W artykule przedstawiono próbę zastosowania metody wielokryterialnej AHP - Analytic Hierarchy Process do oceny wielofunkcyjności obszarów wiejskich na przykładzie kilku losowo wybranych gmin wiejskich województwa małopolskiego. Zaproponowano sposób w jaki można zrealizować postawione zadanie w nowym ujęciu, przy uwzględnieniu wielu czynników z możliwością określania wzajemnych powiązań między nimi. Ze względu na złożoność zagadnienia strukturę problemu przedstawiono w postaci hierarchii. Określono priorytety (wagi) poszczególnych elementów struktury przez porównanie ich parami według 9-punktowej skali Saaty`ego. Wyznaczenie priorytetetów elementów pozwoliło na ustalenie rankingu gmin w aspekcie ich wielofunkcyjności. Przeprowadzono również analizę wrażliwości, która pozwoliła na dynamiczną zmianę znaczenia elementów (kryteriów) i obserwację wpływu tej zmiany na końcowe wyniki. Po przeanalizowaniu struktury problemu stwierdzono, że głównymi kryteriami wpływającymi na rozwój wielofunkcyjny obszarów wiejskich są kryteria przyrodnicze i społeczne, które są silniejsze od oddziaływania czynników ekonomicznych czy infrastrukturalnych. ...
Problemy związane z prawidłowym postępowaniem z odpadami, ich gospodarczym wykorzystaniem i minimalizacją szkodliwego oddziaływania należą do jednych z najważniejszych zagadnień ochrony środowiska. W pracy przedstawiono rozwój oraz obecny stan ustawodawstwa związanego ze składowaniem odpadów komunalnych. Omówiono najważniejsze zagadnienia związane ze składowaniem odpadów, scharakteryzowano sytuację unieszkodliwiania odpadów komunalnych w województwie małopolskim w latach 1998–2005. Ograniczono się do jednej z technologii unieszkodliwiania odpadów komunalnych – składowania, technologii, która stwarza największe zagrożenia dla środowiska przyrodniczego. Tej formie unieszkodliwiania odpadów przypisuje się duże znaczenie, zwłaszcza przy wyborze lokalizacji. Problem unieszkodliwiania odpadów w województwie małopolskim cechuje między innymi bardzo duże rozproszenie miejsc powstawania odpadów, duża liczba zarówno składowisk, jak i „dzikich” wysypisk czy wywóz odpadów poza granice województwa. Taka sytuacja nie służy sprawnej realizacji polityki państwa. Wytyczne planu krajowego gospodarki odpadami czy wojewódzkiego postulują znaczne zmniejszenie liczby składowisk odpadów. Działania te muszą być oparte na naukowym podłożu, z zastosowaniem nowoczesnych metod badawczych i obliczeniowych. Za dużo jest bowiem czynników gospodarczych, społecznych, środowiskowych, a nawet politycznych, które należy równocześnie uwzględniać w programach gospodarki odpadami na każdym szczeblu. Problematyka zamykania wyeksploatowanych składowisk wymaga również racjonalnego rozwiązania – wyznaczenia kolejności zamykania tych składowisk. ...
Wybór lokalizacji dla składowisk odpadów komunalnych należy do złożonych wielokryterialnych problemów decyzyjnych. W pracy przedstawiono opracowaną metodykę wyboru lokalizacji składowisk odpadów komunalnych, którą oparto o technikę GIS (Geographic Information Systems) w połączeniu z wielokryterialną metodą podejmowania decyzji AHP (Analytic Hierarchy Process). Połączenie tych metod umożliwia włączenie różnorodnych czynników zarówno ilościowych, jak i jakościowych i rozwiązanie zadania w sposób holistyczny. Technika GIS pozwala na włączenie kryteriów wynikających z ustaleń prawnych (tzw. kryteriów wykluczających) i przeprowadzenie oceny przestrzennej pod kątem przydatności obszarów do składowania. W efekcie uzyskuje się tereny nadające się do składowania (predysponowane) oraz tereny objęte bezwzględnym zakazem lokalizowania składowisk. Do wyboru najdogodniejszego wariantu lokalizacyjnego ze zbioru obszarów predysponowanych do składowania wykorzystano metodę AHP. W tym celu strukturę zadania przedstawiono w postaci opracowanego modelu hierarchicznego ze skalą oddziaływania. Konstrukcja modelu wymagała odpowiedniego doboru kryteriów i subkryteriów oraz skali oddziaływania poszczególnych subkryteriów na rozważane lokalizacje. Opracowany wielokryterialny model ze skalą oddziaływania jest modelem uniwersalnym – z uwagi na sposób konstruowania – umożliwiającym jego zastosowanie do zagadnień innych niż lokalizacja składowisk. ...
