Artykuł przedstawia możliwości poznania struktury i dynamiki koryt w obszarach górskich, głównie na podstawie badań terenowych. Metodyka tych badań została wypracowana w Zakładzie Geomorfologii Uniwersytetu Jagiellońskiego. W opracowaniu przedstawiono możliwość badania całych systemów korytowych. Poszczególne koryta rzek dzielone są na podstawie ich przebiegu w planie na jednorodne odcinki, które następnie są charakteryzowane w terenie za pomocą specjalnego raptularza. Raptularz składa się z pięciu grup danych dotyczących koryta, form korytowych, osadów, zabudowy koryta oraz obejmuje charakterystykę zlewni. Na podstawie zebranych danych wnosi się o tempie procesów morfogenetycznych. Równolegle z badaniami terenowymi prowadzona powinna być analiza materiałów kartograficznych, zdjęć lotniczych i innych materiałów dostarczających danych o korytach i ich zlewniach. Na podstawie zebranych parametrów dotyczących koryta, form korytowych i rumowiska oraz wyliczonych wskaźników przeprowadzana jest typologia odcinków koryt. W artykule przedstawiono przykłady wyników badań z wybranych obszarów. Na podstawie dotychczasowych badań ukazano główne prawidłowości przemian koryt rzek górskich na przykładzie opracowań z Karpat i ich przedpola. Stwierdzono w badanym obszarze dopasowywanie struktury systemów korytowych do zmienionych warunków w dnach dolin i na stokach na skutek: regulacji koryt, budowy zbiorników zaporowych, eksploatacji rumowiska bezpośrednio z koryt, czy też zmian użytkowania w dorzeczach. W wyniku oddziaływań antropogenicznych następują wielkie zmiany struktury systemów korytowych polegające ...
Wdrażana w Polsce Ramowa Dyrektywa Wodna (2000/60/UE) obliguje do poprawy stanu ekologicznego rzek. Konieczna jest zmiana w sposobie zarządzania systemami fluwialnymi, polegająca na ograniczeniu stosowania środków technicznych przy utrzymaniu koryt. Szczególnie wrażliwymi na wszelkie ingerencje są koryta rzek i potoków górskich. Niewłaściwe zabiegi przeprowadzane w tych korytach prowadzą w krótkim czasie do drastycznych zmian w ich obrębie, których konsekwencje są nie tylko przyrodnicze, ale też gospodarcze. Niniejsza monografia prezentuje współczesny stan wiedzy dotyczący przyczyn zmian koryt karpackich, ich reakcji na poszczególne interwencje oraz nowoczesnych, alternatywnych rozwiązań w kwestii ich zarządzania. Przedstawiono również metodykę kompleksowych badań geomorfologicznych koryt górskich, które, zdaniem autorów, powinny być przeprowadzane w celu lepszego rozpoznania ich funkcjonowania. Nadrzędnym celem publikacji jest pokazanie skutków pewnych działań, których podejmowanie w obecnym czasie wydaje się niesłuszne. Podkreślono konieczność interdyscyplinarnego podejścia do zarządzania systemami fluwialnymi, ponieważ ustalenie właściwych działań służących poprawie ich warunków środowiskowych wymaga zbadania współzależności wielu elementów przyrodniczych. Stąd praca adresowana jest do przedstawicieli różnych dziedzin, głównie do inżynierów hydrotechników, geomorfologów, biologów i ekologów. W ciągu ostatniego wieku nastąpiło widoczne przyspieszenie zmian morfologii koryt górskich. Przede wszystkim koryta zmieniły swój przebieg z wielonurtowego lub meandrującego w prosty lub kręty i uległy znacznemu pogłębieniu od 1,0 m do 4,0 m. ...
