Streszczenie:

Użytki rolne zajmują ponad 60% powierzchni Polski. Ze względu jednak na rozwój gospodarczy kraju oraz zmieniające się potrzeby społeczne coraz częściej następuje ich wyłączanie z rolniczego sposobu użytkowania. Zgodnie z założeniami strategicznymi rozwoju wsi, obszary wiejskie powinny stanowić atrakcyjne miejsce pracy, zamieszkania, wypoczynku oraz prowadzenia działalności rolniczej lub pozarolniczej. Wyłączenie gruntów rolnych z produkcji oznacza zmniejszenie zasobów ziemi, która jest podstawowym środkiem trwałym w produkcji rolniczej, dlatego szczególnie ważne jest racjonalne gospodarowanie ziemią, z uwzględnieniem konieczności ochrony gruntów rolnych.
Celem badań jest analiza przekształceń gruntów rolnych, jakie miały miejsce na przestrzeni lat w wybranych gminach województwa dolnośląskiego. Ze względu na szczególne procesy zachodzące w Polsce w strefach podmiejskich, do analiz wybrano gminy: Wisznia Mała i Kobierzyce bezpośrednio graniczące z Wrocławiem. Zasięg, rodzaj oraz kierunek przekształceń analizowano w oparciu o dostępne zestawienia. Wykorzystano dane: z badań ankietowych „Obszary wiejskie i grunty rolnicze w Polsce" (1988), zestawień ewidencyjnych z „Planu urządzeniowo-rolnego gminy Wisznia Mała" (2004) i „Planu urządzeniowo-rolnego gminy Kobierzyce" (2008) oraz zestawień statystycznych.
W badanych gminach na przestrzeni 18 i 20 lat stwierdzono zmiany struktury użytkowania gruntów rolnych. W obu gminach mimo bardzo dobrych warunków glebowych nastąpił znaczny wzrost powierzchni terenów zabudowanych. Największe przekształcenie użytków rolnych na tereny mieszkaniowe zaobserwowano w gminie Kobierzyce, szczególnie w obrębach graniczących z Wrocławiem. Wyłączenia dotyczą również obszarów leśnych, których areał w gminie Kobierzyce znacznie się zmniejszył. Analiza danych dotyczących planowanych przekształceń gruntowych w ramach prowadzonej polityki przestrzennej badanych gmin wskazała na dalszy proces wyłączanie z produkcji rolnej i leśnej nowych powierzchni zarówno w gminie Wisznia Mała jak i Kobierzyce.