Streszczenie:

Wykorzystanie gospodarcze rzek i potoków prowadzi do ich podłużnej i poprzecznej zabudowy. Skutkuje to zachwianiem równowagi i przerwaniem ciągłości dynamicznej cieku. Poznanie procesów kształtujących koryta rzek, szczególnie takich gdzie ta ciągłość jest zachowana są kluczowym elementem przywracania ich naturalności. W pracy przedstawiono wyniki badań zmian morfologicznych jakie mają miejsce w korycie po przejściu fali wezbrania oraz składu granulometrycznego materiału dennego w ujściowym odcinku rzeki podgórskiej. Na podstawie szczegółowych badań terenowych prowadzonych w ujściowym odcinku rzeki Raby na odcinku ok. 800 m, w miejscowości Uście Solne, na połączeniu Raby z rzeką Wisłą, przeprowadzono analizę zmian morfologii dna odcinka badawczego, uwzględniając takie parametry jak: zmiany geometrii przekroju poprzecznego, skład granulometryczny rumowiska w warstwie tworzącej obrukowanie dna oraz podłoża oraz zmiany wynikające z występowania form dennych. Pomiary terenowe prowadzono w latach 2005-2006, ze szczególnym nasileniem po przejściu fal powodziowych. Stwierdzono, że w wyniku transportu rumowiska dennego na badanym odcinku tworzą się przegłębienia i wypłycenia dna, zróżnicowane formy denne oraz łachy, których wysokość dochodzi do 1,1 m. Analiza prób warstwowych wskazuje na pionowe zróżnicowanie składu granulometrycznego rumowiska. W przypadku braku obrukowania dna warstwa powierzchniowa 0,0-0,05 m ma podobne uziarnienie jak warstwy zalegające niżej. Taki rozkład uziarnienia stwierdzono w próbie A, gdzie średnica d50 = 0,007 m. W próbie B najgrubsze uziarnienie znajduje się w wierzchniej warstwie, d50 = 0,013 m, co wskazuje na występowanie obrukowania dna. Po przejściu fali powodziowej, w wyniku zmian morfologicznych dno rzeki uległo zmianom, ulegając obniżeniu lokalnie do 0,5 m albo podniesieniu nawet o 1 m. Po przejściu fali powodziowej, w sierpniu 2005 r. zaobserwowano przesunięcie się linii nurtu głównego wynoszące ok. 50 m. Układ zakoli został utrzymany. Podobnie długość pojedynczej sekwencji zakoli wynoszącej ok. 450 m oraz ich szerokość, która odpowiada szerokości koryta na tym odcinku wynoszącej 30-38 m. Badania zrealizowano w ramach grantu badawczego KBN 2 P06S 075 28.