Wybrane metody obliczania intensywności transportu rumowiska

Tematyka transportu rumowiska rzecznego była i jest studiowana od wieków - zarówno przez inżynierów odpowiedzialnych za regulacje rzeczne jak i przez morfologów i geografów. Wciąż brak jest jednak kompleksowych i jednoznacznych metod określania ilości transportowanego rumowiska korytami cieków. Jednakże, przynajmniej przybliżona znajomość wielkości prowadzonego rumowiska jest ważna, zwłaszcza w fazie projektowej wszelkiego rodzaju budowli wodnych oraz ocenie zamulania zbiorników retencyjnych oraz delt. Prawidłowa ocena intensywności prowadzonego rumowiska ma wpływ na właściwe funkcjonowanie danego obiektu, eliminując ujemne skutki prowadzonego rumowiska (zjawiska erozji, zasypywanie koryt lub ujęć wodnych). Wszelkiego rodzaju zjawiska związane z ruchem rumowiska są bardzo złożone i należą do najsłabiej rozpoznanych w hydraulice rzecznej, dlatego też najlepiej ustalić charakterystyki rumowiska w oparciu o bezpośrednie pomiary i badania terenowe. Zalecenie to dotyczy zwłaszcza rzek i potoków górskich. Jednakże, w sytuacji, gdy brak jest czasu lub środków na wykonanie niezbędnych pomiarów terenowych ruchu rumowiska (zwłaszcza, że wszelkie badania hydrauliczne i hydrometryczne w korytach rzecznych są niewiarygodnie drogie), badania ogranicza się do rozpatrzenia uziarnienia materiału dennego oraz warunków hydrologicznych w korycie, a następnie wleczenie obliczamy za pomocą odpowiednich wzorów empirycznych. W literaturze traktującej o ruchu rumowiska, oprócz tych najnowszych, powszechnie podawane są również formuły starsze, nieźle przetestowane zarówno w warunkach laboratoryjnych jak i ...

Morfologiczne skutki wezbrań na odcinku koryta rzeki Łososiny

Wezbrania wód, powodując okresowe zmiany warunków hydrodynamicznych w korycie rzecznym przyczyniają się do intensywnych jego przeobrażeń. Zachodzące wówczas procesy fluwialne mają decydujący wpływ na tworzenie form erozyjnych i depozycyjnych w korycie. Wielkość tych form zależy również od transportu rumowiska. W prezentowanej pracy pokazano wyniki badań wykonanych na rzece Łososinie, na zakolu o długości 400 m w latach 2004–2005. Zmiany morfologiczne koryta spowodowane przez 3 wezbrania skorelowano z materiałem archiwalnym. Oceniono wielkość erozji bocznej, która spowodowała istotne poszerzenie koryta. Określono zmieniające się warunki hydrauliczne oraz oceniono intensywność transportu rumowiska. ...

Wpływ wezbrań na intensywność procesów fluwialnych na przykładzie koryta potoku Smolnik

Celem prezentowanych badań jest określenie zmian morfologicznych na zdegradowanych odcinkach potoku Smolnik, wywołanych przez dwie fale wezbraniowe. Oceniono zmiany warunków hydrodynamicznych, które miały decydujący wpływ na intensywność transportu rumowiska i tym samym na geometrię badanych odcinków. Przeprowadzono pomiary geodezyjne profilu podłużnego i przekrojów poprzecznych koryta. Określono również skład granulometryczny materiału dennego i brzegowego. Wyniki tych badań stanowią podstawę do obliczeń i analizy badanych procesów. Oceniono objętości wyerodowanego materiału i objętości jego depozycji na dnie koryta. Intensywność transportu zastała obliczona przy użyciu równania Bagnolda. Zaobserwowane zmiany zilustrowano szkicami sytuacyjnymi, na których pokazane są miejsca depozycji rumowiska, powstałe wyboje po erozji dennej oraz strefy aktywne podcięć brzegów. ...

