy roztokowe. Pomiary wykonano w latach 2003-2004 w 7 terminach, a na-stępnie w roku 2010 przeprowadzono wizję terenową. Na podstawie zmierzonych wartości prędkości płynącej wody w pionach tachimetrycznych obliczono następu-jące parametry hydrodynamiczne: naprężenia styczne, prędkość dynamiczną, licz-bę Reynoldsa, liczbę Froude'a oraz parametr Shieldsa. Parametry te pozwoliły sprawdzić jakie warunki hydrauliczne panują w korycie podczas tworzenia się roz-tok. Uzyskane wyniki pokazują, że w rzece przebiegają naturalne procesy rozto-kowania, mimo antropogenicznego zdewastowania koryta.
...
The paper shows a rebuilding example of drop hydraulic structure which was changed into the block ramp hydraulic structure. Artificial roughness of a slope plate of the block ramp was reached by placing cobbles along the chute slope. The dimension of cobbles was calculated applying different methods and the optimum value for that dimension was chosen. Also the diagram of Radecki-Pawlik et al. 2015 was used. Finally we are showing the distribution of velocities and shear stresses upstream of the block ramp for exploitation and river channel bed protection reason to give the information on the possible erosion process there and seek some suggestions for river bed protections. The work was carried on in Polish Carpathians on the Brennica River. ...
The paper presents results of hydraulic modelling of block ramps (BR) made of natural stones (seven constructional solutions) and compares them with the results of classical research by Peterka. The main aim of the paper is to provide a simplified solution to determining the dimension of stones fixed to the sloping apron of the BR in order to reduce energy of flowing water along the ramp. This new way of assessing the dimensions of stones along BR sloping apron is presented with proposals on how to calculate stone dimension. The paper is dedicated to hydraulics engineers, scientists, designers, practitioners and also to researchers in the field of low-head hydraulic structures. ...
Tematyka transportu rumowiska rzecznego była i jest studiowana od wieków - zarówno przez inżynierów odpowiedzialnych za regulacje rzeczne jak i przez morfologów i geografów. Wciąż brak jest jednak kompleksowych i jednoznacznych metod określania ilości transportowanego rumowiska korytami cieków. Jednakże, przynajmniej przybliżona znajomość wielkości prowadzonego rumowiska jest ważna, zwłaszcza w fazie projektowej wszelkiego rodzaju budowli wodnych oraz ocenie zamulania zbiorników retencyjnych oraz delt. Prawidłowa ocena intensywności prowadzonego rumowiska ma wpływ na właściwe funkcjonowanie danego obiektu, eliminując ujemne skutki prowadzonego rumowiska (zjawiska erozji, zasypywanie koryt lub ujęć wodnych). Wszelkiego rodzaju zjawiska związane z ruchem rumowiska są bardzo złożone i należą do najsłabiej rozpoznanych w hydraulice rzecznej, dlatego też najlepiej ustalić charakterystyki rumowiska w oparciu o bezpośrednie pomiary i badania terenowe. Zalecenie to dotyczy zwłaszcza rzek i potoków górskich. Jednakże, w sytuacji, gdy brak jest czasu lub środków na wykonanie niezbędnych pomiarów terenowych ruchu rumowiska (zwłaszcza, że wszelkie badania hydrauliczne i hydrometryczne w korytach rzecznych są niewiarygodnie drogie), badania ogranicza się do rozpatrzenia uziarnienia materiału dennego oraz warunków hydrologicznych w korycie, a następnie wleczenie obliczamy za pomocą odpowiednich wzorów empirycznych. W literaturze traktującej o ruchu rumowiska, oprócz tych najnowszych, powszechnie podawane są również formuły starsze, nieźle przetestowane zarówno w warunkach laboratoryjnych jak i ...
W pracy przedstawiono skutki zabudowy hydrotechnicznej potoku i jej wpływ na zmianę wybranych parametrów hydraulicznych koryta. Reżim przepływu w korytach jest charakteryzowany przez rozkład prędkości wody w pionach hydrometrycznych, wartość naprężeń stycznych na dno, wartość mocy strumienia oraz wartość mocy jednostkowej strumienia. Założono sześć przekrojów poprzecznych na potoku Cedron w Beskidzie Średnim, w których zostały wykonane pomiary prędkości na kilku głębokościach nad dnem przed i po regulacji, a następnie obliczono naprężenia styczne na dnie cieku, całkowite i jednostkowe moce strumienia i przeprowadzono analizę obliczonych parametrów. ...
