Struktura fitocenotyczna łąk w Dolinie Golionki (Bory Tucholskie) na tle sytuacji sprzed 40 lat

Przejście do intensywnego gospodarowania na łąkach pociągnęło za sobą znaczące przemiany ich roślinności i zniszczenie wielu ekosystemów torfowiskowych i bagiennych. Częste niegdyś zbiorowiska zmniejszyły swój areał, zanikły lub przekształciły się w inne. W strukturze fitocenoz łąkowych w Borach Tucholskich jeszcze około połowy XX w. często notowano m. in. dobrze zachowane zbiorowisko Angelico-Cirsietum oleracei, podczas gdy obecnie w regionie obserwuje się głównie jego różne zdegenerowane formy, a bogate florystycznie płaty zajmują niewielkie powierzchnie. W oparciu o współczesne zdjęcia fitosocjologiczne oraz spisy flory z lat 70-tych ubiegłego stulecia wykonane w dolinie rzeki Golionki w Borach Tucholskich zestawiono wykaz stwierdzonych w tych dwóch okresach fitocenoz. Obecnie w strukturze fitocenotycznej dominują fitocenozy z klasy Molinio-Arrhenatheretea w postaci 8 zespołów lub zbiorowisk, występujących łącznie na prawie 60% analizowanych powierzchni. Około 20% to szuwary turzycowe (Magnocaricion). Pozostałą część stanowią fitocenozy z klas Atremisietea vulgaris, Koelerio glaucae-Corynephoretea canescentis i Trifolio-Geranietea. Jest to typowa struktura fitocenotyczna ekstensywnie użytkowanych łąk na odwodnionych torfach. Duża grupa zbiorowisk roślinnych charakteryzuje się wyraźną dominacją jednego lub kilku gatunków, jak: Holcus lanatus, Anthoxanthum odoratum lub Urtica dioica. Struktura fitocenotyczna obszaru określona dla wcześniejszego okresu zawiera zaledwie 5 typów fitocenoz - 80% materiału kwalifikuje się do dwóch zbiorowisk reprezentujących klasę Molinio-Arrhenatheretea: ...

Wpływ wypalenia runi trawiastej na skład gatunkowy i wybrane elementy siedliskowe

Wiosenne wypalanie roślinności łąk i nieużytków co roku stanowi duży problem związany z zagrożeniem pożarowym. Podkreśla się także niekorzystne oddziaływanie tego zjawiska na ekosystem. W doświadczeniu polowym zlokalizowanym w miejscowości Prandocin badano wpływ kontrolowanego wypalenia runi powstałej z wysianej mieszanki łąkowej na wybrane elementy siedliskowe i skład gatunkowy roślinności. Porównano także oddziaływanie ognia z wpływem koszenia, koszenia i usuwania biomasy oraz brakiem koszenia. Podczas wypalania najwyższe maksymalne temperatury (600 C°) odnotowano na wysokości 15 cm, to jest w niewielkiej wysokości ponad biomasą. Temperatura na powierzchni gleby nie przekroczyła 400 C°, a na głębokości 5 cm nagrzewanie się gleby było niewielkie (do 35 C°). Nie stwierdzono statystycznie istotnego zróżnicowania obiektów pod względem plonowania i wilgotności gleby po wypaleniu. Istotnie szybsze było nagrzewanie się gleby na poletkach wypalonych i koszonych z usuwaniem biomasy. Skład gatunkowy pomiędzy poszczególnymi obiektami doświadczenia nie różnił się istotnie. Główną przyczyną niewielkiego wpływu wypalania była prawdopodobnie mała ilość biomasy, a więc krótki czas i niskie temperatury oraz niewielki negatywny wpływ nieusunietejj biomasy na wzrost roślin. Wydaje się, że w przypadku zbiorowisk roślinnych o niewielkiej biomasie oddziaływanie ognia na rośliny jest stosunkowo niewielkie. ...

Udział różnych użytków rolnych w utrzymaniu otwartego krajobrazu wysp bezleśnych w Borach Tucholskich

Bory Tucholskie to przede wszystkim duże połacie zadrzewień. Wokół wsi istnieją tu jednak również fragmenty otwartego krajobrazu. Od dawna obserwuje się w ich obrębie zmiany użytkowania gruntów, polegające głównie na zalesianiu kolejnych powierzchni. W dłuższej perspektywie czasowej może to doprowadzić radykalnych zmian krajobrazu.W pracy prześledzono kierunki i intensywność zmian pokrycia terenu w obrębie polany śliwickiej w Borach Tucholskich w ciągu ostatnich 136 lat (1874, 1985 i 2010 rok). Określono też podatność na zmianę sposobu użytkowania różnych użytków rolnych: pól uprawnych i łąk. Zmiany pokrycia terenu polegają głównie na zwiększaniu się udziału powierzchni zadrzewionych. Procesowi temu podlegały głównie odłogowane pola, podczas gdy zdecydowana większość łąk nadal jest użytkowana. Zmniejszenie powierzchni pól i łąk w stosunku do stanu wyjściowego wyniósł odpowiednio 56% i 17%, przy czym łąki zaczęły „kurczyć się" w ostatnim czasie, a pola zarówno przed jak i po 1985 roku. Przekształcane powierzchnie ulegają fragmentacji, co może doprowadzić do zaniku otwartego krajobrazu.Rozdrobnieniu uległy na analizowanym obszarze głównie pola. Istniejące początkowo duże płaty w liczbie 68, podzieliły się na 185 do roku 1985, a w późniejszym okresie część z nich zanikła. W przypadku łąk w zmiany dotyczyły ostatnich dziesięcioleci, wtedy to wyraźnie ubyło odizolowanych, niewielkich powierzchni. Pofragmentowane pola zalesiano intensywnie zarówno w ...

Niedobory opadów atmosferycznych na łakach dwu i trzykośnych w rejonie Bydgoszczy

Celem badań była ocena niedoborów opadów na łąkach dwu- i trzykośnych w rejonie Bydgoszczy. Badania bazowały na 34-letnich danych meteorologicznych pochodzących z obserwacji wykonywanych w latach 1981-2014 w Stacji Badawczej Uniwersytetu Technologiczno-Przyrodniczego w Bydgoszczy, zlokalizowanej w miejscowości Mochle, około 20 km od centrum miasta. Oceniając lokalny agroklimat wykorzystano średnie miesięczne temperatury powietrza i miesięczne sumy opadów. Obliczone niedobory i nadmiary opadów dla łąk umożliwiły ocenę warunków wilgotnościowych w okresie wzrostu runi na łąkach użytkowanych dwu- i trzykrotnie. Stwierdzono, że średnie opady atmosferyczne w okresie wegetacyjnym wynoszące 313 mm zaspokajały potrzeby runi łąkowej w 73%. Na łąkach dwukośnych największy deficyt opadów występował w okresie narastania pierwszego odrostu runi, a na łąkach trzykośnych w odroście drugim. Na podstawie wskaźnika względnego opadu RPI stwierdzono, że przy średnim niedoborze opadów wynoszącym 113 mm, częstotliwość wystąpienia lat normalnych wynosi 29,4%, lat suchych 32,4, a lat wilgotnych 38,2%. Występujący w tym rejonie niedobór opadów wskazuje na potrzebę zakładania i utrzymywania sprawnych systemów melioracyjnych dwustronnego działania w celu zapewnienia możliwie jak najlepszych warunków wzrostu runi na produkcyjnych łąkach trzykośnych i motywacji do zmiany użytkowania łąk dwukośnych na łąki trzykośne, umożliwiające produkcję zielonki o lepszych parametrach żywieniowych. ...