Streszczenie:

Artykuł zawiera wstępne wyniki badań nad przemianą związków organicznych i biogennych w małym zbiorniku wodnym. Jako obiekt badań wybrano położony na rzece Czystej zbiornik Górny Młyn k. Końskich (pow. konecki, woj. świętokrzyskie). Podstawą do analizy były badania hydrochemiczne, obejmujące pomiary objętości wody dopływającej i odpływającej ze zbiornika oraz oznaczanie ich składu chemicznego. Przeprowadzono je w okresie od maja do lipca 2006 roku, realizując w tym czasie w sumie sześć serii pomiarowych. W pobranych próbkach wody oznaczano w laboratorium metodami referencyjnymi następujące wskaźniki zanieczyszczeń: BZT₅, P-PO₄, N-NH₄, N-NO₂ i N-NO₃. W wyniku przeprowadzonych pomiarów hydrometrycznych ustalono, że podstawowym źródłem alimentacji badanego zbiornika jest położony powyżej zbiornik Szabelnia, z którego dopływ wody do zbiornika Górny Młyn wahał się w przedziale od 0,003 do 0,120 m³⋅s^-1. Uwzględniając także niewielki ciek „bez nazwy”, w sumie do zbiornika dopływało w czasie prowadzenia badań średnio 0, 055 m³⋅s^-1, a odpływało średnio 0,051 m³⋅s^-1. Decydujący wpływ na jakość wód dopływających i odpływających z badanego zbiornika miały przede wszystkim stężenia azotu azotynowego, które kilkakrotnie (zwłaszcza w przypadku wód zasilających) przekraczały dopuszczalną granicę 1,000 mgN-NO₂⋅dm^-3, ustaloną w obowiązujących przepisach dla ostatniej, V klasy czystości. Pozostałe oznaczane wskaźniki mieściły się w granicach I lub co najwyżej II klasy czystości. Stwierdzono, że zbiornik zatrzymywał, wnoszone wraz z dopływającymi do niego wodami, ładunki związków organicznych oraz związków fosforu i azotu. Wody odpływające ze zbiornika zawierały średnio o 1,200 kg⋅d^-1 (9,0%) mniej związków organicznych, o 0,182 kg⋅d^-1 (51,0%) mniej P-PO₄, o 3,080 kg⋅d^-1 (99,0%) mniej N-NH₄, o 11,349 kg⋅d^-1 (68,0%) mniej N-NO₂ i o 1,302 kg⋅d^-1 (81%) mniej N-NO₃. Ta retencyjna funkcja jaką spełniał zbiornik w stosunku do dostarczanych do niego ładunków biogenów stanowi poważne zagrożenie dla eutrofizacji magazynowanej w nim wody. Zagrożenie to potwierdzają obliczone dla niego wielkości ładunku dopuszczalnego i niebezpiecznego dla fosforu i azotu. W czasie realizowanych badań zatrzymany w zbiorniku wodnym Górny Młyn ładunek fosforu (3,370 mgP⋅m^-2⋅d^-1) był około 3 razy wyższy od dopuszczalnego oraz około 1,5 razy wyższy od niebezpiecznego. Z kolei zatrzymany w tym samym czasie ładunek azotu, stanowiący sumę ładunków oznaczanych jego form mineralnych (291,315 mgN⋅m^-2⋅d^-1), był wyższy o około 19 razy od dopuszczalnego i 10 razy wyższy od niebezpiecznego.