W pracy wykonano analizę, polegająca na sprawdzeniu, czy wybrane czynniki abiotyczne, to jest: rodzaj granulacji dna cieku i przepływy wpływają na różnice w różnorodności, liczebności i strukturę dominacji w zgrupowaniach makrobezkręgowców dennych. Ma to związek z faktem, że w ostatnim okresie w Polsce rozpoczęły się intensywne prace nad stanem potoków i rzek górskich w świetle Ramowej Dyrektywy Wodnej. Coraz trudniej zaprzeczyć faktowi, że rzeka to nie tylko masa płynącej wody pod wpływem siły ciężkości, lecz także skomplikowany system powiązań hydrologiczno-biologicznych. Biologiczna organizacja rzeki tworzy pewien ciągły system – continuum rzeczne, mający ścisły związek z warunkami geomorfologicznymi, hydrologicznymi i fizykochemicznymi cieku. Badania nad zasiedleniem mikorosiedlisk prowadzono w rejonie łachy bocznej w dolnym biegu potoku Jałowieckiego w Beskidzie Makowskim. Na podstawie przeprowadzonych pomiarów granulometrycznych oraz hydrologicznych w różnych punktach badawczych w obrębie łachy korytowej, tworzącej się na dnie potoku wyróżniono różne typy siedlisk. Stwierdzono m.in., że w obrębie badanej łachy dominantami w ciągu całego roku były jętki (43,77 %), muchówki (28,10 %) oraz widelnice (15,78 %). Chruściki (8,47 %), skąposzczety (2,27 %), chrząszcze (1,44 %) były subdominantami. Zaobserwowano również różnice w strukturze dominacji makrofauny poszczególnych punktach badawczych. We wszystkich punktach dominowały 3 grupy owadów: jętki, muchówki i widelnice. ...
W ciekach naturalnych, w określonych warunkach hydraulicznych na dnie rzeki o budowie piaszczystej oraz piaszczysto-żwirowej mogą powstawać zgrupowania form dennych. W zależności od tworzącego je przepływu mogą być formami dwu- lub trójwymiarowymi o prostej, jak również o zakrzywionej linii szczytu (wydmy: barchanoidalne, sinusoidalne, półksiężycowe, języko-kształtne lub łańcuchowe). Formy na dnie rzek mogą występować zarówno pojedynczo (np. wydmy odizolowane), jednak najczęściej spotykane są w postaci całych zgrupowań, które mogą być ułożone równolegle, jak również prostopadle do linii nurtu. Zdarza się również, że są rozmieszczone „po ukosie” zarówno wzdłuż koryta, jak i na całej jego szerokości. Tematyka występowania form dennych była i jest nadal przedmiotem badań naukowców zarówno w kraju, jak i za granicą. Większość prac ujmuje problematykę piaszczystych form dennych w postaci zmarszczek oraz wydm kształtujących dno rzek nizinnych [np. praca Dąbkowskiego 1989] oraz formacji dennych znalezionych w morskiej strefie brzegowej [Pruszak 1998]. Zaznacza się jednak niedosyt opracowań obejmujących wyniki badań terenowych utworów dennych w postaci wydm żwirowych, a więc zbudowanych z materiału o średnicy d50 > 2 mm. Najnowsze doniesienia mówiące o tego typu formach dennych to prace Carlinga i in. [2000, 2005] oraz Radeckiego-Pawlika [2002]. Niniejszy artykuł przedstawia wyniki badań wydm żwirowych o zakrzywionej linii szczytu znalezionych na odcinku ...
