Streszczenie:

Tereny wiejskie mają ogromne znaczenie zarówno dla środowiska przyrodniczego jak i życia gospodarczego Polski. Coraz większego znaczenia nabierają ich funkcje pozarolnicze, takie jak: mieszkalnictwo, gospodarka wodna, regeneracja sił i zdrowia ludności, ochrona walorów środowiska przyrodniczego, leśnictwo itd. Konieczność przebudowy struktur agrarnych, uregulowania procesów związanych z obiegiem wody i erozją wodną oraz potrzeba ochrony zasobów wodnych i biocenoz naturalnych będzie wymagała uformowania na tych obszarach nowego modelu użytkowania oraz wprowadzenia gruntownych zmian w kierunkach rolniczego gospodarowania. Akcesja Polski do Unii Europejskiej w 2004 roku stworzyła możliwość podjęcia długofalowych, niezwykle kosztownych, ale niezbędnych, działań realizujących najważniejsze cele ogólnospołeczne, takich jak ochrona przeciwpowodziowa i regulacja stosunków wodnych, ochrona zasobów i walorów środowiska przyrodniczego i jego częściowa renaturyzacja, kształtowanie pożądanych walorów klimatycznych i krajobrazowych terenów wiejskich, poszerzenie funkcji rolniczej gospodarstw rolnych (obok działalności produkcyjnej) o działalność ekologiczną (ochronną i konserwatorską) oraz pielęgnowanie cech kulturowych i etnograficznych obszarów wiejskich. Działania te, ze względów organizacyjnych i ich prospołeczny charakter, powinno się prowadzić w ramach rządowych programów operacyjnych programowanych i realizowanych na obszarach kilku województw o zbliżonych cechach struktur agrarnych i środowiska przyrodniczego Finansowane powinny być głównie ze środków funduszy unijnych i środków budżetowych. Niezwykle ważnym zadaniem dla rządu powinno stać się opracowanie takich programów dla regionów położonych w dorzeczu górnej oraz środkowej i dolnej Wisły. Szczególnie pilne, ze względu na ogromne zagrożenie powodziowe znacznych obszarów, wyjątkowe walory przyrodnicze i kulturowe oraz ogromne znaczenie regionu dla właściwego funkcjonowania zarówno środowiska przyrodniczego jak i życia gospodarczego Polski jest opracowanie i realizacja tego typu programu dla trzech województw położonych w dorzeczu górnej Wisły (śląskiego, małopolskiego i podkarpackiego) posiadających w swoich granicach większość obszarów górskich i wyżynnych kraju, w tym cały obszar polskich Karpat. Przy realizacji tych zadań powinno znaleźć zastosowanie, pod warunkiem wprowadzenia istotnych zmian w przepisach i procedurach stanowiących ramy prawne jego stosowania, scalenie gruntów jako efektywne i niezbędne narzędzie do kompleksowej przebudowy rozłogów gospodarstw rolnych i struktur przestrzennych obszarów wiejskich.