Prof. dr hab. inż. Czesław Lipski

Prof. dr hab. inż. Ryszard Kostuch

Dr inż. Marek Ryczek

Zniszczenia koryta potoku Wielka Puszcza poniżej zapory na skutek katastrofalnego deszczu

Procesy erozyjne, oprócz niszczenia wierzchniej warstwy gleby, oddziałują na morfologię i hydrologię rzek. Niszczenie wierzchniej warstwy gleby zmniejsza retencje zlewni, co zwiększa spływy powierzchniowe i zwiększenie przepływów powodziowych a zmniejszenie niżówek. Szczególnie duże szkody w zlewniach górskich są powodowane deszczami nawalnymi, które mają co prawda lokalny zasięg, ale przebiegają bardzo gwałtownie. Zlewnia Wielkiej Puszczy jest położona na styku dwóch dzielnic przyrodniczo-leśnych: Podkarpacia Właściwego i Beskidu Małego, które należą do krainy karpackiej. Powierzchnia jej wynosi 19,30 km2. Gęstość sieci hydrograficznej wynosi 1,60 km⋅km-2, stoczystość 0,3102. Średnia wysokość to 507,5 m npm. Zlewnia ma stopień lesistości 81,65%, a wskaźnik rozwinięcia lesistości 0,87. W badanej zlewni przeważają spadki o nachyleniu powyżej 30% (62,1%) oraz 20–30% (20,7%). Brak jest spadków o nachyleniu 0–3%. Średni spadek powierzchni zlewni Soły wynosi 25,47%. W użytkowaniu zlewni przeważają lasy (81,65%). Gruntów ornych jest 16,54%, a użytków zielonych 1,81%. Zamieszczono przekroje poprzeczne koryta i krzywe natężenia przepływu dla sytuacji przed i po powodzi. Katastrofalne przepływy spowodowały znaczne zwiększenie powierzchni przekroju poprzecznego, obniżenie dna koryta o około 0,5 m. Nastąpiła zmiana kształtu krzywej natężenia przepływu. ...

Prof. dr hab. inż. Czesław Lipski

Prof. dr hab. inż. Ryszard Kostuch

Charakterystyka procesów erozyjnych gleb na przykładzie zlewni wybranych rzek w Karpatach

Autorzy opisują jakie procesy erozyjne gleb występują w górskich terenach Karpat i czym są powodowane. Głównymi przyczynami występowania intensywniejszych procesów erozji na omawianym obszarze są przede wszystkim większe, częstsze i bardziej intensywne opady atmosferyczne oraz większe pochylenia powierzchni terenu.Najsilniej erodowane sa przede wszystkim gleby orne, ponieważ w pewnych okresach nie są pokryte roślinnością. Oprócz erozji wodnej występuje tu również erozja wietrzna. Wody opadowe powodują zarówno erozję powierzchniową, liniową, jak też osuwiskową. Każda z wymienionych form erozji została przez autorów omówiona w artykule. ...

Prof. dr hab. inż. Ryszard Kostuch

Prof. dr hab. inż. Czesław Lipski

Dr inż. Marek Ryczek

Ocena skuteczności przeciwerozyjnej zabudowy biologicznej brzegów potoku Wielka Puszcza po powodzi w 2005 roku

Niszcząca działalność powodziowych przepływów rzek i potoków górskich jest stosunkowo duża, a szczególnie wtedy, jeżeli na ich brzegach brak odpowiedniej zabudowy biologicznej. Powódź, która na potoku Wielka Puszcza wystąpiła w roku 2005 i dokonała licznych zniszczeń, pozwoliła też autorom na przeprowadzenie weryfikacji skuteczności przeciwerozyjnej występującej zabudowy biologicznej omawianego potoku. Stwierdzono m.in., że największe zniszczenia spowodowane wzmiankowaną powodzią wystąpiły na tych odcinkach brzegów, gdzie nie było drzewiastej zabudowy biologicznej oraz na tych, gdzie zabudowę biologiczną tworzyły drzewa leśne, a mianowicie: świerk, jodła, buk, jawor, a nie olsza szara i wierzby, które są dla zabudowy biologicznej potoków i rzek górskich najbardziej odpowiednie. Analiza szkód powodziowych spowodowanych występowaniem na terenie zlewni potoku Wielka Puszcza w dniu 23.08.2005 katastrofalnego opadu deszczu w ilości ponad 70 litrów na 1 m2 nie były w stanie zretencjonować nawet zajmujące prawie 82% obszary leśne, zdominowane przez drzewostany świerkowe. Szybki spływ wód opadowych ze stromych stoków spowodował wezbranie o 3 m wysokości fali w korycie potoku, energia kinetyczna wezbraniowego przepływu wód korytowych była tak silna, że spowodowała obniżenie się dna koryta potoku Wielkiej Puszczy prawie o 2 m i poszerzenie średnio o 4 m. Na skutek podcięcia przez płynącą wodę brzegów na znajdujących się nad nimi stromych zboczach i ...

Prof. dr hab. inż. Czesław Lipski

Prof. dr hab. inż. Ryszard Kostuch

Dr inż. Marek Ryczek

Charakterystyka hydrologiczna górnej części zlewni Soły na tle warunków fizjograficznych, klimatu i użytkowania

Przedmiotem opracowania była zlewnia cząstkowa (część źródłowa) rzeki Soły, na której dokonano szczegółowych pomiarów ombrometrycznych, fizjograficznych i hydrologicznych w przekroju hydrometrycznym, zamykającym zlewnię o powierzchni 37,525 km2. Ponadto scharakteryzowano wpływ użytkowania powierzchni, stosunki opadowe i spadki na wielkość przepływu w przekroju hydrometrycznym. ...

Prof. dr hab. inż. Czesław Lipski

Prof. dr hab. inż. Artur Radecki-Pawlik

Dr inż. Natalia Florencka

Zmiany zawartości meteli ciężkich w osadach zbiornika zapory przeciwrumowiskowej na przykładzie zlewni potoku Kasinka

W artykule przedstawiono, zmiany zawartości metali ciężkich w osadach zbiornika zaporowego (za zaporą przeciwrumowiskową) na przestrzeni kilkudziesięcioletniego okresu eksploatacji obiektu. Prace zrealizowano w zlewni potoku Kasinka w Beskidzie Wyspowym w Polskich Karpatach Zachodnich. Powierzchnia zlewni potoku Kasinka jest równa 49,6 km, a jego długość 16,2 km2. Potok jest prawobrzeżnym dopływem Raby. Zlewnia potoku Kasinka znajduje się na obszarze usytuowanym w pobliżu najbliższych terenów rekreacyjnych Krakowa (dolina rzeki Raby, gmina Mszana Dolna). Jest to obszar gęsto zaludniony, a w samej dolinie Kasinki powstało w ostatnim czasie bardzo wiele budynków - głównie mieszkalnych. Stwierdzono, że w materiale deponowanym w zbiorniku zaporowym na terenie zlewni następuje powolna akumulacja Cr, Ni, Cu, Zn, Mg oraz Fe. Można sądzić, że wpływ na akumulację niektórych związków chemicznych, w tym metali ciężkich w osadach potoku, ma przede wszystkim rozbudowana infrastruktura prywatna i małe firmy przemysłowo-usługowe oraz stosunkowo duże - w ostatnich latach - natężenie ruchu drogowego. Dodatkowo w górnych partiach zlewni oraz wokoło rzeki natknięto się na wiele nielegalnych wysypisk śmieci, w niektórych z nich znaleziono również odpady pochodzenia samochodowego: oleje, akumulatory oraz farby. ...