W ostatnim czasie istnieje coraz bardziej ożywiona dyskusja na temat nowoczesnych budowli wodnych inżynierii rzecznej, które spełniałyby wymagania stawiane przez ekologów. Jedną z takich budowli jest bystrze o zwiększonej szorstkości. W niniejszej pracy przedstawiono jeden z tego typu obiektów. Znajduje się on na potoku Sanoczek, w Bieszczadach. Jednym z ważniejszych czynników powodujących naruszenie stabilności bystrza i koryta w strefie jego oddziaływania jest prędkość maksymalna występująca na bystrzu lub tuż poniżej. Celem niniejszej pracy jest określenie rozkładu prędkości na bystrzu na potoku Sanoczek i w strefie jego oddziaływania. Rozszerzenie badań o strefy oddziaływania bystrza jest bardzo istotne do ustalenia warunków stabilności nie tylko bystrza, ale także koryta powyżej i poniżej bystrza. Pomiary rozkładu prędkości w korycie powyżej i poniżej bystrza miały na celu zbadanie czy warunki hydrauliczne przepływu są porównywalne, co świadczyłoby o wystarczającej redukcji zwiększonej energii przepływającego strumienia. W pracy dokonano także analizy prędkości stycznych, prędkości średniej i dynamicznej, występujących na bystrzu i w strefie jego oddziaływania. W celu dokładnej analizy pracy bystrza, poza głównym celem pracy, postawiono także cel dodatkowy określenia charakteru przepływu na bystrzu i w strefie jego oddziaływania. ...
Praca przedstawia wyniki badań nad zasiedleniem mikorosiedlisk przez makrobezkręgowce denne, prowadzonych w rejonie łachy bocznej w dolnym biegu potoku Jałowieckiego w Beskidzie Makowskim. Na podstawie przeprowadzonych pomiarów granulometrycznych oraz hydrobiologicznych w różnych punktach badawczych w obrębie łachy korytowej tworzącej się na dnie potoku wyróżniono cztery typy mikrosiedlisk: typu 1 – usytuowane na grzbietach bystrzyków, które tworzą głównie żwiry średnio- i gruboziarniste (duże i małe kamienie), typu 2 – usytuowane w pobliżu dystalnej części łach korytowych lub na linii brzegowej łach, typu 3 – usytuowane na przeciwległym brzegu w stosunku do łach korytowych oraz typu 4 – umiejscowione w cieniu wychodni skalnych lub części proksymalnej łachy korytowej. ...
Celem badań przedstawionych w niniejszej pracy było porównanie oznaczonych zawartości wybranych pierwiastków śladowych (Cd, Cr, Cu, Ni, Pb i Zn) gromadzonych w osadach dennych w rejonie zapór przeciwrumowiskowych i bystrotoków wybudowanych w dolnych odcinkach potoków Młynne i Kudowski, a także potoku Lubański, który jest częściowo uregulowany oraz porównanie w rejonie punktów pomiarowych, szaty roślinnej wykazującej cechy zmian antropopresyjnych. W kontekście przeprowadzonych badań za „najbardziej zanieczyszczone” należy uznać osady denne potoku Młynne, które wykazują mierne zanieczyszczenie niklem i miedzią (próba pobrana przed zaporą) oraz chromem (próba pobrana przy zaporze). W odniesieniu do szaty roślinnej należy zauważyć, iż zbiorowiska roślinne występujące wzdłuż potoków Kudowski, Lubański i Młynne w przeważającym stopniu determinowane są przez antropopresję wyrażającą się ich zabudową techniczną, jak również przez wielkość, charakter przepływu i reżim wodny omawianych cieków. Największą dynamikę stosunków ilościowo-jakościowych roślinności zaobserwowano w rejonie zapór przeciwrumowiskowych zlokalizowanych na potokach Kudowski i Młynne. ...
