Streszczenie:

W pracy przedstawiono wyniki badań dotyczących wielkości oraz redukcji związków azotu i fosforu w przydomowych oczyszczalniach ścieków. Analizowane oczyszczalnie ścieków to obiekty pracujące na podstawie metody osadu czynnego. Pierwszy obiekt to oczyszczalnia typu Turbojet EP-4 zainstalowana w miejscowości Ibramowice w gminie Pałecznica w województwie małopolskim. Oczyszczalnia obsługuje szkołę podstawową, do której uczęszcza około 100 uczniów oraz dom nauczyciela zamieszany przez 6 osób. Drugi obiekt to oczyszczalnia typu Biocomopact BCT S-12. Przedmiotowa oczyszczalnia wybudowana jest w miejscowości Rajbrot w gminie Lipnica Murowana w województwie małopolskim. Do oczyszczalni dopływają ścieki z zespołu szkół, do którego uczęszcza około 300 uczniów oraz z domu nauczyciela zamieszkanego przez 12 osób. Badaniami objęto okres czteroletni (1999–2003), w którym pobierano próby ścieków surowych oraz oczyszczonych. Wyniki badań jakości ścieków surowych i oczyszczonych poddane zostały analizie statystycznej pozwalającej scharakteryzować wielkość i zmiany stężenia azotu ogólnego oraz fosforanów. W ramach analizy obliczono także częstość względną występowania określonych stężeń związków biogennych w ściekach oczyszczonych oraz scharakteryzowano wielkość redukcji tych wskaźników w procesie oczyszczania. Skład ścieków dopływających do obu oczyszczalni odpowiadał wartościom typowym dla ścieków bytowych, a średnia redukcja wskaźników eutroficznych azotu ogólnego i fosforanów wyniosła średnio dla obu oczyszczalni 63,6% i 51,4%. Średnie wartości stężenia azotu ogólnego i fosforanów w ściekach dopływających do oczyszczalni Turbojet EP-4 wyniosły 85,12 mgN_og∙dm^-3 i 35,44 mgPO₄∙dm^-3. Natomiast w ściekach oczyszczonych wyniosły odpowiednio 25,35 mgN_og∙dm^-3 i 11,99 mgPO₄∙dm^-3. W oczyszczalni Biocompact BCT S-12 średnie stężenie azotu ogólnego i fosforanów w ściekach dopływających wyniosło 77,61 mgN_og∙dm^-3 i 34,12 mgPO₄∙dm^-3, natomiast w ściekach oczyszczonych wartości średnie wyniosły 40,64 mgN_og∙dm^-3 dla azotu ogólnego i 20,13 mgPO₄∙dm^-3. Analiza wyników badań wskazała na bardziej stabilną pracę oczyszczalni Turbojet EP-4 w aspekcie redukcji związków biogennych w porównaniu do oczyszczalni Biocompact BCT S-12.