Analiza procesów erozji na potoku Słomka

Artykuł zawiera wyniki badań przeprowadzonych na potoku Słomka, który jest potokiem o charakterze silnie erozyjnym. Obszar badań został ograniczony do odcinka koryta o długości l = 367 m na którym występują lokalne zmiany spadku dna. Na odcinku tym wykonano pomiary profili podłużnych i poprzecznych po przejściu fal wezbrania oraz składu uziarnienia materiału dennego. Stwierdzono, że w przeobrażeniu koryta najważniejszą rolę odgrywa erozja boczna w której dominującą formą jest podcinanie brzegów. Na całym odcinku obserwowano formy denne w postaci przemiał-ploso, które były ściśle związane ze zróżnicowaniem szorstkości, zmianami mocy strumienia, naprężeń stycznych i składu uziarnienia rumowiska. Objętość wyerodowanego materiału i intensywność transportu rumowiska zostały obliczone na podstawie pomiarów. ...

Ocena transportu rumowiska dopływającego do zbiornika Mściwojów

W pracy przedstawiono wyniki pomiarów i analiz transportu rumowiska dostającego się do małego zbiornika wodnego Mściwojów. Pomiary transportu rumowiska unoszonego i wleczonego na dwóch dopływach do tego zbiornika potok Zimnik i Wierzbiak wykazały, że dostaje się do niego rocznie ok. 167 ton sedymentu. Udział rumowiska unoszonego w całkowitym transporcie wynosi ok. 97%. Z własnych badań batymetrycznych autorów wynika, że zbiornik ten jest coraz intensywniej zamulany, głównie w osadnikach i we wstępnym zbiorniku. Powoduje to ciągłą redukcję jego pojemności oraz wskazuje na dalszą potrzebę prowadzenia pomiarów batymetrii czaszy zbiornika oraz ilości i rodzaju dopływającego rumowiska. Ostatnie badania na zbiorniku Mściwojów wykazały, że został on częściowo odmulony w części, gdzie znajdują się osadniki, a odkłady zostały zdeponowane w jego rejonie. ...

Ocena degradacji koryta właściwego Odry środkowej i program działań napraw-czych

Degradacja koryta Odry jest obserwowana głównie poniżej ostatniego stop-nia na skanalizowanym odcinku tej rzeki. Średni poziom dna obniża się o około 4-8 cm rocznie, powodując odpowiednie obniżenie tak zwierciadła wody w rzece, jak i poziomu wody gruntowej w przyległej dolinie. Ta degradacja powoduje poważne problemy tak dla żeglugi, jak i dla rolnictwa i środowiska przyrodniczego. Budowa kolejnego ostatniego stopnia we Wrocławiu (1897), Rędzina (1922) i Brzeg Dolny (1958) miała tylko okresowy pozytywny skutek. Poniżej każdego z tych stopni zasięg erozji dna wyniósł 50-60 km. W 1994 r. Parzonka zaproponował koncepcję „karmienia" Odry tuż poniżej nowego stopnia Malczyce (km 300,0), który będzie działał prawdopodobnie od 2012 r. Władze administracyjne zdecydowały w 2008 r., że stopień może wejść do eksploatacji pod warunkiem wykonania ważnych działań naprawczych, uwzględniających potrzeby środowiska przyrodniczego, żeglugi, rolnictwa i mieszkańców doliny Odry. Program tych działań naprawczych przewiduje dwa etapy: - odbudowę (podniesienie) poziomu dna Odry w poszczególnych prze-krojach na odcinku objętym erozją liniową wywołaną oddziaływaniem stopnia Brzeg Dolny, do wysokości odpowiadającej co najmniej połowie różnicy między rzędną dna Odry z początku okresu eksploatacji stopnia Brzeg Dolny i rzędną aktualną, będącą skutkiem 50-letniego okresu erozji dna rzeki (Etap I),- trwałe utrzymanie tak uzyskanej rzędnej dna Odry w poszczególnych przekrojach poniżej stopnia ...