W ciągu ostatnich kilkudziesięciu lat koryto Czarnego Dunajca uległo w wielu odcinkach znacznemu przekształceniu w wyniku jego regulacji i wcięcia się rzeki. W rezultacie współczesna rzeka cechuje się, zwłaszcza w swym środkowym biegu, dużym zróżnicowaniem morfologii oraz charakteru utrzymania koryta. Dla 12 przekrojów jedno- do czteronurtowych dokonano hydromorfologicznej oceny rzeki i ocenę tę skonfrontowano z liczbą gatunków i okazów ryb stwierdzonych w tych przekrojach metodą elektropołowu. Na podstawie pomiarów wykonanych co 1 m w korycie(tach) małej wody, dla każdego przekroju określono także zróżnicowanie głębokości i prędkości wody oraz średniej średnicy powierzchniowego materiału dennego. Ocena hydromorfologicznej jakości rzeki w badanych przekrojach wynosiła 1,08–3,96, przy czym przekroje o wielonurtowym układzie koryta z dużym udziałem kęp określono jako naturalne, a przekroje uregulowane przyporządkowano do klasy 4. Zwiększaniu się liczby koryt małej wody towarzyszył wzrost zróżnicowania głębokości i prędkości wody oraz średniej średnicy materiału dennego. W przekrojach jednonurtowych stwierdzono tylko 2 gatunki i średnio 13 okazów ryb, natomiast w przekrojach czteronurtowych 3–4 gatunki i średnio 82 okazy ryb. Analiza wyników pokazała, że liczba gatunków i okazów ryb wzrasta liniowo wraz ze zwiększaniem się liczby koryt małej wody oraz zróżnicowania głębokości w przekroju i wykładniczo w miarę wzrostu hydromorfologicznej jakości rzeki. Przedstawione badania pokazały, że ...
Testowano zmiany struktury biegaczowatych w zależności od przepływu brzegowego w potokach górskich. Badania prowadzono w jednym z potoków Karpat Polskich w rejonie Gorców: potoku Ochotnica. Jako indeks określający wartości przepływu brzegowego zastosowano wielkość ciała występujących w przekroju koryta bezkręgowców lądowych, odzwierciedlających przystosowanie do zmiennych warunków przepływu. Analiza redundancji wskazuje na ścisłą zależność pomiędzy biomasą zgrupowań biegaczowatych a frekwencją zmian poziomu wody w potoku. Rozkład średnich lieczebności biegaczowatych w klasach wielkości dla zgrupowań wyższych teras jest zgodny z rozkładem normalnym, podczas gdy na pierwszej terasie zalewowej liczebność maleje liniowo wraz ze wzrostem wielkości ciała owada. Parametr ten może być używany jako dobry wskaźnik przepływu brzegowego potoków górskich. W dyskuji przedstawiono rolę naturalnych procesów fluwialnych dla zachowania zagrożonych zespołów bezkręgowców nadrzecznych. ...
Wdrażana w Polsce Ramowa Dyrektywa Wodna (2000/60/UE) obliguje do poprawy stanu ekologicznego rzek. Konieczna jest zmiana w sposobie zarządzania systemami fluwialnymi, polegająca na ograniczeniu stosowania środków technicznych przy utrzymaniu koryt. Szczególnie wrażliwymi na wszelkie ingerencje są koryta rzek i potoków górskich. Niewłaściwe zabiegi przeprowadzane w tych korytach prowadzą w krótkim czasie do drastycznych zmian w ich obrębie, których konsekwencje są nie tylko przyrodnicze, ale też gospodarcze. Niniejsza monografia prezentuje współczesny stan wiedzy dotyczący przyczyn zmian koryt karpackich, ich reakcji na poszczególne interwencje oraz nowoczesnych, alternatywnych rozwiązań w kwestii ich zarządzania. Przedstawiono również metodykę kompleksowych badań geomorfologicznych koryt górskich, które, zdaniem autorów, powinny być przeprowadzane w celu lepszego rozpoznania ich funkcjonowania. Nadrzędnym celem publikacji jest pokazanie skutków pewnych działań, których podejmowanie w obecnym czasie wydaje się niesłuszne. Podkreślono konieczność interdyscyplinarnego podejścia do zarządzania systemami fluwialnymi, ponieważ ustalenie właściwych działań służących poprawie ich warunków środowiskowych wymaga zbadania współzależności wielu elementów przyrodniczych. Stąd praca adresowana jest do przedstawicieli różnych dziedzin, głównie do inżynierów hydrotechników, geomorfologów, biologów i ekologów. W ciągu ostatniego wieku nastąpiło widoczne przyspieszenie zmian morfologii koryt górskich. Przede wszystkim koryta zmieniły swój przebieg z wielonurtowego lub meandrującego w prosty lub kręty i uległy znacznemu pogłębieniu od 1,0 m do 4,0 m. ...