W pracy oszacowano łączną aktywności eksploatowanych składowisk odpadów komunalnych w województwie małopolskim w sposób wariantowy. Dla realizacji celu, opracowano dwie prognozy wytwarzania odpadów komunalnych w perspektywie czasowej 2008–2048, które pozwoliły na oszacowanie ilości wytwarzanego strumienia odpadów. Następnie opracowano różne scenariusze związane z zagospodarowaniem strumienia odpadów w przyjętym horyzoncie czasowym. Zaproponowane scenariusze: status quo (SQ), realistyczny (REAL) i optymistyczny (OPT) określiły możliwości prowadzenia różnych strategii (polityk) odzysku i unieszkodliwianiu odpadów, opartych przede wszystkim o metody recyklingu, kompostowania, spalania i składowania. Na ich podstawie oszacowano ilości odpadów komunalnych kierowanych na składowiska. Ilości odpadów kierowanych do składowania obliczono uwzględniając resztki odpadowe z poszczególnych technologii W opracowaniu scenariuszy kierowano się sposobami zagospodarowania strumienia odpadów komunalnych w krajach UE-15 oraz założeniami wynikającymi z dokumentów strategicznych dotyczących gospodarki odpadami. Analiza aktywności składowisk wskazała na niepokojącą sytuację związaną z szybkim zapełnianiem istniejących składowisk województwa małopolskiego. Sytuacja taka dotyczy wszystkich scenariuszy, zarówno dla prognozy I jak i prognozy II. Redukcja odpadów kierowanych na składowisko zwiększa nieznacznie czas aktywności składowisk, jednak nie rozwiązuje problemu składowania. W związku z powyższym, aby zapewnić ciągłość zarządzania strumieniem odpadów, działania związane z wyborem lokalizacji i rezerwowaniem terenów dla składowisk należałoby zacząć podejmować już dzisiaj. ...
W artykule przedstawiono najistotniejsze zagadnienia dotyczące teorii masowej obsługi (teorii kolejek) przydatne w organizowaniu stacji przeładunkowych odpadów komunalnych. W nowoczesnej gospodarce odpadami stacje przeładunkowe (miejsce tymczasowego składowania odpadów) stanowią ważne zagadnienie, mając wpływ na sposób wywozu odpadów na dalsze odległości i przy mniejszych kosztach. Wszystkie elementy składowe stacji przeładunkowej są z sobą wzajemnie powiązane przez proces technologiczny. Celem pracy jest wskazanie na możliwość wykorzystania teorii kolejek jako narzędzia usprawniającego pracę na terenie stacji przeładunkowej. Dla zilustrowania zagadnienia przeanalizowano przykład występujących kolejek na terenie stacji przeładunkowej. Do obliczeń przyjęto hipotetyczne dane wejściowe. W artykule przedstawiono także najistotniejsze pojęcia związane ze stacjami przeładunkowymi oraz zarys teorii kolejek w wymiarze użytecznym w organizowaniu pracy stacji przeładunkowych odpadów komunalnych. Do założeń projektowych przyjęto następujące dane wyjściowe złożone głównie z ilości odpadów w kolejnych latach eksploatacji stacji przeładunkowej (15–20 lat), średnich generowanych odpadów (kg/osoba/dzień), powierzchni terenu obsługiwanego przez stację (ilość mieszkańców), średniej stopy generowania odpadów (tona/dzień), a następnie dane związane z bieżącą pracą stacji jak: średniej stopy generowania odpadów (7 dni/tydzień), średniej stopy odprowadzania odpadów (6 dni/tydzień), ilości dni ze szczytowym obciążeniem, projektowaną przepustowość dni szczytowych (tony/dzień), zatrudnienie w godzinach szczytowych oraz projektowaną przepustowość w godzinach szczytowych (tony/godz.). 148 Powyższe parametry dotyczą odpadów komunalnych, ich ...
