Dr hab.inż. Danuta Sochacka

Mgr Monika Kraszewska

Zespoły dworsko-folwarczne w strukturze i krajobrazie wsi

Gospodarstwa dworsko-folwarczne przez okres kilkuset lat stanowiły pod-stawę polskiego rolnictwa. A bogata literatura fachowa, traktująca o budownic-twie, rolnictwie i dziedzinach im pokrewnych, świadczy o tym jak ważną rolę w polskiej historii gospodarczej pełnił dwór szlachecki. Traktaty, podręczniki i poradniki adresowane były do właścicieli ziemskich. Łączyły wiedzę prak-tyczną wynikającą z doświadczenia, z osiągnięciami technicznymi i naukowymi. Odzwierciedlały też stosunki polityczno-społeczno-gospodarcze w poszczegól-nych okresach historycznych. Do kultowych opracowań zalicza się pochodzące z XIII wieku dzieło Pio-tra Crescentyna udostępnione za sprawą Andrzeja Trzycielskiego w 1549 r. pt. „Crescentyna księgi o gospodarstwie y o opatrzeniu rozmnożenia rozlicznych pożytków każdemu stanowi potrzebne”, Anzelma Gostomskiego „Gospodar-stwo” [1588], Łukasza Opalińskiego „Krótka nauka budowania dworów, pała-ców y zamków podług nieba y zwyczaiu polskiego” [1659], Jakuba Kazimierza. Haura „Architektonika albo nauka budownicza gospodarcza [1679], Piotra Świt-kowskiego „Budowanie wiejskie dziedzicom dóbr possessorom… do uwagi i praktyki podane z figurami” wydane w trzech edycjach z 1782, 1793 i 1794 r., Mikołaja Rougeta „Budownictwo wiejskie, czyli doręcznik dla gospodarzy” [1828], Karola Martina „Budownik rolniczy” [1860], kilkutomowa „Encyklope-dya rolnictwa” wydana pod redakcją Jana Tadeusza Lubomirskiego, Edwarda Stawiskiego i Stanisława. Przystańskiego [1873], „Projekty zagród włościań-skich” wydane przez Centralny Komitet Obywatelski [1915], Stanisława Tur-czynowicza trzytomowy podręcznik „Budowle wiejskie” [1927/28], Kazimierza Kalinowskiego „Poradnik ...

Dr hab.inż. Danuta Sochacka

Mgr Monika Kraszewska

Krajobrazy kulturowe kresów wschodnich w fototece Ignacego Rabczuka

Celem publikacji było udostępnienie zbioru zdjęć z Kresów Wschodnich okresu międzywojennego, z prywatnej kolekcji doc. mgr. inż. Ignacego Rabczuka. Autor fonoteki był absolwentem Politechniki Lwowskiej w latach 1927–1934, ukończył Wydział Inżynierii Lądowo-Wodnej, Oddział Miernictwa. Jako dyplomowany geodeta wpierw pracował w Instytucie Geofizyki Stosowanej Firmy „Pionier” we Lwowie a następnie w Izbie Skarbowej w Brześciu n/Bugiem. Był początkowo mierniczym powiatowym, a następnie wojewódzkim, zatrudnionym przy klasyfikacji gruntów na terenie województwa poleskiego. Po wykonaniu przydzielonych mu zadań został przeniesiony służbowo do Nowogródka, na takie samo stanowisko. Nadzorował wykonywanie pomiarów, akcję zbierania i aktualizacji map oraz opracowywanie fotoplanów. Z końcem 1938 r. został kolejny raz przeniesiony w ramach tej samej instytucji do Kielc. Obszar ziem, a zwłaszcza przebieg wschodnich granic Polski, ulegał wielu zmianom w procesie dziejowym. Bardzo burzliwa była historia Polski, a w szczególności obszaru, który nazywany jest polskimi Kresami Wschodnimi. Tę krainę historyczno-geograficzną wielu znawców przedmiotu zaliczało do ziem polskich. Takie jest też przeświadczenie wielu współczesnych Polaków pochodzących z Kresów Wschodnich, skąd wywodzą się ich korzenie, pozostało dziedzictwo przodków i polskie dziedzictwo narodowe. Radykalne zmiany spowodował wybuch II wojny światowej w 1939 r. i okupacja, które niosły z sobą olbrzymie straty w ludziach, zniszczenia substancji zabudowy i dóbr materialnych oraz dewastacji ...

Dr hab.inż. Danuta Sochacka

Mgr Monika Kraszewska

Krakowski Kopiec Józefa Piłsudskiego w strukturze przestrzennej i krajobrazie

Celem opracowania było, na przykładzie jednego z kilku krakowskich kop-ców, przedstawienie takich obiektów terenowych w strukturze przestrzennej i w krajobrazie kulturowym Polski. Te wielkogabarytowe, ziemne budowle inżynierskie są sztucznie usypanymi bryłami geometrycznymi. Duże i wysokie lokowane były na wzniesieniach terenu, stanowią dominanty architektoniczne i są punktami widokowymi, mniejsze zaliczamy do małych form strukturalnych. Jako przykład wybrany został Kopiec Józefa Piłsudskiego znajdujący się na wzgórzu Sowiniec w Lesie Wolskim w Krakowie. O wyborze obiektu opracowania zadecydował fakt niedawno obchodzonej 90-tej rocznicy odzyskania niepodległości i wielkie zasługi Marszałka w walce o wolność, oraz jego silne związki z Krakowem. Kopiec noszący trzy nazwy Kopiec Wolności, Kopiec Piłsudskiego i Mogi-ła Mogił jest jednym z czterech największych krakowskich ziemnych monumen-tów. Jest też najmłodszym, bo wzniesionym w okresie międzywojennym ubiegłego wieku. Kopiec jest obiektem architektonicznym, dlatego przed przystąpieniem do prac budowlanych wykonano szczegółowy projekt. Jednym z założeniem była jego trwałość, dlatego zadbano by podczas jego sypania były zachowane wszelkie wy-mogi i prawidła sztuki inżynierskiej zapewniające budowli solidność i statyczność. Planem objęto formowanie bryły, system odwodnienia wewnętrznego i zewnętrz-nego, przygotowanie podstawy i dostaw budulca w skład, którego wchodził piasek ze żwirem z domieszką gliny pylastej. Zabezpieczono też szeroki front robót i za-plecze dla osób społecznie ...

dr hab.inż. prof. UR Danuta Sochacka

Mgr Monika Kraszewska

Pierzchnicka Góra Piwniczna w strukturze przestrzennej i krajobrazie

Pierzchnica leży w powiecie kieleckim. Znajduje się na wschód od drogi nr 73 na odcinku Kielce-Chmielnik-Busko Zdrój. Jest lokalnym ośrodkiem admi-nistracyjnym o statusie gminy wiejskiej. Miejscowość ta, mimo utraty w XIX w. praw miejskich, zachowała cechy małego miasteczka. Przedmiotem opracowania jest strefa magazynowa zwana Górą Piwniczną. Na jej obszarze znajduje się zespół ponad osiemdziesięciu piwnic prawdopodobnie z przełomu XVIII/XIX w. Te bliźniaczopodobne obiekty budowano sukcesywnie, w miarę powiększania się liczby mieszkańców miasta. Zwyczajowo jedna piwnica przypadała każdemu z właścicieli posesji. Do dziś zachował się ten unikalny, zabytkowy zespół, którego właścicielami i użytkownikami są mieszkańcy Pierzchnicy. Niewielka część obiek-tów jest wykorzystywana gospodarczo, pozostałe niszczeją.     ...