Wykorzystanie gospodarcze rzek i potoków prowadzi do ich podłużnej i poprzecznej zabudowy. Skutkuje to zachwianiem równowagi i przerwaniem ciągłości dynamicznej cieku. Poznanie procesów kształtujących koryta rzek, szczególnie takich gdzie ta ciągłość jest zachowana są kluczowym elementem przywracania ich naturalności. W pracy przedstawiono wyniki badań zmian morfologicznych jakie mają miejsce w korycie po przejściu fali wezbrania oraz składu granulometrycznego materiału dennego w ujściowym odcinku rzeki podgórskiej. Na podstawie szczegółowych badań terenowych prowadzonych w ujściowym odcinku rzeki Raby na odcinku ok. 800 m, w miejscowości Uście Solne, na połączeniu Raby z rzeką Wisłą, przeprowadzono analizę zmian morfologii dna odcinka badawczego, uwzględniając takie parametry jak: zmiany geometrii przekroju poprzecznego, skład granulometryczny rumowiska w warstwie tworzącej obrukowanie dna oraz podłoża oraz zmiany wynikające z występowania form dennych. Pomiary terenowe prowadzono w latach 2005-2006, ze szczególnym nasileniem po przejściu fal powodziowych. Stwierdzono, że w wyniku transportu rumowiska dennego na badanym odcinku tworzą się przegłębienia i wypłycenia dna, zróżnicowane formy denne oraz łachy, których wysokość dochodzi do 1,1 m. Analiza prób warstwowych wskazuje na pionowe zróżnicowanie składu granulometrycznego rumowiska. W przypadku braku obrukowania dna warstwa powierzchniowa 0,0-0,05 m ma podobne uziarnienie jak warstwy zalegające niżej. Taki rozkład uziarnienia stwierdzono w próbie A, gdzie średnica d50 = ...
W pracy przedstawiono wyniki badań dotyczące określenia wartości przepływu brzegowego Qb dla dwu wybranych rzek górskich: Raby oraz Kamienicy. Przedstawiono również opis wybranych metod obliczania przepływu brzegowego Qb: metodę Williamsa, Woodyera, Wołoszyna, Rileya, Pickupa-Warnera, Wollmana oraz Warnera, Schumma i Browna. Na podstawie analizy wyników obliczeń stwierdzono, między innymi, że do obliczeń przepływu brzegowego Qb nie musimy posiadać obserwacji wodowskazowych, a wystarczą wyłącznie obserwacje i pomiary przeprowadzone punktowo. Ciek, na którym prowadzimy inwestycję hydrotechniczną, może być niekontrolowany. Jednocześnie znajomość wartości przepływu brzegowego dla projektanta z branży hydrotechnicznej stanowi wskazówkę o wielkości wody wpływającej istotnie na kształtowanie się koryta cieku. Wreszcie, zauważono, że przepływ brzegowy silnie kształtuje siedliska roślinne w korycie oraz na brzegach cieku. W związku z tym korytach rzek naturalnych wskazane byłoby określenie wartości przepływu brzegowego przed każdą inwestycją metodą Woodyera. Archiwizacja tych danych może posłużyć w przyszłości do podejmowanych prób renaturalizacji tych i podobnych cieków. Badania zrealizowano dla dwóch różnych morfologicznie odcinków rzecznych: częściowo uregulowanego oraz będącego w stanie naturalnym. Badane zlewnie znajdują się na terenie Karpat. ...
Praca ma na celu poznanie zróżnicowania granulometrycznego i warunków hydraulicznych charakteryzowanych przez parametry przepływu w rejonie występowania łachy korytowej o budowie roztokowej. Badania skoncentrowano na poznaniu budowy wierzchniej warstwy łachy roztokowej (jej opancerzenia), wyznaczeniu parametrów sedymentologicznych, przeprowadzeniu pomiarów prędkości wody, a na ich podstawie wyznaczeniu podstawowych parametrów hydraulicznych przepływu w charakterystycznych punktach badanego odcinka. Próbki materiału tworzącego łachy pobrano w dziesięciu przekrojów pomiarowych założonych w obrębie wyznaczonej do badań łachy korytowej. Na podstawie uzyskanych w ten sposób danych granulometrycznych sporządzono histogramy uziarnienia i krzywe przesiewu oraz obliczono następujące parametry granulometryczne: wskaźnik wysortowania według Traska, stopień wysortowania według Hazena, wskaźnik różnoziarnistości według Knoroza, wskaźnik jednostajności (cecha dominacji) według Kollisa, współczynnik skośności według Traska i średnie odchylenie standardowe według Folka. Pomiary prędkości wody umożliwiły wyznaczenie wielkości takich jak: prędkość przepływu, prędkość średnią, parametry hydrauliczne (liczba Freuda, Reynoldsa, prędkość ścinania, naprężenia styczne, współczynnik oporu f) przepływu. W pracy zwrócono szczególną uwagę na sposób przepływu strug wody ponad formą korytową oraz w jej bezpośrednim sąsiedztwie, jak też jego wpływ na ewolucję łachy roztokowej. Badania zrealizowano w zlewni rzeki Skawy, w rejonie przekroju Zembrzyce w Karpatach Polskich. ...
