Streszczenie:

Składowiska odpadów paleniskowych w początkowym okresie eksploatacji gromadziły duże ilości popiołów i żużli transportowanych rurociągami metodą hydrauliczną. Skutkiem takiego sposobu pracy było powstanie przy elektrowniach cieplnych dużych składowisk odpadów zajmujących tereny rolnicze z obwałowaniami przekraczającymi nawet 20 m wysokości. Przestrzeń do gromadzenia nowych odpadów uzyskiwano przez zajmowanie obszaru pod nowe kwatery składowiska i nadbudowę obwałowań na odłożonych osadach w kolejnych etapach rozbudowy. Rozmiary osadników zbudowanych przy elektrowniach sytuują je pośród najpoważniejszych budowli inżynierskich. Ponieważ obwałowania osadników piętrzą wodę lub substancje płynne traktuje się je, niezależnie od konstrukcji i stosowanych materiałów, jak zapory.
W miarę rozwoju technologii utylizacji produktów spalania węgla, znacznie zmalała ilość gromadzonych w osadnikach odpadów paleniskowych. Obecnie część popiołów i żużli jest wywożona bezpośrednio z elektrowni samochodami i tylko częściowo są one składowane w osadnikach.
Na niektórych istniejących składowiskach stosuje się system eksploatacji ograniczonej do niewielkiej powierzchni. Polega on na odkładaniu żużli w dwóch lub częściej trzech poletkach wydzielonych na powierzchni składowiska. Eksploatacja jest prowadzona przemiennie w ten sposób, że na jednym poletku odbywa się składowanie, drugie pozostaje wypełnione odpadami do osuszenia, a z trzeciego materiał jest wywożony do dalszego wykorzystania. Ponieważ taka eksploatacja odbywa się na części powierzchni istniejącego składowiska, pozostała jego część jest zraszana dla ograniczenia pylenia. Taki sposób eksploatacji sprawia, że warunki pracy obwałowań są podobne jak w normalnym okresie eksploatacji składowiska. Wymagania zachowania warunków bezpieczeństwa określone odpowiednimi przepisami nakazują wykonywanie okresowej kontroli stanu technicznego obiektu opartej na wynikach pomiarów wykonywanych na urządzeniach kontrolnych. Obecnie istniejące przy elektrowniach składowiska są na ogół w ograniczonym zakresie wykorzystywane do składowania odpadów paleniskowych, gdyż znaczna część popiołów po odsączeniu jest wywożona bezpośrednio w celu dalszego wykorzystania, np. w kopalniach, drogownictwie itp. Część powierzchni składowisk spełnia aktualnie swoją dotychczasową funkcję, coraz częściej jednak ograniczona czynna powierzchnia składowania ma charakter osadnika buforowego wykorzystywanego w sytuacjach awaryjnych. Duże fragmenty składowisk po ich rekultywacji wracają do środowiska przyrodniczego jako obszary porośnięte roślinnością i wtórnie zasiedlone przez różnorodną faunę.