Streszczenie:

W pracy zarysowano miejsce i rolę różnych prac melioracyjnych i rekultywacyjnych w przeciwdziałaniu negatywnym skutkom procesów niszczących grunty. Na system przedsięwzięć służących sanacji gruntów składają się prace z zakresu melioracji wodnych, melioracji agrotechnicznych i fitomelioracji (tzw. melioracje rolne), melioracji leśnych i melioracji przeciwerozyjnych (tzw. melioracje specjalne) oraz rekultywacji. Dokonano identyfikacji zabiegów sanacji gruntów na tle ich systematyki opartej na: typie prac, celu zabiegów, charakterze zabiegów oraz technologii zabiegów. Na podstawie wyróżnionych 5 grup podstawowych zabiegów sanacyjnych (porządkowanie pokrycia terenu, rzeźby terenu, regulacji stosunków wodnych, ulepszanie i odtwarzanie gleb, oraz zadrzewianie, zakrzewianie i zadarnianie) – dokonano oceny stopnia złożoności poszczególnych typów prac – wyróżniając 4 kategorie: jednogrupowe (składowe typy melioracji rolnych), dwugrupowe (melioracje przeciwerozyjne), trójgrupowe (melioracje leśne) i kompleksowe (rekultywacja gruntów). Określono miejsce rekultywacji gruntów w systemie prac sanacyjnych, stwierdzając m.in., że stanowi ona konglomerat różnych zabiegów służących restytucji gruntów zniszczonych. Z kolei określono zakres prac sanacyjnych w ramach sześciu podstawowych kierunków rekultywacji. Rekultywacja gruntów o kierunku: rolniczym i leśnym obejmuje wszystkie 5 grup podstawowych zabiegów, melioracyjnym – 3 grupy, a rybackim, rekreacyjnym i infrastrukturowym – po 2 grupy prac. Sanacja gruntów jako element realizacji rozwoju zrównoważonego przyczynia się również do kreowania ładu przestrzennego.