W artykule przedstawiono, zmiany zawartości metali ciężkich w osadach zbiornika zaporowego (za zaporą przeciwrumowiskową) na przestrzeni kilkudziesięcioletniego okresu eksploatacji obiektu. Prace zrealizowano w zlewni potoku Kasinka w Beskidzie Wyspowym w Polskich Karpatach Zachodnich. Powierzchnia zlewni potoku Kasinka jest równa 49,6 km, a jego długość 16,2 km2. Potok jest prawobrzeżnym dopływem Raby. Zlewnia potoku Kasinka znajduje się na obszarze usytuowanym w pobliżu najbliższych terenów rekreacyjnych Krakowa (dolina rzeki Raby, gmina Mszana Dolna). Jest to obszar gęsto zaludniony, a w samej dolinie Kasinki powstało w ostatnim czasie bardzo wiele budynków - głównie mieszkalnych. Stwierdzono, że w materiale deponowanym w zbiorniku zaporowym na terenie zlewni następuje powolna akumulacja Cr, Ni, Cu, Zn, Mg oraz Fe. Można sądzić, że wpływ na akumulację niektórych związków chemicznych, w tym metali ciężkich w osadach potoku, ma przede wszystkim rozbudowana infrastruktura prywatna i małe firmy przemysłowo-usługowe oraz stosunkowo duże - w ostatnich latach - natężenie ruchu drogowego. Dodatkowo w górnych partiach zlewni oraz wokoło rzeki natknięto się na wiele nielegalnych wysypisk śmieci, w niektórych z nich znaleziono również odpady pochodzenia samochodowego: oleje, akumulatory oraz farby. ...
Artykuł przedstawia ważny, zarówno w zakresie badań podstawowych, jak i w aspekcie praktycznym, problem wpływu utworów żwirowo-piaszczystych w rzece o charakterze podgórskim na wielkość przepływu obliczeniowego. W ciekach naturalnych, z powodu przestrzennego charakteru ruchu i wahań przepływu w czasie, układ form dennych jest złożony. Formy te zmieniają się nie tylko w czasie i na długości koryta, ale także na jego szerokości i odgrywają znaczną rolę w tworzeniu warunków hydraulicznych w korycie. Ponadto, w zależności od generującego je przepływu występują one jako formy dwu- lub trójwymiarowe. Doniesień na temat pomiarów terenowych utworów rzecznych w postaci wydm i zmarszczek, zbudowanych z materiału o średnicach większych niż piaskowe, jest zaledwie kilka. Większość prac ujmujących problematykę powstawania, migracji i dyssypacji form dennych dotyczy utworów formujących dno rzeki nizinnej. W pracy przedstawione zostały wstępne wyniki badań terenowych form piaszczystych oraz żwirowo-piaszczystych, znalezionych na ujściowym odcinku rzeki o charakterze podgórskim. Badania te obejmują pomiary parametrów geometrycznych form, tj. wysokość, długość oraz kąt nachylenia strony doprądowej i zaprądowej, pomiary prędkości chwilowych nad charakterystycznymi punktami form, a także pobór prób rumowiska do analizy składu granulometrycznego. Na podstawie danych zebranych bezpośrednio w terenie opracowano wiele zależności empirycznych oraz graficznych, a także wyznaczono całą gamę parametrów hydraulicznych, m.in. naprężenia styczne ...
