Streszczenie:

Rzeka Nida przepływa przez południową cześć Polski, obejmując swym zasięgiem głównie województwo świętokrzyskie. Nida, jako najdłuższa rzeka województwa licząca 151,2 km, odwadnia południową część Gór Świętokrzyskich i środkowo-północną część Niecki Nidziańskiej. W przeważającej części jest nieuregulowaną rzeką nizinną o średnim spadku 0,65 promila. Obszar Doliny Nidy pomiędzy przekrojami Stara Wieś i Pińczów został mocno przekształcony przez człowieka. Poza pełną regulacją rzeki na odcinku Stara Wieś–Motkowice i częściową Motkowice–Pińczów, w opisanym rejonie wykonano również prace melioracyjne. Rzeka Nida w środkowym biegu jest w przeważającej części obwałowana, co powoduje, że duży obszar powyżej oraz w rejonie delty śródlądowej jest wyłączony z pełnienia funkcji zbiornika retencji przeciwpowodziowej. Dodatkowo umocnienia te są zaniedbane. Zbyt wąska rozstawa wałów powoduje, że wiele wezbrań wiosennych osiąga rzędną ich korony. Powoduje to silne obciążenie konstrukcji obwałowań. Piaszczyste podłoże i dość gwałtowne powodzie wiosenne są dodatkowo przyczyną częstych awarii wałów przeciwpowodziowych. Woda, która wdziera się przez uszkodzony wał, wnosi na okoliczne pola duże ilości rumowiska, a następnie zalega na zawalu. Zmeliorowana dolina przeznaczona jest w dużym stopniu pod użytki zielone, z tego powodu zbyt długie zaleganie wody w dolinie może spowodować pojawienie się procesów gnilnych. Planowane jest poddanie badanego obszaru zabiegom renaturyzacyjnym. Celem artykułu jest określenie jakości funkcjonowania istniejących wałów przeciwpowodziowych na odcinku od 78+300 do 76+200, wykonanie oceny zagrożenia powodziowego i skutków powodzi po wykonaniu prac renaturalizacyjnych na tle powodzi wiosennej w roku 2006. Na opisywanym obszarze wykonywane są regularne pomiary geodezyjne i hydrauliczne (przekroje poprzeczne koryta Nidy, przekroje dolinowe oraz pomiary tachimetryczne, pomiary prędkości wody i spadku, pomiary granulometryczne i transportu rumowiska). Po powodzi wiosennej w roku 2006 wykonano pomiary geodezyjne, pomiary prędkości wody i spadku zwierciadła wody w rejonie zniszczeń na obszarze pomiędzy Starą Wsią a Motkowicami. Wykonano również pomiary tachimetryczne w rejonie Delty i wizję lokalną po powodzi w rejonie niepoddanym regulacji; poniżej Pińczowa (okolice Krzyżanowic). W artykule przedstawiono wyniki pomiarów dwóch rozmyć wału przeciwpowodziowego. Pierwsze powstało w odległości 76+840, a drugie – 76+640; około 500 metrów powyżej mostu w Motkowicach. Badany obszar porównano z innymi obszarami delty śródlądowej, na których prowadzone są wieloletnie badania przez zespół pracowników Katedry Inżynierii Wodnej AR w Krakowie.