Praca zawiera charakterystykę fitosocjologiczną łąk – położonej w central-nej części Borów Tucholskich – gminy Śliwice. Fitocenozy tamtejszych użytków zielonych stanowią swego rodzaju enklawy między użytkowanymi gospodarczo la-sami a ekstensywnymi uprawami rolnymi na słabych, piaszczystych glebach. Pod względem fitosocjologicznym należą do klasy Molinio-Arrhenatheretea, a także: Phragmitetea, Koelerio Glaucae-Corynephoretea Canescentis I Scheuze-rio-Caricetea. Są to głównie układy charakterystyczne dla łąk wilgotnych, choć dokładna klasyfikacja zbiorowisk jest utrudniona z uwagi na znaczne przekształ-cenia flory. Zaobserwowano wkraczanie ekspansywnych, mało wartościowych ga-tunków, jak Holcus lanatus, Antoxanthum odoratum i Deshamsia caespitosa. Warunki objęcia ochroną w ramach Pakietu 4 Programu Rolnośrodowi-skowego – „Ochrona zagrożonych gatunków ptaków i siedlisk przyrodniczych” spełniają przede wszystkim szuwary wielkoturzycowe i fitocenozy ze związków Filipendulion ulmariae i Calthion palustris. ...
Przejście do intensywnego gospodarowania na łąkach pociągnęło za sobą znaczące przemiany ich roślinności i zniszczenie wielu ekosystemów torfowiskowych i bagiennych. Częste niegdyś zbiorowiska zmniejszyły swój areał, zanikły lub przekształciły się w inne. W strukturze fitocenoz łąkowych w Borach Tucholskich jeszcze około połowy XX w. często notowano m. in. dobrze zachowane zbiorowisko Angelico-Cirsietum oleracei, podczas gdy obecnie w regionie obserwuje się głównie jego różne zdegenerowane formy, a bogate florystycznie płaty zajmują niewielkie powierzchnie. W oparciu o współczesne zdjęcia fitosocjologiczne oraz spisy flory z lat 70-tych ubiegłego stulecia wykonane w dolinie rzeki Golionki w Borach Tucholskich zestawiono wykaz stwierdzonych w tych dwóch okresach fitocenoz. Obecnie w strukturze fitocenotycznej dominują fitocenozy z klasy Molinio-Arrhenatheretea w postaci 8 zespołów lub zbiorowisk, występujących łącznie na prawie 60% analizowanych powierzchni. Około 20% to szuwary turzycowe (Magnocaricion). Pozostałą część stanowią fitocenozy z klas Atremisietea vulgaris, Koelerio glaucae-Corynephoretea canescentis i Trifolio-Geranietea. Jest to typowa struktura fitocenotyczna ekstensywnie użytkowanych łąk na odwodnionych torfach. Duża grupa zbiorowisk roślinnych charakteryzuje się wyraźną dominacją jednego lub kilku gatunków, jak: Holcus lanatus, Anthoxanthum odoratum lub Urtica dioica. Struktura fitocenotyczna obszaru określona dla wcześniejszego okresu zawiera zaledwie 5 typów fitocenoz - 80% materiału kwalifikuje się do dwóch zbiorowisk reprezentujących klasę Molinio-Arrhenatheretea: ...
Bory Tucholskie to przede wszystkim duże połacie zadrzewień. Wokół wsi istnieją tu jednak również fragmenty otwartego krajobrazu. Od dawna obserwuje się w ich obrębie zmiany użytkowania gruntów, polegające głównie na zalesianiu kolejnych powierzchni. W dłuższej perspektywie czasowej może to doprowadzić radykalnych zmian krajobrazu.W pracy prześledzono kierunki i intensywność zmian pokrycia terenu w obrębie polany śliwickiej w Borach Tucholskich w ciągu ostatnich 136 lat (1874, 1985 i 2010 rok). Określono też podatność na zmianę sposobu użytkowania różnych użytków rolnych: pól uprawnych i łąk. Zmiany pokrycia terenu polegają głównie na zwiększaniu się udziału powierzchni zadrzewionych. Procesowi temu podlegały głównie odłogowane pola, podczas gdy zdecydowana większość łąk nadal jest użytkowana. Zmniejszenie powierzchni pól i łąk w stosunku do stanu wyjściowego wyniósł odpowiednio 56% i 17%, przy czym łąki zaczęły „kurczyć się" w ostatnim czasie, a pola zarówno przed jak i po 1985 roku. Przekształcane powierzchnie ulegają fragmentacji, co może doprowadzić do zaniku otwartego krajobrazu.Rozdrobnieniu uległy na analizowanym obszarze głównie pola. Istniejące początkowo duże płaty w liczbie 68, podzieliły się na 185 do roku 1985, a w późniejszym okresie część z nich zanikła. W przypadku łąk w zmiany dotyczyły ostatnich dziesięcioleci, wtedy to wyraźnie ubyło odizolowanych, niewielkich powierzchni. Pofragmentowane pola zalesiano intensywnie zarówno w ...
W Borach Tucholskich - jednym z rejonów o wysokiej lesistości - realizowana jest również funkcja rolnicza. Większość obszarów nieleśnych zajmują pola uprawne, często również odłogi. Istniejące tu łąki tworzą głównie fitocenozy ze związku Calthion. Inne typy łąk, w tym łąki świeże, notowane są sporadycznie. W celu ukazania ich struktury fitosocjologicznej na terenie Borów Tucholskich przeanalizowano 512 zdjęć fitosocjologicznych, wykonanych w latach 2006-2017 na siedliskach nieleśnych tego obszaru: na łąkach, odłogach i przydrożach. Ponad połowę analizowanego materiału stanowiły dane pochodzące z łąk, około 30% z odłogów, a pozostałe z przydroży.Z całej puli zdjęć tylko w 63 zidentyfikowano fitocenozy związane z łąkami świeżymi, przy czym zdecydowana większość z nich związana była z poboczami dróg. Analizowany materiał pozwolił wyróżnić 11 syntaksonów w formie zespołów i zbiorowisk. Są to głównie różne postaci zespołu Arrhenatheretum elatioris, zbiorowiska Poa pratensis-Festuca rubra, czy też zbiorowiska z Festuca rubra. Przekrój fitocenoz związku Arrhenatherion, wyróżnionych dla obszaru, dopełniają płaty zdominowane przez trawy: zbiorowiska z Dactylis glomerata, z Antoxanthum odoratum i z Holcus lanatus. Na szczególną uwagę zasługuje powszechnie uznawany za coraz rzadszy składnik roślinności łąkowej zespół Arrhenatherum elatioris. Można go uznać na badanym obszarze za typowy dla poboczy dróg, podczas gdy w krajobrazie łąkowym badanego obszaru należy do rzadkości. ...