Wstępna analiza warunków zamulania zbiornika Otmuchów zlokalizowanego na obszarze podgórskim

Autorzy przeprowadzili wstępną analizę warunków zamulania zbiornika Otmuchów. Specyfiką tego zbiornika jest jego położenie geograficzne w zlewni oraz pełnione funkcje. Kaskada zbiorników Nysa-Otmuchów położona jest w środkowym odcinku doliny rzeki Nysy Kłodzkiej w południowo-zachodnim, podgórskim rejonie województwa opolskiego. Przeanalizowano ogólną charaktery-stykę ilości rumowiska dostarczanego do zbiornika i cechy fizyczne osadów z różnych stref tego zbiornika. Przeanalizowano również warunki zamulania zbiornika i zmiany jego pojemności w czasie.     ...

PROCESY EROZJI, TRANSPORTU I SEDYMENTACJI W ZLEWNIACH POTOKÓW KASINKA I SŁOMKA

Potoki i rzeki tworzą w zlewniach strukturę, w której procesy przepływu wody i procesy morfologiczne wzajemnie na siebie oddziałują. Strukturę cieku charakteryzują takie zmienne jak rodzaj podłoża, przekrój poprzeczny koryta, profil podłużny i układ w planie. Każda zmiana przepływu wody i natężenia transportu rumowiska pociąga za sobą zmianę morfologii dna, a bezpośrednią przyczyną są procesy erozji i depozycji. Prezentowane badania miały na celu poznanie prawi-dłowości sterujących przebiegiem procesów erozji bocznej i dennej oraz transportu i sedymentacji w dwóch potokach karpackich Słomka i Kasinka. Przeprowadzono je w latach 2004-2006.Potok Słomka jest lewobrzeżnym dopływem Dunajca o długości 25,2 km, odwadniającym obszar o powierzchni 69,90 km2. Potok Kasinka jest prawobrzeż-nym dopływem rzeki Raby mającym ujście w km 92 +750, poniżej ujścia potoku Mszanka. Do badań wytypowano zarówno proste odcinki koryta jak również silnie erodowane odcinku przy brzegów wklęsłym (potok Kasinka). W sekcjach pomia-rowych prowadzono kompleksowe pomiary, mające na celu rozpoznanie procesów erozji bocznej ( w poziomie) i w pionie (erozja denna i depozycja). Wszystkie po-miary wykonywano z częstotliwością dwóch serii rocznie. Obserwowane procesy dokumentowano planami, szkicami i zdjęciami fotograficznymi. Pomiary obejmo-wały: - pomiary geodezyjne przekrojów poprzecznych i profili podłużnych- określenie składu granulometrycznego materiału dennego cieku.W badaniach skupiono się przede wszystkim na ocenie cofania ...

Ocena intensywności procesów morfologicznych rzeki Kamienica Nawojowska

Rzeki i potoki górskie to dynamiczne układy fluwialne, których koryta ulegają ciągłym zmianom w przestrzeni. Szczególnie cieki znajdujące się w południowej Polsce charakteryzują się tendencją zarówno do pogłębiania swojego koryta, jak i do zmian położenia w planie. Spowodowane jest to ukształtowaniem terenu oraz występowaniem częstych wezbrań, które powodują uruchomienie materiału tworzącego pokrywę denną. Konieczne jest zatem wykonanie oceny szeregu parametrów przepływu aby określić stan równowagi hydrodynamicznej (Bartnik i Florek 2000). Równowaga hydrodynamiczna koryta cieku to stan, gdy ciek odprowadza w dół swego biegu taką samą ilość rumowiska wleczonego, jaka jest dostarczana do danego przekroju doliny. Celem artykułu jest analiza warunków równowagi hydrodynamicznej oraz opis dominujących procesów morfologicznych zachodzących w korycie cieku. Rzeka Kamienica Nawojowska jest rzeką roztokową (w górnym biegu), w części dolnej swojego biegu uregulowaną. Kamienica Nawojowska wyznacza granicę pomiędzy Beskidem Niskim, położonym na północny wschód od niej, a Beskidem Sądeckim, znajdującym się po południowo-zachodniej stronie rzeki. Swoje ujście ma w Dunajcu, którego jest prawobrzeżnym dopływem. Jest rzeką typowo górską, dla której charakterystyczne jest występowanie nagłych wezbrań po intensywnych opadach deszczu powodujących zagrożenie powodziowe. ...